16 Eylül 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

16 Eylâl 1997 — AKŞAM SİYASİ İCMAL: Milletler Gemiyeti Asamblesinin toplantısı Milletler Cemiyetinin büyük mecli- 8i on sekizinci içtima devresine büş- ladı; Son beynelmilel | toplantıların hepsi gibi büyük meclis te İspanyada- ki dahili harbin doğurduğu bulran- ların ve karışıklıkların tesiri altında. kalmıştır. Bahusus yarı daimi âza dü- lunan İspanyanın namına. Valenciz hükümetinin Hariciye Nazırı Negrin'in meclis reisi bulunması münasebetile bilyük meclisi açmış olması bu kari- şaklığı büsbütün arttırmıştır. Milletler Cemiyeti toplantıları mü- nasebetile ilk defa İspanyadaki ikin- Gi muharip taraf ta Cenevreye mimes- sil göndermiştir. İspanyanın eski Ha- riciye Nazırı olup şimdiki general Prankonun Londra mümessili bulu- nan dük Alba yirmi dört buçuk mil yon tutan İspanya halkının üçte iki- #i Prankoyu tanıdığını ve memleketin topraklarından dörtte biri ve bütün. müstemlekeleri bu tarafın elinde bu- lunduğunu. ve Valencia'nın komünist- lerin-zoru altında kaldığını ileri süre» rek Negrin'in değil, kendisinin İspan- yayı temsil eylemesi icab eylediğini Cemiyetin umumi kâtipliğine verdiği bir nota ile bildirmiştir. Petrol merkezi İngilterenin Küçük Antil adaları- nın en mühimmi Frinite adasıdır. 400,000 nüfusu vardır, Şeker, kakao, Hindistan cevizi, muz, limon, porta- kal yetişir. Adada bugüne kadar petrol de is- tihsal ediliyordu. 1936 da 1,813,479 ton petrol çıkarıldı. Son zamanlarda adada yeni petrol kaynakları bulun- muş. İngiltere matbustı bu haberi müjde gibi veriyor, hakları da var. Harp sırasında - İngiltere donanma- sına bu ada petrol merkezliği edebi- lir. Ancak İngilterenin petrol ihti- yacını temin edebilirse. 1936 da İn- giltere 11,122,000 ton petrol ithal etti. Avcılar mektebi Bizde şeytan kulağına kurşun, av Kazaları pek nadirdir. Fransada ise çok sıktır. Kazaların önüne İngiltere- de nisbelen geçilmiştir. Çünkü İngil- terede avcılar mektebi vra. Bu mek- tepten mezun olmuıyanlara avcılık ve sikası verilmez. Fransada da bir avcılık mektebi açınak istiyorlar. Diğer taraftan «Vatanperver İspan yollar» denilen bir grup ta Negrin'in şahsı hakkında malümat vererek Ce- miyetten çıkarılmasını istemiştir. Fa- kat bu teşebbüsler murahhasların hü- viyetlerini tedkik eden komisyonca dinlenmemiştir. Büyük meclisin reisliğine Hindistan murahhası Ağahanın seçilmiş olma- sı dikkate şayandır. Akdeniz konfe- ransına müstakil Mısırın iştirak eyle- mesi ne kadar manidar ise, İngiliz im- paratorluğu, camiast dahilinde geniş salâhiyet ve istiklâle yeni sahip olar. Hindistanın Milletler Cemiyeti büyük meclisine riyaset eylemesi de mühim- dir. Habeş imparatoru istiklâl dâvasın- dan feragat etmemekle beraber, ruz- namede kendi memleketine aid bir ka- yat bulunmaması bahanesile büyük meclise murahhas göndermemiş ol- ması, işlerin büsbütün karışmasına mani olmuştur. Maahaza. Habeşista- nan. mukadderatı İngiltere ile İtalya- nan arasındaki anlaşamaya ve bühu- sus Nyon konferansının kararlarına İtalyanın alacağı son ve kati vaziyete bağı: bulunuyor. Feyzullah Kazan Hizmetçi buhranı İngillere mesai nezâreli mühim bir meseleyi halletmeğe uğraşıyor: Hiz- metçi talep edenlerden yüzde ellisi- nin ihtiyacına cevap verilemiyor, böy- le olduğu halde 250,000 hizmetçi de Nezaret şu çareyi bulmuş: — Hizmetçilere haftada bir gün sabahtan akşama kadar izin verile- çek; N <4 Odaları aydınlık, güneşli olacak, — Kfediler ne yiyorlarsa onlar da ayni yemekleri yiyecekler... Bu suretle iş almak istemiyen hiz- metçilerin. yerleştirilecekleri ümit ediliyor. 15 tayfa, 15 genç kız Amerikanın Raleigh kruvazörü Fransanın Villğfranş - Sür . Mer li- manında demirledi. bir kaç gün kal- dı. Hareket edeceği gün de kruva- zörün 15 tayfası, 15 Fransız kızile ev- lendi. Şehirde neşeli bir düğün me- rasimi yapıldı. Yeni evlenen kızlara Amerikaya ilk hareket edecek vapur için bilet alındı, tayfalar da kruva- zöre binip gittiler... Amerikada kauçuk sarfiyatı Kauçuk piyasasında Amerika mü- him roloynuyor. 1936 yılında 570,000 ton kauçuk sarfedildi. Bütün dün- yadaki kauçuk sarfiyatı 1,100,000 ton olduğuna göre hemen hemen yarısı Amerikada sarfediliyor demektir, 1932 de 332,000 ton sarfedilirken 1985 de 491,000 ton, 1937Tde ise 510,000 ton sarfedildiğine göre her sene sarfiyalın artmakta oldugu gö- rülüyor. 1936 da sarfedilen kauçuk mikda- rının para tutanı 750 milyon dolardır. Bergama (Akşam) — Ziraat Vekâletinin Bergama kazasına gönderdiği to- hum temizleme makinesinden bu yıl âzami şekilde istifade edilmiştir. Kaza- mın, mühim istihsal mıntakalarında dolaştırılan bu makine ile müstahsillerin elde ettikleri tohumluklar temizlenmiş, ecnebi maddelerden ayrılmış, temiz bir şekilde elde edilmiştir, Geçen yıl Bergama müstahsilleri, tohumluk bulmak hususunda sıkıntı çekmişierdi. Bu yıl, sıkıntı yoktur, Ziraat Vekâleti, vilâye- tin muhtelif yerlerinde kullanılmak üzere tohum temizleme makinelerinden daha dört tanesini İzmir vilâyetine gönderecektir. Yukarıdaki resim, tohum temizleme makinesini çalışırken gösteriyor. İKTİSADİ MESELELER: Seyyar satıcıların bir hizmeti Teşrinievvelin © 1 inden itibaren, şehrin muhtelif semtlerinde sabah pazarları kurulacaktır. Ayni tarih- ten sonra seyyar satıcıların, sırtların- da küfelerle mahalle aralarında satış yapmalarının önüne geçilecektir. Çarşı ve pazar mevcud olduğu hâl de, mahalle aralarında seyyar satıcı- lık yapmak, ailelerin büyük bir ihti- yacınwtemin ediyordu. Esasen hayat- ta böyle bir ihtiyaç olmasaydı, pek ta- bii olarak seyyar salıcılık denilen bir iş te zuhur edemezdi. Seyyar satıcılar daha ziyade fakir &ileleri alâkadar ediyordu. Denilebi- lir ki seyyar satıcılar, bu ailelere kar- $i küçük kredi açmışlardı. Halbuki bu küçük krediyi, pazar yerlerindeki €snafın temin etmesine imkân yok- tur. Pazar yerindeki esnaf, kendisile alışveriş ettiği müşterinin evini, ad- resini bilemez. Halbuki seyyar satıcı, &vi ve bu evde oturan aileyi daha ya- Kindan tanıdığı için, kendisine veresi- ye müamele yapabilir. Şimdi bu seyyar satıcılar ortadan kalktıktan sonra bu gibi vaziyette olan aileler, veresiye olarak nereden yiye- cek maddesi alacaklardır? Bu suali sorduktan sonra seyyar Sa- tıcılığın şehir iktisadiyatında bir za- ruret olduğunu ihtar ederiz. Seyar | satıcı, fakir evlere ufak mikyasta is- | tinhlâk kredisi açmak itibarile, bir hizmet ifa eden unsurdur. Arabalarla ve diğer vasıtalarla ma- halle aralarında yiyecek eşyası satıl- mazsa, veresiye musmele yapmak za- ruretinde kalan fakir aileleri çok müşkül bir vaziyette bırakacağız. H.A. - Yedikule yannınında zarar 200 bin lira Yapılan tahkikat henüz | bir netice vermedi Yedikulede Kazlıçeşmede iki kö- sele fabrikasının tamamen, bir deri ve yün deposlle bir boy& imalâthanesinin de kısmen yanmasile neticelenen yan- gının sebepleri hakkında polis, adliye ve itfaiye tarafından tahkikat yapıl maktadır. N Yangının çıktığı Demirciyan kar- deşlerin fabrikasının gece bekçisi Ali Riza sorgü Altına alınmış, Ali Riza, esaslı bir malümat verememiştir. Yalnız ateşin, yol üzerindeki kısın- dan çıktığı, bekçi Ali Rizanın ise fab- rikanın arka kısmında oturduğu an“ Jaşılmışlır. Adliye tahkikatile müddelumum! muavinlerinden B. Sabri meşgul ol- maktadır. B. Sabri dün yangın yerine giderek tedkikatta bulunmuş ve alâ- kadarların isticavaplarını yapmıştır. Dün geç vakte kadar yapılan tahki- kata rağmen, yangının nereden, nasıl ve neden çıktığı henüz anlaşılama- mıştır. Yapılan tedkikat esnasında hazı şüp- heli noktalar da görülmüştür. Fakat bu cihet henüz tamamile tesbit edile- memiştir. Yanan üç fabrikadan Nişanyanın fabrikası sigortasız, diğer ikisi sigor- talıdır. İtfalye yangın yerine geldiği zaman bu fabrikaların üçünün birden tutuşmuş olduğunu ve hepsinin alev- ler arasında bulunduğunu görmüştür. Yangından mütevellid zarar ve &i- yanın şimdilik iki yüz bin lira kadar olduğu tahmin ediliyor. Tahkikat de- vam ediyor. Pilevne muharebesinin yıldönümü Sofya 15 (Akşam) — Türk - Rus harbinde Plevnede vukua gelen kan- lı çarpışmaların 60 ncı yıldönümü iki gün evvel Playnede merasimle kut- lanmıştır. Zora gazelesinin bildirdiğine göre, bu şiddetli muharebelerde Pilevne ya- tında «Ölüm vadisi denilen yerde 18 bin Rus askeri ölmüştür. Bunların bazılarının kemikleri bulunan kilisede âyin yapılmıştır. Merasimde Pilevne garnizon kumandanı, Belediye reisi, yüksek resmi zevat ve halk hazır bu- lunmuştur. Burada söylenen nutük- larda, Pilevne muharebesinin Bulgar istiklâline olan ehemmiyetinden > de bahsedilmiştir. Çılgın Dünya B. Loid Corc yazdığı bir makalede dünyanın. gidişini tehlikeli buluyor “ Şarkta. ve garpte askeri İmparatorluklar geniş mikyasta haydutluk ve korsanlık yapıyorlar ve ceza görmeden kurtuluyorlar ,, diyor İngilterenin eski Başvekillerinden B. | ponya Çine tahakküm etmek için sön Loid Core, Sunday Ekspress gazetesi- ne yazdığı bir makalede dünyanın var ziyetini tahltl ediyor. «Çılgın dünya» başlıklı bu makalede diyor ki; Sabahleyin gazeteleri bana getirdik- leri vakit manşetlere bir göz gezdirir gezdirmez gözlerimi uğar, başımı tu- tar ve hakikaten uyanık mıyım, yoksa. elân bir kâbusun tesiri altında mıyım diye düşünürüm. Bu dünya haberleri fena bir rüyaya benziyorlar, Şarkta ve garpte askeri imparator- luklar geniş mikyasta haydudluk ve korsanlık yapıyorlar ve ceza görmeden kurtuluyorlar. Medeni düryanın mu- tedil protestolarını tahkir ederek meydan okuyorlar, Akdenizde dolaşan & tahtelbahirler Rusya, İnğiltere, Fransa ve İspanya- nın gemilerini batırıyorlar. Tazminat, battâ izahat talepleri ya cevapsız ka” lıyor, yahud kısa ve kaba cevaplar alı» yorlar, Karada ve denizde İngiliz bayarğı bir hâmi olmaktan çıkmışlar. Akdeniz. | yolunda İngiliz vapurları hücuma ma- ruz kalıyorlar, bazıları zaptediliyor, bazılarr batırılıyorlar. Şarkta İngiliz bayrakları ile örtülü bir otomobilde seyahat eden İngiliz se- firi bir Japon tayyaresi tarafından ma- 'kineli tüfek ateşine tutuluyor ve tehli- keli surette yaralanıyor. Japan: hükü- | meti İngilizlerin tarziye ve tazminat talebini düşünüyor, ve nihayet redde- diyor. Z Bir Japon torpidosu, Hong-Kongda İngiliz kara sularına girerek bir Çin vapurunu batırıyor. Japon taarruzu dolayısile Şanghay beynelmilel mıntakasında İngiliz ve Amerikan tabyaları datmi tehlike için- dedirler, İki büyük demokrasinin vaziyeti Dünyanın en büyük Iki demokrasisi 'bu vaziyet karşısında Japonya ve Çine rica notaları göndermekten başka bir şey yapamıyorlar. Demokrasi bütün kudretini kaybetmişe benziyor. Palmerston veya Disraeli'nin Mus- solini veya müttefiki Franko'nun tah- kirlerine tahammül edebileceklerini kim tasavvur edebilir? Protesto kale a- lınmayınca çoktan harekete geçilmiş olurdu. Fheodore Roosevelt şarktaki Amerikan menfaatlerinin tehdid edil- mesine mukabil oradaki tacir ve mis- yonerlere tehlikeli mıntakadan çekil. melerini rica ilemi mukabele ederdi? Çinin Japon ahtapotu tarafından boğulması dehşet verici bir süratle de- vam ediyor. Çinin şimaldeki altı eyale- ti halihazırda bile Japon imparatorlu- gunun bir kısmıdır. 70 milyonlulÜğğutudlu Japon krali yeti 300 milyon nüfuslu kuvvetli bir imparatorluk haline gelmiştir. Çin ve Japonlardan müteşekkil bu impara- torluk haris ve irade sahibi bir askeri otokrasi tarafından idare edilmekte- dir, Yeni fethedilen kıtalar Şimalde Japonya bu eyaletlerden altıncısı Şansiyi fethetmiş bulunuyor. Bu büyük fütuhat ile iktifa edecek mi? Hiç de zannedilmez. Bundan birkaç hafta evvel Şansinin. son olduğu zannediimişti. Fakat şimdi. Japonya Şanghay'da büyük mikyasta harekâta başlamıştır. Hedefi orta Çin- deki Nankin hükümetidir. Şimdi başı da yutmağa karar vermiştir. Amoy gibi cenubi Çinin büyük Şe- hirlerini bombalamakla iktifa etmi. yor. Canto nehri ağzında hava üsleri kur- maktadır. Bu üsler Hong-Kohg civa- rında olup hedefin cenubi Çindeki ya- rı müstakil Canton hükümetine ta- hakküm olduğuna şüphe yoktur. Nihayet Japonya bütün Çin sahille- rini abloka etmiştir. Çin vapurlarını ve Çine mühinımat götüren ecnebi vâ- purları durduruyorlar, Bütün bunlar bir şeye işarettir. Ja- ve büyük bir gayret sarfetmektedir, Şimal vilâyetleri hükümet merke zine bağlıyan gevşek bağlârın kesilme- sile iktifa edilmiyecektir. Japonyanın hedefi bütün Çine hâkim olması, ve bu zengin mıntakadan azami istifa- desini temin etmesini kolaylaştıracak bir zayıf hükümet kurmaktır. Japonyanın hazırlığı Japonlar uzun bir harbe hazırlan- mışlardır. Nihayete kadar dayanacak- lardır. Diğer hükümetlere, müdahale kabul etmiyeceklerini ihtar etmişler- dir. Bu ani bir milli hırsın tezahürü de- ğildir. Çoktandır arzu edilen ve dik- katle hazırlanan ve büyük bir irade ile ve soğukkanlılıkla ve devamlı gâ- ye İle ileri götürülen bir plândır. Senelerdenberi Japonya ihtiyat de- mir madeni toplamakta idi. Müttehid Amerikadan kullanılmış demir aliyor- du, orada burada sefer harici çıkarı- lan eski vapurları alıyor. Çeliklerini hifzediyord Bu büyük gayede ve imparatorluk hırsında muvaffak olacak mıdır? 2 milyona karşı 200 bin Çin, Japonların hârp hattına sevke- debilecekleri ordu ile, gerek techizat, gerek talim terbiye, gerekse aded iti- barile mukayese edilebilecek bir ordu- ya malik değildir, Japonya talim ter- biye görmüş iki milyon askere malik- tir. Bu büyük orduya karşı Çinin âs- 'ker denilebilecek 200,000 kişi çıkarabi- leceğinden şüpheliyim. Fakat bunla- nın bile techizatı Japonlarla mukayese edebilecek vaziyette değildir. Mühim- mat fabrikaları yoktur, Daha şimdi- den tesis edilmiş olan Japon ablokası harici membalatı kesmiştir. Çinin donanması yoktur, Sahil eya- letlerinin Japonlar tarafından işgali- ne mâni olamaz. Bu itibarla Çin sado- ce mühimmatsız kalmıyacak mali ci- hetten sıkıntıya düşecektir. Ne Nan- kin ne de Canton sahil gümrük gelir- lerini alabileceklerdir. Halihazırda İngiltere, Amerika ve diğer Avrupa devletleri kendi mücade- lelerile, sosyal ve ikilsadi buhranları ile uğraştıklarından kolları bağlı ola- rak bu mücadeleyi seyretmek mec- buriyetindedirler. Büyük Japon imparatorluğu Japonlar son derece metin ve gaye“ lerine sadik insanlardır. Şayed Japon ya muvaffak olursa bir iki sene içinde Pasifik hududunda 500 milyon nüfus- lu bir imparatofluğun doğduğunu gö- receğiz. Amerika, Alman aikeri Kuv- vetinin Avrupayı tehdid ettiğinden da- ha büyük bir tehlike karşısında kala» caktır. İngiltereye gelince Hindistandaki müşkülleri gittikçe çoğalmaktadır. İn- giltere imparalorluğundan daha bü- yük ve daha toplu ve askeri kuvvet daha büyük bir imparatorluğile kar- şılaşınca bu müşküller ne olacaktır? Sokakta bir kadını dövmüş! Beşiktaşta Necmiye ve Nuriye isimlerinde iki arkadaş, dün Hasfırın caddesinden geçerlerken Sami ismin- de biri önlerine çıkmış ve Necmiyeyâ sâçlarından tutarak bir kenarâ çek- miş, adamakıllı döğdükten Sonra bas şından da yaralamıştır. : Sami, polis tarafından yakalanmış, Necmiye de tedavi altına alınmıştır. * Akay bali tesisi Akay işletmesi sonbahar tarifesini hazırlamış ve halka bir kolaylık olmak üzere tatbiko başlamadan 15 gün ev- vel ilân etmiştir. Sonbahar tarifesi 30 eylülden itiba- ren tatbik edilecektir. Bu seneki tari» fede birçok yenilikler yapılmıştır. Bige cümle yaz tarifesindeki doğru posta» lar sonbahar tarifesinde de aynen ip- ka edilmiştir, : MARA iri kz SMEAR | ire Pa