25 Kasım 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

h laıı" a.dlı bü KİTTA PLAR KISA DÜNYA TARİHİ (H. Wels'den çeviren Ziya İs- han, Varlık Yayınları 707, Faydalı kitaplur seris, 8S, Ekin Basım Evi, 49469, İstanbul, 826 sayfa 500 kuruş/. *) 746 senelik bir dünya tarihi 314 * sayfaya sığdınlır. mı? Sığdırdır- sa bir mâna ifade eder mi? Bu su- allerin cevabını vermek bir bakıma gayet kolay, bir bakıma da Bgayet Zord lsa.da-n önce 800 yılında kurulan Karltacadan başlayıp, milâttan önce hatları ile 314 küçük sayfaya sığdı- racaksınız. Buna verilecek tek ce- cap “böyle şey olmaz'dır. Zira ihti- yarlıktan buruş olmuş dünyamızın Kartacanın — kuruluşun- dan başlay tarihini, bırakın hâdiseleri, — sadece tarihleri gösteren rakamları alt alta sıralasanız 314 sayfaya sığdıramaz- sınız. Eh, durum böyle olunca da kos- &a bir dünya tarihini hâdiseleri ile birlikte 314 sayfalık bir kitapcığa sığ- dırmak imkânsızdır dememek için sebeb yoktur. düşünenler rahatca kendilerini haklı sayıp köşeye cckilc- bilirler. Yukardaki suale veri en doğru cevabı vermişlerdir. Ancak. bu U'nlu tarih yazarı, daha doğrusu, n “Dünya tarihinin umumi hat- Yük eseri ile bunu taki- Ü G. Wels'in Dünya tarihinin umumi hatları adlı kitabı, yazarın nasıl bir tarihçi olduğunu ortaya koyacak ve atca bu husustaki şüpheleri iza- le edecek bir kitaptır. Daha da doğ- su bir külliyat. İkinci kitaba ge- lince, koskocaman bir külliyat olan Dünya Tarihinin umumi hatlarının yanı başında, belki bundan faydala- narak ama muhakkak surette yeni- den yazılan bu kitap ise, “böyle şey olmaz, 2746 senelik bir dilnya tarihi 814 sayfaya sığmaz” diyenlere en gü- Zzel cevaptır. Zira G. Woels, dünya tarihini, hem de rahatça ve okuyana adeta dört başı mamur bir bilgi vere- rek yazmağa muvaffak olmuş insan- dır. Kısa DüÜnya Tarihinin yazarının adı H G. Wels'dir. a dünya tanhine yazdığı Ğ sözde “he'nen hemen bir roman gı- bi kolayca okunabilecek şekilde ha- zırlanmış olan bu Kısa Dünya Tarihi, tarih alamndaki bil.gllerimızin tafsi- lat ve teferrilattan azade ve umumi bir bakışla gönllmesım mümkün kı- e7 çinrde yı.raıtığı 'bu gerçekten büyük 4KRİR, 85 KASIM 1859 -maddeten değ'lse de manen- cserin nasıl ysu Idığmı da şu sözlerle an- latınakta “Bu eserin asıl gayesi, Dünya ta- rihinin umumi hatlarındaki haritala- rı ve kronoloji cetvellerini !nwleyewk zamanı olmayan, f.kat insaalığın yük macerasına ait um.ıulm uş xeya dayınık bilgilenni tazeleyip derli top- Ju bir hale getirmek arzusunda olan kimselerin ihtiyacını karşılamaktır. Bu eser sözü geçen büyük kitabın hü- lâsası veya tekaif edilmiş bir şekli de- ğıld!r Cünkü o kitap kendisine tesbit tımiş olduğu hedefler çerçevesi için- de daha fazla kısaltma kabu u yeni eser, nıp kaleme alıtrımış olan daha umumileştirilmiş bir tarihtir.” Gerçekten de, tercümesi Varlık yayınlarının Faydalı Kitaplar seri- si arasında nesredilen Kısa Dünya 2746 senenin belli başlı bütün ol'.ıylarmı rahatça b_x- mucize gibi kabul edilebilir. bölüme ayrılmış olan Kısa Dün- ya tarıhı ılı: 11 bölümlinde insandan yayı anlatmaktadır. Mekân içinde dünya, zaman ıçinde dünya, hayatın başlangırları, Balık — çağı, kömür bataklıkları çağı, sürüngenler çağı, ilk kuşlar ve ilk memeliler, me- meliler cçağı, maymunlar kuyruksuz maymunlar ve yarı insanlar, nean- demnl adamı ve Rhodesia adamı ilk le dünyanın oluşundan insanın oluşu- na2 kadar geçen çağlar anlatılmakta- dır. Bu bakımdan, Kartacanın kuru- luşundan 1946 ya kadar geçen 2746 seneye daha milyonlarca sene ekle- mek lâzımdır. Yani kısa dünya tari- hi, sadece 2746 senenin değil, aslında nul)onlarca Ve ıimilyonlarca senenin kitabıdır İlk nazarda akla gelen, peki in- sanın ol":şundan İsadan önce 800 yılı- na kadar geçen devir ne oluyor su- alinin de cevabı Kısa Dünya tarihi-n- de yer almaktadır. Elbette ki H. G. Wels gibi bir tarihci bu mühim ara- yı da boş bırakmayacaktır. Nitekim bırakmamıştır da. Kitabın tamamının adı kısa sıfatını taşımasına rağmen, Wels bi bır ustalıkla ilk imnsan- dan İsndan önce 800 yılına kadar o- lan i de hülasa ederek kilaktına alnu Lı JİNEKOLOĞ - OPERATÖR Dr. MİIAL SILIEB Kadın Hastalıkları - FHoğum Mütelmsarsı Moaşenebane | Sumarpasam Küllür Ten Hat $ We: 89 Yeal ( 190$T ee A Kitabında yazdığı önsözde kendi- s'nin de belirttiti gibi eserin bütünü bir ruman atmosferi içinde yazılmış- Yani, 314 sayfalık kitabı bir ak- şam elinize alabılir ve hiç sıkıl.madnrı. bıkkınlık duymadan rahatça sonuna kadar okuyabilirsiniz. İ;Le &asıl büyüklüğü de zaten DU Nnoktada ortaya çıkmaktadır. Wels bu kitabın- da, okuyucuyu sıkmayacafım diye, binlerce senelik tarihin en ufak bir yerinde dahi, bil!nen tarhi hakikat- lerden herhangi bir kayınaya, sapına- ya kaçınamıştır. r kelime- yi, her cümlevi tarih literatürüne, ta- rihi hakikatlere mota mot uydurmuş- tur. Heni bir roman, hexm: bir ilim ki- tabı hasletlerini bir arada toplaya- bilmak ise pek kolay olmasa gerek- tir. Kısa Dünya Tarihinin sonuna 12 sayfalık bir kronoloji cetveli eklen- miştir, Bu cetveldeki tarih 800 yılıne dan başlamaktadır. Bu cetvelden ör- nek olmak üzere bir kaç rakamı sıra- layalım: 800 Kartacanın kuruluşu, 776 İlk Olimpiad, 7538 Romanın kuruluşu, 606 Kaldenin kuruluşu, 490 Maraton sa- vaşı, 336 Makedonya ordularının Ag8- yaya gecçişi ve Filip'in katledilişi, 323 Büyük İskenderin ölümü, 146 Karta- canın yıkılışı, 89 Bütün İlaly:mlann Roma vatandası oluşu, 44 Jullus Ca« sarın ka'tli, 4 Nasıralı İsanın gerçek döğüm yılı. O İsanın doğduğu edilen ya, calıvim başı., S0 İsanın çar- mıha gerilişi, 68 Neronun intihar edi- şi, 277 Manesin İranda çarmıha ge- rilişi, 337 Kostantinin ölüm düöşeğin- de vaftiz edilişi, 410 Vizigotların Ro- mayı alışı, 458 Attilanın ölümü, 527 fuıdan fethi, 1071 Malazgirt savaşı, 1147 İkinci Haçlı seferi, 1189 Üçün- cü Haçlı seferi, 1227 Cengz Hanm ölümü, 1292 Kubilav hanın 1453 İstanbu.un fethi, 1520 Kanuni arun tah ıkışı, 1546 tin Lutherin ölümü, 1626 Baco- nun ölümü, 1683 'Tür klerm ikinci Vi- yana kuşatma& 1689 yük Potro- nun Çar olu 1769 “Iapolyomm do- ğuşu, 1789 Bastîhn zaptı, 182 nanistanın bağımsızlığı, 1825 Sosya- lizm kelimesinin ilk defa ]nulla.mhşı, 1565 Japonyanın medeni hü defa açılışı, 1878 Berlin anlaŞ'nası. 1912 Çinin Cumnuriyet o Dünya Savaşı, 1917 Bol*sevlk ıhtılall 1922 Faşistlerin R.omay ri şü, Yunanlıların a bozguna uğ- rayışı, 1937 Madrid kuşatması. 1938 Avusturyanın issali, 1945 Almanla- rın kayıtsız sartsız teslimi ve It008- velt'in ölümü. Takma olduğu anlaşılan Ziya İs- i dı]lmıze mazsa bir cütmle İle rak ve bunu belirtmemek haksızlık olu a Dünya tarihi, hiç değilse şöye lece dürwa hakkında bir şeyler öğren- mek -lsteve'ıledn muhakkak okumama gsercken hir ki ö e ll