3 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 11

3 Mav,s 193S Amerikalı bir mimar "şehir mahvoluyor,, diyor «Ileride istimlâkler için milyarlar sarfedecek, fakat Istanbula bugünkü güzelliğini veremiyeceksiniz!)) Istanbul nasıl imar edilmeli? Cumhuriyet ) Yeni vapurlar Avrupa seyahati için bir karar verilmedi Dün Ankaradan gelen bir haberde Denizyollan idaresi müdürü Sadettinle Akay müdürü Cemilin yeni vapur ısmarlamak üzere Avrupada yapacaklan dolaşmanm geri kaldığı bildiril mekte idi. Bu hususta alâkadar idareler nezdinde yaphğımız tahkikata göre, her iki müdürün mukarrer olan seyahatlerinin tehir edildiği hakkında bir tebligat yapılmamıştır. Denizyollan idaresile Akay müdürü bugünkü trenle Ankaraya gideceklerdi. Fakat seyahatlerini bazı esbab dolayısüe yann akşama tehir etmişlerdir. Sadettin ve Cemil yann aksamki trenle Ankaraya gidecekler ve hüku metle, Avrupa tersanelerile girişıle cek müzakerelerin ne sekilde yapılması icab ettiğini görüşecekler, ısmarlana cak vapurlar için hazırlanan ilk pro jelere dair talimat ve salâhiyet alacaklardır. Ankaradaki bu konuşmalarda Avrupa seyahatinin yapılması lâzrnı gelip gelmediği hakkında kat'î bir karar verilecektir. Büyük zaferin tarihçesi 11 Anadoluyu istiiâ eden düşmanı nasıl yendik? Profesör Hikmet, dünkü dersinde İstiklâl Harbinin en parlak bir safhasını anlattı Profesör Hikmet İnkılâb derslerine dün de devam ederek büyük Türk taarruzunu ve İzmirin işgalini anlatmıştır. Profesör ezcümle dedi ki: « Müttefiklerin yaptığı mütarePark otelin taraçasmdan, güneşin ke teklifine millî hükumet 5 nisanda tşıklan altında pınldıyan ve ileride, cevab verdi. Biz mütarekenin dört Kızkulesini, daha uzaklarda Adalan ay devam etmesini ve İzmir dahil olkuşatarak, beyaz bir çizgi halindeki duğu halde bütün Anadolunun tah ufka kadar uzanan kıvnntıh mavi liye edılmesini ve ilk on beş gün zarbir deniz görünüyor. fında tren hattınm bize verilmesini istedik. Fakat biz bir taraftan da müM. Jamcs Gardnerin Istanbula gelterr.^diyen hazırlanıyorduk. miş olduğunu biliyordum. Fakat kenIstanbulu işgal edeceklermiş dismi bulamamışbm. Tesadüf işte onu Ankarada bazı muhalıflerle Istan bu taraçada karşıma çıkardu Taraçabuldaki Peyamı sabah gazetesi mıllî nın kenannda bir masa başında otu • kuvvetlerin zâfmdan bahsetmeğe ve ruyordu. Gözlerini, erimiş bir gümüş taarruz edemiyeceğimizi ileri sürmekütlcsi parlaklığındaki denize dikmiş, ğe başladılar. Avrupada ve Yunanis kırpmadan bakıyor, Anadolu kıyıla tanda bu kanaat hasıl olmağa başla zaferimizle siyas«ti iflâs nna güzel bir hususiyet veren o sade yınca bizi daha fazla sarsmak ve ik Büyük •den eski Ingiliz Basvekili Loyd Corc tısaden yıpratmak çaresi düşünüldü. çizgileri dikkatle seyrediyordu. Manen sarsmak için Istanbulu Yu Onlar çekilmeğe başladılar. Ingiliz • İşte, Istanbulun plânını yapa nan ordularına işgal ettırmek, iktı Basvekili, durmağa niyetimiz olma Istanbulda Anrarikrlı mimann tenkidl*rin« h*d«f olan çirkin btr kos*ı cak şehir mütehassıslanna rehber olsaden düşürmek için de mutlak bir dığını görünce dominyonlarından, Boğaziçîndcki kömür dcpolan CEMtYETLERDE abluka tesisini derpiş ettiler. Niha Yugoslavya ve Romanyadan kuvvet ması lâzım gelen çizgiler, dedi. Size gazeteci sıfatile, yalnız bu kadar söynisbeten kısa bir zaman Istanbulda oyünde bir hal binasi yapıldı. Halic sayet Yunanıstan Istanbulu zapta ha istedi. Fransız ve İtalya bu talebi proKadm Birliği feshediliyor liyeceğim. zırlık olmak üzere Tekirdağına iki fırtesto ettiler ve. bütün askerlerini Ruturanlar da derhal yerleştiğine göre bu hiline de hâl yapılıyor. Esasen Haliç ka asker çıkardı. Yunanistanm bu hameli yakasına geçirdiler. Ingiliz kıt'aîstanbul Kadınlar Birliği bugün M. Gardnerle konuştuğum îki sa nu, seyyahlar üzerinde uyandırmak pekıyılan, fabrikalar, antrepolarla dolu.. ları yalnız kaldı. Yugoslavya ve Rokâlâ kabildir. Bu suretle o seyyahlar, Îs Boğaziçi kıyılanna, irad getirecek bi » Birlik merkezinde fevkalâde bir top reketi İngütere ile Fransanın ve İtaiat zarfında kendisinden bütün duy yanın arasını açtı. Fransa ve ttalya manya da müspet cevab vermedüer. tanbulun güzelliğini başka seyyahlara lanb yapacak, Birlik reisi Lâtife Beduklanmı naklebneğe mezun olmadınalar yapılıyor. Buna gönül nasıl razı derhal itiraz ettiler. Nihayet bu üç Yalnız Avustralya yardım vadettı. anlatacak ve Istanbulu ziyaret eden ğımdan dolayı çok müteessihm. Fa olur? Boğaziçi sahillerinde kömür de kir cumhuriyet hükumetinin kadınlara devlet Yunanistana bir nota vererek İngıltere böyle yalnız kalmakla bekat, maruf bir mimar ve bir şehir mü lerin, Istanbula âşık olanlann sayısı se polan sıralanıyor. Bunun o kadar e her türlü haklannı hatta saylavlık hakYunanhlann Istanbulu zaptetmele raber harbe devama karar vermiş gikını dahi vermiş olduğunu söyliyerek tehassısuun, Istanbul un imannı ne şe neler geçtikçe artacaktır. Bu ne ele hemmiyeti yok, çünkü kaldırmak. ko rine mâni olacaklarım bildirdiler. bi görünüyordu. Fakat Lord Gürzon Birliğin artık vücudüne lüzum kalma • Ingilizlerin yaptığı kabalık kilde tasavvur ettiğini kısaca anlatabilegeçmez bir servettir! istifa etti. Loid Corc da istifaya meclaydır. Fakat ne çirkin şey yarebbi! dığını beyan ve fesih karan verilmesibur oldu. Muhafazakârlar mevkii ik1922 de Fethi Bey Paris ve Londra3u sıralarda turizmi teşvik etmek cegimi zannediyorum. Kendisinden 6ğAnadolu kıyılannda benzin, petrol, ni istiyecektir. tidara geldiler ve bizimle anlaşma ya gönderildi. Fransa, lehimizde fazla rendiklerimi düsündükçe şehircilik nok için bilhassa çalışıldığı malumdur. Fayağ depolanndan geçilmiyor.. Turistğa karar verdiler. Franklen Buyyon birşey yapamıyacağını söyledi. İngilkat yukanda söylediğiniz şehre karşı tai nazanndan hakikaten tamir kabul Esnaf cemiyetleri teşkilâtı leri, bu beyaz teneke ve çinko sarnıçİzmire Gazinin yanına geldi ve İstanterede ise murahhasımızı ne Başvekil etmez bir cinayet yapılmakta ve eta cinayet te tam bu sırada işleniyor. lan temaşaya mı davet edeceğiz? Ticaret Odası Esnaf îşleri şubesi ne de Hariciye Vekili kabul etmedi bulla Trakyanm verileceğini, kan döten pek fazla hırpalanmış olan ıstankülmemesini söyledi. tstanbulun hakikî güzelliği Marmaği gibi sırf bizi küçük düşürmek için Hele Adalar... Adalann acıklı haesnaf cemiyetlerinin azasma kredi bulun tam kalbine öldürücü bir dar ra, Boğaziçi, Anadolu ve Rumeli ciRöyter Ajansı bir tebliğ neşrederek Mudanya mütarekesi lini M. Gardner bana o kadar a a söz vermesi için hazırlamakta olduğu proFethi Beyin geldiğini, fakat Başve be vurulmak üzere olduğunu söylemek hetlerindeki tepeler, Adalar ve kıyıNihayet Mudanya mütarekesi oldu. jeyi ikmal etmiştir. Bu projeye göre lerle anlttı ki... kil tarafından kat'iyyen kabul edil Bu mütarekenin bariz vasfı bugun lardadır. inecburiyetini duyuyorum. esnaf cemiyetlerinin yardım işleri meAmerikalı mimar hulâsa olarak şunmiyeceğini, Ingilterenin müttefıkleriTrakyanın bize muharebesiz verü M. Gardner diyor ki: Şehrin plânı yapılırken bu noktalan todlaştınlmaktadır. Işsiz kalan her celan sövlüyor: le görüştüğünü bildirdi. mesidır. .*• Fatih, tstanbulu zaptettigi 7 amiyet mensubu esnaf cemiyetinden ışgözönünde tutmak mecburiyeti vardır. « Her halde Istanbul birkaç yüz Büyük taarruz başladı Lozan muahedesi siz kaldığı müddetçe muayyen biı inan, yabancı memleketlere kaçan şeHatta bunu şimdi düşünmek, kat'i bir milyar lira kaybetmektedir. Ileride IsBöyle bir anda 26 ağustosta ordu Bu mütareke esnasında Lozanda bir yevmiye alabilecektir. Hastalık ve öhir halkmdan bazı kimselerin, Istan • plân yapılmadan düşünmek zaruridir. muz taarruza geçti. Birçok Ingiliz zatanbul şehri, bu milyarlan, asırlarca, sulh konferansı toplanmasına karar lüm halinde yardımlar yapılacaktır. bulu bir tiirlü unutmadıklannı eski kiBu noktalar gözönüne almacak olursa bitlerinin teftiş edip te altı ayda ye istimlâklere sarfedecek, fakat, bugünverılmiştı. Lozan konferansı birçok Bundan başka her cemiyetın bususi bir rinden sökülemiyeceğini söyledikleri toblar yazıyor. Hatta bunlar^uuüSA* . plâasız ve bilhassa az masrafla Istan ınkitalardan sonra nıVrayet 23 temmuz kü vaziyctini. yani onun. hiç masraf doktoru olaeajctuv Yunan ordusu Afyonkarahisar cephe1923 te imzalandı bulun güzelliğini muhâfaza etmek ve polide ve Floransada yerleşenler bile, etmeden harikulâde bir bahçeler şeh • si önünde perişan oldu ve İzmır tahLozan sulhu müsavi şerait altında artbrmak kabil olur. Aksi takdirde yari, eşsiz bir hava ve su diyan olmasım fstanbul akıllarına geldikçe aglıyorlarliye ettirildi. Fethi Beyi kabul etmı cereyan eden bir sulh muahedesi olPolis ikinci şube müdürü pılacak hareket bir cinayetten başka temin eden vaziyeti hiçbir zaman tek * «h. Bunlann, geride bıraktıklan, kayyen diplomatlar biz daha Nıfe var du. 8 9 ay münakaşa, mucadele ve Bir müddetteberi askerî vazifesini birşey değildir. rar ele geçiremiyecektir. bettikleri servetlere, abidelere, yapma madan görüşmek ve anlaşmak tek hatta yeniden harb başlamak tehli İlk yapılacak iş, şehirde manzara güzelliklere değil, sadece îstanbulun M. Gardner, gülümsiyerek şu söz yapmakta olan polis âmirlerimizden liflerine başladılar. kesi baş göstererek cerevan etti. Bir İkinci Şube Müdürü Demir tekrar Yunan ordusu ortadan kalktıktan tarafta biz, öbür tarafta İngıltere, toprağına, suyuna, denizine ve hava nın kapanmasına mâni olmaktır. Hal • Ieri ilâve etti: vazifesine başlamıştır. sonra Boğazlar üzerine yürüdük ve Fransa, İtalya, Yunanistan, Roman buki, şimdi deniz kapanmaktadır. Şiş* sma, bilhassa havasına ağladıklarını, Biliyorsunuz ki, maksadnn îs • Çanakkaleye geldik. Diğer bir kol ya, Yugoslavya ve Japonya vardı. Bohane karakolunda, Taksimde, Ayas gene bu eski kitablar yazıyor. tanbul şehrinin plânını üzerime almak bizzat Türk milletinin büyük bir dahli dan da tstanbul Boğazına yaklaşı ğazlar meselesi görüşülürken ayrıca paşada bu manzara kapanlmıştır. Yadeğildir. Yalnız ismimin James Gard îstanbulun, güzellikleri ruhlanna işlıyordu. Loid Corc bu mağlubiyeti Rusya, Gürcistan ve Ukrayna da çağıolduğunu zannediyorum. nn Sultanahmedde de kapahlacaktır. ner olduğunu yazarsmız. N e Ameriliyecek kadar uzunca müddet oturanlakat'iyyen hazmedemivordu. rıldî. Bana kalırsa alâkadar makamlar şeDaha düne kadar, yanan Adliye bi kalı olduqundan bahsedersiniz, ne de Loid Corcun karan! Lozanda en kolay halledilen hu nn üzerinde bıraktıgı bu derin tesir, hircilikte tuttuklan yolu derhal değiş nası bu işi görüyordu. Pek yakm bir Loid Corc birinci şıkka sarıldı. Yadud meselesi oldu. Şarkta ve cenubda vaziyetimi ve oturduğum şehri bildirirhenüz tamamile anlaşılamamış harikuni mukavemete kalkıştı ve müttefık hududlarımızı tesbıt etmiştik. Trak zamanda Taksimden Harbiyeye ka siniz. Yalnız, Istanbulu ilk defa ola tirmelidirler. Bu hususta çok büyük Ude birşeydir. lerini kısmen ikna etti. 11 eylulde süyada ufaktefek değişiklikler ola kusurlar işlenmiştir. dar, eski kışlalann boyunca ve eski rak gördüğümü söyleyiniz. Bu şehri aM. Gardnerin hakkı var. Bugün bîvarilerimiz Çanakkalede görününce caktı. Çanakkale civarındaki adalar Belediye varidatmı ve halkın ka şağı yukan böyle tasavvur etmekle bele, Istanbuldan uzaklaşanlar, onu a Sürpagop mezarhğı üzerine binalar yamüttefikler bize tebligat yaptüar. Bodan İmroz ve Tenodos adaları gayrizancını yüz misline çıkarmak kabildir. pılınca, deniz, o taraflarda da kapa raber, onun bu güzelliğini hayalimde cı acı anarlar. Imkân bulanlar Istan ğazlar bitaraftır, bizim işgalımiz al askerî olmak şartile bize veriliyor nacaktır. Yeter ki bunun için lâzım gelen tedbirbu derece bariz bir şekilde canladıra tındadır, oraya girmeyiniz dediler. du. Gelecek derste hududlar bahsine bulu tekrar gönnek için gelirler. Buna rağmen biz girmeğe başladık. devam edeceğim.» ler ahnsm! ** mamıştım. Bu teshir edici güzellikte, Sahillerde ayni hal var. Kadıko Bir Amerikalı mimara göre, bu tesir. . f~* T.rff% j^f Osmanlıcadan türkçeye karsılıklar kılavuzu: 3 8 JI Tanattur etmek = Hatırlamak Tahavvül (Tebeddül) etmek = Değişınek, dömmek Tahayyül etmek = Sanaymak, hayal etmek = (Fr.) tmaginer Tahayyür etmek = Şaşalamak, sasırmak = (Fr.) S'etonner ; Tahayyüz etmek = Seçilmek, yer tutmak = (Fr.) Se distinguer Tahdid etmek = Smtrlamak, buçlamak, daraltmak = (Fr.) Limiter l Tahdis etmek = Bulandınnak, kanştırmak = (Fr.) Jroubler Tahkim etmek = Berkhmek = (Fr.) Fortifier Tablif etmek = Andiçirmek Tahlis etmek = Kurtarmak TahlUiye = Cankurtaran Tahlisi giriban etmek = Yakayı kurtarmak, yakayı «yırmak Tahlit etmek = Katıştırmak Tahliye etmek = 1 Boşaltmak, boşarmak 2 Bırakmak = (Fr.) Quitter Tahmil etmek = Yüklemek Tahmîn etmek = Oranlamak, tasmlamak Tabmin = Oran, tasın Tahnetmek = övütmek Tahnit etmek = Mumyalamak, tütsülemek Tahrib etmek = Y;kılamak, haraplamak Tahribkâr (Bak: Harab) = Yıkıcı = (Fr.) De* • tructear | Tahrîk = Harekete getirme, kışkırtma, uyandırma, isletme = (Fr.) Mettre en mouvement, actionner, pro\voquer Tahrîk etmek = tşletmek Tabrik etmek = Uyandıcmaic Tabrik etmek = Kı^kırtmak Tabrik etmek = Harekete getirmek Tabrik etmek (Tüzel anlamı terim kolvma bırakıU miftrr) Jahrikâmiz = Kifkırtıcı = (Fr.) Provocant Tahrikât = Kıskırtım = (Fr.) Provocation Tahcirat, tezkere = Biti, beti Tahriren = Yazı ile Tahrirî imtihan = Yazilı sinaç Tabris etmek = Tırmalaraak, azdırmak = (Fr.) Gratter, irriter Tabsîl = 1 öğrenim = (Fr.) Etade, 2 Alun, alı» = (Fr.) Perception Tahsil etmek = öğrenmek, elde etmek, edinmek, almak = (Fr.) Etudier, fenquirir, percevoir Tahsildar = Ahmcı = (Fr.) Percepteur Tahsilât *= Almç Tahsis etmek = özgülemek = (Fr.) Affecter, de*> tiner, assigner Taht = Omağ = (Fr.) Trone Taht = Alt Tahtelarz = Yeraltı Tahtı himayede olan yer = Koruncak = (Fr.) Protectorat Tahtı tasarrufa almak = Iğelenmek = (Fr.) S'approprier Tahtie etmek =a Suçbulmak, kusnrlamak Tabvif etmek = Korkutmak Tahvil etmek = Değiştirmek, çevirmek, dondürmek Tahzir etmek = Ss,kındırmak, çekindirmek = (Fr.) Prevenir Takaddüm = öngelme, onun t Takaddüm etmek = öngelmek Takallus etmek = Kasılmak Takarrüb etmek = Yaklasmak, yanasmat Takarrür etmek = Kararlaşmak Takasşür etmek = Kabuklanmak, kabuk bag'amak Takat = (Kudret anlamma) Enerji, (istitaat an lamına), güç Takattur etmek = Damlamak, dammak Takbih etmek = Çirkinsemek, çirkinlemek, çirkin görmek = (Fr.) Blomer Takbil etmek = öpmek Takdim etmek = 1 Sunmak = (Fr.) Presenter 2 Tanıtmak, 3 tleri tutmak, öntutmak, öneltmek = (Fr.) Priceder, accorder la prioriti Takdim ve tehir = Altiuleme Takdime = Sunu Takdir etmek = Begenmek, değerlemek, değer biçmek O takdirde = öyle Ue, öyle olunca, öyle olursa = (Fr.) Dan* ce cat, alora Takdi» etmek <= Kutsamak Takib etmek = Kovalamak, îzlemek, gütmek, pe sini tutmak, peşine düşmek, ardına düsmek, arkasın • dan gitmek, arkasından gelmek, terkimek = (Fr.) Poursuivre Taklib etmek = 1 Altiut etmek, 2 devirmek Taklid = Benzet Taklîd etmek = Benzetlemek Takrib etmek = Yaklaitırmak, yanastırmak Takriben = Asağı yukvrı Takrir (Kamutay terimi) Dilerge Takrir etmek (dert için) = Anlatmak Taksim = Uleç Taksim etmek = ülestirmek, bolmek, ayırmak, bölüşmek, paylasmak = (Fr.) Partager, diviser tnkuam etmek = Daîımlasmak, böİünmek Taksir etmek = 1 • Kısmak, kualtmak, 2 (Bak: Kuiur) Taksit = Bölü Takt sabibi = Denli Taktir etmek = Çekmek, damttmak Takvim = 1 Takvim (T. Kö.), 2 Aimanak (T. Kö.) Takvive etmek = Kuvvetlendirmek, berkitmek, pekiştirmek Kesbi kuvvet etmek = Berkinmek Takyid etmek = Kayıtlamak Takayyüd etmek = Kavıtlanmak Talâk = Bcama. boçanma Talâkat = Uzdillik Taleb = Istek Talebe = 1 öğrenci, 2 . Yetîstirme, 3 trdemen 4 • Talbe (Yakutca «Talba» dan Tali = 1 Tali?, 2 Sur = (Fr.) Chance, tort Talia = İleri kol, önkol Talik etmek = Asmak, bırakmak, irtelemek = (Fr.) Suspendre, rtmettr^ Talim = ö^retim Taüm etmek = ö^retmek Tatitnatname = öe»enek = (Fr.) t**trnefion Taltif etmek = Gönül almak. okşamak, k<»k Tamâ = Acçözlülük, doymazlık, umdu, umsu Taır,".. elmek = Göz d'ikmek, umtunmak Tamâkâr Açgözlü, doymaz Tamam = Tam, tiim, bütün, tükel Tamam etmek = Bağlamak, bitirmek Tamamı tamamına = Baçabas Tamamiyet = Bütünlük, tamlık, tüm^ik Tamik etmek = Derinlemek, derinleştirmek Tamim = Genelge = (Fr.) Circulaire Tanvm etmek = Ya>mak, genellemek Tamir = Onarım, onarma Tamir etmek = Onarmak Tampon = Baskurut, kurutmaç Tane (dane) = Tane (T. Kö.) Tânetmek = Kınamak = (Fr.) Bilâmer Tannan = Tınlı, tinan, tınhyan Tansif etmek = tkiye bölmek Tanzim etmek = Düzenlemek, düzeltmek, düzen vermek, yoluna koymak = (Fr.) Arranger Tanzir etmek = Eşlemek, benzerini yapmak Tar = 1 lplik, ağ, 2 Karanlık Tarab = Senlik, sevinç Taraç = Yağma, talan, çapul Taraf = Taraf (T. Kö.) T»raf«*ir = Yantaz F'taraf = Tarafsız, nötür = (Fr.) împartial BTtarafIık = Nötürlük Tarassud etmek = Gözlemek Taravet = Tazelik, körpelik Tardetmek = Koğmak, püskürtmek Tarhetmek = 1 . Çıkarmak, indirmek = (Fr.) Sou»traire 2 Salmak (vergi tarhı) = (Fr.) Impoter Tarif = Tanım Tarif etmek = Tanılamak, tanımlamak Tarih = Tarih (T. Kö.) Tarihî = Tarihiğ Tarihî = Tarihiğ Tarik = Yol Tariz etmek = Dokundurmak, tak'lmak, taş atmak = fFr.) tnsinaer Tarsin etmek = Bekitmek Tarumar = Da^'.n'k, darmadağın Tarz = Tarz (T. Kö.) Tarzı hall = Anlaşıt Tarzive = Onarsa = (Fr.) Reparation Tarzîve vermek = Onarsamak Tasa<îdi etp>ek = Kalkışmak TasalK't = Sarkmtıhk Tasallut etmek = Sataşmak, sarkıntılık etmek, saltar^nk (Yakutca) Tasannu = Yapmacık Tasarruf = I Esilik, sahiplik = (Fr.) Possession 2 • Tutum = (Fr.) Economie Tasanuf etmek = 1 Esilenmek, 2 Biriktirmek, artırmak