10 Mart 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

12 Amerikada kopan mali kıyamet (Başmakaleden devam) mİ rikadan altın ihracını menetmek kararı vardır. Vakra altın ihracmın men'i A- merikada doların kıymetinden al- tn esasını kaldırmak demek de » ğildir. Fakat bu karar doların kıymetini Amerika haricinde is - ter istemez düşürecektir. Bu düş - künlük te gene zaruri olarak A- merikadaki kıymeti üzerine tesir edecektir. Bu itibarla dolarda beynelmilel piyasalarda artık kıy- meti düşkün paralar sırasına gir- miş demektir. Acaba Amerikada yeni reisi - cümhur bir taraftan işe başlarken diğer taraftan memleketin her ta- rafında umumi bir mali panik çıkması alelâde bir tesadüf ese - ri midir? Yoksa bu garip tesadüf- te dilikate değer bir mana var mı- dır? Hatırlardadır ki Amerikada öeş, altı ay evvel intihabat kav- gaları olurken sabık cümhur reji - sinin mensup olduğu cümhuriyet fırkası büyük mali fedakârlıklar yapmıştı. Bu fedakârlıklardan maksat Amerikada buhranın sar- sıntısını hafifliyormuş gibi gös - termekti. Bu sayede bir aralık borsadaki esham kıymetleri yük - selmişti. Sanayie nisbi bir hareket gelmişti, Piyasada mevaddı ipti - daiye fiatları canlanmağa başla - mıştır. Bu hal hakikaten bir çok kimselere buhranm artık tehli- keli devrinin geçmiş olduğu kana- atini vermişti, Fakat intihabatm kat'i netice- si anlaşıldıktan sonra artık her - | hangi bir siyasi maksatla ve sun'i vasıtalarla esasen bozulmuş olan işleri düzgün göstermeğe ne im- kân, ne de lüzum kaldı. Onun için cümhuriyet fırkasma mensup büyük müeseseler işlerini tabi şeraite uydurmak mecburiyetin - de kaldı. Sun'i vasıtalarla vazi - yeti tutan setler yıkıldı ve fena - lik cereyanları artık her tarafa yeniden taşarak tahribat yapma - Za başladı. Amerikada malive iktadi buhran çıktığı zamandanberi de- mokrat fırkası bu felâketin mes - uliyetini Cümhuriyet fırkasmın i- daresine yükletiyordu. Bütün inti- habat mücadelesi hep bu yolda hücumlarla geçti. Nihayet sabık reisicümhur Hoover bu yüzden intihabatı kaybetti, Şimdiye ka- dar Amerikada buhranın şiddeti- ni kırmak için bin türlü vasıtala - ra müracaat ettikleri halde mu - vaffak olamıyan cümhuriyetçiler bundan sonra demokratlara dö - nerek: “Haydi bakalım, şimdi siz ne yapacaksanız yapınız, kendini- zi gösteriniz.,, diyeceklerdir. Bununla beraber Amerikada yeniden büyük bir şiddetle baş - ryan mali buhranm diğer bir ta- kım sebepleri daha vardır. Mese- lâ Avrupa devletlerinin Amerika- ya olan harp borçlarımı bundan sonra vermiyeceklerini kat'i bir surette bildirmeleri bu sebepler arasındadır. Hülâsa vaziyet şudur ki bütün Amerifkanm mali ve sınai müesse- seleri temellerinden sarsılıyor. Bu sarsmtmın sebebi ne olursa olsun #u veya bu tedbirle önüne geçmek ömitleri de görünmüyor. Acaba bm onsamtıların sonu ne olacak ve Amerikada kopan bu mall kıya - ti Arma ile diğer memleketler dalla, ” ibi, dük» 5 10 Mart 1933 <> | Osman'ıcadan 3 AKIT'ın Hususi Telgrafları | Ankaradaki sergi binası! Bir lâyiha 300 bin liraya çıkacak ve hariciye vekâ'etinin karşısında yapılacak ANKARA, 9 (Hususi) — Bu- rada yapılması kararlaştırılmış olan sergi binasının yerini tayin için teşkil edilen komisyon B. M. M. reisi ve Milli İktisat ve Tasar- ruf Cemiyeti reisi (Kâzım Paşa Hz.nin reisliklerinde iktisat veki- li Celâl Beyin de iştirakile top * landı. Sergi binası hariciye vekâ - leti karşısında inşa edilecek, 300 bin lira sarfedilecektir. Binanın inşa masrafına karşı - Irk olmak üzere Ziraat Bankası 20 bin, Emlâk Bankası 10 bin, Katilden suçlu kadın İZMİR, 9 (Hususi) — Katil - den suçlu Kuşadalı Müşerref Ha- nımın muhakemesine bugün ağır- ceza mahkemesinde devam edil - di. Suçlunun vekili Mahmut Esat Bey müdafaasımı söyledi. Muha - kemenin devamı başka bir güne bırakıldı. 50 yumurtaya sinema IZMİR, 9 (Hususi) — Mene- mende köylüler arasında ayni mü- badele usulu son zamanlarda pek ziyade yayılmıştır. Adam başına elli yumurtaya sinema gösteril » mekte imiş./ İş Bankası 20 bin, Sanayi ve Ma- adin Bankası 20 bin lira vermeği taahhüt etmişlerdir. Yüz bin lira da hükümet verecektir. Geri ka - lan 130 bin liranın temini için sı- Dai müesseselerin yardımı isteni - lecektir. Serginin modern bir bina ol - ması için plânların hazırlanması- na başlanılmıştır. Sanayiimizin her şubesi için sergide ayrı pav - yonlar yapılacak, sınai, ticari, zi- rai ve güzel san'atler sergileri bu binada kurulacaktır. Mw “Haber,, refikimiz hakkında bir karar ESKİŞEHİR, 9 (Hususi) — İstanbulda çıkan “HABER, Ak - şam postası,, gazetesi aleyhine, | Amerikada intişar eden Ermenice “Hayrenik,, gazetesinden mem « leketimiz hakkındaki bir yazıyı tercüme ve iktibas etmek suçile bir müddet evvel İstanbul müd « delamumiliği tarafından dava a- çılmış, gazetenin sahibi Hasan Rasim Bey Üçüncü ceza mahke - mesinde mahküm edilmişti. Bu kararı Temyiz mahkemesi boz - muştur, iki meb'usumuzun meclise mühim bir teklifi ANKARA, 9 (Hususi) — Kon- ya meb'usu Kâzım Hüsnü ve Gi- resun meb'usu Hakkı Tarık Bey- ler Büyük Millet Meclisine halkın kültür seviyesini yükseltmeğe ya- rıyacak mühim bir lâyiha teklif ettiler. Bu lâyiha ile; kültür müesse - seleri olan Halkevlerinin gayesi dahilinde halka tamim ve neşrile mükellef oldukları fikir ve kana- atlerin halk arasında yayılması - nı daha kuvvetle temin etmek için alıcı verici radyo, sinematoğraf, projeksiyon cihazları, inikâs fe - nerleri ve bunların parçalarından gümrük, muamele, oktruva resim ve vergileri alınmaması istenil - mektedir. Bu vergilerden muaf o- larak gümrüklerden ancak o par- lörile birlikte 400 alıcı radyo ciha- zı, 4 verici radyo makinesi, 25 ta- ne sinema alıcı makinesi, 100 film gösterici makine, 100 projeksiyon cihazı ve inikâs feneri geçebile - cektir. Her halkevinin salonlarında birer alıcı radyo ve sinema terti - batı bulunacak, mühim yerlerde - ki Halkevlerinde verici radyo te- sisatı yanılacaktır. / Nİ Z —>— —ce... Hariciye » Vekilımizin . beyanatı ema aeaar am FARE RA 000000 U0ENN BEBE UEUMA AN Re amana Pireden izmire giden Tevfik Rüştü Bey mühim beyanatta bulundu Cenevrede büyük devletler arasındaki ihti'âflar.. Y una- nistanla dostluğumuz bir kere daha tebarüz etti IZMIR, 9 (A.A.) — Hariciye ve müspet bir neticeye erdirmekte ve kili Tevfik Rüştü Bey bugün saat! gerek sulh muhabbeti etrafında bü 14 te İzmir vapuru ile Pireden şeh| tün devletlerle mevcut müşterek ar rimize gelmiştir. Vali Kâzım, Kumandan Hü- sey'n Hüsnü Paşalarla, Hacim Mu hittin, belediye reisi Behçet Sa « lih Beyler, matbuat mümessilleri ve dostları tarafından vapurda kar şılanmıştır. Tevfik Rüştü Bey karaya çık - mak arzusunu izhar ettiğinden ay- Dİ zeval ile birlikte rıhtıma çıkıl « mış ve yaya olarak İzmir Palasa gi dilmiştir, Tevfik Rüştü Bey Anadolu ajan sı muhabirine şu beyanatta bulun- muştur: ; Tahdidi teslihat konferansında Rmbebin olduğu gibi bu defa da mütevazi vesaitimizle azami çalış makta devam ettik. Her sahasr ile yakından alâkadar olduk. Her komitesine girdik. Konferansın iş tigal ettiği müteaddit bahisler üze rinde geçen müdahalelerimizi a - janslar elbette vaktile haber ver - mişlerdir. Derhal şurasmı itirafa mecburum ki, gerek konferansı m m. m m m üzerine ne gibi tesirler yapacak? Bugünün en mühim meselesi bu- dur. Öyle görülüyor ki tahmin e- demiyeceğimiz okadar büyük ve mühim hâdiselerle karşılaşmak ü- zereyiz. | Mehmet Asım zuya rağmen tahdidi teslihatın şek linde sulhu anlayışta devletler ara smdaki farklar dolayısile konfe - ransın mesaisi Cenevreden ayrıla- cağımız güne kadar çıkmaz bir saf haya giriyor gibi görünüyordu. Fa kat bu mesainin neticesinin müs - pet veya menfi oluşu zaten iktısa- di iztirap içinde olan dünya efkâ - rı umumiyesinde tevlit edebileceği akisler ve umumi buhranı her hal de mühim rol oynadığı artık kim se tarafından inkâr edilemiyen emniyet âmili üzerinde yapacağı tesirler itibarile herkesi yakından ve çok alâkadar ediyordu. Bu nok tai nazardan velev mütevazi olsun müspet bir neticeye ( varılmanın faidesinde umumi ittifak var gibi idi. Müşkülâtın çoğu küçük devlet lerden ziyade büyük devletler ara sındaki rekabet, görüş ve isteyiş ihtilâfından doğuyordu. Bu itibar- la konferansa müvazi olarak bü- yük devletler ricalinin Cenevreye gelerek hususi temas ve musahabe lerle tabii diğer devletlerin de ha- lisane muavenetlerile ve gene çok tabif olarak neticeyi konferans he yeti umumiyesinde müzakere et « mek ve almak üzere bir çalışma sis temi ö idi belirdi. Şimdi bunun nef” sine intizardayız.,, Tevfik Rüştü Bey bundan son - ra Atina seyahatine temas ederek sözlerine şu suretle devam etmiş - tir: “Bu defa Türkiyeye avdet se - yahatimi Atina üzerinden yaptım. Atinada muvakkat hükümet ha riciye nazırı ile çok ( dostane gö - rüştüm, Sabık hükümet reisi ile ve yarınki hükümet reisi ile uzun uza- dıya aramızdaki kuvvetli dostluk münasebatını ve beynelmilel vazi- yeti mütalea ettik, Bu temasların nelicesi müspet bir tarzda Yunan hükümeti tarafından yapılacak res mi tebliğde ifade edilmiş olacak - tır. İntihabat ve hükümet tebed « dülleri gürültüleri içinde malümu- muz olan siyasi terbiyesini ve ka- biliyetini bütün dostlarmı memnun edecek surette gösteren halkın şah sında Türkiye dostluğu hakkında- ki tezahüratı hususi kayde şayan - dır. Bütün temaslarımızda, orada kaldığım az müddet zarfında bu - luşa bildiğim diğer fırka reisleri ile de müdavelei efkâr edildi. Bü tün bu temaslarda iki komşu hü - kümet dostluğunun iki memleket için siyasi emniyet havası içindeki faydası ve bulunduğumuz coğraf - ya mıntakasında sulhün idamesi ne hizmeti bariz surette bir defa daha müşahede edilmiştir.,, Tevfik Rüştü Bey Cumartesi gü nü sabah postası ile şehrimizden Ankaraya hareket edecektir. gg, Türkçeye. MEMEK DA 4 a (Baş tarafı 1 İnci sayıfamızda) Gi rinin bir ayak önce başarılmasi için umumi merkez heyeti azals" rmdan Hamit Zübeyr ve Hasa Ali Beylerle kol azalarından Ab dülkadir ve doktor Şükrü Beyler. den mürekkep bir komisyon teşki edilmiştir. Türkiyede çıkan baş” Uca gazetelerin başyazılarının © miyetin daimi faal azası oldukl&" rının kendilerine tebliği karar" laşmıştır. Cemiyet namma çıka“ cak bültenin ilk sayısının nisgf ilk haftasında basılmasına karsi verilmiştir. Kollardan ve dışa” dan gelen kâğıtlar da okunard$ icap eden kararlar ittihaz edil” miştir. (T. D. T. Cemiyetinin diğ& kararları 5 inci sayıfamızdadır.) Halkevlerine mü him bir tamim ANKARA, 9 (A.A) —C.H F. kâtibi umumiliği tarafında” Halkevi reisliklerile C. H. F. ide re heyeti reisliklerine telgrafla #* tamimler gönderilmiştir: Halkevi reisliğine: “Dilimif üzerinde çalışmağı ileri götürmü için bugün en çok kullandığımi# Arapça ve Farisi kelimelerin ki şılıklarmı az zamanda bulup bef kesin istifadesini korumak yoluf da dil cemiyeti bir anket açtı. C& miyet her gün on ile 20 arası Arapça ve farisi kelimeyi rady“ Ajans ve gazetelerle ilân edeci tir” Anketin nasıl açılıp Mel yö rütüleceğini de cemiyet Ajarik radyo, ve gazetelerle bildirecek * tir. Halkevlerimizin cemiyetin gi çalışmasına sıkı yardımını önce * iİ den yazmıştım. Bu seferki 2 için bu çalışma ileri götürülecek tir. Her gün ilân edilecek keli melerin öz Türkçe karşılıkları bi) lunarak en yakın gazeteye yolls" nacak ve bir sureti de dil cemiyetine gönderilecektir. B# işle halkevlerinin bütün şubel uğraşarak bulunacak karşılıkla” evin dil şubesi tarafından gözde” geçirilip elendikten sonra yolla” malıdır.,, C.H. F. KAD Umumisi ) RECEP Fırka idare heyeti reislikl& rine gönderilen tamim C.H. F, idare heyeti reisli ğine: ço 1 — Dilimiz üzerinde çalı yı ileri götürmek için dil cemiyeii bir anket açmıştır. Halkevleri bu anket için nasil çalışı evlere telgrafla yazdım. Fırka f€ islerimizin bu telgrafları örer evlerin çalışmalarınm neticeleri 3 gazetelere ve cemiyete gönderili” melerinin takibini rica ederim. 2 — Dil cemiyeti bu anketi” her yerdeki gazetelerde nasıl # Gil idare edildiğini gazetel0” telgrafla yazdı. Vilâyetinizdef günlük gazeteler sahip ve baş” harrirlerine benim ricam olers* acele bildiriniz. Ve cemiyetin o al azaları olduğunu da hatırla” nız. Cemiyetin gazetelere yazdi talimatı da görüp devamlı ve > tizamlı neşrini takip ediniz 4 dim, C. EL E. KAM RECEP 3 4