18 Temmuz 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Sahife 4 bm tn Zonguldakta bir hafta Kömür ihracatını tezyit için ne tedbir alınmalıdır? Maliyet fiatini indirmek için madenciler, mühendisler, doktorlar ne diyorlar ? Zonguldağa gitmeden evvel, şimdiye kadar havzaya dair yazıl- mış eserleri, raporları okumuştum. Bunların arasında 929 senesinde, Ankarada toplanan sanayi kong- resinde okunan madencilik rapor- (arı havzanın ne suretle "inkişaf edeceğini izah ediyordu. Bu raporu şu suretle hülâsa etmek kabildir: 1 — Yüzde beş maden rüsümu fazladır. Devlet bu vergiden tenzilât yapmalıdır. 2 — Ereğli, Zonguldakta liman yapılmalıdır. 3 — Dahilde gümrük istihlâkini artırmak lâzımdır. Dizel motörleri yerine mümkün olduğu kadar, buhar makineleri kullanmalıyız. 4 — Kömür istihsalinde, elektrik santralına ihtiyaç vardır. » 5 — Evlerde briket haline getirilmiş kömür yakılmalıdır ve saire... | Zonguldakta, (havzanın inkişafı etrafında ocak sahiplerile, şirket erkânile konuşulurken, mü- kâleme hep bu bahisler etrafında . cereyan ediyordu. Madencilerin istedikleri nedir? Bilhassa madenciler, son gün- lerde, ihracatın artması için, maden rüsumunun indirilmesini istiyor- lardı. Bir madenci diyor ki: — Beher tonda 2 liraya yakın devlet rüsumu vardır. Devlet bu parayı almazsa, kömürlerimiz, Ak- deniz piyasasında iki lira ucuza satılacak, bugünkü şarait (altında bile, Akdeniz piyasasına mal satıyoruz. Deylet bizi, bu şekilde himaye edecek olursa, ihracat daha ziyade artacak, memlekete daha çok para girecek, bu suretle devlet, başka bir kanaldan, daha çok istifade edecektir. Maliyet fiatini aşağı indirmek için madencilerin yegâne bulduk- ları tedbir budur. Bu mesele etrafında başka kim- selerle de konuştum. o Mühendis- lerin ifadesine bakılırsa, mesele maden resmini ortadan kaldır- makla bitmiyor. Bizdeki amele randımanını da artırmak lâzımdır. Bir mühendis ne diyor? Almanyada uzun müddet bu- lunmuş, bir mühendis diyor ki: — Almanyada bir amelenin randımanı 1750 kilodur. (Bizde ise 750 kilodur. Bizde bir amele daha çok çalıştığı halde, daha az kömür çıkarıyor, ocakların için- deki iptidai vesaitinde bunda tesiri vardır. Eğer bizde de amele randımanını artıracak olursak, maliyet fiatini indirmiş oluruz.,, Havzada maliyet fiati meselesi mühim bir meseledir. İşi yalnız bir cepheden görmek pek hatalı oluyor, neden ucuza mal edemi- yoruz ? Bunların sebepleri arasın- da amele randımanı büyük bir mevki işgal etmektir. Bundan başka, kömürün istih- salinde elektrik kuvvetinden isti- fade eden bir kaç müessese var- dır. Mühendislerin hesabına göre, havzada bir santral olsa, bütün lavuarlarda elektrik tatbik edilse, maliyet fiati daka aşağı inecektir. Sonra direk meselesi mühimdir, direk rüsumundan da şikâyet edilmektedir. Direk beher tonda 60 kuruştur mevadı infilâkiye rüsumu beher tonda 30 kuruştur. Liman meselesi tahmil ve tab- liye cihazının makineleştirilmesi nakliye ücretlerinin indirilmeside maliyet fiatinin teşekkülünde birer amildir. Amele randımanı ne halde? Bizdeki amele randımanı niçin azdır? Bunun sebepleri hakkında, bir mühendisle görüştüm, dedi ki: — Bizdeki amele, Avrupa ame- lesi gibi sık çalışmaz. Ocağın içinde fazla vakit geçirir. Daha doğrusu çalışmasını iyi bilmez. Çoğu oköylüdür. Bir kaç ay işledikten sonra tekrar köyüne gider. Havzaya ihtisası (o amelesi lâzımdır. Bundan sonra, amele randımanı bizde de artar. ,, Bu meseleler zincir gibi birbirine pek bağlı... Amele randımanını artırmak için, ameleyi mütemadi- yen havzaya bağlamak ta kâfi değildir. Bu mesele hakkında, havzanın amele doktorlarile de görüşmek icap ediyordu bir doktor dedi ki: — Amelenin sıhhat şaraitini de tetkik ettiniz mi? Gıda şaraiti pek iyi değildir. Çoğu sıcak yemek yemez, hattâ bazı ocaklar ameleye sıcak yemek dağıttıkları halde, yemediler, amele kendisine bak- maz, bir şirket bir amele baraka- sının pencerelerine cam koymaktan vaz geçti. Çünkü mütemadiyen kırılıyor. İçlerinde elbisesile yatan- lar vardır. Yalnız Karadeniz mıntakasından gelen amele, biraz temizliğine itina eder. Diğerleri kendilerine bakmıyorlar. Bir şirket, ameleye kinin dağıtmıştı. İçlerinden bazı- ları kininleri sattılar. Her Şeyden evvel, köylü sevi- yesini yükseltmek lâzımdır. Bu bahis, doktorun ihtisası haricine çıkmış oluyormuş. Son söz olarak dedi ki: — Köy maarifine ehemmiyet vermek lâzımdır. Havzanın inkişafı için ne yapmalı? Havzanın inkişafı için yalnız liman yapmak, devlet vergilerini ortadan kaldırmak kâfi degildir. Yani 929 da Ankarada toplanan kömür sanayi erbabının dedikleri, şimdiye kadar birer birer yapılmış olsaydı mesele halledilmiş olmıya- caktı Havzanın inkişafına, yalnız tüccar gözile bakmak tek cepheli bir görüş olur. Işi daha geniş ve umumi olarak tetkik etmek icap eder. Havzaya ait işleri ikiye ayırmak lâzımdır. 1 — Bugün için, ihracatı artır- mak, maliyet fiatini indirmek için ne yapmalıyız? 2 — Havzanın inkişafı için ne- lere ihtiyaç vardır? Bugün için en evvel yapılacak iş, ihracatı artırmak lâzımdır. Bugünkü vesaitle ihracatın artma- sına imkân vardır. Mühendislerin yaptığı hesaba göre elde mevcut tesisat ve nakliye cihazile senede 3 milyon 900 bin ton kömür istihsal edilebilir. Halbuki senede bir milyon küsur ton istihsal yapa- biliyoruz. Bu seneki istihsal geçen seneden daha azdır. Maden dairesinden aldığım, son istatistiklere göre, 93lin beş ayında 638,848 ton kömür istih- sal edilmişti. 932 senesinin beş ayında ise, 592,140 ton kömür çıkarılmıştır. Karşımızda kömür müşterisi * Adliye vekili— Adliye vekili Yusuf Kemal bey bugün şehriz- den Edirneye hareket edecektir. Yusuf Kemal bey Edirnede asri hapishane şekline ifrağ olunacak olan Yanık kışla binasını tetkik edecektir. Yusuf Kemal bey Edir- nede bulunmaktan ( bilistifade adliyeyi de teftiş edecek, bir iki gün sonra şehrimize dönecektir. Vekil bey dün adliyede meşgul olmuş ve hapishane müdürü ile uzun müddet görüşmüştür. » Fırka merkezi — Fırka kâtibi umumiliği ve umumi idare heyeti, fırka reisi umumisi Gazi hazretleri Istanbulda bulunduğu müddetçe umumi riyaset divanı ile temasta bulunmak üzere, Ankaradan Istan- bula nakletmiş ve fırkanın Cağal- oğlundaki merkezinde hazırlanan daireye yerleşmiştir. Xx Takdiri kıymet komisyonu — Gayrımübadiller takdiri kıymet komisyonuna intihap edilen yeni âza Esat paşa (Epir), Tahir Kev- kep bey ( Tesalya ), Hasan Vafi bey (Adalar), Ahmet Muhtar bey (Trakya), Suphi ve Hasip (Make- donya) beylerin intihapları maliye vekâletince kabul olunmuş ve mumaileyhin komisyonda çalışmaya başlamışlardır. X Ilk buğday mahsulü — Dün şehrimize Anadoludan 118, Trak- ya'dan 1 vagon buğday gelmiştir. Yeni ekmek narhının tesbitine esas olmak üzere, belediyece, son haftanın satış fiat cetveli dün zahire borsasından alınmıştır. Bu sene mahsulünden ilk buğday, Eskişehir borsasına arzedilmiştir. Bugünlerde şehrimiz borsasına da yeni mahsul gelmeğe başlıyacaktır. » Meclis reisi — Gazi Hz.ni istikbale giden heyetten Meclis reisi Kâzım Pş. hazretlerile kol- ordu kumandanı Şükrü Naili paşa ve fırka reisi Cevdet Kerim bey dün Sakarya motörile Yalovadan Istanbula dönmüşlerdir. Vali Muhiddin bey Yalovada kalmıştır. Denizcilik heyetinin faaliveti İstanbul mıntakası denizcilik heyetinden teblig edilmiştir: 1932 senesi faaliyeti proğramına ıttıla hasıl etmek ve kura ile sıra nu- maraları tesbit edilmek üze-e kulüplerin (18/7/1932 pazatesi günü saat 18 de Eminönü rıh- tım han 9 No, da mıntaka de- nizcilik heyeti nezdine icabeden salâhiyeti haiz birer murahhas göndermeleri lüzumu tebliğ olunur. olarak, Yunanistan, Romanya, Filistin, Italya vardır. İngiliz kö- mürleri, bu piyasalarda 11 şiline satılmaktadır. Türk kömürlerini bu fiate satmak, memlekete döviz sokmak için, madencilerin dediği gibi kanuni rüsumlarda, tenzilât yapmak icap eder. Bu, günlük ve âcil bir tedbirdir. Yukarıda yaz- dığımız gibi bu tarzdaki himaye usulile, havzanın inkişafı pek kabil olmaz. Bir kömür kongresi toplanmalıdır Ikinci işi esasından halletmek için, bir kömür kongresi toplama- lıyız. Bu kongrede kömür mesele- lerile alâkadar olan muhtelif ihtisas adamları (o bulunmalıdır. Yapılacak işler, şu meseleler etrafında temerküz ediyor. i — Liman, tahmil ve tahliye işleri. 2 — Istihsal vesaitinin elektrik- leştirilmesi. 3 — Amele randımanı, ve da- imi amele istihdamı; Bütün bu meseleleri bir sene içinde halletmek mümkün degil- dir. Kongre kömür sanayiinin pro- gıramını yaptıktan sonra, her sene adım adım bu meseleleri hallet- miş olur. Hüseyin Avni müracaatları, 1-40 ve 1-42 No.li yazıhaneler. Trabzon memleket hastanesi kadar münakasya konulmuştur. vesikası ibrazına mecburdur. lidirler. Radyo 18 temmuz pazartesi akşamı Istanbul — 6-7 gramofon 7,30-8,30 Belkis H. Yesari Asım B. ajans haber- leri. 8,30-9 Bethoven, Telli Trio No2 Necip Yakup, Izzet Nezih, ve Mesut Cemil Beyler tarafından. 9-10 Safiye H. 10-10,40 Necip B. orkestrası Semira- mis - Rossini Petersburgta bir akşam Helmund Tosti-Chanson de l'adilen Monsi-, Çardaş. Borsa haberleri. Bükreş (3942m.) — 19,40 gra mofon, 20 oda musikisi, 20,30 konfe- rans, 20,45 piyano ve akordeon. Budapeşte (650,5 m.) — 19,40 fan- far, 21 orkestra konseri. Londra (355.8 m.j— 21 piyano ve keman, 22 askeri muzika, 23,35 dans musikisi, Paris (1725 m.) — 20 kitabiyat, 20,20 gramofon, 21 radyo tiyatrosu, 21,40 şüun, 21,45 fransız şairleri, 22,30 radyo konseri, Prağ ( 488,6 m. ) — 20 zenci şar kıları, 20,20 viyolonsel konseri, 20,45 konferans, 21: Brunn'dan nakil, 22,30 piyano konseri; 23 havadis. Roma (441,2ım.) — 21,45 orkes tra konseri, Toulouse (385,1m.) — 21 Askeri muzika, 91,15 opera komik, şarkı, 21,30 asri senfonik orkestra, 21,45 Viyana orkestrası, 22 Arjantin orkestrası, 22,15 şarkılar, 22,30 orkestra, 22,45 akordeon, 23 operet, şarkı, 23,15 dans musikisi. Varşova (1411 m.) — 19,20 hafif musiki konseri, 20,45 zirai müsahabe, 21 musuvi musikisi, 23 dans musikisi. Viyana (517,2 m.) — 20,20 Cho- pin'in eserleri, 21 karnaval perisi ope- reti, 23,30 dans musikisi. 19 temmuz salı akşamı Bükreş ( 394,2 m.) — 19,40 gramo- fon, 20 orkestra, 20,30 konferans, 20,45 şarkı, 21,15 radyo N Budapeşte ( .) — 1YIB konferans, 19,45 salon orkestrası, 21,45 konferans. Londra (855,3 m.) — 19,25 orkestra ve şarkı, 21 orkestra konseri, 22,15 dans orkestrası, 23,5 dans musikisi. Paris ( 172ö m.) — 20 müsahabe, 20,30 gramofon, 21,40 şüun, 21,45 rus musikisi, 22,30 Kavaleriya Rustikana. Prağ (488,6. m.) — 20 şarkı kon- seri, 20,20 keman, 20,45 Brunndan nakil, 23 radyo jurnal. Roma (441,2 m.) — 20,45 radyo Jurnal, 21,45 konser, 22.15 komedi, 29,45 konser, 23,10 komedi, 25,30 dans musikisi, Varşova — (1411 m.) — .19,20 dans musikisi, 20,45 zirai müsahabe, 91 orkestra, 21,40 edebi müsah , 21,50 konsere devam, 23 dans musikisi, Viyana ( 517,2 ) — 2045 radyo jurnal, 20,40 konferans, 21,20 senfonik konser, 22,45 radyo jurnal, 23 dans musikisi, Emniyet sandığı müdiriyetinden: Ayşe Namık hanımın 25 şubat 1932 tarihinde sandığımıza bırak- tığı para için verilen 29098 nu- maralı bonoyu kaybettiğini söyle- miştir. Yenisi verileceğinden eski- sinin hükmü olmadığı ilân olunur. için lira kıymeti muhammeneli rontgen makinesi zarf usulile 10/9/932 tarihine müsadif cumartesi günü saat on dörde 18 Temmuz 1932 | 1932/ senesi zarfında guraba hastanesine alınacak olan ( 40000 ) kilo ekmeğin yapılan münakasai aleniyesinde talip zuhur etmedi- ğinden 25/7/932 tarihine (omüsadif pazarlıkla ihalesi icra edileceğinden talip olanların şeraiti anlamak üzere her gün levazım kalemine ve ihale günü de idarei encümene pazartesi günü saat on altıda » 1 — Galatada Mehmet Alipaşa hanında mahallebici ittisalinde 26 No:lı ardiyenin fevkinde 23 ve 25 Nollı odalar. 2 — Hanın iç kısım zemin katında 39 ve 1 - 40 ve mükerrer 3 — Hanın üst katında 47, 52, 53, 58 Nollı odalar. Balâda muharrer emlâk 13/temmuz/932 tarihinden 12/ağustos/932 tarihine kadar müddetle bir ay zarfında 933 senesi Mayıs gayesine kadar pazarlıkla kiraya verileceğinden talip olanların Çenberlitaşta Evkaf Midüriyetinde akarat kalemine müracaatları. Trabzon vilâyeti daimi encümeninden: mübayaa olunacak altın bin ve malzemesi kapalı 1 — Talipler, münakasa kanununa tevfikan depozito yatırıldığını mübeyyin senet veya banka mektubu ve bu işi görecek ehliyet 2— Teklif zarfları doğrudan doğruya Trabzon vilâyeti Daimi Encü- meni riyasetine gönderilecektir. Miadı geçtikten sonra kabul olunmaz 3 — Şartname ve listeyi görmek ve fazla izahat almak istiyezler İstanbul Sıhhat ve İçtimai muavenet müdiriyetine müracaat etme- Mevlidi nebevi Işbu temmuzun 22 inci bu cuma günü Varşuva büyük elçisi mer- hum ve mağfur Hüseyin Cevat beyin ruhuna ithafen Üsküdarda Toptaşı yokuşu üzerinde valdei atik camii şerifinde cuma nams- zını müteakip mevlidi şerif kıraat olunacağı cihetle cümlenin lütfen teşrileri rica olunur. Kadıköy askerlik şubesi riya- setinden: Malül gaziler ile şehit evlâtlarına berveçhiati günlerde tütün ikramiyeleri tevzi edilece- ğinden istihkak sahiplerinin resmi maaş senetleri ve hüviyet cüzdan* ları ve ikişer adet fotoğraflarile birlikte ve beş kuruşluk pulu ha- milen 20 temmuz 932 tarihin< müsadif çarşamba gününden iti- baren dört ay müddetle her haf- ta cumartesi, pazartesi ve çarşam- ba günleri öğleden sonra Kadı köy mal müdüriyetinde müteşek- kil komisyona müracaatleri ilâr olunur. İstanbul gundan : Halil efendinin borç aldığı 1100 liraya mukabil yefaen mefruğ olan Eyüpsuk tan'da İslimbey mahallesinde ve cadde sinde atik 4l mükerrer ve 41-3 1 numaralı bir kıt'a arsa ve bir bap hanc elyevm maabahçe hane kırk beş güm müddetle müzayedeye vazolunarak altı yüz elli lira bedelle talibi uhdesinde dördüncü icra omemurlü- olup bedeli müzayede haddi lâyıkında görüleme: den bir ay müddetle tem diden müzayedeye vazolunmuştur. Hududu: Şahver Hanım hane bahçesi Ali efendi hanesi, Hafız Cemil efendi hane ve bahçesi, Murat bey ve Hüseyin ve Süleyman öfendiler bahçeleri ve tarik ile mahduttur. Mesahası: Kayden ve bilmesaha 2119 arşın terbiinde araziden 143 arşını have ve mutfak ve mütebakisi elyevm bahçedir . Müştemilâtı : Hane ahşap ve üç kattan ibaret olup iki yüklük bir dolabı beş oda, bir merdivenaltı, kömürlük, bir taşlık, iki sofa, iki halâsı vardır. Tasan ve Hüseyin efendiler müstecirdirler, Müstakil bir kattan ibaret mutfağın zemini kırmızı çini döşeli ve iki odun ve kömürlüğü muhtevidir. Bu hanenin etrafı tel ve taş duvarla muhat olup derunünde bir kuyu ve müteaddit eşçarı müsmire vardır, Balıçe derunünde emme basma te lumba mevcuttur. Taliplerin kıymeti muhammesiue olan 1000 liranın yüzde onu nisbetinde pey akçesini teslimi vezne eylemeleri, saat 14 ten 17 ye kadar dosya 928-3921 mu- marasile 18-8-932 tarihinde ihalci kat”- iyesi yapılacağından fazla malümatın dosyasında bulunduğu ilân olunur.