3 Kasım 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

SAYFA 6 ULUS 3 SONTEŞRİN 1936 S1 Barajın hava tarafından bir görünüşü Bugün Ankara, kendine üç yeni hu- susiyet veren eserin açılma törenini küt- layacaktır. Bunlar : Çubuk barajı, Çu- buk şosesi ve filtre binasıdır, Birincisi Ankarayı, Türkiyenin en bol suyu olan bir şehri yapan, ikincisi güzel bir sayfiye kazandıran ve üçün- cüsü de başşehrin en büyük dâvası olan temiz ve srhi suyu temin eden bu üç eserin ayni günde açılışı ile Ankaranın büyük bir derdi, ebediyen kapanmış oluyor. Çubuk barajı neden yapıldı? Cumuriyete merkez olacağı zaman, Ankaranın şehir plânını yapan mütehas- sıslar en büyük ve yenilmesi güç bir mesele olarak bol, sıhi ve temiz su yok- sulluğunu ileri sürmüşlerdi. Rejim, memleketi kavuşturmak istediği mo - dern şehirlere örnek olarak kurduğu Ankarada su işini en müsait şertlar içinde halli bir dava olarak ele almış ve her görenin takdir ve hayretle durduğu muvaffak bir eser yaratmıştır. Asi bir tabiatla mücadele ederek ye- rin altından kaçan firari süuyu; yerin üstündeki ile birleştirerek koca bir göl yaratmıştır. Eni 250 metreye kadar ge- nişleyen ve boyu 6.5 kilometreyi bulan 180 hektarlık koca bir göl . v İki Büyük Gaye : Bu koca göl şu iki büyük ve ana ga- yenin gerçekleşmesi için kurulmuştur: 1— Kurak Ankara ovasına su vererek bir sây ve hayat yaratmak 2— Ankaralıya temiz, srhi ve bol'iç « me suyu temin etmek, — Sulama Nasıl Yapılacak ? Barajda toplanan su mikdarı, azami seviye olarak kabul edilen 103 rakımın- da 135 milyon metre mükâbı bulacak « tır. Barajdan bir senede içme ve kul- lanma için azami 3.5 milyon metre mikâ- bi su sarfedilecektir. Bu mikdarın sar- fından sonra gerek gölde kalacak depo suyu ve gerekse sulama mevsimi esna - sında gelecek mikdar şimdiye kadar tutulan istatistiklere nazaran 10 milyondan aşağı düşmiyecektir ve bu mikdar civar arazinih sul nda çiıbıık baraiı ve filtre istasyonu neden ve nasıl yapıldı? metre mikâbı su ile; 3000 hektar kadar bir arazi sulanabilecektir. Sulama suyunu araziye muntazam bir surette tevzi için evvelce Akköprü, ki- lometre 8 ve Güvercinlik namlarile bi- rer regülatör tesis edildizği gibi tulleri 32 kilometreyi bulan muhtelif kanallar da vücude getirilmişti. Bu suretle vücude getirilmiş olan su- lama manzumesine Çubuk çayının ba - rajdan itibaren ana kanal olarak munta- zam bir hale ifrağı ve anakanal tarafin- daki bahçelerin sulanması için münasip mahallere ağızlıkların bırakılması gibi ilâvelerin de icrasile bu manzume tama- mile köylünün kullanmasına elverişli bir hale ifrağ edilecektir, Ankarada su işinin kısa bir tarihi : 1923 te hükümet merkezi olan Ankara şehrinin nüfusu birdenbire artmış ve şehirde mevcud eski gayri muntazam su tesisatı ihtiyacı temine kâfi gelme - meğe başlamıştır. Ankara belediyesi bu ciheti gözönü - ne alarak; şehrin su ihtiyacını tatmin Bu kararnameye göre, Nafıa Vekâle. tinin emri altında ve reis Nafıa Vekâ « leti müsteşarı olmak üzere Sıhiye Ve- kâleti Hıfzıssıha umum müdürü, Dahi- liye Vekâleti namına Ankara Belediye reisi, Nafra Vekâleti sular umum mü - dürü ile Maliye Vekâleti mesul muha- sibinden mürekkep bir komisyon teş- kil olunmuştur. Bu komisyon emrinde olarak teşkilâta aid işleri görmek üze- re; fen heyeti, muhasebe, kalem ve i- haleleri yapmak üzere üç kişilik bir münakasa komisyonu ilâve olunmuştu. 1931 senesi haziranında teşekkül e- den bu teşkilât yüksek vekâletçe tas - vip olunan program dahilinde çalışma- ğa başlamış ve beş sene süren bir mesai- den sonra şehrin içme suyu ihtiyacını gerek teknik ve gerek mali bakımından lüzumu olan dikkat ve itina ile başar- mıştu'. 5 Senelik çalışma devresi esnasında komisyonun gördüğü işler, (1) 1 — Kosunlar yer altı kaptajı. 2 — Elmadağı suyunun isalesi, landırma havuzlarına 400 mm. lik boru ile giren su burada daha ince kuturda borulara taksim olunmaktadır. Bu bo- rular üzerinde bulunan fıskıyeler va- sıtasiyle su zerratı temiz haya ile te- masa gelerek kokusunu kaybetmekte ve lezzetini ıslah etmektedir. Havalandırma havuzları karşılıklı iki tanedir. Havalanan sular bu havuz - ların tabanında bulunan ve sülfat dalü- minyum evi içinden geçen bir kanala dökülmektedir. Kanalın sülfat dalümin- yum evine girdiği yerde suya sülfat dalüminyum karıştırılmaktadır. Sülfat dalüminyum mahlülü suyun bulanıklığını tevlit eden mevadın ter - sibini temin eder. İçerisine bu mahlül- den karıştırılan su yukarda söylenen kanal dahiline akarak esas binaya gir- mektedir. Burada kanal üzerinde mev- cut 12 kapak vasıtasiyle tersip havuzla- rına akmaktadırlar. Tersip havuzlarına dökülen suyun her zerresi bu havuzlar- da iki saat bekliyerek mevaddı sulbesi- nin ©6 80 nini bırakmaktadırlar. Bu suretle mevaddı sulbesinden mü- etmek üzere 1925 senesinde şehrin su işlerini bir müteahhide vermişti. 1928 senesine kadar devam eden bu inşaat bazı mali sebeblerden durdurulmuştu. Bu üç senelik müddet zarfında yapı - lan işler Ankara şehrinin su ihtiyacını tamamen teminden uzak kalmıştır. Bu- nun için Dahiliye Vekâleti tarafından keyfiyet memleket dahilindeki 'müte « hassıslara tetkik ettirilmiş ve alınan muhtelif raporlara istinaden 1930 sene - sinde evvelâ işin mali cihetinin halline gidilmiş ve 10/6/930 tarih ve 1712 No. lr kanunla şehir su işinin görülmesi için iki milyon liralık bir tahsisat te - min olunmuştur. Bilhassa 23/3/931 ta - rihinde neşredilen (1779) No. İr kanun- kullanılabilecektir. ( Bu mikdar içeri « sinde gölde bir depo suyunun daima bulunması gözönünde tutulmuştur ). Ankara iklim ve arazi vaziyeti itiba- rile Konya ile oldukça' benzeyiş gös - terdiğinden Konya sulaması ve sula - madan şimdiye kadar elde edilen neti - celere göre bu mıntaka için de hektar başına 120 günlük bir'sulama mevsimi için 0.36 L/s. sulama modülünü tatbik edebiliriz. Buna nazaran elimizde her zaman için bulunacak vasati 10. milyon a la da bu tahsisat temin ş Bir taraftan mali cihet halledilirken diğer taraftan da işin teknik ciheti Na- fıa Vekâleti tarafından uzunboylu tet- kik edilmiş ve bu işin sureti icrası hak- kında tertib edilen raporla birlikte bir iş programı tertib edilerek hükümete arzedilmişti. Bu rapor hükümetçe tas- vip edilmiş ve 20/5/931 tarih ve (11095) No.lr kararname ile Ankara şehıinin su işinin bir komisyon marifetile idaresi esası kabul olunmuştu. Barajın tayyareden alınmış bir resmi 38 — Üç büyük ve iki küçük depo, 4 — Kosunlar isale mecrasının tak- viyesi, 5 — Şehir dahilinde 28 kilometre tulünde şebeke, 6 — İşletme için yedek malzeme cel- bi. 7 — Gardiyanlar için barakalar, 8 — Hanımpınarında tulumba istas- yonu tesisi, 9 — Kaleiçi ve Cebeci yüksek kısım- larına su veren iki hidrositat istasyo- nunun tesisi, 10 — Çubuk barajından filtre istasyo- nuna kadar isale mecrası, 11 — Filtre istasyonu, 12 — Etlik ve Keçiören su tesisatı (iki depo tesisi ve 14 kilometrelik boru - ferşi) 13 — Klor istasyonları tesisi, Filtre istasyonu Barajın içme su odasına 600 mm. lik bir isale borusu ile bağlanan filtre istasyonu; aşağıdaki tesisatı ihtiva et- mektedir. 1 — Vanturimetre evi 2 — Sülfat dalüminyum evi 3 — Havalandırma, tersip, filtre ha- vuzları, klor istasyonu gibi tesisatı ih- tiva eden esas bina. 4 — Laboratuvar, makine ve elektrik santralları 5 — Atelye, 6 — 3000 m? depo. Bunlardan maada ayrıca müstahde- min evleri ve ambar mevcuttur. Çubuk barajından 660 m? lık boru ile filtre is- tasyonuna sevk olunan su evvela vantu- rimetre evine girmektedir. Buradan 400 mm. lik çelik boru ile sülfat dalümin - yum evine sevkolunmakta olup doğru - dani doğruya esas bina dahiline, hava- landırma havuzuna girmektedir. Hava- <—— — (7) Daha fazla tafsilât İçme Suyu Komisyonu tarafından çıkarılmış olan (Ankara şehri içme suyu) namındaki broşürden alınabilir. him bir miktarda tecerrüt eden su ter- sip havuzlarından üç boru vasıtasile filtre kamaraları ortasında bulunan üç büyük kanala dökülmektedir. Bu ka- nallardan taşan sular üzerleri 1,5 metre yüksekliğinde kumla dolu olan filtre havuzlarına akmakta ve kumlardan sü- zülmektedir. ğ # Barajda havai hat tesisatı Filtre havuzları üç tane olup her bi- rinin sahası 54 m? dır. Bu suretle kum- dan süzülerek geçen su temasla berrak vaziette olarak bir ana boruda toplanır, Bu ana boruya suyun içinde kalan me- vaddı uzviye miktarına göre klor gazi enjekte edilerek su mikroplardan muarn ra bir vaziyete konulmaktadır. Böylece tamamen tasfiye edilen su esas binanın önünde ve şimal tarafında inşa edilmiş olan 3000 m* lik depoya sevkolunmak- tadır. Makine santralında şehrin muhtelif . yerlerinde bulunan depolara suyu ter« fi için tulumbalar mevcuttur. Bu tü« lumbalar vasıtasile su yukarda söyle « nen depodan alınarak terfi edilmekte « dir. Santraldan şehir sarfiyatını tetkik etmek kabil olduğu gibi istasyonun ne derece nazımlık ettiği de her an belli olmaktadır. Filtre ve tulumba istasyonunun ka« biliyeti saniyede (216) litre su verebi- lecek vaziyettedir. Çubuk barajı suyundan maada şeh « rin esas su ihtiyacını karşılryan Elma« dağı ve Kosunlar membalarından gelen sular da ipka edilmiştir. Çubuk barajı suyu bu membaların yazın hemen he« men nısfına inen verimlerini tamamlı- yacaktır. İki ana hatla gelen bu sular üzeri « ne de şehre gelmeden birer klor istas- yonu tesisi nazarı itibara alımmıştır, ** £ 1927 senesinde etüdü ikmal edilen Çubuk barajına 1930 tarihinde başlan- “ış ve altı sene süren bir inşaat devre« sinden sonra 1936 senesi ikmal edilmiş- tir. Çubuk barajı için sarfedilen umum meblağ yekünu (4) milyon lira kadardır Filtre istasyonu inşasına 1935 tari- hinde başlanmış ve (600000) lira kadar sarfile 1936 tarihinde ikmal edilmiştir. Pr. Kantoroviçin kursları İstanbul üniversitesi tedris heyetin- den Profesör Alfred Kantoroviç Anka- ra diş hekimleri tarafından nazari ve a- meli perfeksiyon kursları için şehrimize davet edilmiştir. Buü nazari ve ameli kurslar çocuk e. sirgeme kurumu umumi merkezi salon- ları ile diş polikliniğinde 3 gün devam etmiştir Kurslar diş hekimi B. Ekrem Ayvni tarafından arkadaşlarına tercüme edilmiştir. Ankara diş hekimleri muhte- rem profesörün bu çok değerli kursları- nı büyük bir alâka ile takib etmiş ve çok müstefid olmuşlardır. Tayyare i. F ç İstanbula giden Profesör bütün Ankara diş tabibleri tarafından teşyi edilmiştir. ç Açık Teşekkür Profesör Kantoroviç tarafından An. kara diş hekimlerine verilen kursların muvaffakiyetli bir şekilde cereyanına çocuk — esirgeme - kurumu — umumi merkezinin konferans salonlarını ve diş polikliniğini tahsis etmek suretiyle yap- tığı değerli yardımlarından dolayı çocuk esirgeme kurumu umumi merkezi baş- kanı ile ileri gelenlerine bütün meslek- daşlarımın açık teşekkürlerini sunarım. Diş hekimi Ekrem Avni — |