18 Temmuz 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Her kîtapçıda bulunur Ookuzuncu sene: No. 2944 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta katusu: İstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrir müdüru: 23236, Idare muduru: 12365, Matbaa: 20472 r a PaTarfpfii 18 f o m n ı ı » a ı l C 0 1 * ' » «111111112 BİD KITA0 Fîatı 1 Liradır OKUMA/I LAZIM HER TÜRKÜN ATTİl Bugün Merasimle Cemiyeti Akvama Giriyoruz Fransız Meclisinde Bir dostluk tezahürü Tiirkiye'nîn Milletler cemiyetine derdest bulunan iltihakı münasebetile Fransız Meb'usan Meclisinde bütün Türk'leri mütehassis kıldığında ve kılacağmda süphe olmıyan büyük bir dostluk tezahürü vuku buldu. Türkiye'nin Milletler cemjyetine iltihakı hâdisesi vesilesile sulh ile beraber süphesiz Türkiye'yi de seven bazı meb'uslar Fransız millet meclisinin Tiirkiye Büyük Millet Meclisine en har ve en samimî tebriklerinin ib lâğını teklif eden bir takrir hnzalamışlardı. Bu takririn okunması, Hariciye encümenince derhal kabulü ve ona Basvekil M. Herriot'nun müdahalesue bütün hükumetin iştiraki ve nihayet tak ririn reyi işarî ile müttefikan kabulü beş on dakikaya sığan bir mes'ele olmuş ttır. Bu dostluk tezahürünün esası çok iyi bir şey olduğu halde şeklin hararet ve samimiyeti ona müstesna bir büyuklük izafe etmişbV. Basvekfl M. Herriot bu takrir münasebetile meclis kürsü • sünden vuku bulan beyanatında Tür • kiye'nin Milletler Cemiyetine girmesini, Avrupa sulh ve iktisadiyatınm tanzhnl noktasından birinci derecede ehemmi • yeti haiz bir hâdise mahiyeti ile kay • dettikten sonra ayni hâdisenin Fransa ile Türkiye'yi daima yekdiğerine bağlamtş olan an'anevî dostluk mönasebetlerinin inkişafına hâdrnı olacağım da beyan etmistir. M. Herriot'nun sözlerindeki bütün kalbî samimiyete inanınz. Zaten kendi şahsı hakkındaki bizim kanaatimiz ve az çok bütün dünyanın kanaati M. Herriot'nun ancak iyiliğe çalışabileceği ve her halde sözlerînde kalbi ile dimağım beraber işletmekten bir an bile fariğ olamıyacağı merkezindedir. Denebilir kî, başkasına karışmayız, fakat Türk nok tai nazanndan Fransa'ya en ziyade yakışabüecek adamlardan biri bizzat M. Herriot'dur. Şahsî olarak biz sunu söy • iüyoruz: Karikatür çîzgilerinde Fransa Marıyan bala olarak gösterilir. Eğer Fransa'yı temsi! için hala veya teyze yerine amca veya dayı olarak bir erkek • timsali vermek lâzimgelseydi, bunun için aynen M. Herriot'nun fotoğrafisini almak kifayet ederdi. Fransa'da M. Herriot gfbi adamlar az değildir. Fakat timsal diye bir sahsiyet ahnmak lâzımgelince M. Herriot'nun seklü şemaili bütün şeraiti haizdir. Bu sözlerimizle acaba yabancı bir memleketin vaziyetini ifade etmek için çok ileri mi gitmiş bulunuyoruz? Böyle bir düşünceye mahal yoktur. Çünkü biz fikirlerimizi Türk'ler noktai nazanndan söylemekteyiz. Fazla olarak M. Herriot'nun söylediği an'anevî dostluk hisleri aynen ve belki daha ziyade bizde de vardır. O da bu serbest takdirlerimizde bize hak veren bir samimiyet âmili olu • yor. Fransa'ya çok kızdığımız zaman bu an'auevî dosthığtm rencide olmus hassasiyetlerinin mühim bir mevkii olduğu gibi. Dostluğu yaralanmış kalp ağırdan ziyade acı söyler, nihayet eski dost luk üzerinde tekrar ittifak oiunduğu zaman bütün bu acılıklar unutulraak üzere. Fransız Meclisi Meb'usanı ile M. Herriot ilk fırsattan istifade ederek eski dostluğu ihya eden bir heyecan ile biz Türk'leri de müteheyyiç kıldılar. Demek ki epeyce uzun müddet yekdiğe rimize ka«sı beyhude yere çehre edip durmuşuz! Şahsan biz hic bir zaman Fransa'dan bize gelen ve seklen olduğu gibi zaman zaman esasî husumetleri de ihtiva eder gibi görünen söVlerin ve hareketlerin hiç birîsini bütün Fransız milletine maIetmedik. İtikadımız o idi ki Fransız milleti Türkiye aleyhir.de ittifak et mis olamazdı. Bunda asla haksız olma dığımız anlaşıldt. Biîâkis bütün Fran sız meclisin'n Türkiye lehmde ve anV nevî Türk Fransız dostlu^unu ihya e den bir heyecanda ittifak ettiğini gör dük. Bu dostluğu ancak ayni hararet ve Jıevecanla seîâmlıyabiliriz. An'anevî dostlutru bütün hud'jtlarile takdir edecek kadar taHhî şuura malik olduğumuz gibi M. Herriot'nun ve "Fransız meclisinin bütün bir samimiyetle yarattıkları însanca manzaravı lâyık olduğu büyük ehemmtyetle kavnyacak kadar da hassasız. Buna ilâve edecek sözlerimiz sunlardır: Biz Türk'ler en son neticeleri nihayet dünyayı kasıp kavu • ran tarihî bir devir sonunda yalmz hürriyet ve istiklâlimiz için çok kıskanç ve yeni eski hakikî dostluklara daima sadık kalarak bunun haricmde kimseye husumet fikri beslemiyoruz. Biîâkis bütün milletlerîn insanlığın hakikî icaplarma muvafık bir ahenkte anlasmalarmı ve birlesmelerini istiyoruz. Bildiğimizde yanlıslık yoksa bugii emiyeti /\Kvam ougun tarihî bir içtima yapıyor Bu içtimada Milletler Cemiyetine merasimle dahil olacağız Gazi HzGazi Hz. dün Yalova'daki köşklerinde akşama kadar Utirahat buyurmnşlar, akşam üzeri Millet ve Baltact çiftliklerinde bir tenezzüh yapmtşlardır. Italyan misafirlerimiz şerefine gardenparti üğlencede şehrimizin en mümta: simaları hazır bulundular îzmir'deki Gazi heykeli Küşat hazırhğı hümmalı bir safhaya girdi . Cerr&yett Akvam Trtnost Bü davet müriaseb'etile Vryaaa gaCenevfe 17 (A.'A.) Cemiyeti zetelerinden «Neue freie Prsse» seAkvam büyük meclisi pazarteri firimiz Hamdi Beyden beyanat aldı günü öğleden sonra Türkiye'tun ve bu beyanatı ehemmiyetle neşretti. Cemiyeti Akvama kabulü merasiHamdi Bey diyor ki: minin icrast için fevkalâde bir içc Türkiye Cemiyeti Akvama dahil oknakla . esas itibarile . yenî bir tima aktedecektir. adım atmış olmuyor. O, daha ziyade Ankara 17 (Telefonla) Cemisenelerdenberi filen mevcut bir haJi yeti Akvama müzaheret cemiyeHeri beynelmilel ittihadı Türk grupu teşkil tasdik, kat'î sulh arzusunu takviye ettirmiş bulunuyor. Filvaki Türkiye edilmiştir. «Kellog misakı» nı bilâtereddüt tasdik eylemiş, diğer mesaîlde de Ce • Viyana, temmuz (Hususî) Tür miyeti Akvamın cihan sulhunu tetnin yolundaki mesaisrae iştirak edegelkiye Cumhuriyetinin Milletler Mec miştir. Akvam meclisinin ruhunda lisine davet edilmesi Viyana'da yacihan sulhunun temini gibi yüksctt şiyan Türk'ler arasında derin bîr bir fikrin mündemiç olduğunu gör memnuniyet uyandırdı. miiş, MecHsin heLkemüğmi tnenmuıuAvuaturya siyasî mehaf ili Türkiye yetle kabul ve hatta onun hükmü gibi f ilen sulhperver, dost bir millekendi aleyhine tezahür ettiği anlarda tin Akvam Meclisine girmesini Ismet bile cihan sulhu namına buna mutaPaşa hükumetinin büyük bir muvafvaat eylemiştir. fakiyeii olarak telâkki etmekte ve Türkiye'nin bu zamana kadar gebununla Merkezî Avrupa ve cihan sulhu namına yeni ve taze bir kuvvet çirdiği intizar devresi, cihan sulhunu tekeffül edecek olan karar ve ek&zanılmıs olduğu kanaatini besle(Mdbadi 3 üncü sahifede) mektedir. trir mamara: Amiral Cenaptan ltalya sefiri Ez. le Abdülhak HânUt Begefendtnin arasında Evvelki gün Varna'dan şehrimize bırakmışbr. gelen ttalyan filosu kumandfaın aöğleden sonra Kolordu kumandaı miral Moreno dün sabah Vilâyet ve ile Vali muavini bu ziyareti iade etKolorduyu ziyaret etmiş ve birer kart (Mdbadi 3 üncu sahifede) Dunkü Gardenpartiden Viyana sefirimizin beyanatı Zeki Velidi Bey geldi Darülfünundan istifa eden tarih müderrisi neler anlatiyor Tarih kongresine istirak eden Ede Tarih kongersine istirak eden ede biyat fakültesi tarih şubesi Türk tarihi kürsüsü müderrisi Zeki Velidi Bey şehrimize gelmiştir. Zeki Velidi Bey kürsüsünden istifa ettiği sayiaları ve tarih kongresindeki münakasalar hakkında şu izahati vermistir: « Kürsümden istifa ettim. tstifanamemi 8 temmuzda fakülte riyasetine verdim. Kürsümden çekildikten sonra tabüdir ki tarihî tetkikatıma nerede maddî imkân bulursam orada devam edeceğim. Çünkü tarihçiuk benim için ikinci bir tabiattir. Yeni tarih kitabm > daki millî tezlere itirazım yoktur. Bu hususta ileri sürülen iddialar hürmete lâyık içtihatlardır. Bizim münakaşamızın esası millî tezin yanında teferruata taalluk eden bir mes'eledir. Bu da tarihî devrelerde kuraklık olup olmadığıdır. Kuraklığı kablettarih devir ler için ben de varit görüyorum. Fakat tarihî devirlerdeki bütün vakayii bu nunla izah edemiyorum. Kongrede Sadri Maksudi Beyin bir çok sehirler için gösterdigi rusca eser benim için mehaz olmamıştır. Mevzuu bahsolan sehirler hakkmdaki fikir ve mütalealarım tamamile kendi tetkik ve tetebbülerime müstenittir. Bu hususa dair 927 senesinde ikmal ettiğim eserin adı «Mahmut Kâşigarideki coğrafî isimler» dir. Bu eserde kongrede ismi geçen tekmil şehirlerin tarihini yazmıştım. İmkân bulursam eserimi neşredeceğim. O zaman mes'ele aydınlanacaktır. Bundan başka aynca dört ciltlik «Türkistan'ın coğrafiyayi tarihisi» diye hazırladığım bir eser mevcuttur. Bu eserin müteakıp ciltlerinde sırasile Amo îzmir'deki Gazi heykelinin bugünkü oaziyeti IHeykeli örten örttl Jai§at günü açüacakttr.l tzmir 17 (Hu»usî) Gazi heykelinin küsat merasimi için yapılan İMtzırhklar hununaJı bir devreye dahil ohnustur. ^* , •Başvekil tsmet Paşa Hz. ayın 26 sında tzmir'e muvasalat edecekler, 28 temmuzda heykelm küşat resmini yapacaklardır. Heykel Kordon'da istrrdat esna sında Yunan'hlar tarafından yakılan mahalle dikilmiş, etrafına Takmis abidecindekine müşabih bir bahçe yapılmıştır. ön cephesi Akdeniz'e müteveccih duran heykel Gazi Hz. ni, bir atın üstünde elleri ile denizi işaret eder vaziyette göstermektedir. Heykelin kaidesinde şu cümle yazıhdır: : 'Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir, Beri!» HeykeTin üzeri ortülüdür. Bu örtü resmi küsatta açılacaktır. Başvekil tsmet Paşa Hz .nin küşat günü irat buyuracaklan nutuk ehemmiyetle beklenmektedir. Bunda memleketin dahilî ve haricî siyase tine taalluk eden parçalar da buluM C » ? I anlaşılmaktadır. Heykelin bu. İTmduğu saha ile civarı büyük bir imar faaliyetine sahne olmaktadır. tzmir Belediyesi küşat merasimi için her vilâyete davetiyeler gönderHaricî Ticaret Ofisi, memleketi miştir. Seyrisefain idaresi merasime mizin 1931 ve 1932 senelerine ait hagidecekler için tenzilâtlı ve hususî ricî ticaretinin ilk dört aylık bir cetbir vapur tahrik edecektir. Şimendiferler de tanzilât yapacaklardır. Dört aylık haricî ticaret blânçomuz senenin ihracatından eksik! İhracat ithalâttan fazla, fakat g < İTHALÂT MîLYON LÎRA z453: İHRACAT 1932 velini neşretmiştir. Muhtelif mem «i leketlerle olan ithaJât ve ihracatnntJ İMabadi 4 üncu sahifedey 1 Senenin En sıcak günü Dün hararet gölgede 34 dereceye çıktı Bu sene havalar biraz ıttıratsız git. ti. Mayısta ve haziran bidayetinde birdenbire sıcaklar bastırdı, hararet 37 dereceye kadar çıktı, sonra bir kaç gün yağmurlar yağdı, hava serinledi ve serinlik son günlere kadar devam etti. Sayfiyelerde geceleri adeta soğuk oluyordu. Dün, nihayet hava lodosladı ve tstanbul ağır bir sıcak altında bunaldı. Plâj işletenle(Mabadı 3 uncü sahifede^ Bu evler ne olacak? 3rîrmi bir ev yarım kaldı Mecidiye köyü'nde inşaat durduruldıu Zeki VeUdi Bey derya havzası, Zerefsan ve Sir derya havzası, Talas, Çu ve Üen sehri havzası, Toorim havzası yani şarkî Türkistan tamamile izah edilmiştir. Beni asıl müteessir eden cihet bana cevap veren arkadaşlann, bilhassa Sadri Maksudi Beyin tarafımdan imza edilmiyen ve fakülte kalemi tarafından hataen gönderilen bas ve ortası noksan bir müsvedde üzerinde idarei kelâm edip Maarif Vekâletinin talebi üzerine tek rar kendi imzamla gönderdiğim raporu hiç mevzuu bahsetmemeleridir. Ayni zamanda siyasî hasmi canımız olan Sadri Maksudi Bey ve rüfekası 19171918 senelerinde Rusya'da olup biten siyasî hesapları araya kanştırmıslardır.» CUMHURİYET Zeki Velidi Bey tarafından millî tarih kongresinde verilen ve münakaşaları mucip olan izahatın metni 5 inci sahifemizdedir. ııııııııııııııınımıııııııiHiııııııııııııııııiııımııııııııımıııııııı imillllilMlllllllllllllllllllillllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllll luğu hatıralarile bugün tekrar müteheynün Fransa'smı temsil eden M. Herriot hiç olduğumuz Fransa'nın ilk saftaki da başka türlü düşünebilecek bir şahsimiüetlerden biri bulundugunu söylemeyet değildir. Kimseye karşı hususi bir husumet bes ğe hacet bile yoktur, sanınz. YUNUS NADl lemediğimizi söylerken an'anevî dost • Abdülhak Hâmid'e mektuplar Hakkında Cenap Şehabettin Beyin yazısı Uçüncü sahifemizdedir Şehrr hududu dahiline alman Mecidiye koyünde ev yaptırmak istiyenlere müsaade olunmamaktadır. İnşaat Maliye Vekâletinden gelen bir emirle durdurulmuş, zabıta çalışan ustalan işten menetmistir. Bu suretIe temelleri atılan, hatta haricî aksamı bile tekmillenmek üzere bulunan 21 ev yüzüstü kalmıştır. Mecidiye köyünün arazisi tama Askerî tekaüt şubesinde işleri bitenler Son listeler bugün 6 ıncı sahifemizdedir. Mecidiye köyünun yantn kalan bir kaç tanesi men hazine malıdır. Buraya Lut}e* mtufe* çevtriniM 7