1 Ocak 1990 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 10

HIZLI OLMAYAN ÇÖZÜM Ne yazık ki özürlünün sorunlarını gidermek herzaman standart bir bil- gisayar aracılığıyla mümkün olmu- yor. Daha ciddi sakatlıkları olanlar, konuşma simülasyonu ya da özel ara birim araçları gibi ekstra desteklere ihtiyaç duyabilirler. Eğer kullanıcı el- lerini kullanamıyorsa, başka bir gir- di sistemi kullanılabilmeli; bilgisayar üreticileri bu amaca yönelik çeşitli araçlar geliştirmiş bulunuyorlar. Hiç kuşkusuz özürlü bilgisayar kullanıcıları için en yararlı girdi ara- cı mouse ve ikonlardır. Biz 64 ve 128'in GEOS'u ve AMIĞA'nın workbench'i gibi yazılımların kolay kullanılabilirliğinden hoşnut olmak- la birlikte, bunlar özürlü kullanıcılara tanrının bir bağışı gibi gelmektedir. Mouse kontrollü bir kursor ve ikon- la gösterilen yazılımlar kullanarak, birçok hareketleri kısıtlı kullanıcı bil- gisayarı diğer insanlar kadar rahat- lıkla kullanabilir. Buna karşılık, 64 ve 128 özel yazı- lımlar gerektirmektedir. Berkeley şir- ketinden Staci Glovsky özürlüler için birkaç okulun GEOS programlarını sırf bu nedenle aldığını söylüyor. GE- OS'un güçlü ikon kontrollü ara biri- mi bu tür kullanımlar için son dere- ce uygun. Greg Capps adlı bir öğrenci 1987 yılında, görme özürünü telafi etmek için konuşabilen yazılımlar kullana- rak klinik psikolojide mastırını ta- mamladı. Bir kişisel bilgisayarın yar- dımı olmaksızın bunu başarmasının asla mümkün olmadığını söylüyor. AMIGA sayısallaştırılmış sesleri tek- rarlama yeteneği ve zengin ses kapa- sitesi ile görme özürlüler için ideal bir bilgisayar. ASCII kodunu anlaşılır sözcüklere dökebilen güçlü bilgisa- yarlarla çalışan görme özürlülerin ih- tiyaçlarına uygun yazılımlar, görme özürlüleri toplumdan ayıran engelleri yavaş yavaş ortadan kaldırıyorlar. Mevcut potansiyele karşın, Com- modore sisteminin şimdiye kadar en az değerlendirilmiş özelliği konuşma ve dinleme yeteneğidir. AMIĞA ilk çıktığında en çok reklamı yapılan ye- teneklerinden birisi de konuşma ye- teneği idi. Görme özürlülerin çok işi- ne yarayabilecek bu yetenek çokluk doğru dürüst değerlendirilmiyor. Ay- nı mantıkla, Covox İncorporated sa- yısallaştırılmış sesleri programcıların hizmetine sunan donanımlar üretti. Bunun yanısıra ses tanımayı mümkün kılan donanım/yazılım ürünleri üret- tiler. Ama bugüne kadar bu gelişme- lerin özürlülere yardım potansiyelinin tam olarak değerlendirildiği söylene- mez. Başka özürlüler için de, onların kı- sıtlamalarına son verecek araç bir ışık kalemi ya da yalnızca Joystick olabi- lir. Eğer gelişmeler bu tempoda de- vam ederse, yakın gelecekte ses tanı- ma yazılım ve donanımları bilgisayar yardımcılarına eklenmiş olacak ve bu özürlü kullanıcılara yeni bir olanak sağlayacak. DEĞİŞİK ARAÇLAR Omurilik zedelenmesinden ötürü hastanede bulunan hastalara hizmet veren bir hastane de hastaların kul- landığı “lisan tahtaları”” yapılmış. Bunların geliştirilmesinin nedeni taların bazılarının hareket edememe- lerinin yanı sıra konuşmakta da güç- lük çekmeleri. Bu tahta aracılığıyla, gereksinmelerini basil ama etkili bir biçimde ifade edebiliyorlar. Ellerinin yakınındaki bir düğmeye basarak bir resimdeki ışığın yanmasını sağlıyor- lar. Bu duruma göre acıktıkları, su- sadıkları ve ağrılarının olduğunu gö- revlilere iletebiliyor. Ne yazık ki bu tahtalar büyük mik- tarlarda üretilmiyor ve oldukça paha- lıya mal oluyorlar. (800 $) Ucuz C- 64 bilgisayarı ve basit BASIC prog- ramı kullanılarak da aynı iş yapıla- bilir ve söz konusu hastanede bu de- gişikliğin yapılması gündemde. 64, 128 ve AMIĞA meraklıları bu noktalarda devreye girip özürlülerin hayatlarını daha kolay kılacak katkı- larda bulunabilirler. Her kullanıcı grubu bir kurum ya da özürlüğü he- def seçip onlara yardımcı olacak bir projeyi her yıl geliştirip hayata geçir- se, birkaç yıl içinde dünya kadar in- sana yardım edilmiş olurdu. Eminim hastane görevlileri 64 kadar ucuz bir sistemle hastaların yardım edilebile- ceğini gördüklerinde bu olanak kar- şısında kayıtsız kalmayacaklardır.