27 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 13
MAPumreaa ( uyuyakıpnsan Uruğu? 9 MAZ anjuredış 24 şöavüe ng VEYİ “NPanjo o deonuz mulayuu uya4rum> © v4 ““finur wyo eyyokrumas 41g wyieg saypsyay! VEdON un soy aa sepiyipapğide JNAA “NU lige şaka pşupuiğeo arkezo) “pamasg3 vur “Peysaj reavzumuz yoyyruz 4g uepo you “SAKIN öğe ayapıyred dg Zowuyravun wavf MİR uepipe yyrdaa) #2 Suyerpuas us “BİND duryaygız oçeuuezeg o4fğı0a oyuk Miaümany ön oyagp uruednsay dep “Very y yeyışazam yaşıyo ek TİNA öye uyısua ng zruyek SA upyIpas0N ME Caşkuzaz “apairje swzyej sursep “0 Şe urutanpuesı vkunp ug uy Mwjunpuiz ören, “npao4yuralaıs? runoj “uda yy 4g İyg ayy 3 inse) “npfo yaye a4 yokyop sayjusdnsu “1 iğemo aıkezaz upanjunaz 34 apdajzruop Wpppu uyu uopouas zn4 İf) “ping Yepwes sa yokyanumuz İyawreze varus ua) AöeB suya uuapyanı, yok skezez “pasa yappyasuz vk “ag ayasdıs ap opumopaak zıpıynuz vif “NS “sayıpş Mayreğypek uyuşgas snunl, APURap uğ ayetapışe zeyeg “pasa doj 99 opung 'yinig vee epey Ağ “P;9 #nuzynuoy uşamağ “ppŞ WPYA 005 Waz498 uzesıg ng *resyy ayg urejdes 409 YepeJ yön öruyıdek #pupun uyuyp?s Yeyağçup s4 opuşöf UyğaNpUOM — 2 pasa ndoj #ag "nin “dek suyazn wpe Sa apuryak ony ag Mp deg sunaşyıasy ASIP — 9 “papa vreyeynu şurdı urğos “puam dnun;ng doz #og #psang “ureyin “1 #nön prepunon uşlaspuoy — “ylryede£ vunon Yek “84 alg uryek ezşusp wp (9651) TeYayn #1 radey die şnyek psamngeg —$ *apaodıysa #agvu Busan uepeang doşmağ uopığ dıya$ 2)49) “ozsğt uakdenul yasap? anseezej 1zruog “PE vpemg soparemış sikezaz) Sişiye snop SI “menem Buzusucd (2) Higyoz ayiezo) uyu avusof — (1) “ğruek isuzeyeynu unung “pasa noıng MEBAAYASAYU VA “gapadeincz james çısu 49 “ya uopıf nığop vgnuso ueşiyred dajo ötipdek opumazn odaj 41g Ypyey (avjaok “Ip #pegrey - ozel vung) spy İJ —ç “(pe epuğıde oyasi (0) UrulasI Lise 34 rpafey (pak “op ue —Z “Bpao&nunjag ziyeynuz (İp (001) wpaujuwuez opyv (2) pt opuH <ozn oda ang 24 #puşseyzsi İgnus9 ULiyoi “opuryarız. ungessnpudıpay — ole ue — rurşgıyaş aoyeredeup — | “apt SUNULAR <1 uopo eeyepmi tayef uyirg wepzeyans pey mpanunpag dey ŞUNL, WEP sn e iL “anginanuno Sejgr 9kayou ç'Z iyuyop va oka: - v urmurez sid ayy « 4 oo 2 YANİ, 3 uuppopuay #044 YIpavpuy one (01) Yippsani *(p) ayar umaşuep «og 'amau (005p) o4a9) tipuejlej Cw “Wok ueuisj SA vin, ue) Majuop-a ope “nnnrunjo urizuuş SA aklayyaz op “MA9p 49 24 önüijo a,as911i Uapaglo> Şu “AYIP uyuysapırai yolunny unıng usavg “04 usnsyas İnaÇ) oyan Ör veveyjg SA 134 m8 (aşpaaplımana rape (egsey) opss£ 494 seyeisusa z azapayey 5r ng) 'möraıd “eK Spey Sr apuraa& yossn& u9 94 Öruyla «433 eymrarp zig apumyof uoknseg 4ryoğ 'aejfag aapyıyasyn£ tauos uoprzere Pep “UYE yaaİ SA Söznp epuleuoy zag “nginunyo çırey oyıseuynanpıop uri “sapyopuoy eye avıreanıng ng (1) “1 4pı mayıpp semg (eşgeten seanmg) o oySA avanıng O isoprey Oyydnd oy w1 op seajimg) Pppan$ "pr OPEN “yak soypsnsa zg sezn Yeuro opojey İ! ps 34 epuumuaş zap moprey saryol 1PYEA HApYPS aalkezaz rejsozegreg “göremezey çepyast 414 iasyu Yerero vp AZEZ, ERMAN OYNA” 134 e mış ve çoğalmıştı. Yeniçeriler şehrin içerisinde ve (kasriye) denilen (7) kış- lada otururlardı. Kışlalar muntazam ©- lup her odada üç kişi yalardı. Hükümet tarafından münasip bi: üc- ret verilen esirler bunlara hizmet eder- lerdi. Liyakat gösteren yeniçeri ağalığı- na kadar çıkardı. Yeniçerile kendi sa- natlarile de meşgul olabilirlerdi. Yerli kadınlarla evlenen yeniçerilerin çocuk- larına Cezayir, Tunus ve Tarabulus'da Sahi (Kul oğlu) deni ür. (1) Yeni gelen acemi nefer orlulara ve- rilirdi. Buna yeni yoldaş derlerdi. Üç sene sonra eski yoldaş olur, senede 130 frank kadar bir para alırdı. kıdemli yoldaşlar baş eski olur (6:20) kişiye (bir çadır halkı) kumanda eder, daha sonra vekilharç, odabaşı, bölükba- # olurdu. Odabaşı takım kumandan: gibi idi, Bölükbaşı müstakil bir müfre- zeye ve yahut bir mevki askeriyeye ku- manda ederse ağa derlerdi. Bölükbaşı lardan birisi (Baş bölükbaşı) olup kı demli yeniçerilerden dört silâbtarla be- raber beylerbeyinin yaveri harbi maka- mında bulunur, ve paşa sarayında olup biteni yeniçeri ağasına bildirirdi. Bölük başıların en kıdemlisi yeniçeri ağasmın kethüdalığına tayin - olunurdu. Kethü- dalıktan yeniçeri ağalığına tayin edilir lerdi. Cezayirde yeniçeri ağaları ekse- riya böylece tayin olunduğu gibi bazan İstanbuldan birisinin tayini istedikleri ve oradan gönderildiği ve hattâ İstanbul- (1) Yeniçeri çocuklarıma Oumumi- yetle (Kul oğlu) denilirdi. İrandan zap- tolunan yerlerin muhafazası için ocaktan neterat tertip ve irsali mümkün olduğun- dan üç sene hizmeti muhafazada bulun- mak şartile ve (Kul oğlu) ve (Kul kar- deşi) namile beş on bin yeniçeri yazıldı- Ğından bin tarihinden sonra yeniçeri 0- Sağı ..... (Netayicül vukuat, cilt), sayıfa 141) de. çavuşlar da gönderildiği vaki ol- muştur. (1) Askerin mevcudüna göre bölükbaşı- ların miktarı 40 - 60 olup bunlar yeriçe- ri divanına girerlerdi. e Yeniçeri nefer- leri hizmet müddetlerine göre üçe ayri- kırlardız 1 — Acemi neferler: Garnizonlarda talim ve terbiye ile meşgul olurlar. 2 — Muallim neferler: Ordunun faal ve muharip kısmıdır. 3 — Eski ve emektar neferler:; Sabit hizmetlerde kullanılırlardı, Memleketin içinde emniyet ve asa- yişi temin vazifelerile aşağıdaki yerler- de garnizonlar vardı: (2) Cezayir, Mersazüban (Senik limanı), Tizi uzu, Boganı, Burç bu arariç ile Be- ni Mansur arasında kâin demir kapılar, sur gözlan, Konstantin — Cezayir yolu üzerinde — El Kol, Meccananın şarki şimalisinde Zemmur, Konstantin (Arap- lar buraya Konstantiniye derler) Bon, Buji, Tebessa, Oran, Maskara, Mestaga- nem, Tlemsen. Garnizonlar her sene ilkbaharda mer- kezden gönderilen askerlerle (o değiştiri- lirdi. * Yeniçerilerden başka yine Türk- lerden müteşekkil süvari bölükleri (Si. pahiler) vardı. Topçular kul oğullarından © alınmış ve İstanbuldan gelen topçular bunların çekirdeğini teşkil etmişti. Merkeze bağ- Hı olan askerlerden başka Sancak beyle- rinin maiyetlerinde de ayrıca Türk, kul oğlu ve yerlilerden müteşekkil bir tabur veyahut daha ziyade kuvvet bulunurdu. Yerlilerden (Mahazin) adile süvariler teşkil olunurdu. Cezayir, Tunus, Tarabulusgarp zap- tolundukça muharebede fevkalâde hiz- fi) Divanı kümayunu mühimime def- teri, (2) Divanı hümayunu mühimme def- teri, piog wep JPUYEASIV (6) * şuoumureze) (2) *ayauzop ön uma1es3 Anlam, (3449 usiyrzeş ng usi » sevu ouşğplayıak wp eysegez, 93 EŞST uşuysapır Şuşouo”T esayies nığop Yadea ng dodired purğıpızaa gezeyo afiş - Bg wrumroou pdpış unpnğanı, saryırsa wp) muzunu Iğıyan usun: epepe ng oydrepe eyiegez, zuouureıp) (1) sa dıkmeşdek ope yesyeş 24 io “1ıp? opresyuı ep aapzrsumaş Szozn ye * VAR UEDADUL OPJAA LEpApejAN ei UZAMA) Meyiyes epurusw snung, ofaşkazez) vpunkmupy ywong “j n910 çeri ayıp aşa oyogieşdag due? Aykan? yazmpo yweosnur wimgueşep ver yosma vp uu gag opar ng “pp opuespu uğuuduk yareon Opuşak uyaşasassapuz. — psa ap ZZŞI SA mdek yeyip Zana 4g OPUTUMSE JOSEN “sepma$o opuşü «ed unung Yadıpeunu sejzıuvı uep » un$npjo meze y0İ ör yeyey pou “a4 Mopwemmu şodvon OKOFUpN OpaJ * veye mg sepwz out (586 — 2251) *aYpAON Wrayemep dey Kauyzımumağ *(i) daya» dıye op (8zsi — SC6) muopseg ng Mapşanl Meze) Vey9Z (2) 'mpsokıpunirğop vykep3ng sa oyos91 “sumerçeg Hapyıpana? uşak Leeyeuz guaj op mey A sofiyıdek Tar ve » #oüE Goy wpzepsang ğe ejuzeğunu 9PONOM *roadey “aog “sBsudey “peyr 49p1$ "YpiDA ipe (sus ep uonseg) vamung pdek (wşşpsı —un 0g) #4 vpumşi yesss; z| nu (vog) noymi © yazson ng urun;ng opüramepı pi PA OPS seypıdi sojrey oa onur #muoy (Suzen spesemu ng Oi *re opuusnuz ouraye) okoeeyiemeoyi Kuz “p uraLşvzeğvu wejo wpyeuidek yane> * agumyyo3 oyısofıguy (ynozeyy) wep ,* unksunu mreap pagşny etumu (4) yirmye yursop e KAZ. « vespa Iğıpman ves upumapu Yapma - 1 meye payylemaoı ıysacus SP (086 — evsi *(1) minumymanı e. (seyi — 106) op (s8oudey — umungezey) masassonuı yaren Yif peffog eğemyo Toğimu op opopamon wöeg uspua «e uwmaoul yapa ng “ppdek şoyal ng upupe (o (ısadıpsanı Raşa eyuşy) ep süzu9Ş “IpIeA Op aojıpsuna0ig izeg epuek » si ng apaypaodyar usd opzoygges Hoprso3 uutrepzeg Uuyjung SA Jokrduk yaren oğaşkezez yapanyoğ uojasıeg “ek » saa “osueaojg “BAOUA) “ezid Jaa uapura/o3 ulupsoseğreg akezeğ "aiyuep - ug saykvzay n (uoyu, Uyop) OP (s86 —o891) #yezeyo sunfe uyu (rasdenoyg Ko AL) oarıpıduş *sapıpr gi Moyıppa uru ayoğ ekpısreşg urunng oyyagoreupuı 94 von ob we eymkuzez savpsoyosuou #rev4ğ MIÇ *nayok meojosuoy URMUE “GN şte oysa © apaşkesa) PEP “eyi eğendek ağırsa op (1S — 906) #0josuoy o opakes ng SA ayppaydek yeğ “1ao1 urğyogmykog mkezey SA JİP “ma drasey yayuşluş unsojosuoy ep “apar erpyuny epgagıuyaj pau Ş “aşinaz “unjo ULKE) $0josUOy nsog suOyy iegzpk #p (9LS1 — p86) *rejepeamşos Ong sayek mung aopmyamlezez Yeyeş fapuyok oatkuze) — Yasopa Uruş sojosuoy zı ep (991 — 216) Ter 'nirureureng oze3 wp “Seg rr) suyapakeyıi uyursadıyes yur 2 urunjoyduz wepuşeavı zeruessoyi HA mp3 'niruna şeeovapm vpery yonuspag 9d *WN Fojsşes Ppeppmgueep wer Awaz 40 40JosUON Ağ aitlez0) gapzsma “plana uzay Tuysopodaenel UVJO ajaağıyarAszay, 9498 wunğnpjo (o Uewinp e£aa Jeop eyi efwedsy esrutsz *npJokıpo peyfoz yıpreuz » önp yasmyiymz wwyo söze weKueder m Nm Şehrin haricine O(fahs) (denilirdi. Fahsın inzibat ve asayişi (o kaidülfahsa aitti. o Belediye reisliği ve fahs kaitliği şerefli o memuriyet sayılamdığından Türklerce rağbet olunmazdı. G — Cezayir şehri ve şehirlisi Cezayir şehri sur içinde ve arazi arızalı olduğu için sokaklar pek dar ve evleri sıktı. Adeta evlerin tırasaları biribirine dokunurdu. Şehir içinde kahve, mey - hane yoktu. o Bunlar surun dışında idi. Cezayir şehrinin, anfiteater o şeklinde kademe kademe © evleri ile çok güzel manzarası vardı. O Endülüsten İspan - yolların ünden kaçıp gelen mü manlarm çoğu burada yerleşmişti. Sö- yilerin hasılası ve servetlerinin bakiye. si ile burasını zenginleştirmişlerdi. (1) Şehrin etrafındaki tepeler, sırtlar zen - ginlerin oturmasına mahsus (o köşkler, evler ve inzivagâhlarla dolu idi. 16 ıncı Milât asrının nihayetine doğru (fahs) da güzelliği, (o mahsuldarlığı ile insanı hayran eden 10 bin bahçe sayarlardı.(2) Sahil ve Miticada esirler çalıştırıla - rak yapılmış (25000) çiftlik vardı. Şe- hirde 12 bin ev sayılıyordu; hepsi de güzel denilecek halde idiler. 17 Milât asrının o evvelinde nüfusu 100 bin idi. 300 kaptan ve reis ailesi, 6 bin yeni - çeri, 6 yüz Türk 2 bin Endülüs muhaci- ri ailesi bulunuyordu. 10 cami iki sma- gon iki katolik kilisesi vardı. (3) Muazzam on çeşme (o muhtelif ma- hallerde suyu temin ediyordu. Hasan Paşa ve Salih Paşanın oğlu (Mehmet Paşa umum için bedava hamamlar yap- tırmışlardı. — Yedi kışla ve bir çok has- (1), (2) Hayde . (8) Gramment Cezayirin evlerini 12200, Miratülcezayir 60 bin diyor. ör 139 taneler bina olunmuştu. (1) Darüssul - tan denilen (Cenine) sarayı şehrin zi » netlerindendi. Her şey boldu. (2) Cezayir koyunda o kadar çok balık vardı ki yalnız balık avı ahaliyi bslemeğe yeterdi. o Cezayir şehri beylerbeyiler zamanında çok bü - yüdü. Büyük himmetlerle tahkim olun- du. Sicilya ve İtalyadan © getirilen mermerlerle süslü camiler ve hamam » lar, saraylar yapıldı. H — Şehrin ticareti, sanayli, Yahudileri Cezayirin oOharici (o ticareti azdı; bu da İspanyadan (gelen, İslâmlarin yahudilerin elinde Şehirde 2 bin kadar yahudi vardı; o bunlar en ziyade korsanların getirdiği (o eşyayı alıp sat- makla uğraşırlardı. Bu eşyanın mem “ leket içinde satılması kabil değildi. Ya- budiler İtal yadan ve sair Avrupa şehir - lerinde acentalıklar kurmuşlardı. Bu €ş- yayı oralara yollayıp sattırarak çok para kazanıyorlardı. Bir kısmı da kuyumcu ve sarraf idiler. (Yahudiler aym bir mahallede oturur, mahdut dükkânlar a- çabilir ve herkesten ayrı renkli elbise giymeğe mecbur kılınmış idiler. Fens muamele görürlerdi. Esirlerin ve Hıristiyanların bile yahudi dövmesi enizdi. Yahudiler bunlara mukabele et- mek isterlerse İslâmlar Hıristiyanlara ve esirlere yardım ederlerdi. Yabudiler çok ağır vergiye bağlı idiler. İspanyadan gelen muhacirler çok iyi çiftçi, san'atkâr ve idareci idiler. Da- bağlık, saraçlık, silâhçılık, işlemecilik ya- parlardı , Cezayirin asıl yerli ahalisi meraklı, geveze, biraz kavgacı, haricen sevimli, (1), (2) Miratülcezayir 100 cami ve 34 hastahane olarak kaydediyor.
