19 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedisi inci cüzü çıktı 28 Ookuzuncu sene: No. 3185 umhuriyet tSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektup adresi: Cnmhuriyet. lstanbnl Posta fcutusn: lstanbul, No 246 Telefon Başmuharrlr 22366 Tahrtr müdurü 23236 İdare mudürü 22355 Matbaa. 20472 Pazar 19 Mart 933 Hayat Ansiklopedisi Biyfik bir kilaphaneyi fcir arada eviılze gefrreı «R faydalı eserdir. Her evde bir fane bulunmak lâzımdır. «ıınnıııııııııııımıııııınıııııııınııııııııııııtıııııııınmiMiııııııuıuıııııııııııııııııuıııııııııııııııııııııııınıııııınıııııııııiHiııııııııııııiiiııııiıiıı Kazanç Vergisi Tadilâtı Dün Ikmal Edildi Silâhları bırakma işi neye varacak? Müdahaleli iktı tat: economie dirigee Fırka programmda Devletçilik Cumhuriyet HaHc Fırkası programındaki devletçfliğe dair bu ikinci yazı • mızda 1 ] bugimkü Fırka hükumetHnizin takip ettigi iktuat siyaseti ile dünyada cari iktuat siyasetleri arasmda bir mukayese yapmaga ve mümkün oluna ona iktısatçılann kuüandıği bir ismi de vermeğe çalışacağu. Fırka programımızdaki maddelerin Cenevre 18 (A. sarahatine ve Kâtibi Umumimiz Recep A.) M MakBeyefendirıin çok veciz olan izahındaki donalt ile Sör Con tariflere nazaran; bu Umin hemen teSimon bu sabah reddüt etmeksizin Avrupa iktısatcıla sat 10 da Ce • nnm (MüdahaJeli iktuat economie nova'ya geldiler. dirigee) dedikleri bir siyaset ile tev • Hava isleri Na • em oldugunu söyliyebiliriz. ztn Jeneral Balbo, Mfidahaleli iktısat; biiyiik harpten kendilen'ne istas ' •r/ora bütün memleketlerin terketmeğe yonda hülriunet «ıecbur olduklan liberal iktısat siyaseti namına hoşamedî 8e tamamile n t ve devletin iktuatta beyan etti. doğrudan dogruya ve icabmda fllen, tigiliz Nazırlan hatta şerik olarak miidahalesini temin evvelâ deniz is • eden bir »yasettir. MüdahaJeli iktısat, tasyonuna ve son • fiberal sisteme mnhalif obnakla berara tayyare lima ber gosyaliat iktısat diyebileceğimiz nma gittiler. Marksist iktısat ta demek değfldir. DaUç tayyaredea ha ziyade liberal sistemin çokflerigomürekkep bir batürdüğü ve harbin mecnonane urafava filosu, saat tile müvazenesi bozulan ferdî faaliye11,35 te hareket tin mabvobnamasi için devletin mü etti. Bnnlardan bidahalesi demektir. Bizim Fırka prog • rine Jeneral Balbo ramımızda da ferdî faaliyet ve mesai kumanda etmek • esas totulduğundan iktuat siyasetimize tedir. bu ismi vermekte tereddüt edilemez, Cenova 18 ( A . zannmdayım. A.) M. Mak Bugün bütün dünyada (Müdahaleli donalt ile sir Johr iktuat) siyaseti Sovyet'ler müstesna Simon'u Roma'ya olmak üzere, ber memlekette muhtelif gotürecek olan ve Sıuyor jrfhsolînfnln, It&lya'mn en yflksek ressamlanndam bin fekÜlerde Utbik edümekte, ve liberal 3 tayyareden mötarafından yapümış olan ineşhur tabloeu. ' «[ iktısadm yerini almaktadır. *>*kk*p ofap Jeneral Balbo tarafra I 11,35 te Roma istikametinde hare * 17u haide, nasîT "vaKtlle îlDerat v e dan idare edilen hava filosu, saat | (Mabadi 8 İnci sahifed») Marksist diye iki iktısat nazariyesi varsa bugün devletlerin iktısat siyaseti de (Müdahaleli iktısat) ve (Marksist ftbsat) diye ikiye aynlıyor. Yazımızda büyük ve hakükî dostumuz Sovyet'Ierin takip ettikleri ve mnvaffak olmalarmı çok halisane temenni ettigimiz Marksist iktısattan bahsetmîyonız. Milliyetçi ve devletçi Türkiye'nin müdahaleli iktuat siyasetini tahlil etmeden evvel tse bu sistemin diğer memleket lerdeld muhtelif sekillerinden biraz bab•etmegi faydalı görüyoruz. Müdahaleli ikbsadın ihtiva ettigi teşkilâth iktuat, korporatif iktuat, ko operatifli iktuat, serikli iktısat ve uzlasmalı iktuat ve saireden belli baslı olarak, ehemmfyeti itibarile, son ikuini nazan dikkate almak zaruretindeyiz. Bir aydır Türk ve Yunan halkına, Esasen; müdahaleli ikbsadı bu serikli dünya sıkmblarmı unutturan uçan bir iktuat dedighniz ^Economie assodee) sevda macerası, dün bir bakıma son Qe uzlasmak iktuat diyebileceğimiz safhasını geçirdi ve kapandı: Artist Pa(Economine concertee) içînde her türlü pa ile havadan Atina'ya kaçan Musevi vasıflarile tamamen bulabiliriz. zengini Mel. Şor, dün babasının ko Serikli iktısat; devletin istiraki v e lunda tstanbul'a geldi ve evine döndü. müdahalesini istilzam eden ve müba • Günlerdir, âşıkından vazgeçti, geç • dele seviyesini devlet otoritesile temin medi, babasile banstı, bansmadı, ts • eden bir sistemdir. Bu usulde, devlet Bırirîlennden aynlan sevdazedeler: MeU. tanbul'a gelecek, gelmiyecek diye âlemuayyen bir vaziyeti muhafazaya ve Şor ve artist Papa ( Mabadi 7 inci sahıfede ) istOısal ile istihlâki tesbite çalısır. Bu uıiıııııınıııııııtııtııııııııiMiHifiıııınnıııııııııııııuııııııııiMiııııııııııııiNNiffimııiMiıııııııııınııııınııııııııııııııııııiMiııııııınınıııımınııııııııınnıı nun için de her çesR îse istediği vakît devleti iştirak ettirmekle ve yahut kanuo ve nizamlarla tedbir almak suretile muvaffak olur. Birinci sekli tamamile AImanya'da tatbik edilmekte, ikincisi de Fransa'daki bazı temayüüeri ifade etmektedir. Her halde, her ikisinde de islere sokulan ferdî sermayelerin tehlikelere karşı devletin hhnayesi pHnuı girmesi vardır. Yani bu suretle harp > ten sonraki siyasette tebellür eden ckârlarm ferdiyetleşmesi, ziyanlann minileştirilmesi» sistemi de meydana gelnriş oloyor. Uzlasmalı iktısada gelince; bu da istihsali mustahsiller arasmda ve hatta müstahsillerle müstehliker arasmdaki nzasmalarla temin etmektir. Her ikî usul menseleri tamamen ayn olmakla beraber müdafıale noktai na zarmdan ayni tesirieri icra ediyorlar. Bunımla beraber, araiannda hakîkî farklar vardır. Serikli iktaadm taraf • tarian devletin siyasî kudretîni arttır • mağı ve hakikî ucret sevivesîni rmıavyen bir hadde hıtmağı dü^önürler. Halbuki, diŞerlerirun jfavesi buhranlara mâni olmak icin istihsali müvazeneye sokmaktır. Bma nazaran; fiat ve ücretlerde muayyen bir seviyenhı muhafazası ts Prof. Somollof ve Marın lstikbalin btr intlba, köşelerde âllmlerln portreieı , Nfanbul meb'uau Çiçerin vapurile sehrimize gelmis!er Dil inkılâbı islerinde îhtisaslarmALÂETTIN CEMİL ve Rus sefareti mensubinile Darül dan iAifade edümek üzere hüku (Mabadi 4 üncü sahtfede) fiinun müderrisleri tarafından kar met tarafmdan davet edilmiş olan sılanmışlardır. 11 Birinci makale, 5 mart tarihli Sovyet hükumeti Iisan profesörle (Mabadi 4 üncü sahtfede) rinden M. Mar ile M. Samoilof dün Çumhuriyet'tedir. Makdonalt ile Musolinî dün Roma'da görüştüler Fransa, tngiliz plânını beğenmedi, gazeteler atıp tutuyorlar Dil anketi Kazanç lâyihasmda beş IIIIIIIIIIII1IIIIIIIIII1 If ff • 1 11 HIKUIIIUIIIItllllf I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I H • • * 1 •• •1( • 11 1 Diinkü Fırka Grupu içtimaı =3 inci Iiste=^ş Ankara 18 (A.A.) T. D. T. Cemiyetinden verilmiştir: Karşılıkları aranacak arapça ve far$ça kelimelerin 8 namaralı listeri şudur: yeni esas kabul olundu nacak, banka mevduatı istisna edildi Maaş sahiplerinden maktuan % 5 alıAnkara 18 (Telefonla) Fırka grupu bugünkü içtimaında kazanç vergisi tetkikatma devam etmis ve müzakereleri bitirmiştir. Grup lâyihasınm 7 esasını ko nuşmak istiyordu. Mütebaki kısnn lar Meclbte serbestçe münakasa edilecektir. Bugünkü içtbnada uzun müzakerelerden sonra kabul edilen 5 esas şunlardrr: 1 Menkul kıymetlerd'en alınacak vergi mes'elesi müzakere edilmiş, banka mevduatından vergi a lmmaması esasi kararlastnıştır. Menkul kıymetlerin değerleri hakkmda da ne miktar ve nasıl vergi alınacağı Meclis heyeti umumiyesince kararlastınlacaktir. 2 Grupta verginin mutlak olarak kazanç yekunu üzerinden değil sermaye ile kazanç arasmdaki nis* lHaber 2Hâdİ8e 3Hafıza 4Hâkim 5Hakimiyet 6Hal 7Halis 8Haika 9Hasılat 10~Ha88Cl8 HHatır 12Hatıra Listede çıkan kelimelerden manalan birden fazla olan ların her manası için ayrı karfilıklar ileri sürülebilir. Cevaplar üçüncü sahifemizdedir îstanbul maliyesi Tetldkat için Ankara dan bir heyet geldi Maliye Vekâleti muhasebei umuncriye mödürü Faik, varidat müdürii Cezmi, umuru hukukiye müdürii Salâhattin Beylerden mürekkep bir heyet dün Ankara'dan sehrimize gelmişlerdir. Bu heyet bazı şirketlerm spıe lik içtimalarma iştirak edecek, mötMJnben tsUabul'da Maliye Ve fcâletut* aif devâir, ve müessesat hakkmda esaslı tdkikat yapaeaktır. Heyetin ayni zamanda Defterdarbkta icrası mutasavver yeni teskilât ile vergi tabsilâb etrafında da uzun tetki kat yaparak neticelerini Maliye Vekâ letine büdirecekleri haber verilmek tedir. Heyetm iki giine kadar faaliyete geçeceği tahmin edüiyor. Fırka grapa reMertnden OeraO Bey bet gozetilerek ona göre almnft» kabnl olumnuştur. Bu esas hftku • met ve iktısat encümeninin kabnl ettigi esastn. Buna nazaran muayyen ( Mabadi 2 inci tahifede ) Islahat istiyen talebe İktısat ve Ticaret Mektebi Talebe Cemiyeti bir rapor hazırladı Yüksek tktısat ve Ticaret mektebi talebe cemiyeti dün Halkevinde fevkaIâde bir kongre aktetmistir. Kongre, bir kısım talebenin kendi mekteple • rinden, hocalanndan »ikâyetlerini tesbit için içtimaa cağmlmıstı. Kongerede, simdiye kadar misline tesadüf • dilmemis olan bir de rapor okunmuş • tur. Dört fasüdan baret olan bu raporla bazı derslerde kat'î ıslahat, bir kurnı derslerin lâğvi, mektep idaresinde katf bir tasfiye yapılması ve mektebin is minin değiştirilmesi gibi istekler izbar olunuyordu. Raporu hazBlıyan idare heyetinm noktai nazanna göre, bazı profesörlerin ve muallimlerin mektep haricindeki diger vazife ve meşguliyet leri ihmallere sebebiyet vermektedir. Raporda bir kısmınm ilgası, geri kala nm da isiahı istenen dersler söyb kaydedibnisti: yüksek Tîcaret mektebi blnasüe meRTeTıı» Umumî iktuat, dokterin (profesömüdüru Hüsnü Bey rü Vehbi Bek), ticari iktuat, banka ikRaporda; mihanikî bir şekflde smrf tısadı, sigorta iktuadı (Zühtü Bey), gegme usulünün kaldmlarak, imtftan ticaret ve sanayi tarihi (Kenan Bey), usulünün konulması, malî möessese ve nakit, kambiyo ve borsa, teknolojt bankalardaki memurluklarm da mnn dersleri (Halit Bey), ticarî malî em • hasıran îktnat mektebi mezunlarma tahtea (Salih Zeki Bey), ticari malî he sap (Kirkor Bey), ecnebi lisanlan v« mm »teniyor, Tıp, Hukuk Fakültelerue UUdbadi 2 inci sahifede) ııiHHmiHmiiımiMiııııınımıınııııimmnınnmıııımıımııım»^^ Mel. Şor, dün babasile beraber İstanbuFa geldi Babakız trenden Yeşilköy'de indiler İngiltere ile ve gece geç vakit evlerîne geldOer Rusya arasmda Tevkif edilen Ingiliz'ler yüzünden ihtilâf çıktı Moskova 18 (A.A.) Tas ajansı bir teblig neşretmiştir: Bu tebliğde tngiliz yurttaslanmn tevkifi üzerine tngiliz sefirinin yaptığı tesebbüsfleM. Litvinof'un buna verdiğ cevap nesredilmektedir. M. LHvînof, «tngiliz iddialarının hedefi, bütün tngiliz tebaasını Sovyet mahkemelerinm kaza hakkı haricind* bırakmak, her türlü cürüm ve cmayetler için ınuaf iyet temin etmek tngiliz hükumeti maznunlann masumiyeti hakkındaki kanaatini söyler söylemez her türlü tahkikata nihayet verilmesmi elde etmektir» seklmde sevap vermistir. M. Litvinof, kanunlanna hkap edibnesini temin ve buna nezaret etmek devletin emniyetmi korumak ve binaenaleyh tevkif edilmiş olan eshasın nriicrimiyetini veya masumi yetini taîıkik etmek, meydana çi karmak hakkı miinhasrran kendisîne art olan müstakil bir devlet için bu tekliflerm kabul edilebilir seylerden olmadıgını söylemişHr. Mumaileyh, ecnebilerin tevkif edilmekte olduklan ber memlekette riayet edilen usulün bu olduğunu ve bu gU» hallerin hiç bir zaman beynehnilel münasebetlerde karışıkhklar çikarmamakta bulunacağını hatırlatmıştır. Londra 17 (A.A.) Miwtemle kât Nazın M. Swvansea şu beyanatta bulunmuştur: «Yurttaslanmızın Sovyet Rusya' da tevkif edilmesinden ziyade tn giliz efkân umunaiyesini heyecana düsürecek biç bir hâdise bilmiyo rum.» Bazı gazeteler, bilhassa Deyli Telgraf mukabele bilmisil olmak üzere yalniz nisan ayında müddeti bıten ticaret muahedesine ait müza kerahn değil, ayni zamanda tngiltere'nin Sovyet'lerle diplomasi mü nasebetlerinin de kesilmesini iste mektedirler. M. Şor kızını Nasıl kurtardı? Rus âlimleri geldiler Düukü sis yüzünden Bir vapur karaya otuurdu, küçük kazalar oldu Dün çok kesîf bir sis yüzüruien Marmara'da ve lima nımızda vapurla rm seferleri inti zamtnı kaybetmis ve bazı kazalar olmustur. Mar mara'dan baslı yan sis Boğaz'ı da kaplamıa, Kara • deniz'den gelen vapurlar Boğaz'da sısin açılmasmı beklemege mec bur olmuşlardır. Dün sabah Marmara'da sise tutularak yolunu sasnan Tavflza delerin Saadet va Dwkü slsten Köprü'den bakınca Üsküdar tarafı görünmuyoi poru Fflorya o j'alnız Çamlıca tepelerl bir çizgi halınde farkedüiyordu Sis dolayuile şirket vapurlannm se • nünde karaya oturmustur. Vapurdaki ferleri kumen yapılmamış, yapılanlar yolcular, sahile çıkanlmıs ve trenje şebda gayri muntazam olmustur. rimize getirümistir. Geç vakte kadar Sabahleyin, Kadıköy'ünden vapur geminin kurtarılmasma çaluılmutır. Sıg' kalkmadıgını gören halkın bir kumı lığa düsmüş olan vapurda ehemmiyetli ( Mabadi 5 tnci tahifede ) bir hasar yoktur. M. Somoilof'la M. Mar Ankara'da dil inkılâbı faaliyetile meşgul olacaklar