20 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

a Türkiyede şirket | hatları - bahalı p nakliyecilik iyede nakliye işlerile uğ - XIX asırda Türkten baş « âle- $ am imtiyazı haline girdi. De- yeti (“Nakliyeciliği olsun, kara nak - alât İ eciliği olsun devletin elinden . Yabancı şirketlerin birer ka- sın8 Yasıtası haline girdi. Dün - nik 4 Un bir çok yerlerinde büyük gös | “iye işleri (o devletleştirilmeğe nuf indığı zamanda Türkiyede 530 a n aksi oldu. Bunun se- ini burada anlatmak istemem, ik İsini yabancı sermayelerin ty na terkeden Osmanlı im- ite torluğu ne bir nakliye siya - 15) “e, ne de milli iktısat unsurla- rü” hakkında bir fikre sahipti. ati” ka memleketlerde demir - milli iktısadın bir bağı sayı - Osmanlı ülkesinde nakli - bir kazanç vasıtası addo - ru” ay! irdu. Türk kurtuluş hareketinin ik - cephesinde en keskin, en gö- tarafı nakliye işlerinin tarafından halk hesabına edilmesidir. Vakıa bu - b Türkiyede devlet tarafından len hatlar ecnebi sermayesile ül etmiş olan hatlardan da- Uzundur. 1923 denberi Türki- hudutlarında her gün, bir kilo- ire mesafede kazma işliyor, ray niyor, dingil dönüyor, loko - wi düdük çalıyor. Her gün bir netreden daha fazla demiryo- demiryolculuk işinde Türkiye- Yepyeni bir rekor kazandır « tır. Fakat, bütün bunlara mu - bil Türkiyenin bütün hatları Se BASLİRESAZ DÖYİEYİCE eline göçmiş değildir. Os 20” Anlı İmparatorluğunun “verdiği iyazlara dayanarak işlemekte- r, o”. İmtiyazlı şirketin işleme şartı, et demiryollarının işleme şart- dan tamamen ayrıdır. Şirket ları, bütün dünyada olduğu gi- bizde de hissedarların ser - kârını temin etmek mecbu - indedir. Halbuki devlet hat - 1. bu işi umumi hizmet olarak İ âbarlar, Şirket hatları nakliye i- | ia, devlet demiryollarına naza» Yüzde beş yüz fazla ücret al tadır. , Misel olarak Aydın demiryol- Ni ele alalım: hatta tarifeler iş esasına gö- İmuş esaslara dayanmakta- Geçen seneye nazaran hayat ılığı yüzde yirmi iki derece- ad düşmüştür. Bu, şu demektir, İsen seneye nazaran bu sene eş - İntleri biraz daha düşmüştür. | Wu 10 sene evvelki vaziyetle kı- ğ Ve — X $ 6 0 ş $ 6 s o Ji, 1 2 3 8. | | hı “metredir. Nakliye masrafı bin ö “ed iz başka bir netice a- iğ k SR şka bir neti .. Ödemişten İzmire yumurta nak- den bir zat şunları anlatıyor. ty “- İzmirle Ödemiş arası 120 p | Uştur. Sandık ve talaş darasını çıkarı- l "İZ yumurta başına nakliye mas - â Kİ 20 para düşüyor. Halbuki İz- ” Vird yumurta toptan 30 paraya blmaktadır. Demek ki biz yal - * demiryolları hesabma çalışa - iz, Bir başkası anlatıyor: — Fasulyanm toptan okkası 3 tur. Fakat bunun nakliye i okka başına 60 paradü- ör. Bu ne biçim nakliye işidir? sirket hatlarınm devlet hatlarile “olamıyacağını biliyoruz. Fa- »* bu hatların işleme mantığını v müşküldür. Tarifeleri Adliyede eeeeeeemermamnsrasaner Köfteci On iki seneye mahküm oldu Beyoğlunda “Santral,, sinema- sı yanında Mustafa isminde bi- risini öldürmekten sulu köfteci Fazlı, bir müddet evvel İstanbul Ağıreeza mahkemesinde on beş sene ağir hapsa mahküm olmuş, Farlı, karar bildirilince cezalan- dırılmasından moğber olarak, mahkeme heyetine karşı yakışık almiyacak bir takım şeyler söy- lemişti. Bunun üzerine bakkinda derbal zabıt tutulmuş, mahkeme beyetini tahkir ettiğinden dola- yıda, İstanbu! ikinci ceza mah- kemesince muhakemesi görül müş, altı ay hapsına karar ve- rilmişti, Fazlının Mustafayı öldürdüğü için on beş sene hapsına dair verilen büküm, temyiz mahke- mesince bozulmuş, bozmıya u- yulmuş, dün Ağırcezada yeniden muhakemesi yapılmıştır. Neticede, bu ceza müddeti, on beş seneden on iki seneye indirilmiştir. Maktülün varisleri- nede iki bin lira tazminat ve- recektir, Taş için Geçenlerde, hap'sanede Murat isminde bir mabkümün bir ar- kadaşile kavga neticesinde ya” ralandığım, birkaç gün sonra öldüğünü yazmıştık. Bir taşla yaralanan ve bu ya- ralahbma tesitile ölen Muradın cesedinde yapılan o'öpsi, kendi: sinin tetanos hastalığından öl- düğü hakkındaki teşhisi teyid etmiş, Tibbiadii, taşta bulunan tetanos mikrovünün ölüme se- bep olduğuna dâir rapor ver- miştir. Murada taşla vuran hakkında ölüme seböp olmâk maddesin- den tahkikat yapılmaktadır. Belediye memurları beraet ettiler Istanbul birinci ceza mahke- mesiide, bazi belediye memur. ları aleyhindeki bir dava neti- İ celenmiştir. Dava, kullanılmış sinema bi- letlerinin ikinci defa satılmış olması işini örtmek için bakika- te zıt zabıt varakası hazırlamak ve sinemaya biletsiz adam ka- bulüne göz yümmak davasıdır. Bu suretle “Darülâceze,, nin za- tara uğratıldığı noktasından, “ Dartilâceze ,, müfettişlerinden bazıları aleyhinde takibat yapıl mıştır. Muhakeme neticesinde, iddia sabit olmamış, mubakeme edi- len İbsan, Âzmi, İşwai!, Hasan, baydar, Emin, Ali Emin ve Aziz Beyler, beraet etmişlerdir. amma herhangi bir imtiyazla elinde bu- lunduran bir şirket eşya nakliye - sinde aldığı bu vaziyetle bir defa milli iktisat cihazının yapıcısı ol - maktan çıkıyor. Milli iktisat ciha- zında bozguncu oluyor. İkincisi, bu yüksek tarife va - gonların boşuna dingil aşmdır - masma sebep oluyor. Tabit bunun bir neticesi de şirketin umduğu kârı elde edememesi ile neticele - niyor. Şirketlerin kendi kârları için düşünecekleri şeyleri kendilerine bırakalım, fakat milli iktisat ciha- zmı düzeltmek vazifesini üstüne alan hükümetin tarifeleri başın- dan nihayetine kadar göz geçir - mesi artık bir zaruret haline gir - miştir, e Mühim birkurnazlık Pi Belediyede Ağaçlar Parça mı,paçavra mı? Rastgele şuraya İstanbul gümrüğünde son aylar içinde çok mühim bir gümrük res minden kaçırma işi yapılmaktadır. | Istanbul gümrüğü muhafaza mü dürünün dikkatli kontrolu netice - sinde yekünu milyona yaklaşan İ gümrük resminden kaçma işi ni - ! hayet anlaşılmış ve bu işleri yapan "lar aleyhinde takibat başlamıştır. Mesele şudur; İstanbulun yüksek sermayeli bir firması Avrupa, ve Amerika ile es ki elbise işi yapmaktadır. İlk zamanlarda muntazaman es ki elbisenin tabi olduğu gümrük resmini vererek memlekete eski el | bis gtirm bu firma ndense son ay - | larda bir kurnazlık düşünmüştür. Bu kürnazlığı iyic tatbik edebil - mek için Avrupa ve Amerikadaki muamele yaptığı firmalara da ha ber vermiş o Larihten sonra gönde rilecek elbiselerin parça parça san dıklarda gönderilmesini bildirmiş tir. Bu emir iizerine o müesseseler mikroplu olduğu de elbiselerin kollarımı ayrı bir va- purda, pantalonlarını ayrı bir za - manda, yeleklerini de ayrı bir va- kitte göndermiye başlamışlardır. Dikişleri sökük vaziyette bulu nan bu elbiseler İstanbuldaki fir - ma tarafından eski paçavra ismi al i tnda gümrükten geçirilmekte ve İ ona göre resi mverilmektedir. Hal buki elbisenin gümrük resmi ile pa çavranm gümrük resmi arasında çok büyük fark vardır. Nitekim bu firmanın şimdiye ka dar yaptığı muamelenin gümrük resmi yekünu da bir milyon lira - 4 ya yaklaşmaktadır. Gümrük idaresi bu vaziyetten haberdar olunca derhal tahkika - ta başlamış ve firmanın yaptığı kurnazlığı iş üzerinde tespit ede- rek kanuni takibata girişmiştir. Öğrendiğimize göre diğer bir müessese de iki sene evel ayni işi yapmış v o zaman gümrük idaresi ile tüccar arasında büyük bir ihti « lâf çıkmıştır. "Tüccar şürayi devlete müracaat ederek bu elbiselerin parça resmi- ne tabi tutulacağı hakkında bir ka- rar almıştır. Ondan sonra bir müessese ikin - ci defa olarak şürayi devlet kara - rından istifade etmek için ayni işi yapmış ise de şürayi devlet ikinci kararında; ilk kararın yalnız bir defaya mahsus olduğunu ve ikinci muamelenin elbise resmine tabi tü tulması lâzım geleceğini bildirmiş tir, Bunun üzerine gümrük idaresi de bu tacirden elbise resmini al - mıştır. Yeni yakalanan müessese şura- yi devletin birinci kararma istinat etmek istemişse de dinlenilmemiş ve derhal gümrük resminin veril - mesi istehmiştir. Müessese güm * rük resmini vermediğinden mah - kemeye vrilcektir. emrecan se erer TANA Nazım Hik met Beyin muhakemesi “Gece gelen telgraf, :simli kitabındau do'ayı Nazım Hikmet bey aleyhinde açılan dava sebe- bile, dün kendisinin tevkif edil- diğini yazmıştık. Muhakemenin ne zaman başlıyacağı henüz Sİ belli değildir. i buraya dikilemez Hiç bir bilgiye istinat etmeden ri muntazam surette sokaklara ve yollara ağaç dikildiği görülmüş - tür. Belediye dün şubelere gönder diği bir emirle, bundan sonra, esas itibarile şehir için faydalı olan 2- ğaç dikme işine dikkat edilmesini ve belediyeden harita ve izahat a- Immadan ağaç dikilmemesini bil - dirmiştir. İ Kimsesizler yurdunun nizamnâmesi Galatada açılacak kimsesizler | yurdunun nizamnamesini hazırla- mak üzere dün Vali ve Belediye reisi Muhittin Beyin riyaseti altın da bir komisyon şehir meclisi sa- lonunda toplanmıştır. Toplanmada belediye reisi mu - avinlerinden Nuri, iktısat müdürü Asım Süreyya, Maarif müfettişle - rinden Hilmi, hapishane müdürü İbrahim Zati, sanayi müdürü Re- fik, maarif müdürü Haydar, dok - tor Fahrettin Kerim, ticaret mek- tebi muallimlerinden Servet, Hâki miyeti Milliye yatı mektebi müdö rü Fehmi, Dumlupmar yatı mek - tebi müdürü Hüsnü Beyler bulun - muşlardır. Toplantıda Hilmi, İb rahim Zati Beylerin hazırladıkları talimatname projeleri okunmuş, vurdun vaziyeti ve idare şekli ha'- kmda © görüşülmüştür. Yakında ikinci bir toplantı daha yapılacak- tır, Tıp salnamesi Maarif Vekili doktor Reşit Ga - lip Bey tıp fakültesi talebe cemi » yeti tarafmdan (çıkarılacak olan tıp salnamesinin fahrt reisliğini ü- zerine almış, ve yazı yardımların - da bulunacağını vadetmiştir. Sal « namede fakültenin eski diğer ho - calarımın resim ve hayatları kli - nikler seriryat tekâmülleri, tibbiye lilerin hüriyet mücadeleleri, cemi» yetin tarihçesi ve birçok yazılar bu İunacaktır. Salnamenin güzel bir surette çıkması için çalışılmakta - idir. kler Ağır cezaya verildiler Himmet, Ismail, Abdurrahman isimlerinde üç kişi aleyhindeki bir dava, dün Istanbul birinci ceza mahkemesinden ağır ceza mabkemesine verilmiştir. Dava, çalmak ve esrar taşımak davasıdır. Dava, ağır ceza mah- kemesinin salâhiyeti dahilinde görüldüğünden, ceza mahkeme- sinden oraya gönderilmiştir. 15 Yıl evelki VAKIT | 20 Mart 1918 — Kafkas cephesinde ahiren ordumuz ta» rafından istihlâs edilen yerlere tâyin edilen memürini mahalliyenin fik kafilesi dün hare- ket etmiştir. — Ben yirmi dört saat zarfında İstanoul şehiri ve elvarmda lekeli kümma müsade yir. El altıdır. — Çapada sakin Zehra Hanım biken ço- İ cuk misafirbanesinden evlâdı manevi olarak şehirin muhtelif taraflarında gay-| Ticaret ve iktısat eeemrermemeremnzee, Türkiyenin umumi maden vaziyeti Ticaret odası Türkiyenin umu « mi maden yaziyelini gösteren bir kitap hazırlamaktadır. Bu kitapta memleketimizde ne kadar maden olduğu, hangilerinin işletildiği gös terilecektir. Oda bunun için birçok vilâyetlerdeki ticaret odalarına müracaat ederek malümat istemiş- tir. i Gelen malümat tasnif edilerek ! hazırlanmaktadır. Dün de İzmir ticaret odasından malümat gelmiş tir. t Bu malümata göre cenupta, An | talya ve Mermerise kadar olan ha valide, şimalde Bandırmaya kadar olan mıntakada birçok krom ma « denleri vardır. i Cenuptaki madenler ile Balıke- sir — Kütahya yolu üzerindeki ma denlerde işlemektedir. İzmir tica « ret odasının verdiği rakkamlara göre cihan krom maden istihsalâ- kısmı da Afrikadan çıkarılmakta» dır. Memleketimizden 1932 senesin- de çıkarılan krom madeni ise 50 bin tonu bulmuştur. Sanayi erbabının nelere ihtiyacı var? İstanbul ticaret odası bütün sa- nayi erbabının nelere ihtiyacı oldu ğunu gösteren bir rapor hazırla - maktadır. Bu rapora yazılacak malüme! için her sanayi erbabının ayrı ayri fikirleri sorulmuştur. Gelen cevap lar tasnif edilmektedir. Tasnif işi bittikten sonra hazır lanacak rapor bütün sanayi erba « bımın dileklerini göstermek itiba - tile çok mühim olacaktır. Moskova ihracat müzesi Moskovada ihracat müzesi na - mında bir müze açılmıştır. Bu mü- zede Rus ihracat cmtaacı teşhir €- dilmektedir. Müze tertip heyeti ta rafmdan İstanbul ticaret odasına da Emtaa hakkında malümat gös- teren broşürler gönderilmiştir. Tiftik resminden şikâyet ediliyor Bazı tacirler İstanbul ticaret o - dasma müracaat ederek memleks timizin belli başlı satma maddele rinden olan tiftikten fazla duhuli- ye resmi alındığını, buna mani 0- lunmasını istemişlerdir. isveçte tütün resmi Isveç hükümeti, gerek İsveç için de işlenen gerekse hariçten gelen tütünlere yeniden bazı isim koy- muştur. Ticaret Odası memleketi - mizi alâkadar edenbu havadisi tacirlere bildirmiştir. Almanyada yeni bir nezaret Alman hükümeti (Milli propa - ganda nezareti) isminde yeni bir vekâlet kurmuştur. Bu vekâletin vazifesinin başında iktisadi işlerle uğraşmak vardır. Vekâletin hazırladığı ilk propa ganda broşürleri İstanbulda milla; darlara gelmiştir. ihracat ofisinde İhracat cisi raportörlüğüne ta- aldığı üç yaşalında Samiye binti Ömer nam | yin edilen iktısat vekâleti müşavir çocuğu Üstünü girletmemesi için kızgın maşa “e bacaklarını ve vücudünü yakarken öldür- lerinden Şefik Bey dünden itiba » | ren yeni vazifesine başlamıştır. lili tr 250 bin tondur. Bunun mühim 4 İON e m