26 Nisan 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7

NN AK “PE e LR RUSYA Ormesson ) un, İkinci ( Kont d” Cihan Harbinden evvel, Sovyet aya hakkında hayrete şayan bir tetkikinden RS inkılâp devresi işinde ve ekil ve bünye değiştirdi. Ortaçağ e LANA ETİ, yen rastlamıyoruz. Romandan çıkan umumi telkine göre, insanda fare veya at, şu veya bu madde gibi külli olanın, kâinatın, bir parçasıdır. O da, bu kâinatın kanunlarına ötekiler kadar uyar. rçi bazı hususilikleri de yok değildir. Ama bunlar küllinin önünde kaybolurlar. Rom bir at tepmesiyle zekâsını kaybederek âdeta bir makine - adam haline gelen (Lenni), birinci pilânı işgal etmektedir. Bu (Lenni) ye tamamiyle hafızasız denilemezse de, mücerret hafızanın izini saklayan bir adam gözüyle bakılabilir. Fakat onda insani birşey kalmiştır. Bu da ken ndisiyle meşgul olan bir insanın yanında bulunmak ve hoşuna giden şeyleri — meselâ fare, meselâ kadife cinsinden bir kumaş, kadın saçı gibi — okşamak arzu- sudur. (Lenni) bir ziraat işçisidir, kendi ken- kün olmadığından bilhassa en son ymm çiftlikte en güzel noktalarına varır. Bü likteki insanlar muharririn gerçekten kan sanatiyle, ruhlarının en mahrem köşelerine kadar düşünceler ve (refleka) ler halinde şizilmişlerdir. (Lenni), arkadaşı (Core) un büt bihlerin» rağmen, hafızası olmadığın- dan, bir akşam köpeklerini okşamak üzere irdiği mika patronun tam bir şıllık olan gelinini okşaya okşaya öldürür. Zaten cebinde taşıdığı fareleri de, çokluk, okşarken öldürmüştür. (Lenni) kadını öldürdükten sonra, bir aksilik çıkınca saklanması için (Core) un tenbih ettiği yere kaçar. Hâdise meydana çıkınca, çiftliktekiler silâhlarını alıp (Lenni)nin peşine düşerler. Fakat aziz arkadaşı (Core) onu kimseye öldürtmez, saklandığı yerde bulur. Ve her zaman hoşlandığı tavşan ve bir küçük çiftliğe sahip olma bhülyalarını hafızasında canlandırarak ömrünün en tatlı dakikalarını yaşatırken tabanca ile öldürür. Vecdi BÜRÜN miyeti vasıflarından kendisini temizlemeye ça- lıştı. Ziraat memleketi iken (endüstri) memle- keti oldu. Ufak ve ferdi ziraat istismarcılığın- şubede mektebini kurmuş (kültür) lü memleke- te geçti. Bütün bu işlerin yekün halinde müta- lâası, bizi tarihin kaydettiği en büyük (enerji) hareketlerinden biri karşısında bırakır. Çarlık erime Komünist) rejime geçtiği günden- beri Rusyanın yaptığı işlerin muhassalası; onu, Avrupa medeniyetinin en geri saflarından en ön saflara sokulmuş gösteriyor. Bu tablonün karşısında ne düşünmek lâzım ? Rusya, öbür memleketlere göre 80 sene geride idi. İşte şimdi bu geriliği kapatmak yolundadır. Bu . (Metod), çünkü Rusyada «pilân» hâkimdir. (Mistik), çünkü iş, Rusyada resmi dindir. Tedhiş, çünkü her fabrika asker muhafazası ve süngülü kontrolu altında çalışıyor. (Bugünkü Rüsyanın eski Rusya önünde ne mesafeler aştığını biliyoruz. Fakat eski Rusya zamanında hiçbir şey yapıl- mamış ve hiçbir işe başlanmamış göstermesini anlamıyoruz. Moskovayı Viladivostoka bağlayan at, o günün kocaman (teknik) hâdiselerinden biriydi. Eğer (Transsiberyen) i bugünkü Rusya yapmış olsaydı kimbilir şimdi nasıl bir zafer nidası koparırdı! Bu mukayeseden maksadı. syanın eserini görmemezlikten değil, kendisini yokluktan bir ânda varlığa geçmiş göstermesini kabul etmemektendir. Çünkü dünyayı ve zamanı kendileriyle beraber baş- liyor göstermek, ee huyudur. Bu devreleri Fransa da mış: ve Fransa tari- hinin 14 Temmuz 1789 da başladığı sanlm tır. İnkılâba yapılacak en samimi onun tarihi kırdığını değil, sök mi söylemektir. günkü Rusya nerede?.. 120 milyonu köylü, 30 milyonu memur ve milyonu .amele olan 170 milyonluk Rusya hangi inkılâp söyliyenler haklı mı? Aldatmıyan delâletler, bu sorguya «evet» cevabını verecektir. Evet, (rejim) katı bir değişme havası içindedir. Bu değişmeyi oOdoğuran dört saik görüyoruz: Birincisi tecrübe, ikincisi mali meseleler, üçüncüsü köylünün mukavemeti, dördüncüsü cihan politikası... Birinci pilânda, yâni tecrübe pilânında (rejim) açıkça ana sırtını çevirmeye başlamıştır. loji) si, kat'i müsavilik ve kat'i tesviye fikrin- den doğmuştu. Bütün sınıfları, bütün ruh haletlerini, bütün faaliyet nevilerini, aynı kalıba dökmek ve Rus halkını tek bünyeli bir tipe irca etmek, gaye edinilmişti. Yavaş yavaş recilerince birçok sebebler altında istenen bu nizamlı değişme hareketi her sahada kendi. sini gösteriyor. Kılıkta göze çarpan bu sınıf teşekkülü ş ve işçi kademelerinde daha parlak görü- nüyor. Amele kütlesi artık aynı kalıbın dökü- mü değildir. Her türlü amele (kategori) si meydana geldiği gibi, kazançlarıda ferdi (kalite) lerine göre değişiktir. Bu farklılaşma serbest meslek adamları, bilhassa (entellek- 2D tül) ler arasında en keskin ifadesini buluyor. (Rejim)in hakiki prensleri olan (entellektüel) ler : içinde, e 10000 rubleye kadar kaza- nanlar vardır. Her şey Kalite) | ve doğru gidiyor., Bu gaye için kısım kısım mükâfatlar ve ikrami yeler tesis ediliyor. Eski Taylorizma e ediliyor ve bir Sovyet keşfi diye ortaya İnkılâbın başında köylü, ağasının nam ve hesabına işlettiği toprağın sahibi olacağını * duyunca yeni (rejim) i sevinçle karşıladı. Vakta ki devlet köylüye her şeyin kendisine ait olduğunu, ziraatin (Kolhoz) ve (Sovkhoz) rejimi altında komünistleştirildiğini ve devletin biricik'alıcı olduğunu söyledi; işte o vakit köylüde dehşet başladı. Bugün köy- lünün mülkiyet prensibi yeniden is EE Evi kendisinindir. İki (hektar) a kadar toprak, iki inek, birkaç koyun ve istediği kadar tavuk sahibi olmasında mahzur yoktur. İçti- mai sahada da aynı değişiklik... Rus idareci- lerinin kara kedisi olan ve dibinden kazınmak eniden hortladı. (doktrin )lere göre çocuk, etiyle, kemiğiyle, ruhiyle, bedeniyle devlete ait ve ailesinin her türlü hak ve müdahale- sinden uzaktı. Aile, bugün tamamiyle tersine olarak bir «Sovyet hücresi» telâkki edilmek- te: a sevgisi ve onun (fizik) ve (entellektüel) inkişafına galış- ması, artık bugü diye telkin ediliyor. sürülüyor. biri oluyor. Rus milliyetçiliği, mutlak rizma halinde en had mânasını almıştır. Kızıl ordu (rejim)in hakiki bel kemiği biliuiyor. Tâ- yin edilen beş Mareşaldan ikisi, eski asılza- yalnız biri işçi sınıfındandır. ir. Rusyanın Avrupaya b i büyük anne» tavrını takınmaya başlamıştır. Nehirler yatak- larına giriyor. halde onun istikbali ne olacak? Sov: yet (rejim)inin istikbali nedir? Gösterdiğimiz değişmeler acaba onun bizim gibi (kapitalist) ve (burjuva) bir cemiyete m gittiğine mi işarettir? Kendimizi “onlar i vardır ve var olmakta devam edecektir. Rusyanın on veya yirmi sene sonra n olacağını bilmiyorum. Kehanetlerden çekin- mek lâzımdır. Ruslar (oportünist) sebeplerle saf (dok- trin)i tecrübeye, kati müsaviliği nisbi müsa- viliğe, kütleyi ferde, seri ve (kantite) yi, ruh ve (kalite) ye feda ettiklerine göre, istedikleri ka d Rus ihtilâli, fikir istismarcılığından (realite) z âlemine dümen kırmıştır. Prof. H. H. 2g DE ğe