19 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

19 Mayı» Bahçeleri evlerinin üstünde olan şehir Nevyorkta Rokfellere aid 77 katiı Radyo Siti» binasının on birinci katında dünyanın . . en güzel bahçeleri yapıldı Ev kuranı sosyeteleri ve bir konferans Geçen hafta Ankara Halkevinde Merkez Bankası üyesi Bay Nusrat Namık Uzgören, Ankara gibi yeni doğan şehirleri kuvvetle ilgilendiren bir konu üzerinde önemli bir fconferans vermiştir. Ekonomiciler birliğinin düzemin de (tertib) yapüan bu konferans: Düimizde de urbanisme dediğimiz şehircilik ilminin büyuk bir bölümün den, ucuz ev kurammdan (inşasın dan) bahsetmekte olmasından dola yıdır ki, güzel vatanımızm her tara fında oturan okurlarımızı ilgilendireceğıne şüphe etmiyerek kısaca burada arımak istıyoruz. B. N. Uzgören, uzun konferansın da ucuz otru (mesken) sorumunun hiçbir eksık tarafını bırakmıyarak Avrupa izerlerinden birçoğunu göz den geçirmiş, ve ekonomi teorilerinin hepsınden bahsederek bütün otru ve yapı istatıstıklerini dinleyicilerin ö nüne döktükten sonra bızim nekadar geri kalmış olduğumuzu söylemiştir. Konferansçı; ilkin (Şarl Jidin) Bay Şukru Kaya tarafından türkçeye çevrilmiş olan (İktısadî Mezhebler tarihi) izerindeki (rgnt) sorumlarını ortaya koyarak yeni kurulan şehirlerde şarbaylık (belediye) tarafından tedbir alınmadığı vakıtte nasıl top raklarm fiati emeksız ve haksız yere artarak birkaç kişinin faydasına bü tün şehir halkmı zarara uğrattığını göstermış, otru kuramının bu yüz den nasıl güçleştiğıni anlatmıştır. Bu araştırmalarda konferansçının gözönünde tuttuğu konu en ziyade küçük ve üzel otru sorumu olup büyük apartımanların yapılmasına karşı düşünülmekte olduğunu izah etmiştır. îstatistiklerden çıkardığı sonunçlar da hep bu düşünce ile yapılmıştır. Bunun için <te en çok yeni şehirleri örnek gostererek eski büyük şehir müştür. Kurağ (bına) istatıstıkleri ilerin sıhat durumlarını ortaya dök çinde konferansçının aradığı sonunca göre vardiğı şekillerın başında bu küçük ve üzel otru kuraglan gelişine göre nomal olarak bütün araşürma • ları da bunlaruı kurak (inşasına) dayanıyor. Avrupa şehirlerinde her apartımanda kaç aile otrusu, ve her otruda kaç oda bulunduğu, her odaya kaç kişi düşmekte olduğunu, kaç ailenin hangi katta oturduğunu iyice elekten geçiren Bay Uzgören, sonunda Ankara şehrinin yapı durumuna geıerek burada da bize çok ügili bılgiler söy lemıştir. Bu konferansı dinlediğimiz vakit, anladık ki, Ankarada 1926 danberi yapılan kuraglar, 1880 e varmakta ve bunun (622) si Yenişehirde, (317) si Cebecide ve 930 tanesi de eski An kara şehrindedir. En çok kuram 1930 ve 1931 yıllannda obnuş ve o yülarda (203) ve (275) sayısından düşerek son 1934 te ancak (99) u bulmuştur. Bu da gösteriyor ki, bütün hakikiğ ihti yaclara aldırmadan ekonomik buhran kuram işlerine de sakurmış, otru buhranına ancak bir devlet tedbiri nin karşı gelebileceğini bir kat daha göstermıştir. Rahat ve modern otrulara gelince; Ankaradaki (18,000) kurağın belki (3,000) tanesi bu asra yakışır bir haldedir. Konferansın sonu ise hep ucuz otru yaptırmak için çare aramakla geçi yor ve bu yönde geçen yüdanberi kovalanan (Ankara Bahçeli Evler Kooperatifınin) nekadar lüzumlu ve önemli bir iş olduğu ortaya çıkıyor. Bay Uzgörenin aile ocağı için söy lediği tatlı sözlerile de konferansta en güzel geçirdiğimiz vakitlerden çıkardığımız sonunç şudur: Parti programmda yapılan son de ğişiklikleri bir gün önce taptayarak (tatbik ederek) yurddaşlann ev sa hibi olması için Emlâk Bankaa kanununda lâzım gelen değişıklikleri yapmalıdır. O vakit, ev kooperatiflerine veya kişısel isteklere nasıl kredi açılaca ğını diğer acun bankalarından örnek alarak yapmanın kolayını öğrenmek güç olmıyacağı gibi Merkez Bankasının iskonto edebileceği ve hatta tehlikesizce emisyon yapabileceği bu ipotekli ve garantili Emlâk Bankası oblifasyonlarile hiç olmazsa ihtiyaon bir kosmı için kredı bulmak ta kolay laşacaktır. Bizce .yabancı kredilerin lararlı şekillerinden ve bütün gelir fiatlerini, geriye verme Vnkânlannı altüst eden sonurujlanndan daha çok kendi örgelvinıizle bu ihtıyaclarımızı ba ıyidır. Eski îstanbul saylavı ALÂETTİN CEMİL TOPÇUBAŞI Dünya hâdiselerinden akisler Kadın berberleri eski heykellere bakarak ilham almağa çalifmakta ve yeni kavafürler icad etmektedirler cttadyo Siti* nin Yinnînd asnn asma bahçelerine çıkmak isb'ycnler bir asansöre binmck mecburiyetindedirler. Nevyork sokaklanndan elli metro yüksekte kocaman kristal kapılardan geçcn insanlar kendilerini yeşil agac • laria sSslu, çiçekler, havuzlu, çeşme Ier, güzel bahçelerde bulurlar. Nevyork şehrinin muazzam bina • !an arasuıda, damlarda yapılmış nerali toprak kokan. yeşillik kokan bu köşelerde bir kır âlemi yaşamak imkânı var mıdır? Her halde bu bizim tabiat ihfa'yacımızı gidermez. Fakat yalnız taş, asfalt ve beton içerisinde yaşıyanlar için bir parçacık bile olsa toprak, çiçek ve yaprak görmek her halde büyük bir tesellidir. Bu asansörle çıkılan bahçelere gi ren insanlar eğer yanılıp ta bahçe duvarlannın üstünden bakacak olurlarsa lrendrterinî "bir an kırda zannederek lussettikleri zevki o dakikada kaybe Çunkü bu bahçenin haricinde gorülen şey Ncvyorkun gökleri delen bi nalan ve asabı harab eden faaliytti dır. Kuşbakışî görunen caddelerde bir zincir gibi birbirine kenetlenmiş oto mobillerin «eli vardır. İnsanlann itişe kakışa ve âdeta birbirlerini çiğner gibi gidip gelişleri de gene baş döndürür. Onun için buraya çıkan insanlar ne a?ağı, ne de yukan bakmamalı, eöz lerini bahçe duvarlan hizasına çıkar • mamalıdırlar. Nevyorkun bu asma bahçeleri içe risinde bir tanesi vardır ki bilhassa seyre değer. Bu Nevyorkun Fiç caddesindeki yetmiş yedi katlı «Radyo Siti» ismi verilen binaıun on birinci katındaki bahçedir. Bu bahçe tahminen 3000 metro murabbalık bir sahayı kaplar. Bu ka dar geniş bir sahaya bir tek bahçe yapmak isteraiyen Amerika iş adamı bu • raya muhtelif diyann topraklanm taşıımş, sahayı on iki parçaya bölmii; ve her parçaya muhtelif memleketlerin tunutni gorunusu toprağma uygun nebat ekerek burada tam on iki tip bahçe yapmıştır. Bunlardan Alp bahçesi Avusluryayı hatırlatmaktadır. Daha ileride kızıl çiçekler açmış bir Ispanyol Patiosu kiiçük çeşme ve havuzile insana Ispanyada olduğu zan nmı verir. Onun yanında bütün hususiyetlerile bir Japon bahçesi vardır ki bu bahçede bambodan yapılmış kiiçük bir çay evi ve kiiçük bir dercnin üs tünden geçen tahta bir köprü bile bu lunur. Ve tesadüfün cilvesine bakın ki Çin konsoloshanesinin pencercleri tam bu bahçeye bakmaktadır. Bu bahçelerin içinde en güzellerin den biri de Ingiliz bahçesidir. Bu asma bahçelere bugüne kadar ekilen ağaçlann mikdan 20,000 ı geçmiştir. 20,000 muhtelif çiçek güzel kokuiarile havayı doldunnaktadırlar. Fakat b ugüzel bahçelere girin bu güzel çiçeklenn kokusundaa istifade etmek istiyen insanlann muhakkak surette bir dolara sahıb olmalan ve ona kıymalan lâzımdır. Fakat zannetmeyiniz ki bir dolara kıyıp bu bahçeye giren insanlar bah çenin içinde dolaşabilirlcr. Hayı, bir dolar demir tellerle etrafı çevrilmiş olan bu bahçeleri uzaktan görmek bedelidir. Bu bahçelere bahçıvanlardan ba$ka kimse giremez. Fakat Nevyorkta yalnız böyîe umumi dam bahçeleri değil, hususî dam bahçeleri de vardır. Bu bahçeler hemen, hemen her evin dammda bulunur. Binada bir daire kiralıyan kiracı eğer isterse bu bahçelerden bir tanesini de kirahyabilir. Fakat 5000 ile 15.000 dolar arasmda bir ücret vermek sar tile. Aynca da bahçeye bakmak, çi çeklerle, ağaçlarla uğraşmak, bahcıvan tubnak gibi masraflar kiracıya aiddir. Nevyorklulann birçoğu bir avuç sun'î bahçeye bu kadar para vereme dikleri için yaz oldu mu, Nevyorkun sayfiyelerinden olan Long îsland ve Westchester Countye doğm yollanır lar. Böyle şehrin haricine çıkmak Nevyorklular için hayatî bir ihü'vactır Moskoüada 1 maytt bayramtnda Harb AkademUî talebelerinden genc kızlar resmi geçidde Cenclik aştttnı keşfeden 65 yaşındaki Profe$ör Voronof 21 yaftndaki genc kartMÜe birlikte Monra Aorapanın en yaşlı erkeği unvamnı 114 yaşındaki Macar Yahenn Pinter almıştır. Bu ihtiyar adatn henüz çok dincdir ve hergün çiftliğinde ve evde çalışmaktadır. Fransada Avende büyük tukeri manevrtdar esnatuıda dereler müşkilâtMiz geçebilen ton nstem tanklcann tecrübeti yapümaktadtr^ Kralın 25 inci tahta çtktf ytlını kutlulıyan Londrada çiçeklerle dola Bokaklar Sokak seviyesinden 50 metro irtifadaki bahçelerin bir koşest Amerikah bir ziraat mütehassısının müracaati Amerikah bir ziraat mütehassısı Ziraat Bakanlığma müracaat ederek yaş, meyvalanmızı bir aylık nakil müddeti esnasında bozulmıyacak fennî terti bah temin edeceğini btldirmiştir. Ba kanlık bu adama verdigi cevabda memleketfmize gelerek tecrübelerini bizzat gösterajesinj utemiştir. Yeni hâkim ve doktorların askerliği Tüze. Sağlık ve Sü Bakanlıklan yeni mektebden çıkmış hâkim ve dok torlann askere gitmelerile yerlennin boş kaldığını nazan dikkate alarak genc hâkim ve doktorlarm grup grup askere almmalan için temas etmektfc • dirler. Çin kadınlart Avrupa kadını • nt büyük bir maharetle taklid etmektedirler. tşte Çinli bir »inema yüdtztmn plâj ktyafeti. Ferlin şehrinde gürültü ile mücadele: Damlartn tepenne her »okağın gürültüsünü ölçecek aletler konulmaktadtr. Bu aletlerle gü • rültü $iddeti tesbit edildikten sonra şehir gürültü mmtakalartna ayrılacak ve sonra buralarda mücadele başıhyacakttr. Berlin son zamanlarda çok gürültülü bir şehir olmuştur. Bunun şehir halkınm sıhhati üzerinde yaptığı muzur tesirler nazan dikkati eelbetmis ve derhal izalesi çarelerinin araştırılmanna girişümiştir.