2 Ocak 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 1

— fonda tahakkuku kabil olacak - p , Cumartesi 2 Kânunusani ( inci ay) 1932 Gümüş para meselesi Amerika ile münasebatımız mes'ut bir inki Türkiye Ve Amerika Veni sene münasebetile Amerika nın “Associete presse,, ajansı Başve. kil İsmet paşaya müracaat ederek şas yanı dikkat beyanat almıştır. İsmet Paşanm bu beyanatı Türkiye — Ame. rika münasebatmın yeni bir inkisaf| #afhasma dahil oduğunu gösterecek Kıymet ve mahiyettedir. Bu o nokiai mazardan üzerinde bir oan tevakkuf €tmek faydalıdır. İsmet paşa beyanatında geçen se- he zarfında memleketlerinden fasrla- sz uçmak suretile İstanbula gelmek muvaffakıyetinj kazanan o Amerikalı hava kahramanlarını — hatırladıktan ye bu kahramanlarm Türk milletinin Kalbinde Amerikalılara karsı husule! getirdiği hörmet ve muhabbet hisle- rinden takdirle bahsettikten Bonru sabık Maliye vekili Saraçoğlu Siikrü beyin Amerika seyahatine temas edi- yor ve Şükrü beyin Amerika maha. semi hüsnü kabulü mem. yetle kaydeyliyor, Nihayet Tür» kiyeyle Amerika rasında şimdiye kas dar tedrici bir şekilde terakki (eden Mmünasebatın istikbali hakkında çok iyi ümitler beslediğini söylüyor. Daha bir kaç gün evvel Saraçoğlu ç Sükrü bey de Ankaraya gitmek için İstanbuldan geçerken Türk gazeleci- erine ifkârı umumiyemizi tatmin e | decek güzel sözler söylemişti; Ameri kadan çok iyi intibalarla avdet ettiği. mi ifade ettiği sırada istikbale taal Tük eden sexler bertaraf, daha bur gömen Amerikalılara Türklerira T te) kem işler bulunduğunu Es iz termişti, Fühakika bütün dünyada büyük bubran vardır. Fakat br buhran Türkeyeyle Amerika arasmda mevcut olan iktisadi münasebatm şimdiye ka- dar inkişafna mâni olmadığı gibi bünden sonra da mâni olmıyacaktır. Bilâkis buhranın Amerikayla 'Türki yede başka başka şekillerde ve mahi. yetlerde olduğu nazarı dikkate almıs sa Türkiye — Amerika münasebatının daha fazla İnkişafını mucip olabile- &ii kolayca anlaşılır, Zira Amerikadaki iktısadi buhra- men mülüm bir kısmı sanayiin fevka.| Yâde makineleşmesinden, İstihsalâtm da © nispette arlmış olmasından, bu- ma mukabil her memlekette nasyona- <ereyanlarmın kuvvet alarak it- Malâtı gittikçe daha ziyade daralta . tedbir almmıya başlamasmdan Hehmet Asım Alt taralı 2 ine sayıfada Darülâcezede, fikir ve san'at erbabı için yer hazırlanıyormuş — Şu and istikbalini ön etli » — Yat, Bankada — Hayır ., görüyor musun ”, şaf sahasındadır ! | İsmet Pş.nın beyanatı 1932 senesi için Cemahiri müttebide —Tür-| kiye münasebatı noktai nazarından ilmidim çok Başvekil İsmet Pş. Hz münasebetile Ascociete Presse ricası Üzerine şu beyanattı : “.—931 senesi Amerika Cema- biri Müttehidesile Türkiye ara- sında münasebatın inkişafı için mes'ut (hadiselerle (geçmiştir. Amerikalı hava kahramanları Türkiyede hepimizi tesbir ettiler. Türkiye Büyük Millet Meclisi azasından Amerikaya giden Sa- yeni sene | racoğln Şükrü beyin mazhar ol- duğu sempatik kabul bizi müte- hassis etti ve onun müspet, gü- zel intibaları bizi Cemahiri Müt- tehideyle münasebat için daba ziyade tenvir eyledi. Bütün dün- kuvvetlidir yanın buhranına rağmen Ameri- kayle aramızdaki ticari münase- bat muvaffakiyetle mevkiini mu- hafaza etmektedir. 932 senesi için Cemahiri Müt- tehide - Türkiye münasebatı nok- tai nazarından ümidim çok kuv- vetlidir. 932 senesinde insani gayeler için müspet terakkiler temenni ederim. Bu insani gayelerin tahakku- kundan memleketim için inkişaf, Cemahiri Müttehide ve Türkiye siyasetleri için muvaffakiyet ve istirahati Okalp (kendiliğinden mevcuttur.,, m N—ş—ş—şğ— a a e aa Amerikada neşri kararlaş- tırılan vesikalar Nevyorktan Babıâliye gönderilen bayrak ve taati edile Amerikan #ik cümhar yele Vaşington Türkiyeyle Amerika arasındaki eski münasebetlere dair olan vesikalarm yakında neşri bekleniyor. Bu vesiki» ların neşri Amerikayla Türkiye ara sındaki münasebetleri takviye için en mükemmel propagandayı teşkil edeck ve iki taraf arasmda feşriki mesaiyi sıklaştıracaktır, Türkiye, 18 inci asırda Lehistanın Rİ İlmi, irfanı sayesinde paraları, Şişiide t Darülâcezede yatacak a mı var? n mektuplar taksiminj protesto eden yeğine dev - letti. Türkiye, bu elim hadiseyi pro- testo ettikten başka alâkadar devlet- ler nezdindeki sefirlerini geri çağırt- mış, bundan başka Rusya, Avusturya ve Prosyaya rağmen Leh muhacırla» Tınt Türkiyeye kabul etmişti. Türkiyenin bu hareketi George Washington'la Alexander Hamilton Üzerinde derin bir tesir yapmış ve bu. hun üzerine bunların ikisi (Türkiye padişahile muhabereye karar vermiş - lerdi. | Amerikadan Türkiyeye gönderilen âlk resmi muhabere, Türkiyenin Te - histan ve Lehliler hakkında gösterdi. ği âlicenabane hareketten bahsettik »| ten sonra Türklerin (İstanbulu vi hettiği gündenberi büyük bir ideal ta- kip ederek muhtelif edyana mensup insanlara müsamahakârane hareket ettiğini, onun için, Lehistandan tar - dolunan katoliklerin, İspanyadan ko- vulan yahudilerin Türkiyeye iltica ets) tiklerini, anlatmaktaydı. Aynı mektupta padişahım ve Tür - kiyenin asırlardanberi, hristiyanlara ait mukaddes makamatı muhafaza et- tiği de hatırlatılıyordu. Amerikn cümhur reisi olan George Washington'u padisahla muhabereye sevkeden diğer bir sebep, Amerikada yeni bir millet ve devletin doğduğunu haber vererek onun tanınmasını te » min etmekti, Washington'un bu mektubu Türki yede büyük bir hüsnü tesir icra etmis ve sadrazam tarafından verilen ce « vapta makamı saltanatın Amerikalı. larla İngilizler arasmda vuku bulan| ve Amerikanın istiklâl ve halâsmı ie) tihdaf eden mücadeleyi derin bir alâ - ka ile takip ettiği, Amerikalılar ta. rafındun kazanılan muzafferiyete ait! haberlerin İstanbula vardığı haber verilmiştir. Türkiye o zaman Amerikuyı res « men tanımak için Amerika bayrağı Dın nasıl olduğunu ve nereden teda - rik edilebileceğini, soruyor ve zatı şa- İ hanenin Amerika devletini tanıdığını da tepşir ediyor ve Amerika bayrağ'- ha karşı resmen tazimat ifa edileces gini haber veriyordu. Sadrazamın “bu mektubu George Washington'a varmış, ve derhal Ba - bâliye bir Amerika bayrağı gönder « ilmiştir. Neşiolunacıak (o vesaik bunlardır. Iktısatçılarımızla konuştuk, fikirlerini yazıyoruz Nizamettin Ali B., gümüş paradan dahili iş âlemi ka Nizamettin Âlı B, Hükümetin, Okâğıt parayla birlikte gümüş para da basması ve tedavüle çıkarması hakkında gazetemiz tarafmdan © tanınmış iktısatcılarımız ve maliyecileri- mizin ne düşündüklerini öğrem Üçyüz bin Lirayı kime Göndlermişti? ingiliz miralayı ağlıya- cak gibi görünüyordu, dedi ki. Enver paşanın Başku- mandanlık karargâhmdan çektiği 779 numaralı ve şifreli müstacel telgrafın- da şu satırlar vardı: (istokholm) #efaretimiz vası- tasile üçyüz bin lira gönderdim. Bu parayı Cava, Bombay tarikil«, ve sür'ade size isal edecekler dir. Gayret ve fedakârlığın şaya- ni tekdirdir) Bu telgraf kime çekiliyordu ? ” Osmanlı imparatorluğu- nun Londra sefiri kebiri Tevfik paşadan, avlanmak maksadile serbestçe seya- hat edebilmesi için ve- sika ve tavsiyenameler alarak yola çıkan meşhur ingiliz casusu kimdi, ne- rede ve nasıl yakalandı? Bu adam neler yapmak istiyordu ? * Lord Gürzünün yakın akrabasından İngiliz mi: ralayı Ca'op mahzun ve mükedder, gözleri nemli, pençereden karçıki tepe- ye bakarak, elini uzattı ve yanındaki Türk vali- sine : — Beni şuraşa gömünüz rica ederim, şuraya... dedi Eu vali kimdi vs ingiliz miralsyı bu sözü niçin söylüyordu? Lütfen yarınki sayımızda bu bahsa ait yazılar okuyunuz zanır , diyor mek istedik, Dün, âli ticaret mektebi müderrislerinden ve za- hire borsası umumi kâtibi Niza- mettin Ali beyle görüştük. Ken- disine şu suali sorduk : — Bugünkü kâğıt parayla beraber, hükümet gümüş para basarsa bir mahzur varmı dır? Yoksa faideleri nedir? Nizamettin Ali bey dediki; — Gümüş para çıkarmak de- mek, gümüşü beynelmilel altın fiyatına nisbetle haiz olduğu fis yat üzerinden tedavül ettirmek demektir, bu itibarla hadisede enfelâsyon yoktur. Yalnız mem- leketin para ihtiyacı daha kolay surette tatmin edilmiş olacaktır. Türkiyenin bu gün tedavülde bulunan parası kâfi değilmidir? Harici ticaretimizde türk parası nın temsil ettiği iştira kabiliyeti zaman zaman azaldığından ihdas edilen konsorsiyom para piyasası- na müdahale ediyor ve bu mü- dahale paramızın iştira kabiliye- tini daima ayni seviyede muha- fazâ ettiriyor. Binaenaleyh konsorsiyon de- vam ettikçe ve mevcut banku- notların yedekleri piyasaya çıka- nlarak. enfelâsyon tarzında bir — hareket olmadıkca Türk parası yalnız bu usulle harici iştira ka- biliyetini aynen muhafaza ede bilecektir. | Fakat, gümüş ortaya çıkınca, konsorsiyom'un faaliyeti darala- caktır. Hangi nisbette? Çıkan gümüşün miktarı nisbetinde, eger Türkiye'da kâfi miktarda gümüş varsa günün birinde konsorsiyo- mu tamamen kaldırmak kabil olabilir. Paramızın dahili iştira kuvveti- (Lütfen sayfayı çeviriniz) Akisler: e inni Gece Istanbul Geçen gece, penceremden İstanbulu bir kış mehlabı içinde seyrettim. Gök. te, bir büyücü tası gibi parlıyan ayın döktüğü esrarengiz aşıklar altında, her gün geçliğim yollar, her gün gör- düğüm manzaralar, her gün vasladi. ğun binalar ne kadar değişmiş, ne ka dar başkalaşmuştı. İstanbul, mehtap içinde âdeta bir masal diyarı oluyor. Kim der ki, bir Hint mihracesinin — bakçesindeki fildişi yolları hatırlatan şu kaldırım. lar, gündüz üzerine basmaktan iğren- diğümiz çamurlu taşlardır?. Kim der ki, bir efsane sahnesinin dekorlarına benziyen şu bacalar, kemerler, kub « deler, minareler altında kimsesizle rin barındığı birer yangın yeridir. Kim deri ki, pencereleri mel içen şu gümüş konak, kaplamaları çürü müş, saçakları dökülmüş, temelleri çarmlmış bir evvel zaman harabesi. dir! İstanbul ufuklarında ay, her da « kunduğu yerde mucize yapan bir si. hirbazdır. Onun ışığı içinde: Evler, yollar, bahçeler, çehreler, her şey de. ğişiyor, her şey güzelleşiyor. Keşke İstanbul, coğrafya kitapla. rının tarif ettiği gecesi uzun, gündü. zü kisa memleketlerden biri olsayda.. Yusul Ziya