1 Ocak 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 14

— 4—VAKIT 1 Kânunusani 1932 mam Fikir Hayatı Iktısat, ilim, tarih ve âleminde 1931 edebiyat 931 senesinin fikir sahasında en büyük tesiri, iktısadi hadiseler hak - kmda memleket şuurunun geçen sene lerle mukayese edilemiyecek kudar derinleşmiş olmasıdır. Bunu yarete Jerde, halk düşüncelerinde, devlet fa! aliyetlerinde ve neşriyatta gayet vazıh| olarak görmek mümkündür, Iktisadi buhran, devleti mühim ted- birler almıya mecbur ettiği gibi, buh- ran karşısında silâhlanmak mecburi - yetinde olan halk tabakaları da bu yüzden iktisadi bilgilerini arttır. mak zaruretini hissettiler, daha doğ- Yusü geçen sene, daha evvel bizde hiç alrersi, satıcısı bulunmıyan darülfü » mun kürsülerile, bazı meslek mektep- İerinde gevelenen bir sürü hazariy- den ibaret olan iktrsadi malümatı or- ta malr yaptı. Şimdi gazetelerin baş» makalelerinde, ihtisas makalelerinde, | havadislerinde, hatta hikâyelerinde, fıkralarında (iktisadi hadiselerin tahil edildiğini (o görüyoruz. Öbür senelerin Oaksine olarak bu sene bize bir hayl; iktisat muharriri ka » zandırdı. Eğer bunlar buhranla bir« likte ortalıktan çekilmezlerse bir ya - manki şair bolluğu yerini iktisatçılar bolluğu kaplıyacak, Geçen senenin iktısadi faaliyetleri içinde fikir hayatımızda en müessir rol oynıyan (kooperatifçilik) fikiri ol.| muştur, Türkiyede kooperatif o hareketleri bir taraftan fikir hayatımızda esaslı bir unsur olmuştur. O İzmirde Muhit tin beyin (Kooperatifçi) si, İstanbul- da (Kooperatifçilik mecmuası) ve gün delik gazetelerin mütehassıs muhar- rirleri, kooperatif fikr; etrafında esas Ir neşriyatta bulundular. İstanhulda münevverler ve profesörler tarafım « dan teşkil edilmiş olan kooperatifçi- lik eemiyetini de fikir hayatımızda hir merhale telâkki etmek icap eder. Kitap halinde intişar eden Remzi Sa ka R. in (Kooperatif hareketleri) adlı »*seri bilhassa nazarı dikkati celbade- cek bir mahiyettedir. Şimdiye kadar mütevazı bir ilim adamı olarak ikti - sadi neşriyatta ciddi bir yol takip eden Remzi Saka beyin o ese geçen senenin fikir hayatı namına bir kazançtır. Suphi Nuri beyin koopers« tifçilik, Liman şirketi müdürü Ham» di beyin iktısadi devletçilik, müder - ris Muhlis Etem beyin sergi ve pant- yirler hakkımdaki çok ciddi bir sâyin eseri olan tezi geçen senemizin fikir mahsulleri arasında zikredilmiye lâ- yıktır. Tasarruf haftası neşriyatını ve ona “tekaddüm eden fikri hareketlerde de en bariz vasfı iktisadi şuur teşkil e- "der. Memleketin iktisadi şuurunda canlanan en bariz fikir: Müstakil Tür! kiyeyi vücude getirmek için Türkiye! yi smaileştirmek lâzımdır. Bu düs- tur kooperatifçiliğin kardeşi olarak yürümektedir. Kooperatif tedrisat, resmi ticaret mektebi tedrisatı ara »| sma müstakil bir ders olarak girmiş- tir, Bilhassa kooperatif fikri yalnız bir fikir meselesi olarak kalmadı. Bir çok sahalarda teşekkül eden kooperatif » lerle hayatileşti. Mektep kooperatif - lerini, muallim kooperatiflerini bir ta- .raftan da fikri hayatm bir tecellisi olarak telâkki etmek icap eder. Darülfünun -- $31 senesinde darülfünun meselesi haftalarca, aylarca bir gün meselesi olarak gazetelerde tetkik edildi. Da- I ha evvelki senelerde de darültünün işs| “leri gazetelerde zaman zaman kenu - şulan, efkâr umumiyeyi alâkadar eden bir mesele olarak ehemmiyetli bir mevzadu, Fakat geçen seneki ka» dar bu meselenin devamlı olarak tet» kik ve intacı için çalışıldığını görme “roiştik. Daha evvelki senelerde bu me seleyle bir muharririn bir günlük bir makalesi, bir gazetenin bir giinlük bir haberi halinde uğraşıtırdı. Fakat geçen seneki mesriyat sürek- ilik itibarile genişçe bir maziye ma- Vk olduğu gibi müstakil bir millete, müatakil bir darülfünun, millileşen bir ilim havası ihtiyacı duyan siyasi teşekküllerin de bu işle nlâkalandığı - mi gördük. Hedef şudur; Darülfünunun müstakil bir mem » leekt darülfünunu mahiyetini haiz ol. ması için beynelmilel ilim otoriteleri- ne sahip olması, yani ders verilen mek tep değil, ilim yapılan bir müessese ol sas, Bu hedef, yani hakiki hir darül. fünumün vücude yefirilmesi sa» de bazı muharrirlerin şahsi telâkkile- ri olmaktan ziyade bir memleket me- selesiydi. Netekim darülfünun meses| lesini bu cepheden tetkik eden Halki fırkası, darülfünunun sslahma karar verdi. Ayni karar Büyük Millet Mec- İisi tarafından tasvip edildi, bugün darülfünunan ıslahı bir kanun mese lesihalini almıştır. 2 senesinin darülfünun için bir tes essüs senesi olmasını temenni ederiz. Tarih ve yurt hilgisi 'Türk Tarih encümeninin neşrettiği tarihler ve Yurt bilgisi, Geçen senenin fikir hayatı için en mühim eser, yeni Türk fikriyatının anahtarımı teşkil eden iki eserden mü- rekkeptir, Biri Türk tarih encümeni tarafmdan neşredilen tarih kitabı, ö- teki muallim Afet hanım darafından neşredilen Vatandaş için medeni bil« giler adlı eserdir. Türk tarih encümen; neşriyatından olan tarihin ancak birinci cildi henüz piyasaya çıkmıştır. Kitap cilt ve tab itibarile enfestir. İçindeki klişeler Türk tabaatinin ve Devlet matbaası» nın, Türk işçisinin neler yücude geti- rebileceğine en güzel misaldir. Tab itibarile bu kitapları mümasil memle-! ketler kitaplarile mukuyese ederseniz, mukâyese lehimize olacaktır. İ Türk tarih encümeninin neşreltiği kitabın birine; cildi yalnız tab itibas rile değil, tarihi anlatış: itibarile, ves sikaları tahlil ve terkip itibarile ta - mamile yeni üsulle tutulmuştur. E- ğer bir çok tarih kitapları bilhassa mektepler için yazılmış olan tarih kis tapları bu eserle karsılaştırılacak o » lursa farkı daha vazık olarak görmek mümkündür, Bu yenj tarih bizdeki ananevi tarihi — ki bu tarihler ilham- larını çok defa mukaddes kitaplardan | alırlar ve müsbet ilme, hakikate ta - mamile aykırı bir yol tutarlardı —| bir tarafa birakarak, bir nevi ilmi hal azmanı fikirlerle başlıyan ve kâinatı bu şekilde izah eden tarzların yanında | tabiat #Himlerinden, müsbet keşfiyat- tan, ve müsbet içtimaiyattan ilhamı» nr alarak tetkikini yürütmektedir. Yeni tarihin tarih iddiası olarak or-| taya attığı tez çok mühimdir. Ehem- miyetlidir ve dünya tarih; için mühim bir devre açmaktadır. Bunun üzerin» de bir hayli ilmi mübahaseler yapılsa azdır. Hele ilmi ve müsbeti esas it- tihaz eden usul (yalnız hocalraa ve talebeye değil, bütün münevverlere istikamet verebilecek bir mahiyette - dir. Âfet hanımm Medeni bilgiler Oadir eseri, son senelerin tebellür eden ha»! kikatlerj arasında içtimai ve siyasi fis kirleri en iyi hulâsa eden bir eserdir. Vakia bundan evvel de bir hayli ma lümatı vataniye kitabı neşredilmişti. Fakat bu kitapların içinde esen hava 324 Osmanlı meşrutiyetinin yaşattığı hürriyet (o havasıydı. Afet hanımın Medeni bilgilerinde tanzimatçı hürri- yet havası, vatanı, milleti tanzimatçı gözile tarif eden bir hüyiyyet yoktur. Bugünkü inlalâp Türkiyesine tevafuk edecek siyasi mefhumlar» anlatmakta, onlarm muhtetasmı tanıtmakta eş. lerile mukayese edilemiyecek bir hal. dedir. Türk Gazetecilik Tarihi İki sene evvel Türk matbaacılığı ta rihini, güzel bir eser olarak Türk ka- rilerine vermiş olan Selim Nüzhet B. bu sene de Türk gazeteciliğinin yü - züncü senei devriyesi münasebetile Türk gazeteciliğinin tarihini neşretti. Selim Nüzhet bey eserine gazeteler hakkmda malümat vermekle başlıyor. Türk gazeteciliğinin inkişaf- seyrini tam bir #lim adamı gözile takip ediyor. Bu eserin en şayanı dikkat, en güzel tarafı bilhassa larihi vesika suretle») rinin klişeler halinde kitaba ilâve edil miş olmasıdır. İlim sahasında Türk gazetecilik kitabı, takdir ve tebrike * dökül- mesi ve kepek- ler için. Saçları kuvvet- lendirir. Uzatır | Günün Muhtırası | Jandarma satın alma komisyon riyasetinden: Yerli mamulâfı (1770) geyim nal ile (211533) adet mıh pa- zarlıkla alınacaktır. Pazarlığı 3-1-932 pazar günü saat 15 ten 16 ya kadar yapılacak ve fiat haddi lâyik görüldüğü takdirde iha- lesi yapılacaktır. Taliplerin şartnameyi görmek üzere her gün ve pazarlığa iştirak için mezkür günün muayyen saatine kadar Ge- dikpaşadaki Komisyonumuza müracaatları, (4682) Takvim — Cuma f Kânunusani 1 inci ay 1932. 18 Şıban 1350 Senenin geçen günleri: 861 kalan günler p. Güneş — Doğuşız 7,18 Bang 1641 Namaz vakitleri — Sabah: 5,48 Öğle: 12, ikindi 14,90: Akşam: 1651 Yatsı: imsak: 530 Hava — Kandilli rasatbanesinden alınan malümata göre dün azami hararet | 14, asgari 9 derece kayedilmiştir. Bugün | rüzgâr İodostan mutedil etecek, hava bulutu olacaktır. | Radyo | Istanbul radyosu © dan 7 ye kadar gramolon, 740 dan 8,30 2 kadar saz, 830 dan 9304 kadar cazband 930 dan 1030 « kadar saz. Avrupa radyosu EİLSBERG (274 m. 457 kilovat) 10 Yeni sene için dini merasim. 15,20 gitara İrlosu — İZ,orkestre konseri — 21, Berlinden Tanhaüser. MUHLACKER (360 m., 75 kilovat) 15, piyano resitali: Bach — 17,30 man dolin— 17 konser: Vagner, Sen Sans, Berlin ve Viyana şarkıları — 200 Muhik: Lokatelli, Tartini - Kreisler'- den — 21,30 solo şarkı ile konser — 1,50 Dunzing ZONDRA Nord Reşlonal (479 m. 2/70 kilovat) 20, haberler — 20,30 ors kestre: Hawkins — 2145 — Konser: Amers, Finek, Rubinstein, Midleton ve soprano Terera Russel VİYANA (517 m, 20 kilovat) 11,30 Org konseri — 1,10 senfonik orkestre — 17,05, Straus Konseri — 21,25 piya- no ile Emil Petrof'un konser; — 22,07 — Konser: Offenbach LAHTİ (1.796 m, 54 kilovat) 12, Bab | riye müsikisj — 240 halk konseri — 18 ik; piyonoyla konser 20,05 — Vey- man tarafından şarkılar BUDAPEŞTE (550 m, 2 kilovat) 140 Konser — 17,15 orkestre konseri 19 Çigan orkestresi — 20,50, Operet ve Opera parçaları: Straus, Lehar, Kalman, » Paganini, Martos, Fal, Nagypal'dan — 225 iyano ve piyanoyla sonat. bir eser olarak geçen kadrosunda yer tutabilir. Edebiyat hayalı İ Geçen senenin edebiyat . ve san'at| #4 Âli Ticaret Mektebi Müdürlüğünden: Mektepte açılacak meccani (Gece Kooperatif dersleri )9-K. sanı - 932 cumartesi gününe tehir edilmiştir. Kayıt müddetinin © güne kadar devam edeceği ve her gün sabâbtan saat 17 ye ka- dar mektep idaresine müracaat olunması ilân olunur. (4670) Afyon Vilâyeti memleket Has. tanesi baştabibliğinden: Hastanemiz lâburatuvarının yirmi kalem ecza ve malzemesi münakasaya vazolunmuştur. ihale 13 Künunusani 932 çarşamba günü saat on beşte Afyon encümeni daimisinde olacaktır, Talip- ler şartnameyi ve listeyi görmek üzere Istanbul Sıhhat ve Içti- mai muavenet müdiriyetine müracaatları ilân olunur. 4657 Şuman, Şübert, List'in eserleri — 20 Rİ ener ei eroinin İspirto ve ispirtolu içkiler in- hisarı umumi müdürlüğünden: Sandıklık 750 metre mik abı Sandıklık kereste kapalı zarf usulile münakasaya konulmuştur. Ihale 19-1-932 salı günü saat 11 dedir. Taliplerin şartnameyi al mak üzere mübayaat komisyonu kitabetine müracaatları. (4690) cereyanı diğer senelere nazaran dur. gundur, Edebiyat hareketi olarak can- li bir hadise zikredilemez. Geçen se» nenin iktısadi buhranlarin dolu ola - rak geçmesi, dünya buhranının Tür- kiyedekj akisleri, edebi neşriyat sahn- sını daraltmıya mecbur etmiştir. 931! san'at eseri neşriyatı belli başlı şun - lardır: Romanlar Kürkçü dükkânı (Yusuf Ziya), “| (Çıkrıklar durunca) (Sadri Etem), Bir) kadm söylüyor (Yaşar Nabi), Seyh Zeynullah (Burhan Cahit), Yakut kayalar (Şüküfe Nihal). Şiir kitapları Ilham; Bekirin (Herhangi bir şiir! tabi), Erciimeni Behzadın (5. O. SJi bu senenin san'at hayatında şir sahasının kazançlı eserleridir. Bu iki eserle Türk edebiyatında yeni çeş ni daha vdzıh bir çehre almıştır. Abdullah Cevdet beyin (Karlı dağ» dan ses )i Haydar Cemil beyin (Bakışlar) 4 İffet Halim hanımın (Tül daireleri), Besim Atalay beyin (Cönk) ü geçen sene neşredilen şiir mecmualarını teşkil etmektedir. Palangadan iki ses geliyor; (Ye » di veren) geçen senenin neşriyatı arâr sındadır. Sadri Etem haiz baba ik önc ie e yea Mame ef Lİ * | |