19 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

« * • • Hayat \nsiklopedisi incî cüzü çıktı j 80 umhuri yil Sflyil 3 9 5 3 Telgraf T« mektup »dresi: Cumhuriyet, îatanbuı . Postafcutusu:tstanbtıl, No. 246 v« matbaa kumUe Matbaacıük ve Gazetemiz bugün YaZdS 19 M&yiS I9öö sahifedir 16 Teıeton: Baçmuöarrlı n erl: 22369, rahrtı neyeti: 24298, Idare Nesriyat şirkeü 24299 24290 j Boğazları Tahkim etmek en Bügük hakkımızdır Bir tngiliz gazetesi hakikati ttçıkça söylüyor: dngiltere, Fransa ve ttalya için mesele • nin CMI mahiyeti, tedafüi ol maktan ziyade tecaoüxidir.> 2> ngihz gazetelerinden Amele partisiI] nin orgam olan Deyli Herald, son geien sayısında Boğazlar meselesinden bahsediyor. lngıliz gazetesinin verdiği haberin esası pek yeni değildir. Dış lşleri Bakam Tevfık Rüştü Aras, banş andlaşmalannın süel hükümleri değiştirildiği takdirde Türkiycnin dc Lozan andlaşmasında Boğazlann tahkimini meneden maddeileri kaldıracağını Uluslar Cemiycti konseyinin son toplantısmda zaten açıkça söylemişti. Ingiliz gazetesi, bu hâbere yeni birşey ekliyor ki o da Türkiyenin, ayni meseIeyi büyük devletlerin elçilerine bildirmiş olmasıdır. Bu haber, ajanslar tarafından bildirildikten sonra gayriresmî surette gene bir Londra telgrafile tekzib edilmişti. Fakat Deyli Heraldın yazısında asıl mühim olan cihet, bu habere, gazetenin ilâve ettiği mütalealardır ki biz de asıl bundan bahsetmek istiyoruz. lngiliz gazetesinia mütalealan arasinda bilhassa şu kısun çok dikkate değer: «Jngiltere. Fransa ve Italya için meselenin esas mahiyeti, tedafüî olmakian ziyade tecavüzidir. Çünkü bu devletler, savaş zamamnda, harb gemilerini, isledikleri gibi, Karadenize sokarak Soüyel Rusya, Türkiye, Bulgarislan Veya Romanya ktyılanna karşı harekât yapmakia özgür (serbest) olmak istiyorlar.» Şimdiye kadar, hiçbir îngiliz gazetesi, bu hakikati bu kadar açıkça söylememifti. Daha üç dört gün önce 16 mayıs larmıı layımiida yazdîgımız bir yazıda biz de ayni şeyi söylemiştik: «Denizde kuvveili olan bu devletler, donanmalarile Boğazlara, Marmaraya. Karadenize egemen (hâkim) ol~ mak istiyorlar. Vaziyet açıkltr: Biz müdafaa hakkt istiyoruz; onlar tecavüz imkânınt elden kaçırmamağa çalışıyorlar.» Deyli Heraldın da ayni şeyi açıkça söylemesi davamızm lehinedir. Her ulusun korunma hakkı tabiî, meşru, hatta mukaddes bir hak sayılırken, bizim bu hakkımızı sadece tecavüzî emelleri arkasından koşanlann ihtirası için reddetmeğe imkân olabilir mi? Banş andlaşmalannm süel bağlan ortadan kaldırılırsa bu iş ancak, o devletlerin müdafaa hakları tanındığı için yapılacaktır. O halde Avusturyaya, Macaristana, Bulgaristana tanınan bir hakkın Türkiyeden esirgenmesini akıl ve mantık kabul eder mi? Boğazlann tahkimi, bizim en büyük hâkkımızdır ve doğrusunu isterseniz bu mesele, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristanm silâhlanmalan meselesinden büsbütün ayndır. Çünkü Boğazlar Türkiyenin topraklan arasından geçen bir deniz yoludur. Bu yoldan Türkiyenin bağnna girilir. Bu yolu tutan Türkiyeyi iki parçaya ayınr, lstanbulun ve Trakyanm müdafaasmı imkânsız bir hale koyar. Hangi ulus, kendi yurdunun ortasma bir düşraa nin, beş akı saat içinde, bıçak gibi saplanmasına razı olur? Devletler, Boğazlardan geçmek hakkmı istiyebilirler; fakat Boğazlan müdafaasız bırakmamızı istiyemezlar. Boğazlann toplan sökülmüş, kaleleri yıkılmış, mayinleri kaldmlmış; fakat butün bunlann yerine Boğazlara kimse tecavüz edemez, diye arsıulusal bir kaide, bir andlaşma bile konulmamışür. Deyli Heraldın açıkça söylediği gibi Boğazlann tahkimah sırf tecavüzî maksadlarla kaldmlmıştır. Bir lngiliz gazetesi de bunu itiraf ettikten sonra, Karadeniz devletlerinin ve bilhassa Boğazlann sahibi ve egemeni olan Türkiyenin, bunlann emniyet ve selâmetini düşünmemesine imkân olur mu? Bir memleketin ortasından geçen Boğazlar kadar mühim hangi sevkülceyş yolu vardır ki tahkim edilmemiş olsun? ^ Ingiltere, Manş kanalında, Cebelitankta, Babülmendebde tahkimat yapnuyor mu? Fransa, Parise giden sev Büyük Onder dün sabah şehrimizi şereflendirdi Atatürk saat 11,25 te Haydarpaşaya vâsıl oldu, halkın alkışları arasında Dolmabahçeye geçli Boğazlar rejiminin tadili tezimizi büyük devletler niçin kabul etmiyorlar? Deyli Herald «Ingiltere' Fransa ve İtalya için meselenin mahiyeti tecavüzidir» diyor Büyük Önderin fehrîmizi teşrifinden inhbc&ar: Sağda: Atatürk trenden iniyorlar, solda: Garda istikbal Evvelki aksam saat 8,15 te Ankaradan şehrimize hareket buyuran Reisicumhur Atatürk dün sabah saat on biri yirmi beş geçe şehrimize şeref vermişler > dir. Vali vekilile Istanbul kumandanı General Halis, Atatürkü vilâyet hududunda karsılamif * lardır. Büyük önderi getiren tren saat on biri yirmi beş geçe Hay • darpaşa garına girmiş, biraz sonra Atatürk yanındaki zevatla ırcnden Inmişlentfr. I Çanakkale Boğazının kabartma harîtast Londrada münteşir Deyli Herald 14 mayıs tarihli sayısmın başında şu haberi vermektedir «Türk hükumeli, Avrupa devletleri büyük elçilerine banş andlaşmastmn süel hükSmlerinin tadili takdirinde Türkiyenin de 1923 tarihli Boğazlar andlaşmasmm ladilini isliyeceğini resmen bildirmiitir. Türkiye hükumeti egemenelik (hakimiyet) haklarmı haiz bir devlet olarak Boğazlara tahkimini ve ecnebi harb gcmiifri.^ Boğazlardan geçme (Aarkan 2 nei tahifede) Atatürk Haydarpaşa garında, kendilerini karşılıyanlara iltifalta bulunmuşlardır. Haydarpaşa garında toplanan kesif bir halk kütlesi Büyük önderi sevgi yo saygı ile alkışlamıştır. Atatürk, rıhtıma yanaşan Sa Habeşler yedi vilâyette seferberlik ilân etmişler Atatürk Dolmabahçe Saraytna giriyorlar karya motorüne geçmişler ve saat 12 ye doğru Dolmabahçe sarayına girmişlerdir. ' Istanbul 18 (A.A.) Atatürk bugün Şişli, Maslak ve lstanbul cihetinde bir gezinti yapmış • lardır. Ayni zamanda harb için makinelitüfek, tayyare ve zehirli gaz stokları hazırhyorlarmış Otuz kişi zehirlendi Üsküdarda bir mahalle halkı sütten zehirlendi, ZeynebKâmil hastanesinde tedavi ediliyorlar Havada bir facia Maksim Gorki tayyaresi 70 yolcu ile beraber yandı [Moskova muhabirimizden] Moskova 18 (Telsız telgrafla) Bugün saat dörtte, Sovyet Rusya semalarında bir facia olmuş, yalnız SovyeÜerin değıl, dünyanuı en bü I yük tayj'aresi olan Maksim Gorki tayyaresi 450 kilometro süratle uçarken bir askeri keşif tayyaresile çarpışmış, çarpışma neticesinde iki tayyare de yanarak mahvolmuştur. Tayyarede bulunan 70 yolcu \e mürettebat ta yanmıştır. Maksim Gorki tayyaresi iki sene evvel yapılmış, 40 ton ağırhğında ve yedi bin beygir kuvvetinde idi. 26 kişilik bir tayfa kadrosu vardı. 96 yolcu taşıyabiliyordu. Bu dakıkaya kadar bu hususta resmî tafsilât verilmemıştır. Habeşistantn yeni askerleri Roma 18 (A.A.) Dünkü ga zetelerden biri «Allari» imzasile «îtalya ve Habeşistan arasında savaş ola cak mı?» adlı bir makale neşretmistir. Bu makalenin esaslı parçalan şunlardır: «Süel bakımından, iki memleket açıkca savasa hazırlanıyorlar. Habeşistan 7 vilâyetinde, yani Harra, Oga des, Arassi, Bale, Sidano, Borrora ve Tigrede seferberlik ilân etmiştir. Ayni zamanda Habeşler. en modern silâhlar olan makineli tüfekleri, uçuklan, ze hirli gazleri de savaş için toplamak tadırlar. Kral, hududa yakm vilâyet(Arkan 13 uncu aahifede) lllinillllllllMIIIHIIHIIIIintlllMIIIIIIIIIIIHIIIIIimiltlllllllllllllllllllllMllllllinilliltliniinilHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIItlMIMUIIIM'l'll'llilltl' Bugün ^Zehirlenenlerden bazdart Zeyneb* Kâmil hastanesinde de bulantısile beraber yeşîl sular ÇTDün Üsküdarda feci bir hâdise olkarmağa, zehirlenme alâmetleri gös muş, otuzdan fazla insan içtikleri süttenneğe başlamışlardır. ten zehirlenmiştir. Üsküdarda Körbakkal caddesinde Zehirlenme vak'ası ilk defa bâğlar 12 sayılı evde Ziya isminde bir sütçü başında bir evde kendini göstermiş oturmakta ve civar halkına ucuz fiattir. Burada oturan bir aile çocuğuna le süt, yoğurt satmaktadır. Sütçü ZiZiyadan aldığı sütü içirmiş, yanm saya dün de müşterilerine süt satmış, faat geçince çocuğun midesi bulanmağa kat süt alanlar yanm saat geçince mi(Arhan 10 nncu tahifede) Ull Musiki müsabakamjzda kazanan eserler Reyler dün noter huzurunda tasnif edildi vc birinciliği «Köy türküsü» nün kazandığı anlaşıldı "l""u""1 uMiiHiHnıuııiHiiıııııııiNuıııııııiHHraıbHtMMiıiMiımııııtnıııınmiHiııtıııınııııiHiiHiHiııııtıııııuıramıınııınıniiHtıııııııın külceyş yollannı dünyanın en müthiş tahkimatile kapatmıyor mu? Italya, Orant Boğazmda, deniz vc kara yollanna egemen sevkülceyşi noktalarda müstahkem mevkiler yapmıyor mu? O halde, Türkiye neden Boğazlan tahkim etaıesın? Boğazlann tahkimi en büyük hakkımızdır; tabiî, meşru ve mukaddes hakkımız... Ergec bu hakkı elde ede ceğiz. ABlDİN DAVER 3 üncude : Hindıstan ve İngıltereye dair: Ağaoğlu Ahmed 5 incide: Şıkan» dan çıkan dava: Manisa saylavı Refık lnce Gorünüşler, Sız de bu ükırde misıniz?" Sabıha Zekerıya 6 ncıda : Hıkâye, Venızelos tefrıkası 7 ncide : Sağlık bahısleri & incide : Edırne serım sergısi, 120 günlük gece 9 uncuda: Bahçeleri evlerının üstune alan şehir, dünya hâdiselerınin akisleri 10 uncuda Spor, müsabaka 11 incide : Haftahk Radyo programı, Lehistan mektubu 12 ncide : Tarihî musahabe 13 üncüde: Ali Çetinkayanm Bayındırlık işleri hakkında verdiği izahat Millî müsaba kamızın nihaî kıs mı olarak, kon serde toplanan reylerin tasnifi de yapılmış ve bi rinci, ikinci, ü çüncü tesbit olunmuştur. Jüri heyeti dün saat 5 te Konser vatuarda Müdür Yusuf Ziyanın baş kanlığında top lanmış ve İstan <Köy türküsü* bul Dördüncü Nonün bestekân terliğı Başkâtibi Faik Fuadın huzurile rey varakalarını tas nıfe başlamıştır. Geçen perşembe Saray sinemasın da verilen konserimizde evvelce jüri heyetince, müsabakanın ana şartla rına en uygun eserler olmak üzere s*çilen şu besteler çalmmıştı. Sıra No. Adı Bestekârı 9 Eje türküsu Nuri Sami 27 Yörük türküsu Nuri Sami 28 Ayşem Halid Ozan 31 Köy türkusu Faik 43 Zeybek , . . . Vecdi Morah 50 Kayseri turküşü A. Samim 51 Türkü A. Samim Juri heyeti rey kâğıdlarını birer birer tetkik etmiş ve aldıkları rey de recesme gore Köy türkusünün birinciliği, Zeybeğin ikinciliği ve Ayşemin de uçüncülüğü kazandığı anlaşılmıştır. (Arhan S inci sahifede)