30 Mart 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

30 Mart 1937 AKŞAM Sahife 5 SİYASİ İCMAL ————— Orta Avrupanın vaziyeti Garbi Avrupada emniyett koruyan Lokarno misakımın. bozulması ve AL manyanın. silâhlanerak eski askeri sutvetini yeniden kazanması ve Habeş teşebbüsü münasebetile ( İtalyanın kendi polilikasının sıklet orla Avrupadan ve alelümum bu kıda- nın karasından Akdenize nakletmesi | harpten bütün Avrupanın. umumi sonra teessüs eden nizam ve indizamı- nü altüst etmiştir. Yeni bir nizam kurmak be sağlam ve devamlı bir vaziyet tesis etmek için | bilhassa orta Avrupanın devlet adam» ları arasında fevkalâde bir faaliyet görülmektedir. Tataresko Praga giderek Çekoelorak- ya Cumhurreisi ve Başvekili ie uzun uzddıya görüştü. Bu görüşmelerden hasil olan meticelerden göze görünen» leri iktisadi mahiyette ve Çekoslovak- yanın silâhlanmak hususünda - Ro- manyaya yardım gayesini güden yeni mukavelelerdir. Daha sonra Belgradda Yugoslavya ile İtalya arasında ademi tecaviz ve istiğare ve Adriyatik denizindeki mev- cud vaziyetin muhafazası gibi siyasi gayeler ile mühim bir muahede imza edildi. Süralle musaddak nüshaları teati edildi. İngilterede dondurma İngiltere sisli, yağmurlu bir mem- leket diye tanınır. Bizdeki temmuz, ağustosun o bayıltıcı sıcakları nere- del Yazın bile pardösülü gezilen bir memleket! Ayni zamanda İngilizler göyel soğuk kanlı olarak tanılırlar. Halbuki şu rakkamlara bir bakın, İn- gilizlerin ne kadar yanık içli olduk- larını anlıyacaksınız Dondurma iğin İngilterede yazm 200 yhilyon kitre süt, dondurma sana- yilnde 35,000 kişi “kullanılıyormuş, Senede 400,000,000 “dondur. mis satılıyormuş. Bunların 150 milyo- nu pazar günleri satılırmış. İngiliz başvekili Dünyada en büyük nüfuz sahibi adamlardan biri hiç şüphebiz İngiliz başvekilidir. Bu muazzam impara- torluğu idare eden zalın senede kaç para aldığını hiç merak “ ettiniz mi? İngilterede başvekâlet maaşı senede sadece 35,000 liraya baliğ olmakta- dır, Halbuki bunun yanında Greta Garbo, Mae vest, Marlen Ditrih gibi yıldızların senelik maaşları (500,000 Hrayı geçmektedir. Garib dünya bul Dev maymun Yaz gtlince, denizlerden de haber- ler gelir; Falan yerde bir deniz ejderi göründü, filân sahile dev gibi bir balık düşmüş... Bu sefer bu haberlere benziyen bir haber karadan geldi. Riyo dö Janero'- da Gayez ormanmda bir dev maymun varmış, bu maymon asırlık ağaçları deviriyor, köklerinden söküp atıyor- muş!. Köylüler de korku içindeler, May- mun atları öldürüp dillerini yiyor- muşl!... Bu dev maymun âğzınin tadını bili- yor!.. Vindsor dükü avlanıyor Vindsor dükü bal ayını Kenya'dâ geçirecek, Kenya her çeşid hayvanlarla dolu bir diyardır. Orada blihassa beyaz ger- gedanlar, çok uzun dişli filler vardır. Beyaz gergedanla çok uzun dişli fil- lerin nesli tükenmekte olduğundan, kıymetleri çok arttı. Paskalya yumurtası Meşhur ressam Leükre 15 inci Lüi- nin oğluna hödiye etmek için bir yu- murtanın üstüne resim yapmıştı. Sa- rayın kuyumcubaşısı da altınla yal. dızlamıştı, Yumurtayı gören asilzadelerden bi- ri: — Eğer yenecekse, kabuğu benim olsun! demiştir, : Bu yumurtanın kabuğu hâlâ Ver say sarayındadır, ; merkezini | Romanya ( Başvekili | Belgrad muahedesinin akabinde Çe- Kkoslorakya Başvekili Hodza Belgrada giderken yolu düştü diye Viyanaya uğradı, Burada çokça kaldı. Avustur- ya Başvekili olup memleketin ddeta diktatörü bulunan Dr. uzadıya görüştü. Artık tesadüfi adde- dilemiyecek bu mülâkatta Çekoslo- vakyanın Almanya ve Lehistan ve Ma- carislan, gibi kendisine hasım olan devletler tarafından. sarılmış olması dolayısile uğradığı tecrid edimiş hal den kurtulmak için Avusturyayı orla Avrupada thdasınt düşündüğü yeni bir vaziyetin tesisine muvafakat ve iş- firak etmeğe sevketmeğe çalıştığı aşi- kârder. İtalya tarafından âdela terkedilen ve Almanya tarafından günden güne sıkıştırılan Avusturyada bu. memleke- Hin. istiklâlini muhafaza eylemesi da- vasını mildafaa eden ve şimdi iş başın- da bulunan derlet adamları Çekos- lovakya Başvektiinin orta Avrupada hiç olmazsa iktisadi cihetlen eski Habsburgların samanındaki birliği ve yekpareliği iade için yaptığı teklif ü- gerinde uzun uzadıya düşünmek Mmec- buriyeti karşısında kalmışlardır. Avus- turya miihim kararlar vermek arife. sinde bulunuyor. o Feyzullah Kazan Darphane para kazanır mı? — Baba para ver! — Daha şimdi beş kuruş verdim at — Yetmez. — Yok başka paral — Olmaz, isterim. Sende para ol maz mı hiç? — Bende nereden para olsun. Ben darphane miyim? Bir çoklarımızda öyle bir kanaat vardır ki darphane para kumkuması- dir. Halbuki Fransız darphanesinin geçen gün neşrettiği bir rakkamdan anlaşılıyor N para kazan- mak şöyle dufsun, bilâkis para kay- beder. Meselâ 5 santimlik bir parayı basmak 7 santime mal oluyormuş. 10 santimlik bir parayı basmak için ise 1! santimlik bir mâsrafa ihtiyaç görülmektedir. “Binaenaleyh darpha- nenin para basışından istifade etme- diği gayet vazıhtır. Fakat bu işin bir tarafı. Yoksa devlet para basmaktan kazanmasaydı hiç para basar mıydı? Küçük paralardan kaybettiğini darp- hane büyük paralardan kazanıyor. Meselâ 20 franklık “bir para sade 4 frank. 69 santime mal oluyor. 10 İranklık bir para sade 2 frenk 49 san- time, ve 5 franklık bir pars 38 santi. me mal oluyor. Kayıp çocuklar Bir İngiliz doktorunun son bir ih- tiral sayesinde kayıp çocukların an- neleri bulunabilecektir. Bu hususta senelerdenberi tecrü- beler yapılıyordu. Fakat elde" edilen neticeler annelerin O tanınmalarını katiyetle doğru kulmiyordu. Ancak bu İngiliz doktorunun bu son ihtira kati neticenin alınmasın temin edi- yormuş, Bu yeni sistemle yalnız çocuğun babası değil ayni Zamanda annesi de bulunabiliyor, Bu sistem sayesinde Sokaklara terkedilen çocukların an- ne ve babaları kolayca bulunabilecek. İngiliz doktorunun * bu son ihtira min muteber olduğunu kabul ettiği İskdirde İngiliz hâkimleri râhatça bir nefes alabileceklerdir. Çünkü İn. glliz muhakemeleri senede yasati ola. rak böyle 15,000 vaka ile karşılaş. yorlar, Kayıb çocuğun anne ve baba- sını kolayca bulacak bir kan tecrübe. si onların bu vakaları adaletle halle- rini kolaylaştıracaktır. Çöl şehri Fransızlar, Elgolea'dâ çölün orla- smda kocaman bir Şehir kurdular, Yirmi sene evvel çutak kum deryasın- dan başka bir şey görünmiyen o yer- de bugün evleri, otelleri, garajları ve benzin depolarile bir şehir var, Bugün de karar vermişler, bir de kilise yapar caklar. Bu yeryüzünün ilk çöl kilise si olacaktır, Şuşnig He uzun | İ dım etmektir. İşçiler için sigorta kurulacak İş kanununun tatbik hazırlığı ilerliyor İş kanununun tatbiki için yapılan hazırlıklar ilerlemiştir. Dağıtılan be- yanmameler toplandığından iş daire- si üçüncü mıntaka âmirliği kanuna tabi iş yeri ndedile bu müesseseler. de çalışan işçilerin vaziyetini mü- fettişler vasıtasile tedkike başlamış tr. Bu arada kadın, erkek, kız ve er- kek işçi çocuklarının mikdarı da tes- bit olunmaktadır. Kanunun tatbikine başlanacağı 15 hazirandan itibaren genç kız ve er- kek çocuklar müesselerde geceleri ça lıştırılmıyacaklardır. Ayni zamanda bu tarihe kadar bütün iş yerlerinde kanunun emrettiği hususat için ha- arklar bitirilmiş, bilhassa sıhhi ted- birler alınmış olacaktır. Kazaya uğrayan işçiler İş dairesi üçüncü mıntaka âmirli- Ğİ dünden itibaren iş yerlerine mat- bu birer kaza sorgu cedveli dağıtma- ğa başlamıştır. Müesseseler, işçiler arasında bir ka- za vukun geldikçe 24 saat zarfında bu cedvelleri doldurup * iş dairesine göndereceklerdir. Cedvelde, işçinin yevmiyesi, kaza- »in ne suretle vukun geldiği, hastayı ilk tedavi eden doktorun adı, kaza neticesinde kazazedenin vaziyeti ve sair hususat hakkında muhtelif su- aller sorulmaktadır, Devlet sigortası kuruluyor Bu cedvellerin o dağıtılmasından maksat, kazaya uğrıyan işçiye yar- Bunun için de iş ka- nununun meriyete gir tam bir sene sonra, yanl 938 senesi haziranmın on beşinde faaliyete geç- mek üzere Devlet sigorta idaresi ku- rulacaktır. İşçiye bu sigorta idaresi yardım edecektir. Ancak sigorta ida- resi teşekkül ötmeden evvel iş yerle- rinde vukua gelen kazalar ve bun- ların cinsleri hakkında bir malümat elde etmek üzere şimdiden hazırlık- lara başlanılmış Eg yerlerine kaza cedvellerinin odağıtıl- ması bu meyandadır. Kazanın meydana geldiği andan itibaren 24 saat zarfında bu cedvelle- Tİ doldurup iş dairesine göndermiyen patronlar ve ya müessese idarecileri şiddetle cezalandırılacaklardır. Gümrükler müsteşarı Dün Haydarpaşa gümrü- ğünde tedkikat yaptı Gümrük ve inhisar müsteşarı B. Âdil tedkiklerine devam ediyor, Müs- teşar dün gümrükler baş müdürü B. Mustafa Nuri ile birlikle Haydar. paşa gümrüğüne giderek tedkikler- de bulunmuştur. Haydarpaşa güm- rüğünde yapılmakta olan tadilât bi- tirilmiş, evvelce ayrı ayrı odalarda çalışan memurlar büyük bir salon- da toplanmşılardır. Bu suretle iş sa- hipleri oda oda dolaşarak memur aramak suretile vakit kaybetmekten kurtulacaklardır. Haydarpaşa gümrüğünde memur- ların çalışma tarzları üzerinde de tedkikat yapan müsteşar, bugün de Yman umum müdürü B. Raufi, mu- &vin B. Hâmid, gümrükler baş mü- dürü B. Mustafa Nuri ve diğer alâ- kadarlardan o mürekkep bir heyetle birlikte limanı gezecek, antrepolarla ambarların vaziyetini gözden geçire- cektir. Bu arada, dahili ticaret eş yasile ithalât eşyalarının ayn âynı yerlere çıkarılmaları hususunu temin için münasip mahaller aranacaktır. Müsteşarın yarın Ankarâya dönmesi muhtemeldir. İki dolandırıcı üçer ay hapse mahküm edildi Heroin kaçakçılığı yaptığı iddiasile Hayık adında birini yakalıyarak kar rakolda kendisini kurtaracaklarını söyleyip bu bahane ile 460 Mirasını do» Yandırmaktarı suçlu Şaban ve Hulüsi adlarında iki kişi dün üçüncü ceza mahkemesinde muhakeme edilmişler. dir. 460 lira dolandırdıkları sabit ol- duğundan Şabanla Hulüsinin üçer ay hapislerine karar verilmiştir, tarihten | Ankara mektupları | Şeker sanayiimizde büyük inkişaf var Zirai çalışmaların tanzimi için bir mütehassıs heyet getirtilecek > 7 En son yapılan Turhal şeker fabrikası Ankara (Hususi muhabirimizden) - Temelleri 926 senesinde atılmış olan milli şeker sanayilmiz on yaşını dol- durmuş bulunuyor, Bu münasebetle şeker sanayiinin milli. ekonomimiz üzerindeki müsbet tesirlerini kısaca tebarüz ettirmek bizim için zevkli bir şey olacaktır. Türkiye şeker fabrikalarının 1936 bilânço senesi raporundan öğrendiği- mize göre, milli şeker sanaylimizin normal mesaisine başlıyabilmesi için dört senelik bir çalışma ve hazırlan: ma devresi geçirmek icab etmiştir. Şeket sanayiinin memlekete tama- men yeni bir sanayi şubesi olarak gir- diği düşünülünce, bu müddet hiç te çok görülmemek İizimgelir. Bilâkis, memlekette ayni zamanda yeni bir ziraat şubesi kurmak demek olan mil- N şeker sanaylinin bu kadar kısa bir zaman içinde normal çalışma devre- Sine girebilmesini memnuniyet ve tak- dirle karşılamak icab eder, Ve hiç şüphe yok ki, bu büyük işin başarıcı ları en büyük zortuklara, pancar zi- raatinin taammümü ve istihsalâtımın. ekonomik bir hale getirilmesi husus- larında maruz kalmışlardır. Biz burada bu zorluklardan bahse- decek değiliz. Yalnız bir noktayı mem- nuniyetle tebarüz ettireceğiz ki; oda Türk çifçisinin modem Ziraat tekni- ğine intibak hususunda gösterdiği büyük kabiliyettir. Bu kabiliyet sayesinde, pancar İş tihsalâtımız normal ziraat senelerin- de yarım milyon tonu bulmuştur. 8 senede 100 misli fazla istihsal Türk şeker şirketi 1936 bilânço se- nesi raporunda milli şeker sanaytimi- zin on yıllık faaliyetini gösteren rak- kamlar arasında, şeker | fabrikaları- mizin İlk faaliyete başladığı sene olan 926 dan itibaren 936 senesine kadar her sene işledikleri pancar miktarını gösteren şu rakkamlar vardır: 926 da 4,710, 927 de 34,931, 928 de 27,490, 929 da 53,518, 930 da 88,188, 931 de158,500, 932 de 178,280, 983 de 499,275, 934 de 384,717, 935 de 334,045, 936 da 409,892 ton. 933 senesine kadar her sene artan istihsalâtın müteakıb üç sene içinde azalması © Seneler içindeki ziraat şart- larının elverişli gitmemesinden İleri gelmiştir. kiz senede 100 misli arttığını anlamış oluruz ki, bu, ziraat tarihimizde he- nüz misli görülmemiş mesud bir hâ- disedir. 34 milyon lira... Şeker sanayiinin mili ekonomimiz üzerinde yaptığı müsbet tesirleri te- barüz ettirmek için, 10 sene içinde 324,450 ton şeker istihsal edilmiş ol- duğunu ve bu suretle 34,495,000 lira- nın memleket dahilinde kalmasının an kaydetmek kifayet Döviz O muvâzenesinin o bugünkü ehemmiyeti ve bu muvüzeneyi temin için sarfedilen gayretler gözönünde tutulursa, bu rakkamların milli eko- m2 miyett haiz bir yekün teşkil ettiği kon- diliğinden ahlaşılmış olur. Gene bu on sene içinde istihsal etti. ği pancara mukabil köylüye 24,443,000 lira ödenmiştir ki, bu da memiokette refahın artmasında aynca bir âmil olmuştur. Pancar tohumu Türkiye şeker fabrikaları şirketinin 1936 bilânço senesi raporu önümüz. deki seneler için bize faydah bazı işle- yin daha başarılacağını vaadelmek- tedir. Mill? ekonomimiz üzerinde müsbet tesirler yapacak olen bu işlerin başın- da pancar tohumu ihtiyacımızın mem- leket dahilinde temini işi gelmekte. dir. Geçen sene bir taraftan Trakya- da hasıl olan şiddetli don tesirile, di- ğer taraftan da Trâkya ve Adapazarı, sahalarında geniş mikyasta tahribat yapan (Gerkospora) denilen manta- rın tevlid ettiği yaprak lekesi hasta- lığı yüzünden beklenilen tohum re koltesi elde edilememişti. Bu hastalı- A M)ın müsabaka resmi: 1