20 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

20 -7 - 939 ——— BUGÜN Amerikanın Bitaraflığı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL merikadan gelen haberlere gö- re, Amerika Cümhurreisi M. Roosevelt bitaraflık kanununu değiş- tirmek meselesinin bu içtima devre« sinde müzakere edilmesi üzerinde 1s- rardan vaz geçmiş, ve bu yüzden mesele gelecek içtima devresine kal- mıştır. Bu vaziyet, Mister Roosevelt na- mına bir mağlübiyet değilse de bir ricat teşkil eder. Mister Roosevelti bu hattı harsketi takibe — sevkeden âmil, âyan hariciye komitesinin, bi - taraflık kanununu tâdil eden lâyiha- yı âyanın umumi heyetine sevket - mek istememesidir. Komitenin bu hattı â l ancak g konuşulmasına ka- kabil Mis- hareketinin lecek iç- tima devresinde rar veril dir. Buna ter Roosevelt, Avrupada — vaziyetin vahametini ileri sürerek — lâyihanın çıkarılması üzerinde ısrar etmişse de, fırkaların liderleri ile yaptığı uzun görüşmeleri müteakip meselenin ge- lecek devrede konuşulmasını kabul etmiştir. Gelecek devre ikincikânun- da başlayacaksa da Avrupadaki vazi- yet, yeni kararlar vermeyi icabettir- diği takdirde meclis fevkalâde içti - maa davet olunabilecektir. Bu suretle Mister Rooseveltin bi- taraflık kanununu icra heyeti ile teş. ri heyeti arasında bir mesele yapma- sma ve efkârı umumiyeye bu mese- le üzerinde müracaat etmesine yer kalmamıştır. Mihverciler, bu hattı — hareketi, Amerikanın dünya işlerine karışma- mak mânasında telâkki ediyor ve bir harp koptuğu takdirde demokrasile. rin Amerika gibi muazzam bir silâh ve mühimmat deposundan mahrum kalarak zaafa uğrayacaklarını ileri sürüyorlarsa da, vaziyetin — zahiren bu şekli almış olması bu idıllıyı mu- ]ıık goeterecek mnhıye(te değil - KAKIS 1ij ÜUŞAMALICALİ KUANDIDIU göre, vaziyet, şüphe ile telâkkiye mü sait değildir.. Çünkü —Amerikanın buhran dakikasında vereceği karar üzerinde tereddüt edilemez. Ameri - ka efkârı umumiyesinin temayülle - rini çok iyi tanıyanlar, ve çok yakmm- dan takip edenler, Mister Roosevel - tin bitaraflık meselesini efkârı umu- miyeye arzettiği takdirde alacağı ne- ticenin kati olacağı üzerinde tered . düt etmiyorlar. Yâni Amerika dün.- ya işleri karşısında susmiyacak ve lâkayt kalmıyacaktır. Belki bu işler bir kör düğüm mahiyetini aldığı za- man Amerika kararını âzami serbes. t ile verecek ve meseleyi hallede . cektir. Bu itibarla Amerikanın — bugün kararını vermemiş olması, henüz bu kör düğü teşekkül et i yü. zündendir. ALAY ID V4 | Amerika Cümhurreisinin göster. diği istical ise vaziyetin en buhranlı safhaya girmek üzere olduğuna ina. nışının neticesidir. Bu inanışın çok bilgiye dayandığı şüphe götürmez. Buna mukabil Amerika â- yanı Amerikanın karar verme hür - riyetini sonuna kadar muhafaza et. ini terviç et Tabit bu içtihada da ancak hürmet edilir. Ni- tekim iki tarafın içtihatlarını - telif etmeleri de aradaki ihtilâfın, ancak Şekil ihtilâfı olduğunu göstermekte. dir. H tadi Lebrun Brükselde Liege, 19 (A.A.) — Fransa Reisi- cümhuru Lebrun, Belediye dairesin- de resmen kabul edilmiş ve bunu müteakip sergiye giderek muhtelif Pavyonları gezmiş' ve Folklör bayra- mında hazır bulumuştur. Lebrun, saat 18.45 te Parise dön- mek üzere halkın alkışları arasında trene binmiştir. KA SERr B fa Batan Vapurda Ölenler Tokyo, 19 (A.A.) — Radyo ile öğ- renildiğine 'göre, Bayuko Maru va- Püuru yasgınında bir makinist, bir hizmetçi kadın ve üç yaşında bir ço- tuk ölmüş ve geri kalan yolcu ve Mürettebattan 209 kişi “Floriedalu,, Japon kongosuna naklolunmuştur. ANKARA Haberleri Maarifte Yapılan Yeni Tayinler Ankara, 19 (TAN — Muhabirin- den) — Maarif müsteşarlığına İhsan Sungunun asaleten tayin! Yüksek Tasdika iktirak etmiştir. Kütahya kültür direktörlüğüne lise kimya muallimi Mazhar Erkan, Samsun kültür 'direktörlüğüne Eski- şehir lisesi direktörü Mehmet Do- ğanay, Edirne kültür direktörlüğüne Edirne öğretmen okulu direktörü Cemil Öner tayin edilmiştir. Ali Çetinkaya Afyonda Afyon, 19 (A.A.) — Münakalât Ve kili Ali Çetinkaya, bu sabah şehrimi ze gelmiştir. Şehir namına bir heyet Dugerde kendisini karşılamış, istas- yonda da kalabalık bir hal kküütlesi ile kumandan ve subaylar, memur- lar ve bir askeri kıta tarafından istik bal edilmiştir. Öğleden sonra yeni garın, makine deposunun ve istasyon tesisatının âa- çılma töreni yapılmıştır. Ali Çetinkaya İzmire gidecek Ankara, 19 (TAN Muhabirin- den) — Halen Afyonda bulunan Mü- nakalât Vekili Ali Çetin aKyanın ve- kâlete ait müesseseleri tetkik etmek için İzmire gideceği haber verilmek- tedir. Nafıa Vekili Erzincanda Ankara, 19 (TAN Muhabirin- den) — Nafıa Vekili Ali Fuat Cebe- soy 9,20 treniyle Erzincana hareket etmiştir. Erzincanda bazı teftişlerde bulunacaktır. Hariciye Umumi ; RATiP Muavınıkleri Ankara, 19. (TAN Muhabirın- den) — Hafritiye Vekâletinde iki u- mumi kâtiplik muavinliği ihdas edi- lecektir. Bunlardan biri siyasi, diğe- ri idari işleri göreceklerdir. S SOT Amerikanın Bitaraflığı Vaşington, 19 (A. A.) — Beyaz sarayda üç saatten fazla süren bir konferanstan sonra matbuata veri - len tebliğde, Senatonun — bitaraflık meselesini müzakereye — muhalefet etmesi dolayısıyla bu hususta kongre de derhâl müzakere açılmasının fay- dasız olduğu izah edilmektedir. Roosevelt ve Hull mevcut bita - raflık kanununun süratle tâdili ica- bedeceği hakkındaki noktai nazarla- rını muhafaza etmektedirler, EE S AM FNL Beneş Londrada Londra, 19 (A.A.) — Beneş, aün refikası ile birlikte buraya gelmiş- tir. Kendisine sorulan suallere ceva- ben Beneş gazetecilere sonbahara kadar Ingilterede kalmak niyetince bulunduğunu söylemiştir. Alman n Casus Şebekesi Daladier'in Şiddetli Bir Beyannamesi Paris, 19 (Sunday Dispatch muha- biri bildiriyor) — M. Daladier Fran. sa halkına hitaben neşrettiği beyan- namede Fransayı casuslardan temiz- lemek için başlıyan hareketin kati- yetle devam edeceğini bildirerek ya. kalanan iki gazetecinin yabancı bir devlet ajansından geniş ölçüde para aldıklarını itiraf etmiş olduklarını bildiriyor ve bunlar masumiyetlerini ispat etmedikçe devlet aleyhinde mu- zır faaliyetlerde bulunmakla itham edileceklerini anlatıyor. Beyanname- de bilhassa yalan şayialar neşreden- lerle. gazete sahiplerine ve işçilere ihtarlar yapılmakta ve hükümetin Nazist komplosunu bütün kuvvetiy. le takip edeceği ilâve edilmektedir. M. Daladier, Staviski günlerini ha- tırlatan bazı gazete neşriyatli üzerine bu beyannameyi neşre lüzum gör- müştür. Fakat Ce Soir gazetesi bu beyan- yekameskiiYAYANmYSU ÖeLEEİ LNYK HAKATALEİSİMAMİTAKTANMUM nameye rağmen nazilerin hazırladık ları komplo hakkında bir sürü neş. riyat yapmıtır. Fransız zabıtası İngiltere zabıtası tle bu komplo yüzünden daim! temas halindedir. Çünkü nazist propagan- dacıları Londrada mütemadiyen faa- liyet göstermektedir, İngiltere üstelik posta vasıta - style propaganda eserleri ve mektup.- ları gönderiliyor ve' bunlar Ham- burgdan idare olünuyor. Hamburg- taki büyük bir dairede Ingiliz İmpa- ratorluğunu gösteren bir harita bu. lunuyor ve bu harita bilhassa Al- man muhiplerinin nerede bulunduk- larına işaret ediyor. Ingiltere hükümeti memleketteki bütün yabancıları sıkı bir kontrola tâbi tutmakta ve bu yüzden nazile . rin faaliyet merkezlerini keşfetmiş bulunmaktadır. Zabıta Alman muha. birlerinin faaliyetlerini de tetkik et- mektedir. Moskova Müzakereleri Chamberlain Neticeden Ümidi Olduğunu Bildirdi Ş ; ; Londra, 19 (Hususi) — Kabine bu|yet hükümetine 25 milyon liralık bîrw e : * n |.yeye karşı gösterdikle sabah saat 10.30 da Chamberlain'in riyasetinde haftalık toplantısını yap. mıştır. Bu toplantıda bilhassa Tiensin me- selesinin halli için Tokyoda yapıl- makta olan müzakereler ile Mosko- va görüşmeleri bahis mevzuu olmuş ve nazırlar, bilâhare Irlanda cümhu. riyet ordusu mensuplarına karşı alı- nacak tedbirlerde polisin salâhiyeti- ni takviye edecek ve teferrüatı bir- kaç güne kadar neşredilecek bulu- nan bir kanun projesinin metni üze- rinde mutabık kalmışlardır, Mister Chamberlain, bugün Avam Kamarasında sorulan bazı suallere cevap vermiştir. Mebuslardan biri Rusya ile yapılan müzakerelerin bir hafta evveline nisbetle ilerleyip İ- lerlemediğini sormuş, Mister Chara- berlain: “Henüz anlaşma yok!” de. miş, daha sonra parlamentonun yaz tatilinden evvel bir anlaşmaya var- mak imkânının bulunup bulunmadı- ğina dair sorulan suale cevaben: “Ümit ederim” mukabelesinde bu- lunmuştur. borç vermek istediği hakkında Baş- vekilin bir haberi olup olmadığını sormuş, Başvekil buna; “Hayır” ce- vabını vermiştir. Lord Gord'un teftişleri Londra, 19 (Hususi) — İmparator- luk Genel Kurmay Başkanı General Vikont Gort-ile Harbiye Nezareti Parlamento Müsteşarı Kont Muns- ter bu sabah tayyare ile İngiltere şark sahilleri mıntak hareket Samsunda Dört Nehir Taştı Tütün Tarlaları Zarar Gördü, Ölenler Var Samsun, 19 (A.A.) — 16/7/ 1939 aksamı başlıyan yağınur- lardan Kurtun, Mert, Yeşilır. mak, Kızılırmak ve Aptal ır- makları taşmış, sular etrafa ya- yılmıştır. Seller Samsun « Baf | ra yolunun dördüncü kilomet. resindeki 20 metre uzunluğun. da kârgir köprüyü yıkmıştır. Aptal ırmağının yükselmesi yü- Pa zünden Dikbıyık yolunu su bas- mış, yardım için mahalline ve. sait ve memurlar gönderilmiş. tir. Kızılırmak 3 metre yüksel. miştir. Toskoyunda yedi ev kıs. men harap olmuş, ekin yığın. larının bir kısmını sular götür. müştür. 200 hektarlık. bir saha- da tütün tarlaları zarar gör. müştür, Şimdiye kadar bir ka. dın, bir erkek ve bir cocuk ce. sedi bulunmustur. Seylâpzede. lere lâzım gelen yardımlarda bulunulmakta ve vali yardım işleriyle bilhassa meşzul ol. maktadır. İnönü Türkkuşu Kampı Açıldı İnönü, 19 (A.A.) — Inönü Türk- kuşu kampı bu sabah Türk Hava Ku rumu Başkanı Erzurum Mebusu Şükrü Koçak tarafından açılmıştır. Başkan, kısa bir nutukla kanıpta toplanmış olan 468 gencin büyük ga- yi bağlılığı, teb rik ve takdir etmiştir. Uçuculuğun temiz bir spor olduğunu ve ayni za. manda yarın, hava ordusunda ve devlet hava yollarında kanatlı genç- likten çok şeyler beklediğini ilâve e- den başkan, bu mesleğin taşığı husu si kıymeti tebarüz ettirmiş ve mille- tin maküs taliini yenen kahraman- lar kahramanı Milli Şef Inönünün büyük adını taşıyan bu havacılık yu- d derin zevki üze- çal etmişlerdir. Vikont Gort ve Kont Munster bu sahildeki milis depoları- nı teftiş eyliyeceklerdir. Fransa üzerinde uçan İngiliz tâyyareleri Londra, 19 (Hususi) — Yüz kadar İngiliz harp tayyaresi bugün Fransa üzerinde tekrar uçmuştur. Hafif bombardıman tayyareleri Fransanın merkezine, ağır tayyareler ise Marsilyaya kadar gitmişlerdir. Askeri pilotları, takip edilecek yol son dakikada tesbit edilmek mutad olan harp zamanında olduğu gibi. uçuşlar yapmağa mecbur etmek için Bunu müteakip işçi partisinden bir mebus, Alman hükümetinin Sov- tayyarelerin hangi yolu takip ede- cekleri son derece gizli tutulmuştur. rinde bilhassa durarak Türkkuşu gençlerine muvaffakıyet temenni et- miştir. Dük dö Kent, İngiliz Farmasonlarının Reisi Londra, 19 (A.A.) — Öğrenildiği- ne göre Dük de Kent, bugün mutan. tan merasim esnasında İngiliz farma sonlarının üüstadı âzamı ünvanını a- lacaktır. Evvelki gece Fransa ve A- merika mason locaları mümessilleri. nin iştirakile verilmeiş olan bir ziya- fet esnasında Vaşhington locasının eski üstadı azamı Albay Tatsch, bir nutuk söylerken birdenbire ölmüş- x miştir. Avam Kamarasında leri açıktan ocığa Tarı şunlardır; İngilterede Başvekil aleyhindeki cereyan kuvvetlen. Chamberlain'in muhalif. ortaya çıkarak, Başvekili düşür- meğe çalışmaktadır. Başvekile hücum edenlerin iddia. lovakyayı HÂDİSELERİN Almanya, demiryollar idaresine Alman - İtalyan hududunda asker sevkiyatında kullanılmak üze- re fazla tren hazırlamalarını emretmiştir. Bu trenler İtalyaya Alman askeri taşıyacaktır. İtal- yanlar, Almanları İsviçrenin kolaylıkla işgal edi- lebilecçğı'nz ikna etmişlerdir. LilAak İ l b bi; Ü S )) gizli t der gün için lıazırlıklannı t Gizli teşkilâtın her şehirde ıubelerı ııardır. Ye: n ml, ve L ; ŞAT Di DAREZ Z Te ELE Tadı Az Gelmiş! Yazan: B. FELEK ıkra meşhurdur: Adamın, safca adamın biri bir kund dükkânı önünden ge « çerken, köselelerin ıslanması için ko. nulan yarım gerdel suyu şerbet san. mış. — Canım! Artık bu kadar aptal - lık ta olur mu? Hiç, adam kösele 1s. lanan suyu şerbet sanır mı? Uydur- ma bir şey bu! Diyeceklerinize şim « diden haber vereyim ki; bu — fıkra baştan aşağı uydurmadır. Lâkin alt tarafta gelecek başka buna benzer şeyler var ki hakikattir. Onun için acele etmeden okuyun! Kösele suyunu şerbet sanan bu s_nf adam susamışmış da! Hararetini söndürmek için şerbet sandığı sudan içmek üzere kundura. cıya yaklaşmış: — Ver şuradan bir maşrapa pek. mez şerbeti! Demiş ve o zamanın ra- yici mucibince çıkarıp beş para ver. miş. Kunduracı, uzun uzadıya bu su - yun şerbet olmadığını anlatmadansa yanında bulunan maşrapayı kösele suyundan doldurmayı — tercih etmiş ve müşteriye bu güya şerbeti vermiş. Saf adam, bir yudumda — kösele suyunu içtikten sonra elinin tersiyle ağzını silerken: — Anlamadım sanma! Şerbetin ta- dı az gelmiş! Demeyi ihmal etmemiş. Alınan mevsuk ve inanılacak ha. berlere göre mihver memleketlerin. de ve bilhassa Almanyada daha şim. diden yiyecek içecek buhranı başgös. termiş, galiba kösele suyunu şerbet diye içiriyorlarmış. Zaten mübarek memleket pek bol yenen yer değildi. Üç sene evvel Olimpiyatlar için iki hafta kadar Berlinde kalmıştım. Bir akşam bir lokantada üç kişi bi- rer porsiyon jambon ve salata yedik. Bizim para ile beş lira ödedik. Helâl olsun, aldıkları parada gözümüz kal. 'mış değildir. Demek istiyorum ki: dahâ ö zamaân yiyecek pahalı ve kı idi. Geçenlerde İstanbula gelmiş bi Alman Balıkpazarında bir yumurta. ka kalmış. İçeri girip sormuş: — Bunlar yumurta değil mi? — Evet! —Satılık mı? y Evet! — İstediğim kadar alabilir mi . yim? — Tabii. Adamcağız, yüz tane mi, iki yüz tane mi yumurta almıya knlkmış. Yanında refaket eden birisi ne zaman isterse istediği kadar yumurta te - darik edebileceğini söyliyerek ada - mın heyecanını yatıştırmış. İşittiniz mi? Almanyada şu günlerde fazla et yemeyi vatan hıyaneti derecesine ka. dar yükselen bir cürüm saymakta - dırlar. Bir adamın fazla et yemesi Almanyayı tehlikeye düşürüyormuş. Belki de!.. Ne diyebiliriz? Almanların maruz kaldıkları teh. likeyi takdir etmek tabii kendilerine düşer. Ancak, bir Avrupalı komşu diye hatırlatmak isterim ki; çok et yiyemi yen milletler sonunda. birbirlerini yerler. İngiliz radyosunun verdiği malü. mata göre inanmak istersek Alman- yada kahve de kalmadığını kabul et. lar. 1 ve mühü " raltında 8 izl. rilmiştir. 1 — Chamberlain Çel 2 — Münihtenberi kolmaması lâazımdır. * Chamberlain miş, fakat noktai nazarını değiştirmemiştir. sebeple hâlâ terkettiği siyaseti takip etmektedir. 3 — Siyoaseti değişmiş bir Başvekilin * artık yerinde ÇLı'ıı_Aı L işaret bekliyorlar. Almanya harbe girdiği gün Çekoslovakya isyan edecektir. Çekoslovaklar el siyasetini değiştir. Bu aleyhine kıyam için taydı, hava kuvvetleri tur. Her Çek, ımlılı geldiği zaman, beş Naziyi öl- dürmekle tavzif edilmiştir. Ve teşkilâta mensup her ferde öldürecekleri beş kişinin isimleri ve- Fransada ve İngillerede Alman ajanı olarak çaılışan Fransız muhariirleriyle bazı casusların tevkifi ortaya bir çok hakikatler çıkarmıştır. Anlaşıldığına göre, Al. manya 15 ağustos için büyük bir harbe hazırlanmak. O tarihte 3,500,000 kişi silâh altına alınacak, harekete hazır bir hale getirilecck, 122 denizaltı gemisinden mürekkep bir file emre â. mâde bir vaziyette bulunacaktı. manya namına çalışan Fransız muharrirleri, Fransa. da Almanyaya karşı, Fransanın seferberlik ilân etme.- si aleyhinde neşriyat yapacak uyutmiya çalışacaklardı. de ona göre talimat verilmiştir. Bu esrarın meydana çıkması plânın altüst olmasına sebep olmuştur. P * O vakte kadar Al- ve efkârı umumiyeyi Danzigdeki nazi liderlerine icabediyor. Hükümet şimdi . den halkı kahve aleyhine tahrik için propaganda tertibatı almış. Kahve yerine çay içilmesini tavsiye ediyor. larmış. Çay da kiraz ve elma kabuk. larından yapilmış Almanların Erzaç dedikleri sahte çay! Bünye, höcrelerden teşekkül e . der. Höcreleri de yediğimiz gıdalar vücude getirirler, Ekmekten, şeker - den, çaya kadar böyle sahte ve uy - durma gıdalar alan bünyenin höcre. lerinde biraz sun'ilik olacağı muhak. kaktır. Bütün bunlara rağ , Al ya Danzig ile meşguldür. Bir dostu Çi « kıp: — Çelebi! Bırak şimdi şunu bu.- nu da evvelâ su halkın karnını doyur! Dese fena olmaz. Lâkin bu dost ta kendi paymna pek tok değil ki! Sulh esnasında böyle olursa -ma- azallah . harp esnasında acaba Al « L lar yağmur suyundan mayonez mi yapacaklar?! cı dükkânının önünde ağzı açık ba | | | aelisiüm