29 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9
yap “aprepey ng Umyeayyeur Hepunpyey 1s0p08 ut ğine oyy Kumzodruyu - Wo yağış “aşinuoyg ujdrrzeu odroimey “mi #fağnuo; opadısnang nazms oyyy Wo: ap « 4oknungng biyo ejiysi uopouıguş UN3 o op ug veyeJ “Ipj98 e (ingusasy) Sog ayuy agg *uryşağ yezByaz 1g w13i ysoaye 8 pminaç epunpyey Kaojâı oluş “skog rayey yu 293 şart 0p uag “nyeoedek opp yea nung Mazeu okroyray İrşğrmuytaa yokyyejes ekurSi oya 08 34 pese ığipoyar Hoyosocu ng vunuzcu odiroy BYUNİ “uma yoredi zruyek suruusyop ap uog “pop “umydek 24494 tredsye ng opyey eğrpeudek Sy yaa “A, 9A Ipasa deko ep O İuypop “unpzodıpe nar YON, a4 umpaos 98ög YARI 'apzokruyıpa öpves <p van oya opuyoyyayasp Ydn4Ay eiyey 1413 181p “euro yışvanur ouysoprey yokunafour setimi HGez vpeyoyna isiyooar Baju 1plıgiğ rezek £oğ 1g opr yep opazayuznaz o kog yAvI İynpsokıpı8 sogur “99 Ojlayr Mag ürefipe O “propo devr isecapo örur -ifge uag YAYI nung “pJUSA ret oyiadızenya ekturepyok res uyojzyığap eymen ng 9p349f < ezme vopa WeKosa9 2908 O nönuye Jpof 41g 100p uoureuruz 1941284 repunğnpjo PALA Op ryefeyut 198 (og SA Siena yopaz uopuysog vird YEJEL Dun$ vur ver Paşayla zannedersem Halil Bey buna en zi- yade muteriz olacak gibi addediliyordu. İyice ak- lımda yok, bu kabil mesaili defterime de yazma- dığım için bazı işarat koymak suretile © meseleyi kaydetmişim. Aramızda Cahit Beyin tavassut et - Besi de mevzuu bahsolmuştu ve Cahit Bey Avru padan geldikten sonra Talât Paşanın yanma gel - mişti, Ben de oraya gitmiştim. Nesimi Beyle Ha - Ki Bey de oradaydı. Fakat Talât Paşa Cahit Bey lo daha evvel görüşmüş ve: “Ben Avrupaya gide- yim, çalışayım iş berakis olursa benim üzerime atı- nız,, demiş. Talât Paşa, Halil Bey gittikten sonra bunu bize anlattı. Ben bu meseleyi başka bir gün daha tekrar mevzuu bahsettiğime dair defterimde işaretim #ar, fakat o vakit Talât Paşa bu hususta kanaati kat'iyesi olmadığından dolayı işi uzatı - yordu. Hatta Talât Paşa Berline gitmeden evvel Nesimi Bey de hazır olduğu halde, bu meseleyi tekrar ettim ve: “Paşa yokken hariciye nazırı bu işi yapsın,, dedim; o da: “Ben avdet ettikten son- ra dedi, Muvafakat etmedi, esasen Nesimi Beyin de Talât Paşa burada yokken böyle bir şey yapmı- ya hevesi yoktu; üzerine almak ister i nasnaleyh bizim tarafımızdan şeraiti sulhiyeyi an- ee asyapog MAZADUI “esarp “ko yazoyoznu vurus 2a dae3 Uray şofnuuy in 24 onler Hiyeuoer şar any muzonr ($3904rvz0p3 afıgıy nununş opaydaa 49 yad0po tpAoI 019) ziyamreyneş SA zısakemp Igrupg,, sapjene ng İznso41528 öpnes nounpsop OPJeY O — S5Y ak 11 ye>okijkgs upuryyey sayyens “Pupgt * öğgens ng oğayı> UNNpJO Jyvp eseyye nuz 4amgv zrropug — dog vepaguez prstusp “atpepunppey 'Hopouz8 ögrey Zısıyea oA zıedogaç pens young “rşöruyıdu 95193) — sy igtadpsı uag yemgue> yesi USA 94yea ... (nişanı vpeang ıgsa sasi uag tunsoy Hayy) arşğncıpng ureyiy 910 — “anki ye “akeii — (gpogsyeş) deg sey öinpnu yok seren 444 epyyoyA yspoonr arap vung guslenpnyy) Kagg ıgıfeliy dey Sanyo drog “ey u3k4r vey uepung — (inguısç) £9g tursoy “anar 1 opeyi epunanznı ognü rurŞıpoykayey rurğıpıu ismail Cânbulat Bey — Bu sual alelitlak har - bin idaresine mütealliktir ve ben kabineye dahil olduğum zaman harp devam etmekteydi. Binaena- leyh ben bu suali altıncı sualle birleştirerek cevap vereceğim. Biliyorsunuz ki başkumandanlık vek: leti meclisçe kabul edilmiş bir şekildir. Halbuki başkumandanlıkla harbiye nezaretinin tevhidi bü- yük bir kusur olduğu cihetle ben buna muarızdım. Netekim kabineye girmeden evvel Talât Paşa ba- na kabineye girmeyi teklif ettiği vakit, bu husus- taki fikrimi de tekrar söylemiştim. Fakat pa: “Sen gel, bunu sonra hallederiz,, demişti. Va: nezareti ifaya başladıktan sonra, zannedersem be- şinic günü, İspanyol nezlesinden hasta olduğum cihetle heyeti vükelâda ve içtimalarda buluz dım. İyi olduktan sonra da bu mesele tekrar hâdi oldu. Filvaki hastalıktan kalktıktan sonra nezarete ilk geldiğim gün zatı şahane, “Başkumandanlık vekâleti,, unvanının kaldırılarak erkânıharbiye ri- yaseti unvanına kalbedilmesini Enver Paşaya tek- lif etmiş Enver Paşa da bu meseleyi Talât Paşaya söylüyordu ki bu esnada ben de sadrazam paşanın yanma gel . Mesele mevzuu bahsolduğu hetle ben de mübahaseye karıştım ve: “Bir erkâ niharbiye reisi bir de harbiye nazırı olsun,, dedim. ap “zarpyan öaroyaş 1g oyf9g wopzug okuerayy va yar önezğipoyave Şe geyumg oA zrprr AVA zir paejung prayüramşayadz efyety apse er nung SA runs opuna seyis cer gJey 'nğnuuye vurureu npao'n. “po vekagnar sapşadı yo3u1g epey unp 35 okumş — (yesinenpnyy) &og ıgıtekiy d “aanpyo angoouz Oyla Aruraoy opayezou un? 419 tuşsypusy Tokuyru v3 rpamreye og 93 urğıpağud oyatezou - s0f4okyyığ Kzuymar on orezou yareo Umang 54 1 “asi üejo ya ApNGE uLdefuo EYyeŞŞ YIpAA #yapuu 2p9u1p35 v9 28 ag vülyeraggsöon Uzzejung 9 5)dodrunue7 reryaye gesuy greyts ou uspakısam 1g aykog viuos Cw - popo yeunyo uzhpy ezmrevekıd iepesıyeur e e undramruop Pjlog — (mgureşsç) Kög turisay aruypduyomop “zarf “e oraytay apyığap 242 sesiyuy,, vesünyo zrumvur - yyvar uvpavsyur 0 — (okueatg) 0g Mv “Dpanek - 4p pese “vape epi "yu uryee uaploK uyjı Zr “1p9 yioroz 098 ruryeas ununa yere, uarğıceure) - ng 2705 wyivg yun uypamo ut ÜZEN — BAM LİNVA — be kercümerç olmuştur. Gariptir ki Enver Paşanın o sözüne içimizde inananlar olmuştu. Ilyas Sami Efe., (Muş) — Beyefendiye mantkt olarak teveccüh edecek sual ikidir. Biri kabineye dahil olmuş, yani seyyiatına kani olduğu refikleri* le neden teşriki mesai ettiği ve sonra kabinede bu- lundukları zaman tarzı mesaileri, yani harbin me- savisi hakkında ne teşebbüste bulunduklarıyla ha- kikati henüz anlaşılamıyan sebebi istifaları. Ben- deniz bu üç suale cevap vermelerini teklif ediyo- rum. İsmail Canbulat Bey — Evvelâ birincisine ce - vap vereyim: Talât Paşa kabinesi ilk teşekkül et- tiği vakit bana posta ve telgraf nezaretini teklif etmişti, fakat ben o vakit kabineye girmedim, çün- kü kabineyi iş görecek heyet halinde tanzim et - mediğini anlamıştım. Binaenaleyh böyle iş görme- si ihtimali olmıyan Sait Halim Paşa kabinesi za * manında suiidaresi görülen bazı arkadaşlar da bu- lunduğundan kabinenin iş göreceğine ümidim yok tu. Muahharan geçen kânunusanide Talât Paşa, ia“ şe nezaretini teklif etti ben o günkü şekli idarenin daha beter bir hale geldiği için kabineye girmek istemedim. Hatta pek ziyade üstüme düşmüşlerdi. Enver Paşa bir buçuk saat kadar bana mevailte —w— tanyayppaz yeoue İıpgssş oje veyey Apyıpa opsang, uepepoyna tasumsus vp ng Sunparppıg Duninpjo yiyeymur odisesonumusı; aa urpanpzek olgun Şax zor 1g oarupur ou okipyup öy aseğyi wp unung oşüy arpaşdeğnuz Süneyeaes 1 “ne PE arpa 190203 3puyje) Gopuyasez uujanurur agsues ve oğyyssyse Srggas maya eney “öndrey — moyek ooulgronaz oppuur ng 24 zıpasa ap spur 4g pa£oznur vununuu yongvur uoyv7Z “1p40f sörmmouzaykgs opyey Mepyapyo oypulyagB uvuruzu sunuz ojuyuag turrepyapyo opyouapugğ ozgsuus 11 -epizek efepunpyey yvemar ayse sajıomoreB veye “rarzeyaokizopugf — vutrejmezduz apeme yoysu afıagey Hoyse yereysoy uapursapprar pfepunpyey Uye) unumunuruy afığıp darepi zayomyozeğ wsses <3 'niipıpa v3N pAa2 uapouı? okoulguy a9cues yeedis pyun3 3a Grusayıpa spsues upumuvurez yengysur yg nfsakıykos nnuf yezuy pore - ek oyıgosuy rsaunığ > (uryan) arefe VEL “1 eour uajp9 Opar YAYINDA tusumuz “pul Eyep vAryoyna romu ur urŞıpoykgs alayı vog 94 unpop “ardosspo yet eezeroyluy 81 ng, bulundu. Her türlü yardımı yapacağından bahset- ti. Fakat ben harbiye nazırı Enver Paşaya, levazım reisi İsmail Hakkı Paşa varken çalışmanın imkâ- nı olmadığını söyledim. Sonra iaşeye nit bazı tet- kikatta bulunmak üzere Almanyaya gitmiş ve (İs- tanbul) a avdet etmeden evvel (Brestlitovsk) mü- zakeratı için Berline gelmiş olan Talât Paşayla görüşmüştüm. İstanbula avdet ettikten sonra iaşe nezareti teşkilinden sarfmazar ettikleri için mese- le öyle kalmıştı. Fakat o zaman, teferrüntr şimdi hatırımda yok, birçok mütalebatta bulunmuş ve kanunuesasiye istinaden cereyan eden mesail hak- kında itirazat dermeyan eylemiştim. Meselâ mat * buatın sansör edilmesi, idarci örfiyenin esbabı keriyeden dolayı idare olunması gibi.. Hatta Halil Bey de, birkaç defa, Talât Paşayla | görüşüldüğü vakit bulunmuş ve: “Mademki harpte matbuatn sansör edilmesi lâzımd virine söyle kanunyesasini zırlasın, kanunuesasi idarci örfiyeyi de ihtilâle ait olarak tecviz ediyor.,, demişti. Bunun üzerine ben 'de dahilye hukuk müşaviri Osman Beyi sadaret dairesine davet ederek bu tadilât hakkındaki fi“ rlerimi kendisine söyledim ve bu, Cemal Paşa « nım dahiliye nezareti vekâletindeyken heyeti vüke
