1 Ocak 1990 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 53

YAPAY ZEKA VC YAPAY YAŞAM Bilgisayarlar dünyayı ele geçirecek mi? Geleceğimiz tehdit altında mı? Kendi kendimize sık sık sorduğumuz bu soruların yanıtları iç rahatlatıcı ama bilim kurgu meraklılarını düş kırıklığına uğratabilir. $ Numara, Hal, Landru, Clossus ve bilim kurgunun başka birçok ün- lü bilgisayarı bilim kurgu !apltlarımn ana temaları arasında yer ya yıl- lardır devam edıyorlar Ilk vakum tüplü Eniac bilgisayarları çıktığından beri, felaket habercileri birgün bilgi- sayarların dünyayı ele geçireceğini söyleyip duruyorlar. Yapay zekayla ilgili ilk deneyler yayınlandığında, ay- nı haberciler işte size söylememişmiy- dik diye ortaya dökülmüşlerdi. Hazır bilgisayarlar elektrikli kon- serve açacakları kadar zararsız hale gelmişken ve ortalıkta kongreye aday olan ya da Güney Amerika'da darbe yapan bilgisayarlar yokken Yapay Zeka kavramını ciddi ciddi inceleyip nereye doğru gittiğini görmenin za- manıdır. ş Her ne kadar yapay zeka bugün bir gerçeklik halen gelmişse de, Bilgisa- yarların zıvanadan çıkıp dünyayı ele eçirmeye kalkışabileceği düşüncesi ne şimdi gerçekleşebilecek ne de ile- JEFF SPİRA ride mümkün olabilecek bir düşünce- dir. Bu korkuya yapay zeka korku- su adını vermek de yanlış zaten. Bil- gisayardan kor! burada sözü- nü ettikleri, aslında “yapay bilinç- tir"”'. Yapay bilinç bir hayal ürünü ve günümüz bilimini alt üst edecek bir takım gelişmeler olmadıkça öyle de kalacak. Bugün yapay zeka iki ayrı alanda yoğunlaşmış durumda: Uzman sis- temler ve öğrenme sistemleri. Bı.ı iki konu insan zihninin iki kapasitesine tekabül ediyor. Öirenmek bir data- base'i genişletmek, uzman düşünce de bu database'e doğru olarak ulaşa- bilmekten başka bir şey değil zaten. Uzman Sistemler İlk yapay zeka örnekleri olan uz- n'ıan sistemler, database'lere ulaşma dır. Bir uzmanın kendi düşunıne sürecinde kullanabileceği kurallarıe kullanarak, çapraz indek- sli bir database'e ulaşmak için hazır- lanmıştır. Bunu en iyi bir örnekle gösterebiliriz. 1988 yılında, Savunma Bakanlığı Küçük İşler Öncü Araştırma Progra- mı Savunma Bakanlıh nın geliştiril- mesini istediği bir dizi uzman sistemin listesini çıkartmıştı. Bunlardan biri- nin amacı, su altı seslerini tanımak- tı. Denizaltılarda normalde sesleri ayırdetmek konusunda tecrübeli bi- risi bulunur. Bu uzman her tür gemi, denizaltı, torpil ve deniz canlısının kaydedilmiş seslerini yüzlerce saat dinleymkonlıınayırdetmeyeteneli— le söyleyebilirler. Millerce uzaktan duydukları bir Rus denizaltısının adı-* nı ıoyleyebilirler uzmanların, denizaltının savaş- tan ıahp çıkabi]mui için hayati öne- mi olduğu açıktır. Eğer o savaş sıra- sında herhangi bir şekilde etkisiz ha- le gelseydi, denizaltı adeta kör ve sa- ğır olurdu. Sudaki sesleri dinleyip, yüzlerce kaydı tarayarak benzer sesi bulan ve sonucu bildiren bir uzman sistem bunun gibi bir şey olurdu. Seslerin çeşı!lıliıuıı düşünürseniz bu azımsanacak bir başarı değildir. ridir. Uzman bu farklı sesleri dintfe- yip kafasında bir pervaneli ve iki per- vaneli iki gemiyi ayırmak için bilinç- sizce bir kural oluşturarak öğrenmiş- tir. Böyle bir uzman sistem kurmak için, atılacak ilk adım her tür ses kombinasyonunu bilgisayara büyük bir database ile vermek olurdu: On- dan sonra sonar-uzmanını çağırıp, sesleri ayırmakta kullandığı bilinçsiz kuralları anlatmasını isterdiniz. Bu kuralların her biri uzman sistem ta- rafından bilinmeyen bir ses hakkın- daki venlui azaltıp doğru yanıtı bul- tirmeden gitmesi mumkunkm, bilgi- 53