27 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 14
"008 *19 '0S 'd'AL'I rS8'885 'd TL EZ “Ze 'zL *d IE v1 TYueAaj 3) SURP ooueij Tap Lajesoğon (o 'duouumei(z) ucunun) (1) yayjowusa unğnpsop vwyey (2) “YP > a9 aögey wzepuessoyj epumpyey MEPA - ey uruyokusdsj yeğ mun g *A MH pupgj “apaoyiyuapa yeuuyvur YPUDYŞSM uwwinp O Uepespsarıy vpeeyep VA önüye Yezid Siraç epurejuouzrj uyunojek? sudAdiğ VEE “prujirağıpy5 20gv49g vap rug yurvg “pad <201)5 aepueyday ps) o ppupumsepuvuz “n uraaytıyı uyg SA yağan, “Orunmndağ tr vpaaşaısura aöğynkez “27 upuruvurez seyikoganykog UM iağogossuna PEEH — “npaoknumşo yeeyi SÜLAJAUE? ULAŞYURAŞ $ Dönemden vey “Snuoğa3 ejeyiğez eimgüsisj epey vurum (896 — Oss1) “aoyzomaae — aşlanğluek o eyej ope apoyus; asezeyıy oyyy AY oygeyeur unangg caryyığe OSOMASY isezyor Uyajı “zyuap yumar 2A ui ng rpavkes yyep «pü urup “BADE 104494 tiypuesao yi *20p - oyAnZ Sanöy dak Soylay “arunzuy “aeyes yaza? “osıgja 910)42498 yuk GA aş aj syoa “Çapyaşsr Uapano$ seyavooya “anpumu « tai 5994494 OOUNUYP uopsayas 4ajsraY,, img dodyp OPpdeM mpaokmiepepkej #4 -i unng uvpung 24 Jodie soypounueR yning dap Z aajsii opaapayas uv| rdek, (1) 'npaoknjo ayko. doy sapagasey Yek epAAp © yenej “Yasak sapan “epydek ığıpeuay Uejo uyumu “sej » Appe aso vupsyeyye “rejıpyik deyek uloj <argsd geye “apyşodez purayruo yasar Srejapyo yeypesmuz sarayı? veknsra 12 sapafyeaçi vp sejuo “rejnppo v4 G13E apyureyey op Hoysçaz ACezo) oeypi o GSÇ yıpekyeay mejofpeao$ wer VS 981 Syeyoyepş *reppkek tıyıy mg yep? eAdoy wepmeyung opsayıanu sd “of? gesi ofaopouzyan — mfe yed uepursuyou Hej ze e 140 “ounuu0) (2) avuntu (1). “4493 (puoy yuopdyazey URELAAJERAON oktagıng 94 sıkuzez) (o Yapsuruninp vu aaeppndek upusepıkiş Oy uruejöep saygı (pus seyyokusdej 'anşinm$op uapuşaayıysnu ekuedej sepapyış dyırak ng (2) eps yeyin dizyaşarg warieg peg © Fire ereyumker yezejo kaepetsan) zru9p SA wiyi9 yeayo âymek wyjermi 49 yalaajsıssoyuz uığedo MEpyİN AAyrop 3 vejo urezeyunuz yade wukezv) nöreg vep » ung sapmağ vasu 4381p rpgepre YOĞ mg yetıyeğ epyıpzeszoy “ypj mkdyeşar a 3 ek unuetug (gz) “stnpey (Ge) wepoj *Y op (e96 — O8si) “apzımdesey amrez Mopfıpına würzeyuvainp SAppNL ops! “oy “ngönümşos vuuskoui Kepeyısea deg gram vuug © vuluyeğaıpey uejuo wej * urezut ppopuyayraoğ DA Erejumedaşyıği pp Yejo öuşapumd uleyydezey “arpa dauop (443 mops ( Uirejşvo! zepzeurejo gec vuLreyemfesi (Iz Hopper DA Tef - ZEUkeysa oy ruloyu öruraeiek SA gyoy izeşuo osaafayağasea Suyaysoa? weknttuşş mumeyrpzş SA me waizig aajayıg “depağejop epuLeyeravg dae3 0. yağ “arpa ozruop reurşAoN İLY epey - wa ayi SA Huri, spf 0d OPASH aejipye “yezeşo pey “yaaa “ yok yappnuo$ amsao ue (A; v9 Uzuap * »w yı nğapıo epauedej “ep,snunı, “apaapaın epreleeoy , vues Ai, e reyi aye OpYA 1g uryeğipeg “pampa » mso3 şegos mg uouopokuyu oyakpyej jean IppYA Zay SA Şappyi ag yarap -snsny mg Jefuo inyok semp yövelnire &oç oyiamşişa irkezezy opoyama DE “ayan zezez wiekmed | Ol&nSame yetlna çupasyıryes “Avr ruryozeoı, zrup ekuedeç “unprek wuLrej “avuznjsnuz ekuedsj opaayaraap ANE LAJOJ “ZEA pey Smağmanjo reoyaj tyeg grek urursvurumuop Tae Leyojj üerejuo 94 Hajsı syegsg w1uoş (1) 'npao& pe EDİL fakat içi pek fena, bütün zaif mahlük - lar gibi, zalimdiler, kuvvet önünde eği - Tir; emri yakileri kolayca kabul eder; büyük bir kuvvet sarfma lüzum göster miyen terzilik, kazazlık, sırmacılık (sar- malı ve ipekli kuşak ve fıtalar) san'at- lerine ve bu gibi ticaretlere intisap et » miş olduklarından yumuşamış kadınlaş- mıştılar, (1) Aarap süvarisinin azametli tavrı ve (Kabil) lerin asabi cevvaliyetine karşı Cezayir yerlisi gevşek yürüyüşü ile tam bir tezat gösterir. Cezayir yerlisi hiç bir mukavemet tertip (o etmeğe ve yapmağa kadir değildir. Cezayir tarihinde bunlar mühim bir rol oynamamıştır. Cezayir, dahilden gelen bir çok ker - yanların deniz kenarında o merkezi idi. İki dünyanın hazineleri, o muzaffer ordularm ve kahraman korsanların sâyi ile memlekete (akıyordu. (2) Kolay kazanılan paralar (o gene öyle kolayca her nevi sefahate harcanıyordu. Fuka- ra bu daimi ziyafetin kırmtısı ile geçi- viyordu. £ Bazan kuraklık, çekirğe isti- İâsr olur, yahut İzmir ve Tunustan ge - len gemiler veba getirip memlekete bu - laştırırlardı. Fakat kimse sıhhi tedbir - lere riayetsizlik eden ve felâketi savacak tedbirleri olmıyan beyleri ittihamı dü sünmiyerek bu © felüketleri tevekkülle, sabırla karşılıyordu. (3) K — Beylerbeyiler —: Beylerbeyiler 4Darüssultan) adile yapılmış olan (Ce- Hayreddin Paşa hermvbgküvbgküjvwvb rine) sarayında otururlardı. o Barbaros Hayreddin Paşa hem beylerbeyi ve hem kaptan paşa iken kendisi İstanbulda bu - İunur. ve Cezayirde vekili idarei umur ederdi; Cezayir o heylerbeylerinin Os- manlı hükümetinin diğer aynletlerindeki beylerbeyilerden daha büyük ve âdeta yarı müstakil gibi selâhiyet ve azamet » (1), (2), (3) Grammont. leri vardı. Fakat hepsi de (Padişaha tamamiyle muti ve bağlı (idiler. Os manlı hükümetinin her kanunu buralar- da da geçerdi. Cezayir, Tunus, Tarab » lus beylerbeyilerile kaptan paşanın Has yani tahsisatı on iki kere yüz bin ve ye- di yüz akçe idi. (1) Kaptan paşalar için Gelibolu, Ağri- boz, Karlreli, İnebahtı, Rodos, Midilli, Kocaeli, Biga, Suğla, Mezestre sancak - larından mürekkep bir ayalet yapılmış * tı, — Bu sancakların < beylerbeyileri ve zeamet erbabı donanmaya tahsis o edil- mişti. Bunun adı Cezayir beylerbeyliği idi. Oo Fakat Cezayir garp beylerbeyli - ğinden ayrı idi. Cezayir garptaki Oo zeamet miktarı 88,390 ve timar omiktarr (o 63037 idi. o (2) Cezayir o beylerbeyileri - nin maiyet memurlarının başlıcaları şunlardır. Kethüda, kapıcıbâşı, küçük kapıcıba- şı, kapı kethüdası, hazinedar başı (3) İmrahor, çavuşbaşı; bunlardan o maada bir çok kâtipler, çavuşlar, solaklar ve silâhtarlar bulunurdu. Silâhtarlar, paşa bir yere (o gidince kısa şişhane ile silhir ve altınlı kılıç ve sarıklarının üzerinde hafif bir altın zırh olarak beraber giderler, sarsyda ise pa * şanın hususi hizmetlerine (© bakarlardı. Cenine sarayma silâhlı girmek yasak ve girenlerin cezası ölümdü. Beylebeyilerin kuvvetli bir emniyet müfrezeleri vardı. Bu müfrezelerin miktarı ve terkibi her paşanm devrinde başka türlü olmuştur. L — Deniz mücadeleleri —; Kor - sanlılk Cezayir ocağının o kuruluşunun temeli idi ve bir nevi gaza, cihat sayılı - (1), (2) Evliya Çelebi seyahatna- mesi, (3) — Hazinedar başı paşanm hü- susi hazinesine memurdu. Ayalet hazi « nesine memur zâta (hazineci) denirdi. #ysakısayan apeme SA serefe ni eusj iurltd 12y43$ antayrik (1) *gedye “eşyayı — YEAR ŞAN İN “pi 40 gör 1ğe0 Mağıus, “npanunıag meş “gwz gekay ayg yangı uwpeyen pps 'p4S? #eg 'reypeskeg “özeyimsa “ingepo wu “420 494) “ipsop3 wpumuny iegynjog dıyraap (0) vey yıpema OĞNSN pa «op» çoşi Modigauyrüuyaz ŞA yuları “en Mepaygez anna İyi verpuaya moğpe <4 yyek deye “ask epnuyoy '#nawöisg “Sna»3 “mosey ynöny da MYn4ng “ee vız “ynua “ifegmuun; 'iegmefez “pi YUVA sunuz unreğe 1EPRYN 1pi vpunje ımuparun) Urusuğe uaörusk YWO en —ç — | “ejtoegem doz, — g “sejınez -agunyı — g eynidoz — p “0JP0gey) — g apyfo yumoy — Z MapasİNA — 1 imysoo ypok sepskıd nın dey “apaajdıpe Yık) SA öveui anamyo wpasj “ejty uokkınyy 'ndoyyoamu uopyazans SA apukıj yoop woyee wecey “neo urumıde) yeğipeg — nm dry — “1918 Lreppeoo mouodyuy “eyes “n5do; “pogao “ymörun, “ypaodap e$v ye O sp sunıgrz ya4ng unejuo 34 (490) uopag omedey urzopsoyse ueunmg yeoyır A ag yenen ynyek Wejo ipe 1g ensyua suypusy 'ndayşaanul uepdwpyeoo y05 4g op rg say uruguay mg paso ön sasan şvejo şasyee oduyeg — & HU re 10yek 3 — 2 *aymy deyi — 1 snswp 20 ppumuas 0 “iplajlopıZ okagaseynas oca «Jo way? eps FUVUZ oğouynu def “mezyapet uwjo epin HPSA “OMSİPYA Tuepuwumy $vg UNUNENpdO0 Tus sapyızek ukideie reji yas 1) “eu 0 We? yvavje ven) yo ör unung apaeyaokıjı nuo nyunğ “paoyiramorung muryajydaş ipuecisg, o Turamyyepeyfaz hav -ye0 dreğenguze | “muny, *nkeza) (0) ogıpasol Aiyenswv —s PE auowurg (1) (2) Gel yeorp9 ppm ümepoyş ya uae ueuez Jepey su yep BoJ ueknsşaı ege çkezez ipek Sİ “8810 “aye uruskun) ınpaokuma dsa «a3 wuo opduy 'dodıp (vu gemi wek İakezoy ueurayey #nuyadani * men aeygnsş aado 1) yamur (oakmuui sezyez) “pzeyaokypa pıogsz yajarek wrsf'i uapıapduyl mojyumsapız okuwdej GP azopsayaz uyıykuzaz npsokupdes yeni uapuyaygopaı — umuşeş Hikvze) mön4oi dizen oparpyyuğik sneyenz ozopyanı, ** aoyggpvso OpEJEYAAŞ uzanan wen? yası Hz oulsıpuzy vpuenmez çak (1) #mpaokıpı zieyej re wuzrejeğ 0107 öreymyui Urrej mA yaeyayğ DA Bayi <4 gamum “ezeyeniğek oyyazaşmuz ese aradım uu “eavyugsa vape deye Lp ayy sunuz uyayyeğıuak “uLayıppesi unaumyay Miyeye wnenj uy mg Vİ “ng anams sa ogepgop “YIpyofas$ ng | “npaodıama seyi! yarı kvjoy 24 yargı Yeyeri 41g rüşep 8 semoylarnzas “ayyek yğıpypoyamı &eoi #g:p vepwğipyuezey urun(y “petek #ozyyouyuz soya9N sap oureşpy ue “oygeyoy Yepunamssa? ua uydajiysz BA AVİ <p Mepzey youn a0ay40g “psa vu 9197495 ayr nfop Ayeza» “Asa iyakaos opuğapak 'aeyp3 Sey yg öruravu “op uyavpyozkeg un se 'npao3 mağ ye AŞI aç uruszej yuz vkpp UN A urunreyugıp SA »y9dr gre “uruumayseuny? yarpğ “ururaşinun3 Oleg "ururünje “yay epurupdzu3 “apekız uapouas zmA İN akra) “pi BSAvy yaya 9 çk *2) tey mg uwjo KİNE “Çare ağı kayu 1 dan urresnsaz yeyeğ Tpaypayano vekpy vuLyumuş değ zısumaz uabapu$ -4az ofumeveğ Kopypano# wirej (oyang) OA o Çamegueç) Urejrisusuz skeze) sx0&nynag 18 şam a pm alüfeci (sağ ve sol) gureba (sağ ve s0l) namlarile altı bölüktüler. Her bölüğün bölük ağası, bir kethüda yeri ile kâtip ve kalfa namlarile heyet zabitanı ve çavuş, başçavuşları vardı. İstanbul, Edirne, Bursa arasındaki yerlere konulmuştular. 3 — Eyalet askeri — Yerli kolu pi- yadesile, serbest kolu ve topraklı süva- rilerden ibaretti, Yerli kolu piyadesi — Eyalet paşalarile sancak beylerinin ku- mandasmda olup zabitlerini de onlar ta- yin ederlerdi. Bu asker: 1 — Azeb, 2 — Sekban, 3 — Lâğımcı, 4 — İcareli, 5 — Müsel- lim namlarile beş kısımdı. Bunlar da mevcutlarına göre ortalara ayrılırdı Serhat kulu — Hudutlarda kullanılan asker ve akıncılardı., Topraklı süvarisi — Has ve zesmet sahiplerinin kanunen çıkarmağa mecbur oldukları süvarilerdi. Bütün Osmanlı toprağı (has humayun), (vüzera, bey- lerbeyiler, ve ümera hası), (timar ve 26- smet) olmak üzere taksim olunmuştu. Zenmet limar ve has sahipleri kendileri- ne muayyen ve muhaşsses olan arazinin mahsulâtımın üşrünü alırlardı. Aşâr va- ridatma nazaran 3:20 bin akçeye kadar tabsisatı olanlara timar sahibi, 20:100 bin akçeye kadar olanlara zeamet sahibi ve yüz binden ziyade olanlara (has) derlerdi. Timar ve zeamet sahibi olmak ve yahut zeamet ve timar miktarı ziya- deleşmek için muharebelerde yarerlık göstermek lâzımdı. Timar ve zeamet sahipleri aldıkları tahsisat her üç bin akçesine bir nefer isabet etmek © üzere mükemmel ve silâh cephanesile bir asker getirirlerdi. Has sahipleri her beş bin akçeye mu- kabil bir süvari çıkaracaktı. Kaptan pi aletlerinin timar, ze- amet ve has sahipleri çıkarmağa mecbur oldukları neferleri bahriyeye verdikten başka (bey gemisi) namile gemiler tec- hiz edilerek harbe gelirlerdi. 3 — Bahriye askerleri — Tersane o cakları namile bir çok ocaklardan mürek- kepti. Esasları, (tersane haller) ve (sımıfı harp) idi. İki smıfta kaptan ps- şanın emri altında idi, Oruç reis korsanlığı fatihliğe, sul- tanlığa tahvili düşündüğü vakit reisler kumandasında ve eski arkadaşlarından ibaret gemi tayfasımdan başka askeri yoktu. Onlar da kahraman arlcadaşları- nın hakimiyetine memnu etle beyun rdi, Barbaros Hayreddinin eyni salâhiyeti de müttefikan kabul edilmişti. Reisler ve tayfalar arasında kardeşçe bir münasebet vardı. Hayreddin Paşa Osmanlı hükümeti- ne tabi olunca, İstanbuldan iki bin ye niçeri gelmişti. Cezayir ocağı yoldaş ve yeniçerilerinin temelini bunlar kurdu. Bunlara yeniçeri salâhiyeti ve İmtiyaz! ile (4000) de gönüllü ilâve olundu. Bu suretle Cezayir ocağını askeri teşkilât İstanbul yeniçerilerine benzedi. Yalnız yeniçeri efradı İstanbulda olduğu © gibi devşirmelerden değil, Anadolunun en iyi, gözü pek ve serdengeçti Türklerin den alınıyordu. Ana vatanda bir kabe” hat işleyerek kaçanlar, anasına, babasi” na gücenenler, kavgacı ve sergüzeşici tabiatlerinin sevkile tali denemek isti” yenler hep Mağribe koşardı. İstanbul, İzmir, Antalyada garp ocaklarının birer vekili bulunup bunlar mezkür sahil san- caklarmda( terlemeden para kazanmak ve solumadan can vermek istiyenler | /* rağımızın altına gelsin) diyerek tellal ça” ğırtir, icabet edenleri toplar ve bir gemi dolduracak kadar çoğalınca hemen Ceza“ yire yollarlardı. Cezayir yeniçerisi ol mak için başka bazı evsafla beraber Türk olmak şarttı. En aşağı yeniçeri ahalinin en büyüğünün üstünde yer tutardı. Endülüs muhacirleri, kul oğulları, berberiler asker olur, fakat yeniçeri ola" mazlardı. oCezayirde yeniçerilerin mik- tarr altı binden yirmi iki bine kadar azal
