4 Nisan 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

OSMANLI DEVLE ÖLÜRKETİ... Muharriri : Celâl Nuri “ Iktibas, nakil, tercüme hakları mahfuzdar » Sultan Hamit ahdı Türklerin gerileme Türk olmıyanların ilerileme devridir İlkin Sultan Mecit devrinde, Kırım muzafferiyetinden şonra, bilâhara Sultan Hamit ahdinde 93 mağlübiyetini müteakip İstan- bula gelmiş ve bir hayli seneler oturmuş meşhur bir Avrupalmın | hatıralarını, elde hurdebin, oku - | dum. Birinci ikametinde, bu frenk, azametli riçal görüyor. Gayet ge niş ve zengin konaklar ve daire - ler.. Bir kaç yüz kişilik kadın, er - kek maiyet,. Dairenin dışarısın- da sürülerle bendegân, Aazamet, cömertlik, eğlence, keyif, zevk, safa... Fakat sonra, bahsi geçen mu - harrir, İstanbulda bu debdebe ve tamtananm ancak döküntüsünü, telvesini görüyor. Türkler, müslümanlar düştükçe düşmüş.. Buna mukabil gayri müslimler gerek iktısadiyatta, ge- rek irfanda gittikçe yükseliyorlar. Sultan Mecit zamanındaki Beyoğ- lu ile Sultan Hamit ahdindeki ay- ni şehri mukayese ediyor. İstan - bulun garpli kısmı olan bu semi mütemadiyen ilerlemekte. Ben, Abdülhamidin çülüsundan sonra doğduğum için bu manazra- ya şahit olamadım.. Lâkin Avru- palı wuharririn dediği baştan aşa- “ya kadar doğrudur. Şöyle bir taksim ameliyesi ya - Fransızlar, Nemseliler bütün br“ ristiyanlarımızı kolluyorlardı. Müslümanlar asker oluyorlar . Dahili muharebelerse daimi oldu» | Ermeni çocukları Shabspeare'yi ğundan müslümanlar mütemadi» | yen kırılıyorlardı. (Fazla glarak| iktısadiyatta esaslı âmil olamı - yorlardı; çünkü askerlik kendile- | rini tarlalarından uzak bulundu - ruyordu. Bütün vergileri veriyordu. Hıristiyanlar (ile İstanbulun kuvvet bulmuş. Ti müsllimunsa hıyor, Avrupaya gidemiyor. Ken - dini himaye edecek bir patrikha- nesi bile yok.. Abdülhamitse Tür- ke göz actırmıyor.. Hâkim millet Türkler) mem- leket dahilinde hakikaten mah - Mahküm . millet (güya hıristi - yanlar) memleketin iktisadiyatr - na cidden hâkim.. Biz Türklerin Silogos gibi irfan müessesemiz var mıydı?. kendi dillerinde okur ve hattâ ez- uğraşıyorduk.. Bütün alafranga müesseseler , İ bankalar, şi irketler, imtiyazlı ida reler Türklerden memur bile al - reüslümanlar | mıyorlar. Rum ve Ermeni milletleri zin siyasi meziyetleri hazi değildir - müslüman ahalişi) askerlik et - | ler.. Eğer bunlar siyasete karış - mezlerdi, Ölmezlerdi. Bunun için | masaydılar bugüne kadar nüfusça mauttarit çalışabilirlerdi. yanlar hayatlarını Osmanlı ka - vunlarına, âdetlerine borçladur - lar. Hıristiyanların ileri gelenlerin - . | den bir takımı memleketin içinde güya yabancı tehsası oldukların - dan kapitülâşyonlardan müstefit- tiler., Bunun için az vergi verir -! lerdi.. Rumlar ve Ermeniler ticaretle / ilmen tenevvüre büyük ehemmi »! yet verdiler. Avrupadan, Ameri- kadan gece, gündüz himaye gör - | sürecek bir inkdâbın içindeyiz.. | Hıristi *İ ve servetçe bir çok Türk ellerin- de ekseriyeti ihraz edeceklerdi. Lâkin siyasi ve asker olmadık - larını derkedemediler. Ermeniler siyasete (karıştı; Mahvoldular , Atina, Sofya, Belgrat, Bükreş « | harririnin iptida azametini, sonra jteon dokuzuncu asırda kurulan İ mill hükümetler Osmanlı tebaa * sından olan Rumları, Bulgarla * alımı Zeynep Hanım konağını | rı, Sıxpları, Ulahları yetiştirmek ilirsiniz.. Düne değin İstanbul için e'lerinden geleni yaptılar. Er- Darülfünununu barmdıran bu bi- | menilerse daha medeni ve büsbü: na bir kadının eviydi. O konağın “içine yüzlerce köle, eariye soku - | nuz.. Bir taraftan hammefendiy - Yüsuf Kâmil Paşayla maiyetini ta savvur buyurunuz. O hengümede İstanbul bir im- paratorluğun, yani mubtelif ve mütenevvi ülkelerden mürekkep bir devletin payıtahtıydı. Zeynep © Hanrmefendi merhum Mısır valisi © Kavalalr Mehmet Ali Paşanın kı - ozıdır. O daireyi idare etmek için lâ © zem gelen kise kise akçalar Nil kı - b. dan gelirdi. Bir iki mil- - yon fellâhlar Mısırda çalışırlar, > © eabalarlır İstanbuldaki bu kona - çi idarc ederlerdi. © Faka: git gide Avrupaya, As- e. Afrikaya kök salan bu im- © paratorluk dağıi'ı.. Artık o aza - © met, o haşmet kalmadı.. Paşalar © küçülmüş, daireler daralmış. Mağ- © Jübiyet yalnız servet muvazenesi- “ni değil, sinirleri de bozmuş. Her- — kes felâketlerin daha büyüğünü ; iii © Zeynep Hanımın konağına mu- © kabil Sultan Hamidin 25 inci se- o nesinden sonra eazim dairelerin - den ne görüyoruz ?. Hemen hiç » n * # * ci İni meseleye geliyorum: © — Evet! O devirde hıristiyanlar a- — labildiklerine ilerliyorlar. Bu hâ - © disenin şahidiyim. On, on iki ya © şina değin, bir çocuğun büyümesi - nasıl gözle (görülürse, ben de, © böylece boy atmalarını gördüm .. © Müslümanlar gerçekten hâmisiz İ © kalmışlardı. © Hristiyanlar o devirlerde hâmi © bulmuşlardı: Ruslar, İngilizler, tün: büyük milletlerin sahabeti- ni gördüler. Türk milleti Abdülhamide kal- le etrafını, diğer taraftan kocası | muştı: Kurbanlık koyun, Beyoğlu, Osmanlı toprağından | bir garp şehri olmak üzere ehem- miyet buldu. İzmir de öyle.. lânik te öyle.. Berut ta öyle., Ne fena şey! Osmanlı devleti - nin istatistikleri yoktu. Eğer eli - mizde ihticaca yarar rakamlar ol- saydı o günlerde Rumlarla Erme- nilerin Türkleri ne mertebe geri- de bıraktıklarını görürdük. Hâlâ İstanbul ve Beyoğlu, unsurlarm zevalinden sonra bile, bunca zen- gin gayri müslimi barındırıyor .. Bunlarm servetine ve emlâkine mukabil bizim malımız, mülkü - müz gölgede kalır. Eğer Osmanlı rejimi bugüne kadar sürse ve muharebesiz geç - seydi biz on kat gerilecektik, on « lar on kat ilerliyecekti. o Vaziyet Fas'ta Araplarla Fransızların va: ziyetine benziyecekti. . Rumlar ve Ermeniler Mü artıyor, ürüyordu. Ticaret sayesinde bütün mem» lekete nüfuz etmişlerdi. Osmanlı imparatorluğu yüksel- me devrindeyken müslüman ve Türk unsur ileriydi. Fakat impa- ratorlukların fütuhatı kıyamet gü- nüne kadar sürmez. Sultan Hamidin ahdi gayri müslimlerin, Osmanlı tarihinde , €n debdebeli devridir. Tehlikeli işler hep bize ait.. | Rahat işler, servet, hep onlara ait.. Saray ve Babiâli politikasma karışmıyor » Se » .lar.. Avrupaya serbest gidiyorlar, bi! Ml ) berlerikken biz karabaş tecvidiyle | (am ELHAME Büyük, bayram haftası progr Malek Mily, oneri Kahkaha »- Kahkaha - Mo Kahkaha !! Bu derece komik bir film henüz görülmemiştir. Filme ilâve olarak ; IPEKELL Mosmdyosunda Yeni yapılan Karagöz: Çifte Cadılai BORSA (Hizalanndı vılduz işareti olanlar üzet lerinde 4 nisanda > wuamele olanlardır) Rakkamlar kapanış fiyarlaım gösterir (Satış) © | © Nukut | *. Sin de *1 Pezeta sış, O! *1 Mark v— 20 Lira aim © Zel M— #20 1, Belçir tiz.— | *i Pengh pt .. Ler 00, — sg | #90 Dina, 5 Mİ v çerez / #1 Alın "0, — *( Meddiy İlim *20 Kuron Çek (20,— vü Hanim 10, — © Çek fiatları lig! sa, , 16) rar 1700 | #Priğa 150095 - #iond 795 S4 *Viy â Rumlar, daima Yunenistan va» e Ya anda i sadi var sıtasile, Megali idea'yı körükledi- ik eda e ler. Anadoludan kahkari bir su si eN "e 70005 rette ayrıldılar. Rumelideki hisse İ ve e vr Si vskâya | leri ise istedikleri kadar iri olma» pg dı, Eaham . Şimdi bugün daha uzur || ); hans 11. | Ters 240 Amadotu 14 4 $Çimesta A, 110p Beli 43 Ünven Dev o #4 | Yukarıda zikrettiğim frenk mu - (| ği fim | Sr dü 208 Trarivuy 48) ya .— 1. Sipari 4 kd. Gn 2 n , Te yi >. dn sulaliuinği gördüğü Yüzüstü « Bomonri : 3,50 'elelon 1d, rü, vâktile, 93 harbinden sonra istikraz'ar Tabüiller | yükseldiğine şahit okluğu gayri 2) En di müslüm unsurlâr, bu dökikada, Saltan, dire |; lanma başka hir istikamet almiğlar. “İş * ys am ia ilmi « Anadal tanbul şehri müştesna,, | Bütüm || Sim O, sanadelan Ask rive *A Mümessi' Türkiye Türk olmıyan unsurlar - dan ayrılmış. Kendi kendine haş- rüneşr oluyor. . Unsurların kala - balığı başka vatanlara gitmiş, Bu meyanda Suriye de turfa olmuş. Yalnız bir Beyoğlu kalıyor. Sul- tan Hamit devrinde parlıyan Bey- oğlu.. Bu şehir tarihi börgüzardır. Türklerin, Osmanlı tarihinde su - kutlarmın bergüzarr.. Çocukluğumda o Beyoğlunda, Doğruyolda, birtek omüslüman dükkâncı levhası görülürdü. O da bir muhallebiciydi. e Hiç bir müslüman o caddede oturamazdı. Şimdi Beyoğlunun yüzde . beşi müslüman ve Türktür. (Beyoğlundan maksadım, İstik- lâl caddesidir) Bakalım yarın, öbür gün Türkelinin (bu frenk şehri nasıl ve ne kadar ihtida e - decek! <elâl Nuri rare var em 009 9 800091 BURNA 44 LR 60MM Erkek lisesi mezunları İstanbul erkek lisesi mezunları cemiyeti tarafmdan 5 Nisan Çar « şamba günü gecesi saat 21,30 da Maksim salonlarında bir eğlenti tertip edilmiştir. O gece mektebin mezunları, mensup ve muhipleri toplanarak eğlenceler arasında gü- zel bir gece gecireceklerdir. elimi Harp malüllerine İstanbul Harpmalülleri Cemiye » t Umumi Merkezinden: Topkapı — Maltepesinde arazi alan meslektaşlarımızın arazileri- ne müşteri bulunmuş olduğundan erazisini satmak istiyen harpmalâl | lerinin derhal merkezi : umumiye | müracaatları rica olunur. Paris Panayırı 13 — 29 Mayıs 1933 ORKTRUA RESMİ — Baris Şehremine- tün okiruş resmine tâbi bulunan eğya dü. buülleri anmdt öktria birolari tarafından verilen münande varnkaları ila hiriikte ithal olunur. #ükat resim bedeli emanelen teslim edilir. Panayrdan sura ve on bey gin zar fında callarır. Fizi iadesinde emanaten alnan terim, iade alunur. Her tilü tafslât işin, Bayoğlu, No. 41, Kabristan sokak “Şamde dö Komers Fransez,, cemiyetine müracaat Olunur (1590). NR Resimli Şark 28 numaralı Nisan nüshası üç renkli gayet güzel bir kapak için- de çıkmıştır. ISTANBUL TRAMVAY ŞİRKE- TI! HİSSEDARLARINA İLAN 1 Nisan 1933 tarihinden itiba * ren: İstanbulda: Tramvay Şirketi ile Osmanlı bankası kişelerinde ve Brükselde: “Sociste Financiğre de Transports et d'Entreprises İndus- txielles,, de 1932 hesap senesine ait 19 ve 20 numaralı temettü hissesi kuponla- rı tediye olunurken mezkür mües- seseler tarafından sehmin yeni iti- bari kıymetini gösterir bir damga hisse senedinin üzerine basılaca « ğı Tramvay Şirketi hissedarlârma bildirilir. Binaenaleyh hâmiller kuponla « rile birlikte hisse senetlerini de te- diye müesseseleri kişelerine ibraz etmelidirler. i istanbul 80 Mart 1933 Müdüriyet | Türkçe sözlü » sazlı * şarkılı. Oynatan : ğ — Z mM i a İ TAKVİM Sal: Ça 4 Nisan 5 9 Zühicce (10 Güz doğuş S0 Güz latp iki Sabah namı» 506 Bamınzı Wir İsirdi Bamamı 1 Akşam saman o 880 Yatsı samam vw İmsak 35? Yilin göçen yünler M4 kalan "e HAVA — Yeşilköy Aser! vagaf sinden verilen malümata göre bugün | bulutlu ve sakin olacaktır. Düzkü sıcaklık en fazla en ağ ©», hava tazyiki 760 milimetre idi. RADYO Bugün ISTANBUL: 18 » 18,45 Saz (Makbule Hanım) - 1930 Orkestra — 1030 - 20 Frm Gülerlemiş olanlara) — 20 - 20,45 ioet Ruzs Hanın) — 2045 - 7180 $ fız Ahmet Bay) — 2130 - 22 Nimet Hanım tarafından iâganni — 23 - 2 molan, Ağjana ve Borsa kabarleri, Sadi ANKARA dösam): 20 « 1830 Ankarapalan Ori 18 - 14,49 Riyaseti cijmkur filarmonik. tresi: A, Holmes Pentsirle La Montag Tow'a Ganse #antainie Tropslebora, “Beseritan < Yan ran Girmesöten —İİ - 2010 Viyolonsel konseri * (Edip fından) > 20,10 Ajans baberleri ve poru, d VAYANA (SM me): 4 120 Müniki — 18 Konser — 1348 — 14,10 Plâk — 16,20 Şarkı — 170 — 23.10 Kanser. LBİYZİG (S886m): 115 Jimnastik — 7.85 Kopşer — *& — 20 Yuali — 21 Konser — 2915 BÜKREŞ (2m): 13 Pik — 14 Plâk — 1 Konaer Konser — 21,20 Senfonik kanaer — Konser — 33 Musiki, KOMA ($iğm)i 20 Haber — 31,45 Konser ve ti BUDAPEŞTE (564,5) : 10,15 Orkeatre — 18,08 Çigan mu 18 Keman könseri — 20,38 Opera ra çigan musikisi. YARŞOYA (3m): 13,10 Pilk — 16,50 PiAk — 38 konser — 19,20 Kafe konser — 21 seri — 23,00 Dana. Yarın ANKARA (ibm) 1 12,30 - 13,30 Ankarapalar © 18 - 18,40 Riyasoticümhür ü Ak treni: Aubep Otvertüre La muette dö! Balleron Dans Bosnaişye, Orkestre nde keman kenseri (Ekrem Zeki B fendany — 18440 - 10,18 Gramefen — 20,16 Dans musikisi — 20.10 Ajans ve Lava raporu, VİYANA Gil): 12,40 Konser — 1840 Plâk — — IR Orkestra — 20,40 Konar — LEIPZİG (4m): 715 Jimnastik — 785 Konser —İ ser — 20,30 Konser — 22.05 Musiki Müsiki, çi” BÜKREŞ (Mim): 4 18 Piik — 18 Orkestre — 10,16 ©” — 21 Saksofon konser — 2145 72.15 Piyano, ROMA (im): o 2i Haber — 21,15 Musiki — 318” ro BUDAPEŞTE (8804): 10,15 Pik — 1830 Konsor — 3 yes — 3,36 Piyano konser. . | | VARŞOVA (4itm) 3. “adin Pink — YT Plak — 1530 ger — 2115 Konser — 29,15 Dans : pe d addid