20 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüzü çıktı Topluhığu yükseltecek Manivela: Güzel san'atlar Tazık sonlarına yetisebildik, Darülbedayün on gündür oynadığı Büyük tkramiye opereti dün sahneden kaldırıldı. Celâl Esat Beyin bu eser üzerinde aylar ve aylardır çaliftığını ağızdan ağza içittp duruyorduk. Hatta onun ilk ismi bir iki üç dört idî, sonradan Büyük İkramiye'ye kalbedilmis olduğundan bile haberdar olmustuk. Tayyare piyangosun dan bilet alarak bütün umutlarını, eroellerini hep bu bilet üzerine toplamış olan bir genç, dervişin fikri ne Ue zikri de o olur kabilinden, biletin numarasını teskil eden rakamlan diline dolamış, bir iki üç diyip gidiyor. Bes yüz bin liralık büyük ikramiye d« bu bilete düsmez mi? Arbk beri gelsin hakikat olan o bütün umutlar ve emeller. Bir türü insanı tayyare ile Tebriz'e kadar götüren para kurveti bizi nice güzel ve garip âlemler içine atıyor. Son bir tabloda Sğreniyoruz ki bütün bu âlemler meğer bir rüya imiş. Kuvvetli sanlman bir hulyanın rüyası. Denebilir ki Celâl Esat Bey eserinin mevzuunda sanki operetin ne olduğunu ve ne olabileceğini de anlat jnak istemis: Renk renk yaldizh bir •abun köpüğü. îşte bu eserin kiymeti bilineme nais, önüne geçilemiyen bir çok ek•iklikler, hele yanhf anlayıslar ve yanhs anlatışlarla güzel bir eser gören veya görmiyen ve galiba biraz da görmek istemiyen gözler önün1de gttme gitmis. Evvelki gece Büyük tkramiye'yi zevk Ue »eyrederken bütün bunlan içimiz acıya acıya hep böyle düfünüyorduk. Münasebetsiz tesadüflerin birlesmesi neticesi olarak eserin kıymeti bilhunemis ola bilir. Fakat biz vicdannnızın simdi daha büyük bir zaruret haline gelniş emrile açık ve yöksek söyleriz ki müellifln muvaffakiyeti muhakkak ve şerefi ise aynen ve tamamen mahfuzdur. Büyük İkramiye geçen •eneJenbcrl ~op>ret «dıyla sahneye çikarmağa çahstığımız ve alıstığı mız eserlerin hiç birinden asağı degildir. Hatta hata işlemediğimize veya mübaliğaya düşmediğimize kani olarak onun yer yer olduğu gibi toplu heyeti yönünden bir çok yukseklikleri olduğunu bile «öyliyebiliriz. Diyorlardı ki Büyük Ikramiye'nm temsilinde Hazım'ın bulunmayışi, Vasfi Rıza'nın rol almayısi san'at kârlar kibarile temsili yoksul [ 1 ] düsürmüş. Büyük Ikramiye'de bu lunmıyan san'atkârlanmızın yok suzluklan hissolumnamak mümkün ofanamakla beraber her hangi bir eserin mutlaka muayyen san'atkârlar tarafmdan temsil edilmesini Utiyen ftiyadımızm bu çocukluğunu yene memenin bizim için bir iptidailik teskil edeceğini niçin düşünmüyo ruz? Bilâkis biz Büyük lkramiye'de yeni yeni kabiliyetlerm daha ziyade tebarüz ettî^ini görmekten metnnun bile olduk. Kör değneğini beller gibi, hele tiyatroda muayyen sahsiyetlere kakrhp kalmakta hiç bir isabet ve hatta imkân olamıyacağım kabul etmeliyiz. Çok eser ve çok san'atkâr: Bu sahanm istediği budur, ve hatta bu sahanm gHtikçe daha belli bir varhk olabilmesinin sırn işte bura dadır. Bilhassa bu meydandadır ki bir iki gül ile bahar olamaz. 28 umhur Ooküzuncu sene: No. 3186 Roma'daki mülâkatlar Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kiilüphaneyi bir İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektap adresl: Cumhnrlyet. İsîanbul Posta Kutusu: Istanbul, No 24b Telefon: Basmuharrir: 22368 Tahrlr mödflrü 23236 tdare muduru: 22365 Matbaa 20472 arada evinize geKran an faydalı eserdir. Her evde bir Pazartesi 20 Mart 933 fane bulnnmak lâzımdır. Dil anketi Musolini ile Makdonald neler görüştüler? f?=9 uncu liste = Ingiliz Başvekili yarın Paris'e giderek Fransız ili ile de konusacak Roma 19 (A. A.) M. Moc Donald ile Sir Jhn Simon, dün tngfltere sefaret hanesinde samimf surette verilen ziyafette hanr bu lunduktan sonra sehri ve bilhassa Saint Pierre'i, Janicule'ü, CapitoPu ziyaret etmiş ve müteakiben Venedik sarayma gh mislerdir. Orada mükâlemelere basIanacaktır. M. Musolini, lngüiz Nazırlan • na Venedik sara • yında bir ziyafet Makdonald plânı hakkmda bir makale yazan edd Fransız Başvekili M Heryo'nun bir kaç ay evvel Ingiliz Harieıye vermiftir. Nazırt ile beraber alınmıs bir resmi Roma 19 (A. nald, beraberinde km olduğu halde A.) Dün gece saat 20 den sonra M. Capitole'n ve muteakiben Forum'u gezMusolini ile tngiliz Nanrlan arasında miştir. cereyan eden müzakerelere dair hiç bir tngiliz Başvekili saat 11 de Fasist mtebliğ nesredilmemiştir. Bu görüşmenin kılâbı muzesini ziyaret etmiş ve orada mevzuunu malî mes'elelerle beynelmilel işlere ait noktai nazarlar teabsınin teş fnka kâtibi umumisi M. Marinelli tarafmdan karşılanmifhr. kfl etmis olduğu beyan edilmektedir. M. Musolini tarafmdan Venedfe sa Saat 11,45 te Nazırlar Kral tarafınrayında verilen ziyafet, saat 21 de baş dan hususi surette kabul edilmislerdir. lanustır. Ziyafette 110 davetli bulun Saat 12,30 da Quirinal sarayrada bkmustur. ziyafet verilmiştir. Kralın sağmda M. Yeroeğm sonunda M. Musolini fle Makdonalt ve solunda M. Musolini o M. Makdonald Ingütere ve ttalya kral turmuslardo. lan serefine içmişlerdir. Roma 19 (A.A.) M. Makdonalt Yemekten »onra M. Musolini, Sir fle M. Musolini arasmdaki ilk nrâlakaun John Simon 0« uzun miiddet umumi mahiyette olduğu söylenmektedir. tki basvekil, Avrupa'nın iktuadî ve M. Makdonald da Maliye Nazm M. siyasî sahada yem'den ihyası hakkındaYung ile mülâkatta bulunmustur. ( Mabadi 6 mct sahifede ) Bu sabah saat 8,30 da M. Makdo Masraf bütçesinde fazlalık Ankara 19 (A.A.) T. D. 7", Cemiyetinden verilmiştir: Karftltfdarı aranacak arapça ve fança kelimelerin 9 numaralı Usteti şadar: Maarif, İktısat, Sıhhiye tahsisatı niçin arttı? İktısat Vekâleti bütçesinde bilhassa ofis teskilâtına ve propagandaya genis yer verilmîsur Ankara 19 (Telefonla) Yeni masraf bütçesinde 1932 senesine nazaran görülen fazlalıklar bilhassa Sıhhat, tktısat ve Maarif vekâleUeri biitçelerindedir. Sıhhiye bütçesi 932 bütçesine nazaran 195,000 liralık, iktısat bütçesi de 165,000 liralık bir fazlalık göV termektedir. Sıhhiye Vekâleti biıtçesindeki fark trahom, zührevî hastahklar ve sıt ma mücadelelerıne ayrılmış olan tah sisattan ileri gelmektedir. Trahom ımicadelesi için 932 dek: 72,000 liraya mukabil bu sene ko VeJcâfetlerinin bütçeleri fazlaîaçtınlart nulan miktar 149 bin liradır. Zührevî tktısat VekıU Celâl. Sıhhiye VekÜİ hastahklar mücadelesi için 199 bin Refik Beylec Iira konulmustur. Sıtma mücadelesi sine yapılan zamdır. Ihracat oflaleri için 926,056 Iira konmushır. Geçen teskilâtt için bütçeye 140 bin Iira sene bu miktar 696 bin Iira idi. konmustur. Geçen sene bu m i t a r Istanbul Leylî Tıp Talebe yurdu ma72 bin Ura idi. Limanların temizlesarifi için 147 bin Iira konmuş mt, tarama masarifi karsıhgi olarak tur. Bu sene Talebe yurduna verile30 bin Hra konmuştur. Bu para. g« • cek olan fazla tahsisat makine, alât ve edevat nriibayaasma ve 8 bin H çen sene 1000 Iira idi. Dahilde ve hariçte açılacak sergfrayı geçmemek üzere talebeye ve rilecek ücrete karsılıktır. Bu ücret Ier için 60 bin Hra konmustur. Bv Yurt talebesinin Fakülteye kayit raas. para geçen sene 45 bin Iira Mi. raflandır. Propaganda, nesriyat, sinema fı • Hmleri ve makineleri için gcçen sen« tktısat bütçesine yapılmıs olan (Mdbaii 8 ma taMfede) zamlann en mühimmi thracat Of i • l~tbda 2tbra $İcmal 4îcra 5lçtihat 6tdare (Bedaetten) 7İddia 8ldman 9ldrak 10thale Uthdas 12thraz Gelen cevaplar 3 cu sahıfemızdedır Listede çıkan kelimelerden manaları birden fazla olan • Iann her manası için ayrı karsılıklar ilerî sürülebilir. Eski borçlar ve Osmanlı Bankası İtilâfnameleri Bayramdan evvel imza edilmesi nıuhtemel... Ankara 19 (Tdefonla) Paris'ten bura ya son gelen malumata gö re borçlar ve Osmanlı Ban kası rtilâfı mev. zulan üzerin deki müzakefat bitmek üzere ^n** îmzanıh bayramdan ev» e l yapılacagı Şukfli Bey kuvvetle ümit ilunmaktadır. Osmanlı Bank.sı i le olan itilâfname 1952 senesine kadar mer'iyet mevkiinde kalacaktır. Bu günkü Heyeti Vekile içtitnamrfa Saraçoğlu Şükrü Beyden gelen malumatm tetkik edildiği tahmin oIunmaktadır. Gerginlik artıyor! İngiliz'ler, Rusiann Ingiliz mühendislerini kavga çıkarmak için tevkif ettiIJerini söyîuyoriar M. Litvinofun Mühim beyanatı Londra 19 (A.A.) Dört tnguiz mühendismin tevkifi mes'elesi hakkmda tngiltere ile Rusya arasmda notalar teatisine ve muhabereler icrasuıa devam edilmektedir. Şimdiye kadar îngiltere hükumeti, pek ağn bir surette devam etmekte olan ticarî müzakerelere dair hiç bir karar itfa'haz etmis değfldir. Londra 19 (A.A.) Havas ajansı bildiriyor: Tevkif edihnis olan tngdiz'Iere ait muhakemenin alenî olarak yapılacagı annolunmaktadır. Ancak mevkuflann ziyaret edümesınm menolunması ve Sovyet memurlannm İngiltere sefarethanesi tarafmdan sorulan suallere cevap vermekten istinkâf etmeleri pek mühim addedilmektedir. Vaziyette salâh olmadıkça bundan tngiliz Sovyet münasebatınm haleldar olmasuıdan korkulmaktadır. İrtica maznunları Çorum'da dün Edirne'li bir tüccar muhakeme edüdi, maznun Tıbbı Adliye gönder%or Tîmurtaş Han 5 sene hapse, 63,000 tö nen cezaya mahkum oldi Tahran 19 (A.A.) . Ci nayet mahke mesi, gizli cel sesfnde yapmıa olduğu müza " kerelerden sonra eski saray Nazın Timür taş Hanı 5 se ne hapse ve 63,000 tümen para cezasma mahkum etmiştir. Mahkumi Tunttrta. Han yetinin sebebi.irtikâp ve dolandın cıhktır. Tahran 19 (A.A.) Parlâmentonun açılması munasebetile söyle mis olduğu bir nutukta Sah, Anglo Persian oil ile yapılmakta olan müzakerelerin pek yakın bir zamanda (Mabadi 6 ınr: sahıfedeı Kus'lar aleyMnde şiddetli Ur yazan Snovden M. Litvinof an beyanatı Moskova 19 (A.A.) Tas ajansı bildiriyor: tngifiz sefiri Sir Esmond Oney M. Litvinof u ziyaret ederek Metro VH:kers Ingiliz mâessesesi mâmessfllerinhı tevkifi Avam Kamarasmda M. Baldvin (Mabadi 6 tnet $ahijedt) Gayrimübadıllere cevap Ankara'ya gidip gelen heyet azası dün tesebbüslerinin neticelerini anlattılar 23 mart ta rihli gayrimü badiller kon gresinde, bazı hususlar için hükumetle te mas etmek üzere Ankara'y» üç kişilik bir heyet gönde rilmesine ka rar verilmişti. Bu heyet işi " ni bitirerek geri gelmiş olduğundan kon GayHmubad3lerin dünku kongrestnden bir mtfba gre dün tek Bunun üzerine tsmail Müstak B. rar toplanmıstır Evvelâ, heyete Maliye Vekâletine bildirilen şeyle. dahil bulunan Halil Paşa şu izahatı ri ve bunlara alınan cevapları mao*vermiştir de madde okudu. Son kongrede tevdi edilen vat Tesbit edilen emval nisbetinde ye zifeyi ifa için Ankara'ya gittik. On niden bono tevzii hakkmdaki ta gun kalarak Maüye Vekâletile ve lebe Maliye Vekâletinin verdiği cediğer alâkadar makamatla temasta vap fudur: bulunduk. Maliye VekâJeti, Ziraat « Ziraat Bankalarından soru Bankaları şubelerile yaptığı muhalan şeylere gelen cevaplara göre bere neticesinde aldığı cevaplar ü henüz imha edilmemif iki huçuk zerine bize icap eden cevapları vermilyon liralık bono vardır. Bina di. Biz de bunlan idare heyetine tevLutfett sahlfeyi çevtrtnto di ettik.» Sırasi gelmişken sunu da söyle mis olahm ki Büyük tkramiye'de aktörlerin baskalannca eksiklik sanı lan değişikliği bir bakıma daha iyi bile olmustur. Bizde operet, yeni yeni gordüğümüz şekillerinde, orta O" yunu azmanı denilebtlecek garip bir çığıra girmisti. Fikirle yapamadık lanmızi orada taklitle ikmal et mekte çok mübalâğaya düsmüs bulunuyorduk Operet tebessüna ettirir ve güldürür. Bizim onda kahkaha lanmızi gürleten şeyler orta oyununun bir çok defa kaba da düşen takHtleri olduğuna dikkat edeceğimiz günler gelmişti. Bizde Karagöz takîtt eder ve orta oyunu taklitten ibarettir. O kadar ki pek çok eşhası olan bir oyunu bizde bir tek adam kıyafet ve dil itibarile binbir çeside pirerek kendi başma oyniyabüir. ifiımmmiiiHinınııifiınıııııııınıııııtıııuıiHiHiıınıı ııııımııııııııiııınıııııııııiıımmıııı.ıııııııııımııııımıuıııııııiMitııııiMHU ıııııım Şüphe yok, bu da bir san'at, hatta yük rolleri olduğuna kaniiz. Bu araraber düsünmede ve söyliyebilmede bizde en çok alkış topliyan bir san'at da tiyatronun yeri çok yüksek oldutasarruf yönünden gıttikçe yukseleamma tiyatro ve hatta tiyatroda oğunu biliyoruz. O işte ise henüz ecek yeni bir kudretin mahsulü ola peret bu değil, veva sadece bu değil. meklemekte olduğumuzu hiç sıkıl" bilecektir. Tiyatronun her çeşidin Bîzde operetin daha zivade tekâmümadan saklamaz, açık söyleriz. den topluluğa gelecek iyilikleri an]ü şekle ve ifadeye ait bu türlü takBüyük İkramiye bize her halde cak böyle böyle elde edebiliriz. Biz litlerin yerlerini yavaş yavas bilhasterakki manasına alınabilecek iyi ve tiyatro dediğimiz zaman onun çeşitsa fikirden ileri gelen hafif incelikgüzel taraflar bile göstermiştir. BunIerinden topluluğa nisbetle işte böylere, tekerlemelere ve karikatürlere dan dolayı onun muhterem müel le san'at eserleri anlıyoruz, ve on terketmelerile lahakkuk edebile lifini ve mümessillerini takdir ve lan bekliyoruz. cektir. Bu bir teknik isi olmakla betebrik ederiz. Topluluğun faydasına hizmette YUNUS NADİ Yoksul = Fakır güzel san'atların her subesinin bü Çorum Agırceza mahkemesl neyetı muhakeme salonunda Çorum 19 (Hususî) Agırceza Maznun bundan sonra vaktile cinnet mahkemesi salonu bugSn mürtecilere buhranlan geçirdiğinden, Fransız hasait muhakeme safahahnı dmlemeğe tanesinde yattığmdan, Mazhar Osman gelen halk tarafmdan gene hmcahmç Bey tarafmdan tedavi edildiğinden doldurulmuştu. Edirne'den getirilen bahsetti ve ağlamağa başladı. tüccar Ferit Efendi maznun yerine o • Mahkeme reisi: turdu. Avukah da mevkiine geçti. Maz Ağlama, sus! Diye ihtara mecbur nun 52 yasında olduğunu söyledi. Da oldu. vanın mevzuu izah edildi. Maznun vekili müvekkilinin Tıbbı Ferit Efendi Uzunköprü'de bir caAdliye sevkmi, fırka idare heyeti reisi mide halkı türkçe kamet aleyhine tahMustafa Beyde olan alacağı mes'elesmin rik ile maznun bulunuyordu. Reis ne de tahkikini istedi. diyeceğini sordu. Maznun Uzunköprii Müddeiumumî Tahsin Bey de maz fırka idere heyeti reisi Mustafa Beyin nunun Tıbbı Adlive sevki, Tıbbı Adlî camiye gelerek kametin türkçe veril raporu gelincıye kadar muhakemenın tehiri talebmde bulundu. emsini söylediğinî, kendisinin de« sana Heyeti hâkime maznunun mahfuzan ne, böyle bir sey varsa hükumet tebliğ Tıbbı Adliye sevkine ve muhakemenin eder» dediğim, anlattı; Mustafa Bey18 nisana bırakılmasma karar verdi. de 1500 Iira alacağı olduğu için ken Emre disini bu hale soktuğunu iddia etti. Şahın beyanatı Büyük Behzat Yirmi beş senelik sahne hayatını anlatıyor Nakleden: Cevat Fehmi 3ehzad'm çocukluğu Karmnda taş parçalaUn amator cambaz Belâh b.r mektep taiebesı Hk tcmsd Evden fırar Izahlı tiyatro temsıllerı Kanh bir turne Muhsın le, Resıt"le Naşıtle arkadaşlık Behzat tı yatro ılâncısı Sahnede yatan ve kuspe yıyen aktor Darulbedayıde îki üç gün sürecek olan bu merak lı yazı serisme yanndan itibaren başlıyoruz. J