4 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
- Uzak Şarkta deniz rekabeti Bu rekabet pasifik denizine hakimiyet davasından doğuyor. Asya kıtasının şarkındaki vasi ül kelerde sakin yüz milyonlarca insa- nın İhtiyaçlarını temin uğrunda ka- .zanç gayret ve hırsı Avrupa ve Ame- 'rikalılara en müsait bir alış veris lmkânını vermekte iken Japonyanın om dokuzuncu asır ortalarında uya- (bârak büyük bir hızla medeniyet âle- mine atılmasile Uzak Şarkta kuvvet- MMbir iktisadi rekabet başlamış ve bu rekabet gitgide istilâ emeileri doğur- muştur. « Bir taraftan Avrupanın bahri dev- letleri Afrikada olduğu gibi Uzak Şark memalikinde deniz kapılarını “teşkil eden mahfuz limanlara ye gerek imtiyaz ve nüfuz mıntakaları tesis etmişler diğer taraftan Japonya günden güne artan nüfusunu verim- $İz adalarında barındıramadığından karşısındaki büyük kıtanın karasına yayılmağa karar vermiştir, 1905 Rus - Japon barbi Uzak Şark- ta yeni doğan bir milletin yurduna sığamıyarak taşmak mecburiyetin- den eri gelmiş ve bu harp sonunda galip Japonlar zaptettikleri araziyi istismar ederken Amerika ve Avus- tra'ya kıtalarına da hicret hareket- lerine devam etmişetdir. Nüfusunun senevi artışı bir mil yona varan Japonlara Amerika ve Avustralya; asıl sahipleri kapıla- rım sımsıkı padıktan sonra Ja- ponya, halkına iş bulmak ve iskân sahası aramak kaygusuna düşmüş VE İlk hamlede Kora Yarımadasının Şimâlindeki Mançurya 'eyaletini eli- “ne Beçirerek Mançokou hükümetini Kkurmustur. Bu tevessü plânına giri. sirken Vaşington deniz teslihat kon. ferânsı mukarreratını tanımadığı gi- bi Milletler Ce: inden de miştir. © Avrupa ve Amerika derecesinde in- kişaf eden sanayiine madde bulmak ve dolayısile Çini Eğ en yakın bir pazar y Mahçurinin zaptını ikt hulül Ye umumi bir istilâ teşebbüsü adde- den Çinliler Japonyanın bu harek, tine karşı koymağa karar vermişler ve bu kararlarını Çine ticari men- İaatler uğruna â&zim servetler döken “İngiltere, Amerika ve Fransa gibi büyük devletlerin maddi ve manevi yardımlarile silâhlı mücadele safha- sma sokmuşlardır. Japonya Çinle si- yasi müzakere ve temaslarla anlaş- mak mümkün olmadığını görünce bütün kuvvetile istilâ emelini tahak- kuk ettirmeğe azmetmiştir. Japon aleyhtarlığının ve komünist cereyan- Jarımın önüne geçmek için Japonya- | rın Çin diktatörü Şang Kay eğil verdiği o ültimafomların Omah Çinde tesisine uğraştığı hayat sah nı emniyete almaktan başka bir şey değildir. Bu ültimatomlar istilâ ha- reketini göstermek için birer bahane den ibarettir, Hakikat şudur ki Ja- | ponya fütuhat plânını çoktanberi hazırlamış ve bunu tahakkuk ettir mek için Avrupa devletleri arasında- çekik | ki ihtilâf fırsatını kollamıştır. Bu fütuhatın gayesi bilâ kaydü şart temellüktür. Onun içindir ki Ja- ponya göz diktiği Çinden yabancı | devletlerin alâkasını tamamen kes- mek niyetindedir. Son zamanda Çin sahillerine sıkı bir abluka vaz'ederek Svatov, Tiençin gibi cenubi Çin W- manlarındaki ecnebi harp gemileri- nin bu limanları terketmelerini 15 rarla talep etmiştir. Bundan maksat Çine hariçten yapılan yardımlarn karşı son kapıları da kapamak ve Şang Kay Şek kuvvetlerini tecrid et- mektir, Çünkü Çin dışamdan yardım gör- dükçe Japon ordularının fütuhat ha- reketleri ciddi mukavemetlere maruz kalmaktadır. Acaba Japonya cihangirliğe doğru ve İngiliz vapurlarının karaya yük çıkarmasını ve başka gemilere ak- tarma yapmalarını menetmiştir. İngiltere Japonların bu hareketi ne çarnaçar boyun eğmiştir. Çünkü Uzak Şarkta bulunan 12 kruvazör, bir tayyare gemisi, 14 muhrip ve 7 denizaltı gemisinden mürekkep olan İngiliz filosu Japon tazyikma muka- bele edemiyecek vaziyettedir. Fran- siızların Uzak Şarklaki deniz kuv- vetleri ise bundan daha zayıftır. naenaleyh İngiliz ve Fransız mütte- fik filoları Japon donanmasının has. mâne hareketini menedemezler. İn- gilterenin Avrupa sularında ve alel- husus Akdenizde Alman ve İtalyan donanmalarına dalma faik bulun- mak mecburiyeti Uzak Şarka Kuv- vetli dönanma ayırmasına manidir. Japonya Çine nüfuz etmeğe uğraşır- ken ayni zamanda Amerikanın me- nafiini de ihlâl etmektedir. Uzak Şarkta kendisinden başka hâkim ta- nımamak yolunu tutmuş olan Ja- ponyanın şimdiki halde çekindiği yegâne kuvvet Amerikan donanma- sıdır. Esasen İngiltere ve Fransanın bütün ümidide bu donanmanın Uzak Şark işlerine müdahale etme- sidir. Son zamanda Japonlar Çin sula- rında Amerika ticaretine müşkülât ika eder etmez Amerikan donanma- sı Panama kanalından Pasifik de: zine (Bahri Muhitikebir) geç ! Acaba Sia Amerikanın Uzak Amerikan donanmasından bir dritnot giden bu vasi fütuhat plânını emni- yetle tatbik edebilecek mi? Evvel emirde şunu söylemeliyiz ki; bu fü- tuhat yalnız kara ordularının kuv- vet ve kudretile temin edilemez. Or- duların anavatana ve deniz yolları- na bağlı geri hidemetı ve ikmal iş- leri tamamen emin ve tehlikesiz ola. rak yapılamazsa fütuhat gayesiz olur. Bunu temin edecek kuvvet do- nanmadır, Gerçi Çindeki Japon isti- lâ ordularına yapılan deniz nakliya- tı sekteye uğramamıştır. Fakat Çin sahillerinde ticari himaye maksadi- le yabancı harp gemileri ve ticaret serbestisini haiz imtiyazlı mıntaka- Isrda askeri kuvvetler bulundukça Şang Kay Şekin ordusunun tesliha- ti günden güne kuvvetlenecek ve bu- na mukabil Japon ordularının hare- kâtı batileşecektir, Japonyanın Çin fütuhatında yegâne derdi ecnebileri Çin sahillerinden kovup çikarmak veyahut hiç olmazsa onların Çine yardımını tesirsiz bırakmaktır. Her iki halde de Japonyanımn gü- vendiği kuvvet donanmasıdır. Japon donanması ilk tedbir olarak Çin li- | manlarında İngilizleri sıkı bir kon- trole tabi tulmağa teşebbüs etmiş | a0 m NN Şarktan ve bilhassa Çniden iktısadi rabıta ve alâkasını kesmeğe teşeb- büs ederse Amerikan donanması ne yapabilir? Bunun cevabı evvelemir- de Amerikan donanmasile Japon do- nanmasmın kuvvet mukayesesinden saniyen bu donanmaların istinat ede- cekleri sevkülceyşi vaziyetin müta- Iâasından çıkacaktır, Halihazırda Amerikanın 15 drit- notuna mukabil Japonya 9 dritnota maliktir. Tayyare gemisi, kruvazör ve muhrip adedi itibarile de Ameri- ka Japonyaya üçte iki nisbetinde faiktir. Denizaltı gemisi cihetinden her iki taraf müsavidir. Bevkülceyşi vaziyete gelince: Ha- ritaya göz atarsak görürüz ki Ame- rika Pasifik denizinin şimalinde, va- satında ve cenubunda müteaddit bü- yük bahri üslerle Japonyayı 15,000 millik bir müselles içine almış ve sarmış vaziyettedir. Bu üslerin bir kısmında donanmasını barındıracak tesisat ve himaye edecek kuvveti istihkâmlar bulunmaktadır. Buna ilâveten Pasifiğin şark geçi- di olan Panama kanalı elindedir. Garp geçidi olan Singapur İngiliz üssü bahrisinden de istifade etmesi Davanın dönüm noktası cihan harbidir Büyük Okyanusta Amerika ve Japonyanın vaziyeti mümkündür, Zira son günlerde Uzak Şark ahvalinin kesbettiği ovehamet dolayısile Singapurda akdedilen İn- giliz - Fransız askeri konferansında bu üssü bahrinin her zaman Ameri- kan donanmasına açık ve emrine âmade bulundurulması karargir ol- muştur. Bu itibarla Amerikan do- nanması Pasifikte sevkülceyşi mü. | him bir faikiyet kazanmaktadır ve Japon ticaretine mani olabilecek du- rumğdadır, Tabiye ve Sevkülceyş faikiyeti ba- riz olarak Amerika tarufında olduğu İ halde Amerikanın Çinle ticari alış verişi Japon üslerine daha yakın olan limanlarda cereyan edeceğin den her şeyden evvel bu limanların Japon- donanmasına karşı ası mevzuubahs olaca ları kendi ticaret gemilerine serbes tulmak için Amerikân donanmasi- nım binlerce mil katederek oraya gsl- meğe kalkışması Japon donanması» na sevkülceyş üstünlüğünü kaptır- maktan başka bir netice veremez. Bu takdirde harp Japonların istedi- ği sahada vuku (o bulacağından belki de Cüşimada olduğu gibi Ame- rikan donanması gafil avlanmak tehlikesine düşer. Ayni zamanda şu cihet de bilinme- idir ki; Japon donanması heyeti itibarlle tin bir mevcudiyettir. Amerikanın salâhiyettar ağızların- dan bugünkü Amerikan donanması- nm müteaddit düşman kuvvetlerini tardedecek kudrette olduğu duyul- | makla beraber yüz milyonlarca do- Jarlık masraflara göğüs gererek do- nanmayı takviyeye gayret etmesi Japanyadan endişe ettiğine delildir. Son günlerde Amerika parlâmentosu T13 milyon dolarlık tahsisatla 45,000 tonluk dritnotlar, büyük tayyare g&- İ rütuhatını umumi | iyi hazırlanmış ve | her ahval ve şerait altında mükem- | bel harp edecek personele mâlik çe- | misi müteaddit kruvazör ve birçok muhrip ve denizaltı gemisi inşaya başlamıştır. Buna mukabil Japonya da geri kalmak niyetinde değildir. Tokyo Kabinesi 6 sene müddetle ye ni bir inşaat programı kabul dtmiş- tir. Bu programa göre Japon bahri. yesi de 45,000 tonluk dritnotlar tağfe yare gemileri ve kruvazörlerle do * nanmayı takviyeye başlamıştır. Demek oluyor ki Pasifik denizinde iki büyük denizci millet donanma ve deniz rekabetine bütün varlıklarile hız vermiş bulunuyorlar, Bir tarafta «Asya Asyalılarındır» düsturunu or- taya atan sar) ırk diğer tarafta As- yadaki cazip menfatleri kaptırmak istemiyen Pasifiğe yayılmış Anglo - Sakson ırkı, Bu iki ırkın mücadelesi Pasifik denizine miyel içindir. Avrupa ahvali ka ça Pasifikleki mücadele şiddetlenetek ve cihan mikyasındaki bu mücadelede baş rolü donânmülar oynayacaktır. De- nebilir ki Akdeniz ve Atlas Okyanu- suna hâkimiyet davası şimdi Pasifi- Pe intikal temiştir. Japonya bu de- nizde hâkimiyet tesis edebilirse Çin tamamlamış ve Asyada hükümranlık ilân etmiş olacaktır. ütün dünya milletlerini alâ» ; kadar etmektedir, Bu davanm dö. | nüm noktası cihan harbidir, pi NEN Meta fiği B. İzmir Antikite severler cemiyeti toplantısı İzmir, (Akşam) — İzmir Antikite severler sosyetesi senelik umumi he yeti, Halkevi salonunda sosyete baş- kanı, İzmir vakıflar müdürü B. Esad Serezlinin Trelsliğinde © toplanmıştır. Senelik iş ve hesap raporları okunup tasdik edildikten sonra yeni idafe heyeti seçimi yapılmış, yeni heyete Bh. Nedime Mutlutürk, B. Esad Se- rezli, Salâhaddin Kantar, Muzaffer Uras, Salâhaddin Aslankorkut, Maz- har Yalay ve Feridun seçiln Evvelki gün Ankaraya şiddetli yağmur yağdığını e sellerin bazı #okak- Jarı kapladığını yazmıştık. Yukarıda sular ortasında üni bir kamyon ve sel. lerin kapladığı bir sokak görünüyor.
