12 Mayıs 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Sahife 4 AKŞAM Inhisarlar Vekili Mecliste Siyoria şirketlerinin dün beyanatta bulundu Vekil biranın biraz daha ucuz- | latılmasını temenni etti Birçok hatipler söz aldılar - Bazı yerlerdeki acenteler kaldırılacaktır - Bütçe kabul edildi Ankara 11 (Telefonla) — Büyük - Millet Meclisi bugün B. Fikret Cani- tezin başkanlığında toplanarak İnhi- #arlar idaresinin 1938 yılı bütçesini müzakere etmiştir. Bütçenin müza- keresi sırasında bir çok hatipler söz aldılar ve noktal nazarlarını izah ir. tiler. İzmir mebusu B. Hüsnü Kitapçı, İnhisarlar bütçesinin seneden seneyo © arttığını işaret, ederek: — Bu bizi, iki noktadan memnun eder. Bir defa vatandaşlarımızın iş- tira kabiliyetleri yükseliyor demek- tir, ikincisi de idarenin rasyonel çar ışmakta olduğunu göstermesidir. » Dedikten sonra maliyet fiatlerinin İndirilmesi yolunda alinan tedbirlere temas etti ve bunun gayri kâfi oldu- ğunu söyledi. Eskişehir mebusu B. Emin Sazak, İnhisarlar idaresinin -lâyıkı veçhile mürakabe edilmediği kanaatinde bu- Yunduğunu söyledi ve Gümrük ve İn- hisarlar Vekilinin bu mesele üzerinde- ki noktal nazarını sordu. B. Emin Sazak, idarenin satış usullerine de temas ederek rakı gibi bazı inhisar maddeleri hakkında reklâm yapılma» sını yersiz gördüğünü söyledi. İnhisarlar Vekili cevap veriyor Söz alan Gümrük ve İnhisarlar Ve- kili B. Ali Râna Tarhan B. Hüsnü Kitapçının inhisarlar bütçesinde lü- zumu kadar izahat verilmediği yolun- daki mütaleasına cevab verdi ve bun- dan sonra bu izahatın bütçe lâyiha- larına yazılacağını söyliyerek bunda fayda gördüğünü ilâve etti. İnhisarlar Vekili, Tütün Limited'in , faaliyeti etrafında izahat verdi ve bu müessesenin inkişaf eden faaliyeti ile idarenin bir yardımcısı haline geldi- gini işaret ettikten sonra: — MLimited'in bilhassa meşgul ol- duğu piyasa, Londra piyasasıdır. Fa- kat henüz kati bir netice alamadığı muz için maruzatta bulunamıyacar ğım; Dedi ve bu mevzu üzerinde yapı- lan teşebbüsün neticelerinden ümid var bulunduğunu da ayrıca kayde. derek inhisarlar idaresinin şarap imalâtını arttırmak ve piyasanın ih- tiyacını karşılamak için aldığı tedbir- leri anlattı ve şunları söyledi: — Bu sene İzmir'de büyük bir şa- rap fabrikası kurmayı düşünüyoruz. Bunun için de Büyük Meclisten tah- sisat rica etmiştik. En yeni vasıtala- Tı cami olacak olan bu fabrika üzerin- deki tedkikatımız bittikten sonra, İzmir'de kurulmağa büşlânacaktır, © Şarap istihsalâtı "hemi inhisarlar noktasından hem de hususi Amiilet noktasından mahsus 'derecede arte | 1936 da 1,500,000 İltre şarap yaptık, 2,264,000 den üç mil- yona kadar çıkarttık. Bu sene niha- yetlerinde 3,700,000 1 bulmuşken 937 de 4.55 milyona kadar çıkarılmıştır. B. Ali Râna Tarhan İnhisarlar ida- Tesinin mürakabesi şekli üzerinde ile- ri sürülmüş olan mütalâara da cevab vererek: — Murakabe noktasında zayıflık olduğunu zannetmiyorum. Bence bu mürakabe şekli kâfidir.» dedi. Vekil bir kaç yerde mevcud acen- telerin kaldırılacağını kaydettikten sonra rakı için yapıları reklâm hak- kmdaki mütalâaya cevab verdi ve dedi ki: — Bizim bu hususta idarelere veri- Jen talimat şudur: «Memleketin rakı satılmıyan yerlefinde rakının satıl- ması için teşebbüs almayınız» Amma ticaretin icabalından olarak nisbeten alkollü içkileri tanıtmak için ilânlar yapılıyor. Reklâm satışın bir mütem- mimi olduğu için biç bir ilân yapma. mak, ticari sayılan müessesemiz için mümkün olmaz zannederim. Mas mafih yapılan bu ilânlar içinde halkı teşvik edici mahiyette olanları varsa tekrar tedkik ederim ve önlemeye B. Ali Râna Tarhan B. Ziya Gevher On senelik umumi masraf- ların yüzdeleri All Râna Tarhan 1927 den 1937 ye kadar geçen devredeki umumi mas- rafların yüzdeleri hakkında şu izahatı vardi; «1927 de yüzde 14, 1928 de yüzde 15, 1929 da yüzde 15,15, 1930 da yüzde 15,68, 981 de yüzde 1437, 932de yüzde 13,25, 1933 de yüzde 12,99, 934 de yüzde 11,46, 935 de yüzde 11,13, 1936 da yüzde 10,50dir.> Rakının derecesi yüksek İnhisarlar Vekilinden sonra söz alan Çanakkale mebusu B. Ziya Gevher Eti- li, bir üzüm memleketi olmaklığı- mıza rağmen, şarapçılıkta çok geri kal- dığımızı söyledi ve rakının derecesinin yüsekliğinden şikâyet etti, Vekil, cevap vererek, B. Ziya Gevhe- rin geçen sene de gene rakının derece- sinin yüksekliğinden şikâyet ettiğini söyledi ve: — Bu derecenin sıhhat noktasından korktukları kadar olmadığını, şundan dolayı ümid ediyoruz ki, rakı su İle içli- mektedir. (Gülmeler). Şarap işine ge- Tince: Kulağıma öyle geliyor ki, İnhi- sarlar şarabını bugün herkes takdir ediyor, Bazı hatipler, birkaç yerde tuz bü- Yunmadığından şikâyet ettiler. B. Ali Râna Tarhan: — Vesaltimiz vardır. her yere tuz gönderebiliriz. Tuzsuz kalan yer neresi ise söylesinler, hemen gönderelim» dedi, 'B, Dinçer, boş şişelerin doldurulma- dan evvel idarece kontrol edilmesi lü- zumunu ileri sürdü. Gümrük ve İnhi- sarlar Vekili buna cevaben de: «Şişe- lerin sıkı bir surette kontrol edildiği- ni» söyledi, Bira fiati B. Ali Râna Tarhan, bira meselesine temas ederek, açılan bira fabrikasının çok iyi bir istikbal vadettiğini söyledik. ten sonra dedi ki; , «— İşittiğime göre, son zamanlarda muhterem Ziraat Vekilimiz, Devlet Zi- raat işletmesi faaliyete geçtikten son- Ta biranın şişesini 30 kuruşa indirmiş- tir. Bendeniz biraz daha ricada bulu- nacağım.» İnhisarlar Veki'inin bu meseleler Üzerinde izahatı dinlendikten sonra heyeti umumiyesi üzerindeki müzake- re kâfi görülerek maddelere geçilmiş ve idarenin 1938 mali yılı varldatı 48.250,500 , masarifatı da 8,331,148 1i- ra olarak kabul edilmiştir. Büyük Millet Meclisi cuma günü top- Janacaktır, murakabesi Kanun projesi Meclis ruznamesine alındı Ankara 11 (Telefonla) — Şigorta | #irketlerinin teftiş ve o mürakabesi hakkındaki kanunun bazı maddele- rinin değiştirilmesine ve bu kanuna bazı hükümler ilâvesine 'dair olan kanun projesi o encümenlerce müzâ- kere edilerek Meclis ruznamesine alınmıştır. İktisad ve Adliye encümeni hükü- metin teklif ettiği projede değişik- likler yapmış, bu meyanda projeye yeni bazi hükümler koymuşlardır. İktisad enetimeninee konulan yeni hü kümler arasmda si im edilecek bilânço ve saplarının kazanç vergisi edememesi, hayat sigort sigortalılarına yapacakları yaz! ihtiyatların hessi te alınması Türk pa: buri kılınan sigor Tktisad encümeninin projede yaptığı mühim bir değişiklik de sigorta irket Binden on senedenberi istihkak sahipleri tarafından aranılmıyan hakların. Merkez bankasına devri mecburiyeti hakkındaki bükmün hentiz iki seneyi doldürmiyen muameleler ile bundan sonm yapılacak işlere tatbiki şeklinde değiştirilmesidir. Ticaret kanunu sigorta işlerinde mü- rürü zamanı iki sene olarak kabul etti- ğinden şirketler bugüne kadar olan mus- melelerini bu hükümlere güre tanzim et- mişlerdi. İktisad encümeni projede yaptı- ğı bu tadil ile, yeni proje ile ticaret kanu- Bu hükümlerini telif etmiş oluyor. Adliye encümeni de hükümet tekli sigorta şirketlerinin şahsiyeti hükmiye- lerini de para ve hapis cezasına çaptıran bükmün ceza prensiplerine mugayir gör- müş ve değiştirmiştir. Bundan başka sigorta şirketlerinin kanuna aykırı olan hareketlerinin, mahiyeti ne olursa olsun, tekerrürü halinde müvâkkat veya müeb- bed olarak muameleden menedilmelerini sigortalıların da menfestleri aleyhinde telâkki ederek siyorta şirketlerinin hangi hallerde muameleden o mçnedileceklerini tesbit etmiştir. Trak 20 mayısta gelecek Almanyaya ısmarlanan vapurlardan 'Trak'ın yola çıktığı haber veriliyor, De- nizbankın bu yeni vapuru havalar mü- sald giderse 20 mayısta limanımıza ge- lecektir, Denizbank vapurun ilk sefer hatırası olarak yolculara dağıtmak ü- zere rozet hazırlıyacaktır. Teşekkür Validem Behirenin vefatı dolayısı le telgraf ve mektubla acımıza iştirâk bu- yuran akraba ve arkadaşlarıma ayrı aynı cevab vermek imküni olmadığından te- şekkürümün ibliğina sayın gazelenizin tavassutunu rica ederim. Oğlu: Eyüb Eczanesi sahibi: Hikmet Tevfik Müessif bir vefat Sabık Şehir meclisi âzasından İmar yurdu müessisi müteabhid ve tuğlacı Niğdeli merhum Emin Benli mahdumu, Gülhane profesörlerinden Kemal Hüse- yin, Üniverite profesörlerinden A. Süheyl Ünver'in kain biraderleri yağ tüccar Atıf'ın hemşirezadesi, Tütün inbisarı de- yoları müdürlerinden Pay Fikri Ralkan- bnın yeğeni, güzel sanatlar akademisi şark tezyini şubesi talebelerinden Bay Mü- fit Benli 25 yaşında vefat etmiştir. Cenazesi bugün saat 10 da ün- de Mühürdar caddesinde 119 sayılı Emin , masını müleakip , Edirnekapı şehitliğine götürülerek (aile hatiresine odefnoluna: taktır. i ŞEHZADFRASI TURAN TİYATROSU Karagümrük İdman Yur- du © mükameresi, — bieik Bu akşam Turan tiyatrosunda Karagümrük İdman yurdu müsameresi ses Kraliçesi Hamiyet Yilceses konseri, sanatkâr 'Naşid ve arkadaşları SEVDA İLÂCI komedi 3 perde, varyete, düet, solo, rakıs Mihracenin Gözdesi yalnız . RKÇE SÖZLÜ ve TÜRK MUSİKİLİ HIiND İİ MEZARI 2 e yem km sinemasında bir kaç IN daha gü ği Hatayda son vaziyet (Baş tarafı 1 inci sahifede) Garo'nun v mek istedim. Kendisine v: caatımı dosiça ve büyük bir neza- ketle kabul eden B. Garo, muhtelif suallerime aşağıdaki cevapları verdi: — Seyahatiniz ve Ankara hakkın- daki umumi intibamız? — Mükemmel. Bir kelime ile hay- ranlığımı Söyliyebilirim. (İnsanın, kâlkmmağa âzmtemiş bir milletin neler yapabileceğini anlamak için muhakkak o milleti yerinde görme- silüzumuna bir kere daha kani oldum biliyeti kâfi gelmiyo! bildiklerimle Bu sözlerimle im arasmdaki ça ala: meseleler? — Rüştü Aras ve Şükrü Kaya İle umumi mahiyetteki noktalarüzerin de.görüştük ve Menemencioğlu le seyahalimin o mevzuunu teşkil eden meslenin bütün noktalarını inceden inceye teferrüatiyle tedkik ettik. Bir çok kararlar verdik. Bunları az 2- manda yani bir kaç gün içinde tat- bik edeceğiz. Size, bu kararların ma- hiyeti hakkında sarih malümat vere- eek vaziyette değilim. Gerçi bunla- rın mahiyeti hakkında gazetelerde neşriyat gördüm. Fakat bunlar'tat- biklerinden evvel efkârı umumiyeye aksedecek kararlar olmadığından bu hususta müteessir olduğumu söyle- meği lüzumlu addederim.. Bununla beraber şimdiden şunu da söyliyebi- lirim ki, verilen kararlar mahalli hü- Kümeti intihab işlernide kati ola- rak bitaraf vaziyete koymağa matuf- tur. Türk halkı ekseriya mahalli me- murların bir kısmı bize karşı taraf- girane hissiyatla hareket ediyor di- ye şikâyet ediyor. Muhakkak olan bir şey varsa o da, müteaddid hâdiseler vuku bulduğu ve bunda bir çok memuralrın da si- yasi vaziyet almış bulunduklarıdır. Bunlar arasında yalnız Suriye taraf- tarı memurlar değil Türk memurlar da vardır. Ancak bu suretle hareket eden Türk memurlar adedinin çok daha az olduğunu teslim ederim. Memurların bu tarzı hareketi bil- hassa mazide böyle olmuştur. Çünkü O zaman idare doğrudan doğruya Şam'a merbuttu ve Türk ve Arab unsurlar daima biribirine zıd ve mu- halif idi ve memurların bu anlaş- mazlığa dahil olması gayri kabili iç- tinab idi. Ben Eylülde gelir gelmez radikal tedbir aldım, hattâ bu fed- birleri Sancak statüsünün tatbikin- den daha evvel aldım. 'Teşrinievvelde siyasetten en ziyade kompromi olan Suriyeli memurları azlettim ve zemi- ni, bitaraflığı temin için hazırladım. Bununla tam bir muvaffakiyet temin etmiş olmakla öyünemem. Paris'e ve Ankara'ya da “ söyledi- ğim gibi bu vaziyeti daima itiadile ve anlayışla takdir ve o şuretle hü: küm yermek icab eder. Çünkü tam bir idari bitaraflık temini için mu- hakkak Türk - Arab bütün memur- lara yolvermek lâzımdır. Zira bülün Sancak silâhlıdır ve bu hel uzun ay- ların karışıklık itimatsızlığının neti- cesidir. Tecavüz korkusundan ileri gelmiştir. Halbuki silâh taşımak ya- saktır. Hükümet . silâhları elinden geldiği kadar topluyor, elinden gele- ni yapıyor. — Bugün Berut'a gideceğinizi öğ- rendim. Bu seyahat Ankara'da veri- len kararların tatbikile mi alâkadar- dır? — Evet, bugün Beruta gidiyorum.” Bu seyahatim Fransız âli komiserine Ankaranın kararlarını bildirmeğe ve bunların tatbiki için alınacak tedbir- leri birlikte ittihaz etmek içindir. Sa- hı günü döneceğim. — Gerek Sancak'ta, gerek 'Türki- yedeki alâka sebebiyle Berut'taki gö- rüşmeleriniz neticesini buraya avde- tinizden evel öğrenmek - ve bunları Türk efkârı umumiyesine bildirmek ümidi ile ben de Berut'a gitmeği dü- şünüyorum. Acaba buna lüzum var mı? — Hayır. Çünkü bu seyahatim ta- mamen formalite ve nezaket icabıdır.. azl ,galandığını kaydediyor. siniz. iğim gibi çı yukarıda söy ında tatbik Jerimizi ihabın nı temin için. Ben elimden telif, cak işini takib e lu'nun Türk unsuru üzerinde, bü unsurun soğuk kanlılığını ve müsek Op © lem olan vekarını muhafaza ve diğef unsurların hâdise çıkar larına ves sile vermemesi için nüfuzunu kullân masına güv talâalarınız? — Ankara'dan avdetimde vaziyeti “|. çok gergin buldum. Derhal Berut'a gitmekliğime mani olan da bu oldü. © Asayişin muhafazasmdan mesul mev kide bulunuyorum. “Bu tedbiri itti © haza mecbur kaldım. Şehri işgal eden askeri kıta yalnız disiplinle bir- leşmiştir. Yoksa, Türk, Arab muhte Mf unsurlardan mürekkebtir. Kıta gayet inzibatlı ve hakkaniyetli hare ket için emir almıştır, Son vakadan ölen !ki Türk jan darmasınm diğer jandarma arka © daşları tarafından © öldürüldükleri © söyleniyor? — Asla. Ben çok mühim olan bu meseleyi ne dramatize ne de. istismar etmek istemiyorum. Hâdise hakındâ istediğiniz. gibi tahkikat yapabilirsi- niz, Esasen yalan ve yanlış şayia ve haberlerin o vâziyelin — gerginliğinde büyük tesiri vardır. Gayri mesul menbalar her tarafa ve-bilkassa Tüf kiyeye bir çok yanlış haberler gön- deriyorlar. Sizden buna mani olma nızı rica edeceğim. a — Bir tescil bürosundaki Yunan AÂzanın yerine hir diğerinin ikame edildiği bildiriliyor. Bu hususta mr lümatınız var mı? p — Bunu ilk defa sizden duyuyo- rüm. Komisyondan hiçbir âzada ba- na bu yolda birşey söylemiş değildir. Bu beyanatını Hatay'da çıkan Türkçe gazetelere de tebliğ etmek ğime müsaade eden delege Garo'yâ teşekkür ederek yanından ayrıldım. Yeni vakalar Antakya 7 (A.4.) «Gecikmiştire — Anadolu ajansının hususi muhabiri bildiriyor: Kapatılân Yenigünün ye rine bugünden itibaren intişara baş- hyan «Atayolu gazetesi, Antakyada işgal kıfasına mensup ejrad tarafin dan silâh arama vesilesile vukua ge- #irilen bazı döğmek, hakaret vakaları ve baz sarhoş askerler tarajından ati” lan taşlardan kas&p Şuayıp isminde bir Türkün 13 yaşlarında kızının ya” Bir cinayet Antakya 11 (AA) — Anadolu ajansının hususi muhabiri bildiriyor: Bugün öğle üzeri burada siyasi bir © ehemmiyeti yok: gibi görünen, fakat hakikatta. hâkim olan yuhi haleti tebarüz ettirmesi itibariyle kayda d&- ğer olan tipik'bir cinayet olmuştur. Hisar nahiyesinden köse Ali ismin- de bit Türk şehrin oldukça kalabalık bir yerinde bisikletle geçen biri tara” fından bıçakla yaralanmıştır. Vaka nın sebebi yoktur. Bisikletli adam Ali'nin elindeki gülleri istemiş o dâ itiraz etmiştir. Ali elli beş yaşlarında 'kasketlidir. Yaralıyan feslidir, yirmi beş yaşlarındadır. Alİ'yi hastanede zi- yaret ettim. Kendisine hastanede po lis tarafından bir kaç adam gösteril miş, hangisi olduğu sorulmuş, o dâ iyi hatırlamıyorum, demiştir. Buna binaen tevkif edilip edilmediğini he nüz öğrenemedim. Antakya 11 (A.A.) — Anadolu ajan sının hususi muhabiri bildiriyor; Şe* hirde bir kaç gündenberi hâkim olan askeri işgal manzarası tedricen hafif* lemektedir. Köprü başında artık bir müfreze değil yalnız nöbetçi neferler me Gergi veee
