25 Eylül 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

SAN AY İ Çimento Uygarlığın ölçüsü Yendüstrinin bir ülkede gelişmesi, herşeyden önce yolların, liman- ların, m depolarının, ba- rajların ve özellile şehirleşme hareketinin Oo geliştirilmesine (o bağlı bulunmaktadır. o Şehirlerini geliştir- meden endüstrileşmeye geçen (o ülke- lerde - Türkiye bunun en tipik bir örneğidir - hemen istisnasız olarak, kerpiç tuğlalardan yapılma çoğa sı- vasız, badanasız, yoldan, sudan, elekt rik ışığından mahrum bir takım ev- lerden kurulu mahalleler birden o or- terden şehirlere akışın bir belirtisin- den başka birşey değildir. Şehirlerin gelişmesi, yolların yapıl ması, infrastrüktür denilen bütün uy- garlık yapılarının kurulması da çağı- mızda belki herşeyden daha önce çimen toya ve onun şekilleştirilmiş ürünü o- lan betona bağlanmaktadır. e Ancak endüstrileşme hareketinde en öne geçmiş ülkelerde - o da pek özel ve keletler üzerine çeşitli plâstik (o döşe- meler ve yan yüzeyler (geçirilmek, kaplanmak suretiyle hafif ve . çok sağlam binaların inşasına gidilmişse de; yurdumuzda daha uzun yıllar çi mento ve bunun ürünlerinden vazge- çilemiyeceği gir gerçektir. Şehirciliğin yanısıra hava mey- danlarında, demiryolu inşaatında, fab rikaların kendi binalarının yapılma- sında da büyük ölçüde kullanılan çi- nito artık günümüzde, içinde bu- lunduğumuz hummalı kalkınma ham lesinin bir hız ölçüsü olmuştur. 1958 den 1961 'e kadar duraklayan imâr ve kalkınmamın 1962 "den bu yana yenliden hızlanması üzerine, bir ara stoklarda biriken ve maliyetinin dün- ya piyasalarında mevcut rekabet ba- kımından ihracata elvermemesi (o yü- zünden de ekonomik bir problem ya- ratan bu değerli madde, 1963 yılında bir ara yurt ölçüsünde aranan, fakat kolaylıkla zn bir meta ha- line gelmişti Yılda yüzde 14 ile 15 arasında bir artış gösterdiği tahmin edilen çi- mento ihtiyaçlarının karşılanması için Devlet Plânlama Teşkilâtı tara- fından yapılan plân o çalışmalarının yanısıra Türkiye Çimento o Sanayii Anonim Ortaklığı tarafından da u- zun vadeli ve geleceğin o tedbirini şimdiden düşünen tasanlar hazırlan- AKİS, 23 Eylül 1964 mış bulunmaktadır. Bu çalışmaların esası, bir noktanın çevresinde (o bir- leşmektedir: Türkiyede (o yeniden çi- mento fabrikası kurarken artık ince- den inceye düşünmek, pazarı olma- yan, yıllık üretimi 300 bin tonun al- tında olan, ulaşım, enerji kaynakları bakımlarından elverişli bulunmayan bölgelerde çimento fabrikası (o kur- mamak!... Bir de, eski devirlerde par- tizanca gayretler neticesinde (o küçük üniteler halinde (oyurdun şurasında burasında serpilmiş e kuru muş fabrikaların hiç olm: kapa- sitelerini büyültmek suretiyle üretim Bu hammeddeler hemen her ülke bolca bulunduğu için, çimento fa rikaları kurulurken bu yönden güç le karşılaşılmaz. Tabiatta tebeşir ya takları, deniz hayvancıklarının ka bukları, âdi kireçtaşı gibi çok çeşit şekillerdeki hammaddeler yine çeşit li renklerde ve formasyondaki oki karıştırılarak ince toz haline getiri lir. Bundan sonraki işlemler, sn karıştırılarak (o veya yapıldığına göre, "yaş" metod" olarak adlandırılır. karıştırılması " veya "ku Her iki metoda göre de karış 1400 ilâ 1500 dereceye kadar sıcaklı ta pişirildiğinden, yaş metodun da fazla ısı kaybına sebep olacağı ken diliğinden meydana çıkmış olur.Ger çekten, su ile ıslatılmış olan ham maddenin pişirilebilmesi için oOÖn Bir döner fırın Ucuz etin yahnisi verimini yükseltmek ve çimentonun beher tonunun maliyetini de odü- şürmek ilk hedeflerden biridir. . Bu a maçla en önde gelen tedbir olarak, ilgilileri, retim yapan fabrikaları birer ikişer, modem "kuru metod" ile üretim ya- pacak duruma getirmeyi kararlaştır- mışlardır. Kuru metod Çene üretiminin esası, (o tabiatta 5 mevcut kireç, kil ve çeşitli sili- katlarla bazı maden oksitlerinin be- lirli işlemlerle belirli oranlarda bir- birine (o karıştırılmasından ibarettir. suyun buharlaştırılması gerekmekte dir ki bunun için ir ısıya yiyaç vardır. Üstelik bu ısı, bacadan çıkan gazlarla, beraber (o havaya at maktadır. Hangi metodla (üretilir üretilsin, çimentonun uluslararasıve ya ulusal birtakım normlara ve sta dartlara dayanan terkibi vardır, terkip, yapılacak betonun sertleşme derecesine, sertleşme hızına, sağlam ğına ve diğer birçok özelliklerine te edecek şekilde hammaddelerin karış 1 1 1 | 1 1 Ö n m çimentonun içersindeki ma deler şöylece sıralanabilir: yüzde ilâ 67 kireçtaşı; yüzde 19 - 24, eriyebil