23 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

J t Hayat Ânsiklopedisi inci cüzü çıktı Ulusal rejimde Merkezden çevreye eçen gün yeni Türk devletinin kuruluşu halkın çevreden merkeze doğru canlı birliğile gerçekleşmiş olduğunu ve buna göre de halk idaresinde hatta parti fikrinin yeri bile olamamak lâzun geldigini söylemiştik. Tarihin böyle işleri d"/".ıce sonuncu olmaktan ziyade kökleri derinlere bağlı büyiik ihtiyaclann belirmesidir. Avrupada parti hareketlerinin kuvvetle yaşadığı zamanlar gör'ildükten sonra bu partilerin orada dahi yeni devir insanlannın ihtiyaclannı karşılamamakta olduğunu görüyoruz. Italya faşisttir, Almanya nasyonal sosyalısttir, Avusturya ile Macaristan aşağı yukan ayni yoldadırlar, Frasa parti idaresinden doğma bir zayıflık içinde rahatsızdır, Rusyadan söz açmağa yer olmaksızın koca îngiltere bile son yıllarda işlerini bütün partilerin birleştiği ulusal bir idare ile yürütmektedir. Türkiyeye gelince son yirmi yedi yıl içinde burada da türlü parti sınamalarının acı sonları görüldükten sonra kurtuluş savaşına yeni bir düsüncenin başatlık ettiğini gördük: (Jlus birliği düşüncesi. Bu birlik ülkeyi tehlikeden kurtarmakta nekadar işe yarar olduğunu gösterdikten sonra memlekete kendi güdümünde (idaresinde) gidilecek biricik yol gibi görünmek me. ziyetini kazandı. Mesele üzerinde uzun boylu münakaşalar yapılmış olmamakla beraber ulusal idare yolu memleketimizde kendıliğinden tarihin büyiik bir devnmi gibi yer almıştır. Türk halkının siyasal ve sosyal egitimini (terbiyesini) üzerine almış olan Cumhuriyet Halk Partisine bir parti gözü ile bakmak bile doğru olmadığmı dün bunun için kaydebriştik. Bu, bütün ulusu kucak. lamak iLzım gelen ulusal bir kuruoıdur. 80 flnhirinnı vıl UIIUIİ IIIU Jll caur 9 0 5 7 umhuriyet ^ İSTANBUL . CAÇALOĞLU Persemhe 2 3 MaVIS 1935 ıuww Gazetemiz bugün sahifedir bdjfl. Ouöl Telgraf ^e mektup adresl: Cumhuriyet, îatanbuj . Posta kntnsn: tstanbul, No. 246 ' •" yoıııuo £>u ı ı ı u j ı o Teieîon: Başmuuarrlr ve evl: 22368, Tahrlr heyetl: 242S8, tdare ve matbaa Insmlle Matbaacılık ve Neşrlyat Şirfcetl. 24299 2429a Ilk görüşmeler canlı oldu, bağınsız Fransızlar M. Hitlerin söylevini beğenmediler saylavlar tenkidler yaptılar Dün, Maliye Bakanı mühim izahat verdi ve 1935 bütçesinin 214 milyon liraya baliğ olduğunu söyledi Berç Türker bütçede mühim miktarda tasarruflar yapılabileceğini, Hüsnü Kitabcı da maaşlar ve vergi nisbetlerini ileri sürdü İngilizler memnun, Amerikalılar ise Avrupanm siyasal yapısı için faydalı olmadığmı söylüyorlar Paris 22 (A.A.) M. Hitlerin söy f levini inceleyen gazeteler, bu söyle vin komünizme karşı şiddetli ve siyasal düzen için taşıdığı tekliflerin değersiz olduğunu yazmaktadırlar. Petit Parisien, diyor ki: «Bu söylev, ustalıklı, dolgun ve birbirine zıd sözlerle doludur. Banş isteklerini söylerken M. Hitler, banşı kolaylaştıracak olan mmtakavî anlaşmaları tenkid etmekte ve genel em niyet ve banş için yapılan çalışma lan reddeylemektedir.» Echo de Paris, şühları yazıyor: «Söylevin ruhu, şu prensipe dayanmaktadır: Avrupada iki taraflı yar dım andlaşmaları olmamalıdır. Çünkü bunlar, iyi tatbık edihrse, saldı ran, onun ilerleyişini durduracak bir devlet kütlesi karşısında kalacaktır.» Figaro, diyor ki: «Söylevin son 15 dakikasmda, par(Arkan 8 inci aahifede) Kamutayda bütçe müzakereleri başladı Evvelki geceki söylevin akisleri Evvleki gece toplanarak M. Hitlerin »öylevini tetkik eden lngiliz kabi.neainin baakanı M. Makdonald Kamutayda dün söz sSylüyenlerden Ekonomi Bakant Celâl Bayar, Berç Türker Finans Bakant Fuad Ağralt, Halil (Izmir) Ankara 22 (Telefonla) Kamutay bugün saat 14 te toplanarak bütçe müzakerelerine başladı ve bütçenin heyeti umumiyesi üzerinde hararetli konusmalar oldu. Evvelâ Maliye Bakanı Fuad kürsüye gelerek izahat verdi. (Afyon), Maliye Bakanımn izahati Ankara 22 (A.A.) Sözlerıne Kamutaym tetkik mevzuunu teşkil et mekte olan 935 bütçesinin cumhuriyetin 12 nci yılına aid hizmetleri ve bu hizmetlerin karşılıklarıru ihtiva etmekte olduğunu söyliyerek başlıyan Izmir Valisinin takdire değer bir teşebbüsü General Kâzım Dirik 40 Üniversite talebesini köylerinde konuklayıp köylü numune ile yakmdan temasa gelmeğe davet etti Gecen pazar ıstanbul Üniversitesi talebelerinden bir grup Izmire tetkik gezintisine gitmislerdi. Izmir Ilbayı (valisi) General Kâzım Dirik gencleri bu sene Izmire çağıracağını vadetmişti. Dün îzmir îlbayılığından Üniversite rektörlü$»üne böyle bir davetiye gel miştir. Buna göre ızmir ve civarında yapılmakta olan nümune köyleri (68) e çıkarılmıştır. Bu yaz bu köylerden (40) ı bir ay müddetle her biri bir üniversite talebesini konuklamağa (mi safir etmeğe) çağırmaktadır. Bu (40) eenc zaman zaman kültür mütehassısII' (Arkan 7 nci aahifede) Türk devleti gerçekten ulusun egemenlığine dayanınca bunu pratikte hakkile belirtmek ve hakkile yürütmek elbet en önemli iş olmuş olur. Işin cevreden merkeze doğru birleşim yüzü büyük değerde bir ulusal harekettir. Bu hareketin gerçek mahiyeti belirtilerek hiçbir eksiği kalmıyacak yöntemde yükseltilmesi gerektir. İşin bcnu tamlıyacak olan ikinci yüzü ise merkezden çevreye doğru olan akıştır. Yani birinci yüzde halkın kendi hükumetini kendi yapacak yöntemde çevreden merkeze doğru bağlanışına karşı ikinci yüzde hükumetin dahi halka doğru, her hareketile onun kendi hükumeti, halk hükumeti olduğunu gösterecek gibi çahşması gerektir. Cumhuriyet hükumetinin uğurunda emek sarfedeceği belli işlerin biri ve belki birincisi budur. Böyle bir hükumetin otoritesi sevgi ile kuvvetlenmiş en yüksek otoriteyi göstereceğinde şüphe yoktur. Türkiye Cumhuriyeti hükumeünin gittiği yol budur. Ancak gerek çevreden merkeze, gerek merkezden çevreye olan hareketlerin bu ulusal mahiyeti kazanabilmesi için daha çok, ama pek çok emek sarfetmek lâzım geldiğini açık söylemeliyiz. Ulusal idare zamanın emrettiği bir zaruret olmakla ve onun yoluna girilmiş bulunulmakla beraber binbir acı ile dünyaya doğmakta olan bu yeni çocuk üzerinde çok özenli bakımlara yer vardır. Biz hepimiz imparatorluk devrini görmüş ve onu yaşamış insanlarız. Alışkanlıklann hayat üzerindeki tesirlerini inkâr edemeyiz. Yeni rejimin hükumetini hergün daha ziyade belirtebilmek için hükumetin gelişigüzel bir otorite kuramı demek olmadığı fikrini arasız gözönünde tuhnak lâzımdır. Bu sistemde gide gide ulusun tek ve toplu bütün derdi ulusal hükumetin bellibaşlı işi olup kaIacaktır. Hükumet başka, ulus başk'a fikrinin bütün bütün ortadan kalktığı günleri görmeliyiz, ve imkânı olduğu kadar yakın zamanlarda. Ulusal bir hükumette doktoru ve eczanesi olmıyan yer kalmamahdır. Şurada burada halkı kemirmekte olan bir sürü hastalıkların başı boş bırakılmasına ulusal idare asla katlanamaz. Halkın geçim işlerile çok yakmdan îlgilenmek böyle bir idarenin en ayırtıcı vasıflanndan biri olacaktır. Geçinmesi yolunda bir ulusun ortaya çıkardığı devlettir ki en kuvvetli devlet olur. «1945 e kadar bütün plânlarımı hazırladım. Bu tarihte Lehistan Avrupanm en kudretH devletlerinden biri olacaktır» Mareşal Pilsudskinin bıraktığı vasiyetname ^ Uluslar Kurumu işini bitirdi Yugoslav muhtırası eylul içtimaına kaldı Cenevre 22 (Telsizle) Uluslar Kurumu bugün çalışmalarına nihayet vermiştir. Gelecek toplantı eylul ayında yapılacaktır. Yugoslavya tarafın dan verilen muhtıranın müzakeresi eylul toplantısma bırakılmışhr. (Arkan 11 inci aahifede) KENDİ KENDİMİZİ TENKtt) lannın ve valinin yanında hep birden toplanarak Izmir ve Ege mıntakasmda gezintiler yapacaklardır. Bu saretle gelecek olan genclerden istiyenler yur dun bu parçası üzerinde gerek soysal ve gerek ekonomik tez yazmak fırsa tını bulacaklardır. Bu talebeler aynca arsıulusal 19 eylul panayırını da gezeceklerdir. Gelecek olan talebelerden yorgun olanlan Bozdağ ve Aşağıbeyli köylerine gönderilerek buradaki çam ve fıstık ormanlarından istifade etme leri temin edilecektir. Zehirli süt Maresal Pilsudskinin cenaze merasiminden bir intıba Aşağıya yazdığımız sahrlar, Mareşal Pilsudskinin son yazdığt yaztdan alınmışhr. Ihtiyar Mareşal bunlan ölümünden bir kaç gün evvel, artık hayatından tamamile ümid kes tiği bir zamanda yazmışhr. Bü tiin dünyada büyiik alâka uyandıran bu siyasal vasiyetnamede deniliyor ki: «Bir askerin asıl vazifesi harbet mek değil, banş için mücadele etmekrir. (Arkası 12 nci aahifede) IIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMinillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIMMIIIIIIIIIMIIIIIIIII Normandi vapurunu yakmağa kalktılar Dünyanın en büyfik ve en yeni gemisine yapılan bu suikasdin siyasî olduğu şüpheleri var Su ve saire kanşıkhlclarına ilâve ten nihayet zehirli süt te gördük. Üsküdarda bir sütçünün sattığı sut yirmi altı kisiyi zehirlemiş ve zehirle nenlerden bir çocuk ta ölmüştür. İşe Adliye el koymuş, jakat şimdıye kadar sütün nasıl ve neden dolayı zehirleyiei bir tesir yaptığını anlamağa imkân bulunamamıştır. Öyle anlaşılıyor ki bu hâdise de bir zaman sütten insanlar zehirlendılerdi de sebebi bulunamadı idi şeklinde tarihe geçe cek, süt işi ise gene eski hamam, eski tas halini muhafaza edip gidecektir. Her ne suretle ise zehirleyici bir tesir yapan süt, alâmeti birdenbire ve açık görülmüş bir süttür. En fenası bu değildir. Bundan daha fenası hiç farkına vanlmadan birçok çocukları böyle birdenbire zehirleyip öldürmeksizin muhtelif hastalıklara ve ezcümle barsak hastalıklanna uğratıp yavaş yavaş mezara gönderen bozuk ve karışık sütlerdir. Bu yoldaki zayiatımızın daha pek çok olduğuna şüphe yoktur. Hâlâ sütleri kontrol altında tutmak için hiçbir tedbir almamakta ısrar edecek miyiz? O halde Belediyeciliğimizin ve halk hükumetçiliğimizin hikmeti vücudünü nasıl ispat ede ceğiz? Mısır sıkıntılı ve karışık günler geçiriyor İngilizler Krahn muvafakatine rağmen 192 1923 temel yasasınm iadesine razı olmuyorlar, kabine müşkül vaziyette fKahire hususî muhabirimizden] "IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMMINIMIMIIIItlllllltlllllllllilllllllllllllllllllll. . ' IIMIfIIIIIMlllllIII1IDIlllltl11[I' " ı l l l l l l (Arkan 12 nci aahifede) Bugün 2 incide: 5 incide: 8 incide: Muhalefetin başları: Halid Ziya Uşaklıgil Terbiye bahisleri: Se lim Sırrı Tarcan Askerî bahisler, Atina mektubu. Çocuk sahifesi Almanya intıbalan: Abidin Daver. Top kapı sarayındaki köşkler ve değerleri: Ah med Refik. Amerikaya ilk seferini yapmağa hazırlamrken bir gazla yaktlma teşebbüsüne sahne olan Normandinin son resimlerinden biri > Parîs 22 (Telsîzle) Fransa'dan Amerikaya ilk seferini yapmağa ha zırlanan Normandi vapurunda bu sa I 9 nncuda: 11 incide: YUNUS NADl (Arkan 3 iincü tahifede) Kahîre 17 1923 temel yasa sının iadesile parl manter hayata av det olunması me selesi, bütün Mı sır efkân umumi yesini işgal etmek tedir. Bu iş geciktik çe, daha doğrusu geciktirildikçe, halk ve matbuat kabi neye karşı aykırı r / bir vaziyet almak V/ ta, onu şiddetle ten ' kid etmektedir. Bu tenkid ve muha lefetin makul olup olmadığmı tetkike lüzum yoktur. Çünkü, meselede Mı sır halkının man hk ve itidali mev zuu bahsolmayıp, münhasıran, 1923 temel yasasma av det olunması ve parlımanter hayatın teessüs etmesi matlubdur. Muvafık, muhalif bütün ga Mısır gazetelerinde çıkan bir karikatur zeteler, şiddetli bir Sutnine (lngiliz Fevkalâde Komıseri) ağlıyan temel lisan ile bu işin yasanna Uyvsun da büyüsün ninni! neticelendirilmesi lâzım geldigini be diği zaman 1923 temel yasasını berıeyan edıyorlar. mehal iade ettireceğini vadetmişti. Bay Tevfik Nesim Paşa iş başına gel (Arkan 11 inci aahifede) (Arkau 11 inci aahifede)