4 Mayıs 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7
Kırk yıl evvelkiler Yıldız Sarayındaki operetçiler Sarayda ötedenberi padişahları avu. tan zavutan, güldürüp eğlendiren ki- giler Şok: Cüceler, soytarılar, hökka- , cambazlar, mukalildler, mey. Han oyuncuları. Bu gibiler ikinci Abdülhamid zama- Bında, Miızıkaı hümayun kadrosuna Uahildiler, Babadan ve âmcadsn kal- ma, yaşlı başlı emektârlar: Miralay Mehmed Şah, Hurşid, Neşet, Remzi beyler; kaymakam Hilmi, Salih bey- ler; binbaşı Lütif ve Tahsin efendiler, Ecnebi diyarlardan gelen, Beyoğlu- hun Tepebaşı, Helep çarşısı, Konkor- diya tiyatrolarında kendilerini göste- #en kumpanyaların, sanatkârların Şöhretlilerini saray tiyatrosuna getiri. mi atiyeler vermek âdeti de usul m. Stravolo #smindeki direktörün ida- Tesinde bulunan İtalyan operet kum- Panyası Napoliden turneye çıkıp hMi- $irı, Yunanistanı, Romanyayı dolaştık- n sonra, 1893 yılında İstanbula gel- LE Tepebaşı tiyatrosuna yerleşmiş- N ler... i , Başlıca artistleri kendi soyu sopu: arısı, iki oğlu, gelinleri... | , Bermutad saraya çağrılıyorlar. Bun- İ ları saraydan zatı şahane fevkalâde | beğeniyor; hepsini razı edip nezdinde i Alıkoyuyor, İşte o geceden itibaren Yıldız tiyat- Tosunun alafranga kısmı teşekkül edi- Yor. Dördü kadın olmak üzere yirmi Kadar İtalyan. Lâzım gelince (kerist)- lik için yerli müzikalılar yardımda Ve &ynl dil üzere tegannilere karışma» dalar, © İçlerinde en mthim sima, büyük oğ- lü Artür... Çekirdekten yetişme; beş Yaşında sahneye çıkmış; o zamanlar Yirmi beşinde vr yok. Babasının ölümünden sonra direk- törlük ona verilmiş... O derece gözde, İtimada mazharlardan ki, yeniden ye- hiye sahneye konacak piyeslerin san- Sör edilmesi, hoşa gitmiyecek, zülfü Yara dokunacak cihetlerinin çıkanıl. Msı bizzat ona muhavvel... 'Trupun repertuarı ekseriyetle İtal- Yan opera ve operetleri: Verdi'nin (İl Trovotora), (Traviyata), (Rigoletto)- i #u; Bellininin (Norma)sı; Rosininin | (Sevil berberi); Guno'nun (Faust) u, İ Gran Viya, Bokas vesaire... Ayda Fi. İ Tâvunlu ve Habeşli olduğundan mem. inu İ o Abdülhamidinen çok sevdiği Travi. İ Yata imiş, i Şehrin her tarafına ve her kişis İ Yasak, yalnız saraya, bir de Arab İzzet beyle Serasker Riza paşa konakları. Ba mahsus olan elektrik tesisatı bit. tabi Yıldız tiş veud. On, on iki kadar locası bulunan 0 iyatroda sahnenin karşısındaki loca i Sallülahın. Yanmda da mütemadiyen İ Misafirleri: Meselâ İran şahı Muzaffe- Teddin, Karadağ, prensi Nikola, . Sırp | kıralı Aleksandr (1903 de yatak oda» Shda basılıp karısı Draga tle beraber İ Öldürülen), Bulgaristan prensi ve Ru- İ Meli şarki valisi Ferdinand, Almanya İ Ümparatoru ikinci Vilhetm, İta | Uahdı prens Viktor Emanuel ( ral). Tiyatroda kadın efendiler, hazine. dar ustalar, saraylılar, Mısır Hidivi- hin anası valide paşa, vükelâ harem. İri bulunacaksa localara kafesler ta- hır. Yaz sıcaklarında oyun bahçede. ki küçük sahnede, Erike nişin köşkün i Penceresinde; harem takımı da yanın- dakilerde... Şu da var: Bahçe lübiyat- larında ecnebiden kimseler yok. Bütün bu İşlere, yani muzikai hü. Müayunlulara, alaturka ve alafranga &rtiştlere nezaret ikinci esvabcı İlyas beyin uhdesinde, İ Mevzula münasebeti olan bir iki | Menkıbe hikâye edelim: 14 sene Paris şehrinin askeri valili. İ Binde bulunmuş olan maruf Fransız Benerali Saussler İstanbula geld Yalar Yıldız sarayında ziyafete çağrıl- Mış; ardından tiyatro var. Aksiliğe bak, genç direktörün baldızı, baş ro- İlin sahibesi madam Çampı o derece Ağır hasta ki yatak döşek yalıyor... İ 39 derece harareti varken, velinime. H mahcup elmemek için ha gayret, bir arabaya atlayıp yetişmiş. İşine öy. bir girişmiş ki, en zinde demlerin. © da boyuna havyar kesmedeler.. Hep- | Stravolo Sevil ber- (o Arturo Stravole beri oyununda den kaç kat üstün, Tarafı şahaneden pırlanta bir gerdanlık bahşediliver- miş... 1900 senesinin yazında, İtalya veli- ahdi prens Viktor Emanvel İstanbulu ziyarette, Günlerden 29/30 temmuz gecesi... Yıldızda gene mükellef bir zi- yafeti müteakip tiyatronun locasın- dalar. Gene mahud Traviyata oynanı- yor. , Birinci perde devamda; tenor bar- bar bağırmada, Tam o esnalarda ga- yet mühim bir telgraf: İtalya kıralı Hümberto Milan şehri civarındaki Monza kasabasında, Gaetano Beresei isimli bir anarşist tarafından tabanca ile vurulmuş. Abdülhamid sinirleri ve evhamları ayakta, her tarafı zangır zangır, beli etmemek için dişini sıka sıka, soğuk terler döke döke oyunun nihayetine kadar idareli maslahat etmiş. Paydostan sonra vedalaşılacak; ar. tık haşmetpenah olmuş olan misafir do ertesi sabah erkenden İstanbuldan gi- decek Hünkâr uğurlarken son cümlesini (majeste) kelimesile bitirmiş. Hazret farkında değil; gemisine binerken atis Jan yüz bir pare toptan, keyfiyeti öğ renmiş. Misafiri haslara dair bir hikâye da- ha: Almanya imparatoru ikinci Vilhel. min 1898 de İstanbula ikinci geli de, evvelki gibi gene ona mahsus ola rak Yıldızda bir kas Mimari İtalyalı Aronko; dekoratörler kâmilen İ tablolar, mobilyeler konduğu esna» larda sakallı, ceket pantalonlu bir adam sökün edivermiş. Mimar mösyö, mabeyincilerden biri zannederek, cigarası ağzında, elleri ar- kasında yan çizerken bir de farkına varsın ki Sultan Hamid, Hemen vazi- yetini takınmış. Hünkâr, kasrın her tarafını dolaşıp, yapılanların hepsini beğenip dururken, bir ının üstüne asılmış olan levhaya surat buruştur. buradan kaldırın, koyun! Resimde Sarayburnile bir saltanat kayığı manzari Kuşkulanmasının sebebi de Abdülâzizin tahttan indikten sonra bu kayıklardan birile Topkapıyı boylaması, yerine Ara, tara, oracığa sığacak başka bir resim yok. Abdülhamid iç salon. daki bir tabloyu işaret etmiş: At üstünde bir sipahi resmi, Alâ amma eni farla... İrade sadır olmuş: — Altından, üstünden birer karış | kesip küçültün! Çerçeveyi yukarısından, aşağisın. dan kesmişler. Beygircağızın ayakları bileklerinden gidivermiş. ehriyarın durup dururken buru- Tuvermesi, fol yok yumurta yokken terspers oluvermesi her zamanki hu- yu Böyle anlarında da bazen operetçi- lerini çağırtır, (ilân operayı oyna- sınlar!) diye gmir verdikten sonra, fik perde bitmeden .((alânca operaya çe. virsinler!) iradesini savurur, onu da yarıda biraktırıp alaturka oyuncula- rini istediği de olurmuş. Artist madamlar, mösyöler, kaç ke- 16 kılık kıyafet değiştirdikteri, orkest. racılar notalarını üstüste yığdıktan sonra tabanları kaldırıp giderler, yer- lerine külâhlılar, yüzü boyalılar, ince sazcılar gelirmiş, Hakan gene böyle pek sinirli bir ge- cesinde alafranga, alaturka aktörle- rinin iki ayağını bir pabuca koyup, şaşkın şapalak edip o oyundan bu oyu. na dört döndürdükten sonra (Cam- bazlar gelsin!) diye ferman buyurmuş. Başları Çerkes Riza beyi ara da bul. Zira seneler var ki, cambazların aranıp soruldukları yok. Onlar da daireleri- nin semtine uğramamadalar, yahud Elektrik, tramvay ve tünel idarele- rinin Belediyeye Arkara 3 (Telefonla) — İstanbul | Elektrik işleri umum müdürlüğü ile | İstanbul Tramvay ve Tünel idaresi techizat ve tesisatının İstanbul Bele- diyesine devri hakkındaki kanun lâyi- hası bugün Büyük Millet Meclisine verilmiştir. Bu lâyihaya göre, Belediyeye devre- ve Tünel işletme umum müd ğü» adile kurulacak mülki şahsiyeti haiz ve İstanbul Bele- si hantallaşmış; idmanlarım hak gö- tire. İş başa düştüğü için, çıraklardan birkaçı ortaya çıkmışlar. Zarzor peren- deler, taklakla, trapez marifetleri der. | ken içlerinden biri haydi tekermeker aşağı ,bir ayağı kırılarak baygın. Ha- fakanları büsbütün artan Şevketli de yallah dört nala locadan dışarı. O geceden sonra bir daha ağnna cambaz lâfı almamış. Opera ve operetelere iştirak eden muzikai hümayunda Saffet bey, Aron- do paşa gibi şefler, Hüseyin bey, Pepi- ni, Vondra gibi kıymetli viyolonistler mevcud, Bu Vondra (Malümat)cı Baba Tahi- rin kaynı idi, Gayet yakışıklı, kadınlar kadar tuvaletli velâkin şaribülleyb; venneharlardan, Operetçibaşı kaymakam Artür Stra- volo, İstanbula ilk geldikleri zaman Beyoğlunun yüksek, kârgir binaların. Reisliğine bağlı bir umum mü- k tarafından idare olunacaktır. Bu umum müdürlüğün vazifeleri satın alma mu 'elelerindeki şartla- ra göre tesellüm muameleleri yap- mak, bu mukavelelerin temin ettiği hak ve menfastleri istifa ve tahmil ettiği vecibeleri ifa etmek, İstanbul, Rumeli, Anadolu yakaları ile ciyar- larında ve Adalarda elektrik kuvveti tevzi etmek üzere elektrik tesisatını, elektrikli tramvay şebekesini, tünel tesisatını ihtiyaca göre tanzim, ıslah, tadil, tevsi eylemek ve bu hususta istimlâkât yapmak ve bunların işlet. melerini hâdim bütün muamele ve teşebbüslerde bulunmak ve lüzum gö- rülürse traylabüs ve otobüs servisleri ihdası suretile muamelâtını tevsi ve takviye etmektir. Projenin diğer maddelerine göre, halen tatbik edilmekte olan tarifele- | rin idare ve işletme ve tesisata müte- | devri hakkındaki kanun lâyihası Maclise verildi Bu idareler bir Umum Müdürlük tarafından idare olunacak, memurlar hakkında barem kanunu tatbik edilmiyecek allik usullerin icabına göre tadili sam lâhiyeti Nafia Vekâletine ald olacak- | tar. umum müdürlük ticari usullere göre işletilecektir. Munmeleleri arttır« ma, eksiltme ve ihale kanunu ile muhasebel umumiye kanunu ve Bele- diye muhasebe nizamnamesi hüküm- lerine tabi olmıyacaktır. Barem kanunları hükümleri bu idarede çalışan memurlar hakkında tabik edilmiyecektir. Umum müdür- lüğün istifa edeceği her türlü vari- datlar; idare, işletme vesâir bilü- mum masraflar, Belediye bissesi, mü bayaa taksitleri karşılığı olarak hazi- neye tevdi edilecek mieblâğ vesaire çıkarıldıktan sonra geri kalan safi hasılatın yüzde onu fevkalâde mas- raflar ilekâr vezarar hesabına vu- kuu melhuz açığı karşılamak üzere ihtiyat akçesi olarak indirilecek, ıslahi ve tevsi işleri tamamen bitirildikteri sonra kalan me“-'iz İstanbul Beledi- yesi bütçesine i aydedilecektir. Projenin bir wuddesi İle umum müdürlüğe tekaüd sandığı teşkili sa lâhiyeti verilmektedir. Umum müdür, Belediye Reisinin inhası ile Dahiliye Vekili tarafından tayin olunacak ve İstanbul Belediyesi fenni işlerde çalıştırılmak üzere Da“ hiliye Vekâletinin muvafakati ile lüzumu kadar ecnebi mütehassıs go tirtebilesektir. Askeri kanunlar dan birine yerleşmişmiş. 1894 zelzele. sinde ortalık allak bullak olurken ken- dilerini sokağa dar atmışlar, Yerin deprenişi on on beş gün kadar | devam-elliğinden herkes viranelerde, arsalarda, meydanlarda barakalar, ça- dırlar, tenteler altında; onlar da ha- keza, Direktör beyin ilk'işi, Şişlinin ileri- sinde tenha, kırlık, dağ başından fark- sız ahşap bir evcik satın almak ve ka- | pağ a almak olmuş. Adam akıllı yerleşmiş. Civarda kaç | tane dükkân, bir de apartimân kurdurmuş... Yeniköy ndan başka bugün hiç biri elin. | de değil Şimdi orada oturuyor; olduğunu söylüyor. Sermed Muhtar Alus Tekirdağ alaylarında and içme merasimi yapıldı Tekirdağ 3 (A.A.) — Dün 'Tekir- dağdaki alaylarda and içme merasimi yapılmıştır. Alay komutanları, alay. | larının şerefli mazisini ve and içme. nin kudsiyetini anlattıktan sonra bü- tün askerler takım halinde tümen ko- mutanının huzurunda yemin etmişler» | dir, Bu merasim bittikten sonra tüm« general Kemal Balıkesir, heyecanlı bir söylevle Türkün yiğitliğini, atalarımı- zın mertliğini tebarüz ettirmiştir. 72 yaşında Abone ücretleri Türkiye 1400 kuruş 70 » SENELİK 6 AYLIK 3 AYLIK 400 » 1 AYLIK 150 , Posta itsihadına dahil olmıyan ecnebi memleketler: Beneliği 3800, altı aylığı 1600, üç aylığı 1090 kuruştur. İTAdres tebdili için yirmi beş Kuruşluk pul göndermek lâzımdır. Rebiülevvel 14 — Kasım 178 8. İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatı KE. 750 946 502 855 1200 LAK va, 300 45alzii 10,04 190p 2023 İdarehane: Babi civarı Acımusluk sokak No, 13 Ceza kanununun 148 inci maddesi ile muhakematusulü kanununun maddele rinde yapılacak değişikliği yazıyoruz Ankara 3 (Telefonla) — Hükümet | askeri ceza kanununun 148 inci mağ- desi ile askeri muhakemat usulü ka- | nununun bazı maddelerini değiştiren | iki mühim kanun lâyihası hazırlamış ve bugün Meclise v Bu lâyihi esasiye ile ni bormak rejimler ei temli şekilde” hariçte pro makta olduğu ve ordu Yi talebe ile tahsil ve te ve erbaşların bun olduğu müşahede Devlet kuvvetlerinin © teşkil eğen örüu içindeyapıİmak istönilen ön Kabil Şuikasiiyrın” falileri. hakkında İfcab eden kanuni kibat yapılmış ve bunlar giddetle tenkid ve tecziye şierdir. Askeri ceza kanununun 148 inci maddesinin değiştirilmesi hakkında. | ki kanun lâyibası aynen şöyledir: 1 — Siyasi maksadla toplananlar, siyasi Lise mezunlarının olgunluk imtihanı Ankara 2 (Telefonla) — Mezun ol- dukları liselerden gayri liselerde ok gunluk imtihanlarına girmek için müracaat edecek olan lise mezunla- rının, ancak Vekâletten izin aldıkları takdirde bu imtihanlara kabul edile- cekleri Maarif Vekâleti tarafından #lâkadarlara bildirilmiştir. Lise imtihan talimatnamesine na- zaran dört defa imtihana girdikleri, halde muvaffak olamadıkları için iki defa daha imtihana alınan ve gens muvaffak olamıyanların lise bitirme | diplomalarına, Vekillikçe, bunların vaziyetlerini gösterir bir damga ba- sılacaktir. fırkalara girenler, siyasi nümayiş ve içli- mnlara ve İntihabata iştirak edenler veya her ne suretle olursa olsun bu maksadla şifahi telkinatta bulunanlar ve siyasi ma- kale yazanlar ve bu yolda nutuk söyliyen- ler 5 seneye kadar hapsolunur. 2 — Devletin Teşkilâtı esasiye kanunu ile muayyen olan ana vasıfları veya mem- leketin hukuki, kanımi, iktisadi, içtimai, 3skeri her hangi bir nizamı bozmak veym srtadan kaldırmak maksadile, bunlar aleyhinde ve yahut yabancı rejimler ve komünizm lehinde ordu içinde veya orda mensupları ve askeri fabrika ve müessese lerdeki müstahdemler ve işçiler arasında her hangi bir vasıla ile propaganda yapam. lar veya propagandaya teşebbüs edenler, beş seneye kadar ağır hapisle cezalandırı- lırlar, Bu yüzden hükümete bir zarar gel- miş ise, falli beş seneden a7 olmamak üze- re, ağır hapse nıahküm edilir. 3 — İkinci fıkrada yazılı füller selem berlikte yapılmış işe, failleri ölüm çesasiz Je cezalandırıh. Aşkeri mühakeme nsulü kanununda yapılması teklif edilen"fadilled arasında bu kanunun 30 uncu maddesinin aşağıdaki şekilde değiştirilmesi vardır. Askeri ceza kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçları işliyenlerin muhakemeleri, kor veya muadili ve- yahut müstakil tümenlerde teşkil edilecek askeri mahkemelerde görü- lür, Bu mahkemelerin yerinin tayini en büyük adliye âmirine gittir. Donanma cemiyeti piyango tahvillerinin ilgası hakkında kanun hazırlandı Ankara 3 (Telefonla) — Mülga Donanma cemiyeti tarafından çıka. rılar piyango tahvillerinin kaldırıl. ması hakkında bir kanun Jâyihası hazırla ak Meclise verilmiştir. Ba liyihaya göre mezkür cemiyet tara fından tedavül mevkiine çikarılan ikramiyeli piyango tahvillerinden şimdiye kadar numaralarına İkrami. ye ve amorti isabet etmiyenlerin itd« bari kıymetleri üzerinden 940 senesi mayısına kadar salın alınarak itfası hususunda hükümete izin verilmeğe tedir,
