12 Nisan 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

Meksika petrolleri meselesi Meksika hükümeti amele ücretinin arttırılmamasından dolayı bu memle- ketteki zengin petrol madenlerini iş- İetmekte olan İngiliz ve Amerikan şir- ketlerinin tesisatmı ve İstihsalâtını devlete mal etmiş idi, Amerika hükü- meti emvali o zaptolunan Amerikan şirketlerine tazminat istemekle ikti. fa etmişti, Çünkü petrol madenlerin- de Amerikalıların hissesi azdır. Bun- ların asıl büyük sermayesi gümüş ve bakır gibi diğer madenlere yatırılmış olduğundan yekünu iki yüz milyon İngiliz altını tutan bu sermayeyi Amerika petrol meselesinden do- layı tehlikeye koymak istememiştir. Lâkin petrol istihsalâtının yüzde altmışını ellerinde bulunduran İngi- Uz kumpanyaları lehine İngiltere hükümeti şiddetli teşetbüste bulun- muştur. İnglitere petrol *madenleri- nin eski sahipleri olan İngiliz kum- panyalarına verilmesini şiddetle İs- temiş ve aksi takdirde mukabil ted- birler alacağını bildirmiştir. İngiltere hükümetinin alacağı ted- 16 kilometreyi dans Bayan Hart yetmiş üç yaşındadır. Bu ihtiyar kadının sıhhati yerin- dedir. Spor hakkında kati hükümle- ri vardır. Sporda İyi bir sistem tat- bik edilmediğine kanidir. Kendi sis- temi tatbik edilecek olsa, gençlik çok istifade edecektir. Bayan Hart, efkârı umumiyeye sis- temini anlatmak istiyor, fakat koca İngiltere, 73 yaşında bir ihtiyar ka- dının söyliyeceği sözleri dinler mi?.. Bayan Hart, dinlenmiyeceğini sözü- nü dinletemiyeceğini bildiği için sis- temini pratik olarak göstermeğe ka- rar verdi: 7 Mayısta Vorting Pler'den Kanun böyle... Amerikanın bir çok hükümetle- rinde &cayip kanunlar vardır. Mese lâ kadınairın iç etekliği giymeden sokağa çıkmaları yasaktır. Polis is- tediği kadının iç etekliği olup olma- dığına bakar. Alabana hükümeti, kocaya, karı- &nı küçük parmak kalınlığında bir sopa ile döğmek hakkını vermiştir, Mişiganda kadının elbisesi kocaya alddir. Kocasından ayrılan kadın el- biselerini bırakıp gider, Cenubt Karollua'da kiliseye ta bancasız gitmek yasaktır. Aşağıdan yukarıya Şikogoda maarif ve tıb âlemi Frank Balık adında bir ilkokul tale- besile meşgul. Bu çocuk, senelerdenberi çalıştığı halde bir türlü yazı yazanıyor. An- nesi solak olduğu için çocuğu sol el le yazmak iznini verdiler, fakat ço- cuk gene yazamadı. Sol zamanlarda Frank, sağdan sola doğru ve aşağıdan başlıyarak yukarı doğru harfleri ters yazabili- yormuş, Çocuğun yazdığı kâğıdı ters tutup okumak lâzımgeliyor. Doktorlar buna «strefözembolizm» adını veriyorlar, birler Meksikanın başlıca ihracatı olan petrol ve gümüş üzerine bütün İngiliz İmparatorluğunda o memnul- yet vazetmek olacağı tahmin olu- nuyor, İngiltere Meksikadan petrol itha- lini menettiği takdirde bunun yerine Musul ve İran petrollerinin istihsal ye sevki artacaktır. Aynı zamanda venezuellanın petrol ihracatı arta caktır. Meksikanın ham petrol istih- salâtı senede altı buçuk milyon ton tutuyor. Vezuellanc ( istihsalâtı ise tam yirmi yedi milyona baliğ ol» muştur. Romanyanın istihsalâtı yo- di milyon iki yüz bin tondur. Hind Felemengi adalarının istihsalâtı yedi milyon üç yüz bin tondur. Vaktile Meksika ham petrol istihsalinde dün- yanın ikinci memleketi idi. Şimdi yedinci dereceye inmiştir. Madenleri. devlete mal etmek tehdidleri bu va- ziyeti ihdas etmişti. Şimdi istimlâk tahakkuk eylediğinden Meksikanın islihsalâtı bir kat daha azalsa gerek- tir. ederek yürüyecekl.. Brihgtona gidecek, Ru iki şehirin arası 16 kilometredir. Bayan Hart bu mesafeyi vals ederek, fokstrot, tan- go, rumba dansı ederek katedecektir. Bayan Hart, yalnız başıma dans edecek değildir. Biri 19, diğeri 24 ya- şında iki genci angaje etti. Bayan Hart, Brihgtonda atletizm ve beden terbiyesi mevzulu bir konferans ve recektir. Bayan Hart gazetecilere, dönüşte otobüse binip binmiyeceğine dair kati bir şey söylememiştir. Belki de tekrar dans ede ede giderim! de miştir. Habeşistanda İtalyan kadınları Adisababanın nüfusu sayıldı, Bu- gün Adisababada 14,585 İtalyan var. Bunlardan 4,380 i kadındır. Eenebi- lerin sayısı 2,365 dir. Bunlarında 916 sı kadındır. Bu ecnebiler 26 muhtelif tabiiyettedir. Yerlilerin sa- yısı 150,000 dir. I Kânunusani 1937 de Adisababa- da 1,508 İtalyan vardı. 85 eylül 1937 de bu sayı 12,103 ü buldu. Adisababanın (tekmil nüfusu 166,950 dir. Bu hesaba göre Adisa- baba erkeği bol, kadını az bir diyar oluyor. Haile Selâsiye oruçlu Haile Selâsiye Londrada münzevi yaşıyor. En büyük eğlencesi çoluğu çocuğile Viktoria parkında gez mektir. Habeşistanın eski kralı kilisenin her emrine itaat ediyor. Nisan bir- denberi oruçlu... Elli gün oruç tu- tacak... Akşamları etsiz ve yağsız yemeklere orucunu bozuyor. Londradaki dostları, geçimini te- min için aralarında iane topluyorlar, İtalyanın Necaşiye Adisababaya gelmeği teklif ettiği bir kaç gaze- tecinin hulyasından başka bir şey değildir. Şuraya buraya göz gezdirdik Paris-Suar gazetesinin Viyana mu- habirini Almanlar hudud dışarısına çıkardılar. “aa Johor mihracesi sinema yıldızı Do roti Lamur ile evlenmek istedi. Evli- dir! dediler, Bir benzerini bulunuz! Diye emretti, Mae Ve3t.i buldular, şişman diye beeğnmedi. Bunu duyan Mae Vest dü- #üp bayıldı!... “.# Orta Pirene yolundan Fransaya akın akın İspanyol geliyor. Bugün yolda 10.000 kişi daha, Fransaya ütica eden İspanyolların sayısı yüz bini geçti, ve» Fransada grev yapan maden ame lesinin sayısı 45,000 kişiyi buldu. bl . — Romanyalılar 1938 Nöpel sulh mü- kâfatının bay Antoni İydine verilmesi- ni istiyorlar. ss Bank dö Frans'da 55,806,959,832 al- dn frank vardır. si Hitler Romaya giderken Romaya yüz binlerce yabancının geleceği tah» min ediliyor. Zabıta sıkı tedbirler al mağa başlamıştır. Hitler Berlinden 2 mayısta hareket edecektir. sö. Bugüne kadar piyangodan birşey kazanmamış olan bir arkadaş: «Ne yapalım herkes kazanmaz ya» derdi; Dün nihayet kazanmış. Beni görünce: «Ne yapalım, herkes kaybetmez yal» dedi. İngilterenin beş senelik : büyük teslihat programı Son zamanlar- da Avrupada bir hâdise çıkınca, İn- giltere buna karşı ne diyecek ve na sıl bir tavır takı- nacak diye soru- luyor. Sonra, Lon- dra hükümetinin anlaşma ve uzlaş- ma tarafını iltizam ettiği görülünce «İngilizler henüz silâhlanmalarını bitirmediler, bitirinler de bakınız ne- ler yapacaklar!» denildiği işitiliyor, İngilterenin takib ettiği ve 1937 den 1941 senesi nihayetine kadar tamam- lıyacağı bu teslihat programı neden ibarettir? İngilterenin 3 mart 1938 da neşret- tiği «Teslihat beyaz kitabında bu meseleye dair mufassal malümat var- dır. Bu beyaz kitaba nazaran 1937/41 senelerinde teslihat için sarfedilecek paraların yekünu 1 milyar 500 mil. yon İngiliz lirasıdır. Bu paraların en çoğu 1939 senesinde sarfolunacaktır, En çok para 938 - 939 . senesinde sarfedilecek İngilterenin 938 - 939 senesi umum müdafaa bütçesi 373 milyon İngiliz Hirasıdır, Bunun 127,3 milyonu deniz kuvvetlerine, 114,4 milyonu kara kuv- vellerine ve 112,55 milyonu da hava kuvvetlerine tahsis edilmiştir. Bun- dan başka askeri fabrikaların takvi- yesi için 20/72 milyon İngiliz lirasi ayrılmıştır. Bu müdafaa bütçesinin 265 milyonu devlet varidatından, 110 milyon kadarı da istikrazlarla temin edilecektir. Teslihat için tahsis edilen fevkalâde paralarla mutad bütçenin 938 - 939 senesi zarfında bir milyar İngiliz lirasını aşacağı tahmin edil- mektedir, Deniz kuvvetlerine (sarledilecek paraların en büyük kısmı yeni harb gemilerinin inşasına, tamiratına, tes- lihatına ve deniz tayyarelerinin tak- viyesine gidecektir. Büyük harb ge- mileri inşası bakımından bahriye bütçesi henüz tamamlanamamıştır. Bu sene zarfında mütemmim bir büt- çe İle neticelendirilecektir. Buna Ja- ponyanın harb gemilerinin tonlarını arttırması, İngilterenin de Japonya- ya uygun inşaata girişmek iste- mesi, halbuki henüz tonaj ve teslihat hakkında kati bir karar vermemesi sebeb olmuştur. Kara ve hava kuvvetleri Kara kuvvetleri bütçesinde yalnız silâh ve teferrüatının tedariki için 43 milyon İngiliz lirasından fazla tah- sisat vardır. Ayrıca 10 milyon lirada territorial ordusunun ıslahına sarlo- lunacaktır. İKTİSADİ MESELELER Beş senede ordu, deniz ve hava kuvvetlerine 1,5 milyar sterlin yani 10 milyar türk lirası sarf- edilecek, İngiltere bu paraların nasıl sarfedilece- ğine dair bir beyaz kitap neşretti. v Hava kuvvetleri için sarfı düşünü- len para, 1935 senesinde ilk defa İn- gilterenin tayyarece kuvvetli olmağa karar verdiği zaman sarfettiği para» dan altı misli fazladır, Gerek orduda, gerek hava kuvvetlerinde dikkate alınan cihet, tayyareler, motörler, silâhlar ve ihrak maddeleri gibi ih- tiyaçlardan harb halinde kullarık mak üzere fazla mikdarda ihtiyat olan kısmında inşa halinde bulunan harb gemilerinin i kânunusani 1935 den 1 kânunusani 1938 e kadar 140 bin tondan 547 bin tona çıkacağı yazılı- yor. Nisan 1938 ile mart 1939 arasın- da 130 bin tonluk yeni 60 harb gemi- si hizmete alınmış olacaktır. Bundan başka 1938 senesi zarfında 2 büyük harb gemisi, 1 tayyare ana gemisi, 4 büyük ve 3 küçük kruvazör, 3 tah- telbahir, 3 mayin gemisi ve bir mik- dar da hususi işlerde kullanılacak gemiler tezgâha almacaktır, Mevcud harb gemileri de yenileştirilecektir, İhtiyat harb malzemesi Kara ordusunun ehemmiyet ver- diği nokta büyük mikyasta harb mal- zemesi ihtiyatları hazır bulundur- maklır, En yeni nümunelere göre harb malzemesi kullanılması ve aynı zamanda bu malzemenin harb halin. de idame ve ikmali için lâzım olan vasıtaların tedariki bu sene zarfında temin olunacaktır. Bundan başka nizamiye ordusuna sekizinci bir zırh- lı tabur ilâve olunatak ve Hind hü- kümetile yapılan bir anlaşma muci- bince Hindistandaki İngiliz süvari alayları makineleştirilecektir, Yalnız Hindistanda değil, diğer deniz aşırı ordu ve müdafaa merkezleri de tak- viye ve ıslah edilecektir, hattâ kısmen edilmiştir. Gönüllü milislerden ibaret olan territorial ordusunda şimdiye kadar nisbeten az mikdarda bulunan asri harb malzemesi arttınlacaktır, Yeni tayyare tipleri Beyaz kitabın hava kuvvetlerinden bahis kısmında yeni İngiliz, tayyare tiplerinin yüksek bir kabiliyet stan- dardma malik olduğu ileri sürülmek- tedir, İngiliz hava kuvvetleri için Wâ- zım olan tayyareler bol mikdarda imal ve teslim edilmekte olduğu mem- Yeni ticaret anlaşmaları Son bir kaç hafta içinde, muhtelif memleketlerle yeni ticaret anlaşmala- ri yapılmaktadır. Türkiye - Çekoslo- vakya arasındaki ticaret anlaşması müzakereleri bitmiştir. Heyet bir iki gün evvel şehrimize gelerek, İstanbü- Tun tarihi yerlerini gezmiştir. Bu mü- nasebetle, Türkiye - Çekoslovakya arasındaki ticaret münasebetlerini bir iki satırla izah edelim: Çekoslovak- ya son bir iki sene içinde, dış ticareti- mizde daha büyük bir yer işgal et- mektedir. Bilhassa bu sene Çekoslo- vakyadan hububat maddelerimize, ku- ru meyvalarımıza daha geniş mikyas- ta taleb olmuştur. Hattâ tiftik ve ya- pağı gibi maddelerimizin şimdiye ka- dar Çekoslovakyaya gittiği pek vaki değildi. Bundan başka çavdarlarımız, bu sene en ziyade Çekoslovakya pa- zarlarında beğenilmiştir. Bütün bun- lar gösteriyor ki, Türkiye - Çekoslo- vakya ticari münasebetlerinin * daha ziyade artması mümkündür, Ve bu- na istidad da vardır. Diğer taraftan, Türkiye, Çekoslo- yakyanın makinelerine, ağır sanayi mamuülâtına karşı" en emin bir alıcı vaziyettedir, Halbuki bu gibi vasıta- lar daha ziyade Almanyadan alın- maktadır, Çek ağır sanayi “mü- esseseleri ise Alman firmalarına Te- kabet ederek, Türkiyeye daha müsald şartlarla mal veriyorlar. Bunun bir sebebi de, her iki memleket arasındaki klering ticaret munhedesinin hiç bir ihtilâfa meydan verilmeden tatbik edilmesidir. Bu itibarla, Türkiye - Çe- koslovakya ticaret münasebetleri bir nümune ittihaz edilebilir, ayni şartlar altında Türkiye - Yugoslavya arasın- da da bir ticaret anlaşması yapılacak- tır. Heyet bir iki güne kadar memle- ketimize A . Türkiye - Amerika arasındaki tica- ret anlaşması müzakereleri bir kaç gün durmuştur. Bunun sebebi, her iki taraf arasında bir ihtilâf çıkmasından ileri geldiğini zannedenler vardır. Hal- buki bu zan pek yanlıştır. Amerikan müzakerelerinde bulunacak, salâhi- yettar Türk delegelerini, Türkofis baş- kanları teşkil etmekteydi, halbuki başkanlar Balkan ekonomi konferan- sında bulunuyorlar. Amerikan heyeti, aradaki müzakerelerin zaruri olarak fasılaya uğramasından istifade ederek Orta Anadoluda bir tedkik seyahatine çıkmıştır. Heyet seyahatten döndük- ten sonra, tekrar müzakerelere baş- Janacaktır. nuniyetils kaydo lunmakta ve ima tın tesrli için tip &dedlerinin azaltıl- dığı yazılmaktadır. İngilterede tesli- hatın süratle art- tırılmasına : karaz yeniden. 59 tayyare karargâhı inşa etmek üzere arazi satın - alınmıştır, Bu karargâhların 30 u şimdi işlemek- tedir, » Orduya alınan gönüllü efrad Beyaz kitabın ihtiva ettiği kısım. lardan birinde İngiliz ordusuna alı- Yazdı bulunuyor. s 9 ayında orduya 11.bin gölnülü inti- sab etmiştir. Bununla beraber, son gelen haberlerde orduya gönüllü ak ma işinin çok iyi gitmediği bildirili- yordu. Her halde muvazzaf ordunun efrad mikdarı meselesi henüz çok ge ridedir. “ Çünkü kadroların dolması için daha 1200 zabitle 22000 askere ihtiyaç vardır. Diğer tarafdan terri- torial ordunun vaziyeti oldukça dü- zelmiştir. Geçen sene zarfında bu or- dunun kuvveti 17690 kişi artmıştır. Diğer tarafdan hava kuvvetleri için açılan gönüllü ihtiyat teşkilâtı iyi netice vermiş, beklenilen 800 pilot yerine şimdiye kadar 1000 talip çık- mıştır. Aanavatan hava kuvvetleri İngilterenin ana vatan tayyare kuy- “vetleri 123 kümeden ibarettir, (Ni- | Abdülhak Hâmid ihtifal Yarın üniversite konferanş salonunda yapılacak Büyük Türk şairi Abdülhak Hâmid, geçen scne nisanın on İkinci günü ak- şamı, yani on üçüncü gecesi hayata gözlerini kapadı. Bu münasebetle merhum şairin hatıralarını taziz et- mek üzere Üniversite gençliği yarın- ki çarşamba günü saat 15,5 da üniver- esas dahilinde elde etmek mümkün olacaktır. Her iki taraf arasındaki sa- Türkiye - Amerika arasındaki tica-