21 Temmuz 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

İKTİSADİ VE MALİ a - Milli Korunma Kürk değişirken... arihe karışacağı Ümit edilen talih- siz Milli Korunma Kanununun, “İztisadi Teibirler Kanunu” adı al- tındg. hüviyet değiştirerek yeniden sahneye çıkacağı haberi, ticari relar kadar, bazı iktisatçıları da Hhn- yal kırıklığına uğrattı. Odalar Birliği Genel Sekreteri Cihat İren, ezelimla "1939-1948 ve 1954-1958 denemelerin- den ders alınadık nin, neden hâlâ ayni metodların — peşinden — koşuluyor?” demekte ve yeni tasarının istıkrar politikasının “manevi temelleri"ni ze- delediğini ilâve etmektedir. Üstad Namık Zeki Aral, fevkalâde zaman- larda Hükümete nakit, kredi ve Hilt- çe mevzularında selâhiyetler taniın- masina şiddetle aleyhtardır. J)aha ev- vel C. H. P. milletvekili Hamza Eroğ- lu ve arkadaşları, Milli Korunma Ka- nununun yerine bir veliaht bırakma- dan sahneden çek!lmesi için uzun ge- rekçeli, iki maddelik bir kanun ta- sarısı vermişle Münhasıran Mım Korunma Ka- numınun tatbikatı gbzönünde tutuhır— sa, bu tenkidlere hak ve ek i kânsızdır. Hakikaten hir taraftan pi- yasaya banknot ve kredi hâlinde ton- larca 'akaryakıt” akıtılırken, diğer taraftan pazu kuvvet'yle yangın sön- dürmeye ka)kışılması piyasayı altüst arasmdn yalpalamak zorunda kalmış- l şte Şşimdi. birara — kaldırılacağı söylenan Milli Korunma Kanunu hü- kilmlerinin yeni bir isini altında yasşa- tumak istenmesi, bu günleri hatırlat- miış ve itimatsızlık yaratmıştır. Şilp- hesiz, hiç kinıse o günlerin geri ge!- mMes'ni arzulamamaktadır. Unutulan nokta, bazı selâhiyetlerin yanlış kul- Janılmasınır. o selâhiyetlerin mutlaka zararlı mutlaka mznmsur oldugun ı iera organına ikt sadi sahada genis selâhiyetler tanınıp tanınmamasının tâyinidir. Her sahada benin hâkim olması iİçin MmüÜücadele eden AKİRS, kalkman veya kalkınmak iste- yen bir memlekette icranın iktisadi hayata tesirli şekilde müdahale ede- cek silâhlarla mücehhez olması ge- b rektiği kanaatindedir. Tasarının hükümleri ktigadi Tedbirler Kanunu tasarısı, miş, sâdeleştirilmiş bir kopyasından ibarettir. Tasarı pek mühim yenilik- ler getirmemektedir. sarının getirdiği nadir yenilik- lerin buşında fevkalâde ve alel&de za- janlar tefriki ile fevkalâde zamanla- hudutlarının — genişletilmesi gel- Mit Eorunma Kanurnunün L maldesine göre, fevkalâde 2amean- Jar, umumi veya kısmi seferberlik, harp ihtimali, Türkiye Cumhuriyetini de alâkalandıran yabancı devletler u- rasındasi harp hâli gibi milletlerata- sı durumla i!'gili mahdut hâllere inhi- sar etmektedir. Bu durum aortadan ka!ktıgı hâlde, kanunen “fevkaiâde hâl” tarifi zorlanarak, Milli Korun- ma Kanınu nmmnl z:ımzu larda da a_v%7 kia tutu'muş ısadi Ted- rler Kanunu, *x'evmaludc haî in hu- d'. tlacım çok 5 . hç *leğilse ukuüuk mantı gm gL Am*..mr asını Öön- lemiştir. Filhakika tasarı, milletlera- rası durumun varatabileceği fevkala- de hâlin yanı sıra, tahli felâketlerin sebep olabhfleceği “mahalli fevkalâ- de zamanları"” de tinektedir. Ayııca “lüzun! zarurel göritlen hatferle” B M. M. fovli ilân edeb.lecektir. Diğer taraftan İttisacl Teibirler Kanunmu, fevkalâie — hallerin dışinda da, Hükümetin iktisadi saha-la geniş- selâhiyetlere sanip olacağı fikrini be- nimsemiştir. Milli Korunma Kanunu, bu genis selâniyetleri “fevkalâde hâl” mazeretlerine dayandırıyordu. Ş$imdi. normal zamanlarlda da Hükilmete ge- niş qplâhivehm tanımarak, kanıtmt bir “hypocr'sie'ye son verilmektadir. Tasarının getirliği ikinci yenilik, cezai hüktimlerin ıslahıdır. Hapis ce- zaları n abeten hafifletilmiş ve ce- zaların daha âdil olmasına çalışıl- Nuştir. Meselâ Milli Korunma Ka- nununun mMmeşhur 31 ve 32 nci mad- delerine muhalefet yüzünden, 30 yı- la kadar hapsedilmek mlümkündü. lâde zaman v Cihat İren Sütten ağzı yanan SAHADA amda en 'hg—wıı_., Ctr zeı%ı fevkalâde hhi zamanında dali 19 yaılı aşmamaktadır. Cezaların tâ- yininde de normal ve fevkalâde hâl tefriki yapılarak cezalar, normal za- ııîunlurda yarya indirilmektedir. Ay- r.ca “temin edilen veya temini kas- dolunan gayri Mmuhik menfaatin m.k- tar ve ma h yeti” de gözönlinde tutu- larak, 5 kuruş cebe ındiren)erle yüz binlik hakı:ıı kazanç sahibin yakın cezalara çarptırılmasının bıı— iernmesine çalışılmıştır. Pek fahiş hallerde cezalar bir misli arttırıldığı huükte, hatfif ve pek hafif hallerde ce- zalar yarıya, hattâ Ücçte bire kadar indirilmektedir. Selâhiyetler ktisadi Telbirler Kanuntı fevkalâ- de hâllerdte Hükümete biltün ikti- sadi havata el koyabilme selâhiyeti- nı tanımaktadır. Hükümet, “nakit, kredi ve bütce sehalafında” tedbir- ler alabilecektir. “Mat ve hizmet is- tıhsalini arttırmak ve fiilen arzını sağlamak” maksadıyla istediğini pabiitecektir. Lüzum 'gördüğü mılla- rın cinsini, nev'ini ve vasıflarını tâ- yin edebilecektir. Değerini ödemek şartıyla, mallara, hizmetlere, yerlere, isletmelere el koyabilecek, kiralıya- bilecek, tahsis ve tevzilni düzenleye- bileceklir. İstediği malın, hizmetin, mahallin ve işletmenin devrini, sâti- şını, naklini yasak edebilecektir. Â- zami ileret miktarları koyabilecek- tir. İşçileri zorla çalıştırabilecektir. İstediği gibi ithalât — yapabilecek, memleket mahsullerini satın alabile- cek, yiyecek, giyecek, yakacak ve ilâç gibi maddelerde fiili inhisar ya- ratnn durumlnıı ortadan kaldırebi- lecc” Bütün bunlar, Milli Korunma Ka- as çıddetli ber gibi bir tehdit teşkil etmektedir. Yeni tasarmı, Millf orunma Kanu- nunda mevcut bu fevkalâde hüküm- lori. fevkalâde zamanlara inhisar et- tirerek, Damoklesin kılıcının Üzeri- ne, norma! günlerde. bir sal örtmek- edir. Yalnız normal zamanlarda da Kükümetin eline Damoklesin kılıcı ka dar keskin bir pala — verilmektedir. Hakikaten naormel Hükümet, normal iş saat uzatabilecek, tatil isterge — işcileri cahştırahilevektlr. “Mevcut malların — mitatehlike ka- dar arzı, arz aleniyeti, !htivac er- babı. arasında taksimi” mevzuun- da kararlar alabhilecektir. “Ticari u- anlleri, şekilleri” tanzim ve tesabit edebilecektir. Hükümet, “muayyen istihsal ve t.caret yet ve kâr hadlerini tâyinc” selâhi- yetlidir. Dış ticareti ve ithalât ve ih- racat primlerini Hilkümet tanzim e- decek, prim farklarından hasıl olan parayı istediği gibi kullanabilecektir. Demek ki Hükümet, normal za- manlar'da da, lüzum gördüğü malla- arını tayin edecek, istediği rın fiyatla malı tevzie tâbhi tutacak, satıştan im- Ai b ıx%—;»ı%üâ&" .İ'.