2 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

PENCEREMDEN Okur Yazarlığın Feyzi Yazan: M. Turhan TAN ün biraz kiraz alayım, dedim. Büzülmüş birer kızıl dudak gir bi ta uzaktan iştiha gıcıklayan olgun kiraz sepetleriyle dolu bir dükkâna baş vurdum. Sahihi, yemişten örül- me bir köşeye çekilmişti, Nizamettin Nazif dostumuzun « galiba telhis e - dilerek yeni harflerle basılmış olan - Karadavudunu okuyordu. Manâv ve Karadâvut?. İlkin şaşırır gibi oldum, sonra bu tesadüfte - gerçekten garip- tir - tarihi bir tekerrür buldum, Ma- lümya, on altmcı asırda yetişen İz - mitli bir Karadavut vardır ki devrin- de yüksek âlimlerden sayılırdı. Bir çok eser ve bilhassa meşhur ilim ki- taplarına kıymetli hâşiyeler yâz - mıştır. İşte bu zatın damadı Bali e - fendi manavdı, yahut o manavlıktan gelmeydi. Fakat kaynatası gibi o da şöhretli bir âlim olup hayli eser bı - rakmıştır. Kendisinden kiraz almak İstedi - Bim manavın Karadavut romanını » aşk İle, şevk ile - okuması bana İzmi li hoca Karadavut efendinin damadı manav Bâliyi hatırlatmakla kalmadı, okur yazarlığın feyzini tebarliz etti - ren başka tedailere de Örti Mahmut ağayı düşündüm. üzde doksan sekizi okur yazar ol » mıyan saray bostancıları arasında ye- (şen ve o ocağa kâhyalık da yapan bu zat ağa idi ama, (devrinin okur yazar geçinir efendilerine el öptürür- ünkü mükemmel tarih bilirdi, bir tarih kitabı Ayrıca divanı vardı. Sonra bir Hacı Mehmet ağa var, Kanuni Süleymanın oğlu o maktul şehzade Mustafanın mehterlerinden. Devrinde ik bir ri; şöhreti kazanmış ve bir takım riyaziye eser- leri de yazmıştı. Bir eserinin sonun - da: Marifet ruyundan açtın nikabı Ayan ettin mesalli hesabı Amasyada kıldın fetbi”'ba Sehabından çıkardır Denildi Bayezit paşada tarih Yazıp verin emire bu kitabı yazmıştı. Demesine göre riyaziye mütehas- #1sı ağanm şilre de merakı © olduğu, lâkin beceremediği anlaşılıyor. Fa - kat bir riyaziye âliminin şiiri sevme- si şiire İltifat sayılır, şalr olamaması ise asla kusur teşkil etmez. Kimbilir ne ağalar daha gelip geç- miş ve kimi manav, kimi bakkal ol- dukları halde devirlerinin efendi ge- çinenlerine okur yazarlıkta el öptür- müştür. Bunların içinde - Antepli Hasırcıoğlu Hafız Mehmet ağa gibi - zamanının vezirlerine, naxırlarına li- yakatini teslim ettiren ve padişahla- rın ağzına kadar adını yükselten şah- #siyetlere de şüphesiz ki sık sık tesa - düf olunacaktır. Fakat kıymetli adam ları ölümlerinden sonra da yaşatmak, yâni gelecek nesillere tanıtmak usu- lühü bilmediğimiz ve bir çok kiy- metleri unuttuğumuz için “ağadan efendi olmuş” ve “efendilere ağalık etmiş” İnsanların hepsini öğrenmek imkânından mahrum bulunuyoruz. Bu, böyle olmakla beraber bugün © her manavın okur yazarlıktan feyiz aldığına şüphe yoktur. Ben o zümre- den bir nimüne olsun diye bir müşa- hedemi kaydettim, yoksa - mektepli- Terimizden bir kısmı avare avare ge- zerken, mekteplen çıkmış vatandaş- larımızın yüzde ellisi kitap yüzü gör- memeğe aht içmiş görünürken. dük- kâncıklarında roman, gazete ve hat- tâ fenni eser okuyan manavlarımı - Hukuk İşlerinde Teftişler iddettenberi belediye hukuk ğünde tahkikatla meş- gul olan mülkiye müfettişleri bura- daki işlerini bitirmişler ve bu kısma ait raporları vermişlerdir. Müfet- işler, 932 senesindenberi tahsil edi- lemiyen bazı belediye binaları kira bedeli dolayısile dava açmak icap © derken bu noktanın ihmal edildiğini ve bu yüzden belediye gelirinin hu- süsi eşhas üzerinde kalmasına sebe- biyet verildiğini, mahkemelerdeki da yeların da takip edilmiyerek beledi- ve aleyhinde heticelenmesine mey- an verildiğini tesbit etmislerdir. Belediyeden Açıkta Kalanlar Dün Belediyeye Bir Müracaatta Bulundular Belediyede yeni bütçe ile “açıkta kalan memurlardan bir kısmı dün be- lediyeye müracaat ederek haklarında tatbik edilecek kanuni formülleri öğ- renmek istemişlerdir. Mevcut kanun- lara göre açıkta kalan memurlar hak- kinda tatbik edilecek formül şudur: Yeni kadroda kendilerine vazife verilmemiş olan memurlardan hiz - met müddetleri 25 - 30 seneyi bulan- lar tekaüde sevkedileceklerdir. Bu müddeti doldurmamış olanlar da iki tam, 22 ay da nısıf olmak üzere yaaaş alacaklardır. Bu iki sene zarfın. da bunların mühim bir kısmı tekrar kadroya alınacaklardır. Bunlardan, İ yanlardan, hizmet müddeti 10 sene- mütecaviz olanlara, beher sene i- çin bir aylık olmak üzere hizmet se- peleri yekünuna göre bir tazminat ve rilecektir. Ancak açıkta kaldığı müd- det zarfında kendilerine verilen açık maaşı bu tazminat yekünundan tar- | edilecektir. Açıkta kalmış memurlar İse yalnız " İMemurin yardım sandığından istifa- de edeceklerdir. Bunlar, iki maaş nisbetinde bir yardım görebilecekler- dir, İMAARİFTE : Olgunluk İmtihanları Maarif Vekâleti, bu sene yapılacak olan tahriri olgunluk imtihanlarında, fen kolundan fizik, kimya, edebiyat kolundan tarih ve coğrafya dersieri- ne alt sügerin vekret tiriymdan gönderileceğini maarif idaresine bil- dirmiştir. Fizik ve kimya tahriri-im- tibanları 22, tarih ve coğrafya imti- hanları ise 29 haziranda yapılacaktır. Diğer derslere ait suallerle imtihan tarihleri alâkadar liseler tarafından tesbit edilecektir. Üniversitede Konferans Paris üniversitesi profesörlerinden De Lapredelle tarafından bugün ü- niversite hukuk fakültesi birinci sını? salonunda, (Hukuku düvel müessese- konferans verilecektir, MÜMESSİL İŞÇİ SEÇİM mamlanmış olacaktır. Dün de müestesemizde çalışan işçiler toplanarak la gelecek olan Kadri, sinin inkişafı) mevzuu etrafında bir Ankara, (TAN) — Devlet Deniz Yolları umum müdürlüğü ve Deniz işletme umum müdürlüğü teşkilât ve vazifelerine dair olup encümenlerce bazı tadilâta uğrıyan kanun lâyiha ları 5 haziran pazartesi günü Büyük Millet Meclisinde müzakere edilecek- tir. Bu kanunların kabulü İle lâğve- dilecek olan Denizbankın tekaüt san- dığna ait kanunihükümler şunlardır “15 şubat 1937 tarih ve 3137 sayı- hı kanun mucibince kurulmuş ve 27 yılı kanunla (Denizbank tekaüt san- dığı) adını almış olan sandık, bu ka- nunun meriyeti tarihinden * itibaren Devlet Denizyolları ve Limanları iş- letme umum müdürlükleri memurla- 71 tekaüit sandığı unvanını alır. 3137 sayılı kanun hükümleri işbu kanunla teşkil olunan her iki umum müdürlük emrine girecek Denizbank memur ve müstahdemlerinden: A) Denizbanka, mülga Denizyolla- rı ve Akay işletmelerile Fabrika ve havuzlar idaresinden intikal etmiş o- lanlar hakkında devam suretile, B) Denizbanka, mülga Tahlisiye v- müm müdürlüğünden intikal etmiş olanlar hakkmda mülga Seyrisefain idaresinden müntekil memur misilâ, C) Denizbanka, mülga İstanbul, Izmir, Trabzon limanları İşletmele- rinden İntikal etmiş olanlar hakkın- da 3023 sayılı kanunun 22 nci mad- desi mucibince maaşlarımdan yüzde 5 adat kesilmiye başlandığı tarihten D) Denizbankin teşekkülünden sonra doğrudan doğruya bu sandığa intisap etmiş olanlar intisap tarihle- rinden, E) Yukardaki fıkralarda yazılı © lahlardan maada her iki işletme ida- lr hakkında da intisap tarihlerinden itibaren), Tatbik olunur. Açıkta kalacak memurlara yapılacak muamele Muvakkat madde — Denizbank me ie İş ihtilâflarının halline dair olan nizamname mucibince iş yerlerinde | mümessil işçi seçimine devam edilmektedir. Bu iş on beş güne kadar ta-)mini yapmak üzere tekrar İstanbu- kânunuevvel 1937 tarih ve 3295 sa-|” relerine intissp edecek olan memur- |” Yeni Deniz Teşkilâtı Denizbanktan Evvelce Açıkta Kalmış Olan Memurlara Tekaüt Sandığından Para Verilecek mur ve müstahdemlerinden bu ka - nunla teşkil olunan umum müdürlük» ler teşkilât kadrolarında vazife ala- nıyarak açıkta kalacaklar hakkında aşağıda yazılı muamele tatbik olu- UF? A) 3137 sayılı kanun hükümlerine tâbi tutulmüş olanlardan yine bu ka- İnunun tarifatı dairesinde tekaütlük icin meşrut fiili hizmet müddetini doldurmuş olanlara mezkür kanun bince tekaüt aylığı bağlanır. B) 3137 sayılı kanun hükümlerine tâbi tutulmuş olanlardan yine bu ka- nunun tarifatı dairesinde tekaütlük için meşrut fiili hizmet müddetini henüz doldurmamış ve fakat işbu £i- hizmet hüddeti 20 veya daha faz- la olanlara 25 seneden noksan olan beher sene için 25 senelik tekaüt ma- aşının 25 te biri tenzil edilmek sure- üle tekaüt maaşı tahsis olunur. C) 3137 sayılı kanun hükümlerine tâbi tutulmuş olanlardan yine bu ka- nunun tarifatı dalresinde fiili hizm wüddeti 20 seneye baliğ olmıyanlara Deniz Ticar | Altı YerdeM Dün Ankaradan vilâyete gelen bir telarafla Istanbul Deniz Ticaret, Mü. İdürlüğü teşkilâtının lâgvedildiği bil- dirilmiştir. Münakale Vekâletine merbut yeni teşekküller arasında olup Büyük Mi- let Meclisince kabul edilen ve neşri tarihinden müteber olan merkez li- man telslikleri kanunu 31 mayıs ta- hli Resmi Gazete ile ilân edilmiş ol- duğundan dünden itibaren İstenbul Deniz Liman reisliği teşkilâtı bilfi işe başlamıştır. Bu teşkilât reisliğine, Deniz Ticaret müdürü Refik, muavin- liğine lâğvedilen Deniz Ticaret Mü- dürlüğü Liman reisi Hayretitn, Kon- trolörlüğüne Bandırma Liman relsi Zühtü tayin edilmişlerdir. Yeni teşekkülün kadrosunda, mül- ga Deniz Ticaret Müdüriyeti yagmur. MÜTEFERRİK: Yeni Posta U. Müdürü Istanbul Elektrik işleri müdürü Kadrinin Posta Telgraf ve Telefon umum müdürlüğüne tayin edileceği tehakkuk etmiş ve kendisi vuku bu- lan davet üzerine bu işle meşgul ol- mak için Ankaraya gitmiştir. Maa- mafik elektrik, tramvay ve tün belediyeye devri hakkındaki kanun Büyük Millet Meclisince kabul ve meriyete girmesini müteakıp mezkür idarelerin belediyeye devir ve tesli- bu işi bitirdik- mümessillerini seçmişlerdir. Resimde bunlardan bir kısmını görüyor-| teh sonra asil olarak yeni vazifesine S — Lise mezunuyum. İş ban- kasına memur olmak (İstiyorum. Nereye ve ne şekilde müracaat et- meliyim? C — Banka her sene ağustos ayında bir imtihan açar, Bu imti- han açıldığı zaman bankaya mü - racaat edip bir müracaat kâğıdı doldurmak ve imtihana girmek lâ- zımdır. İmtihanda lise malümatın- dan başka, lisan, muhasebe ve ti- caret kanunu bilgileri de aranir. Bankaya kabul olunabilmek için e Ye e e e l m KARİLERİMİZİN SUALLERİNİ BURADA GEVAPLIYORUZ başlıyacaktır. A imtihanda iyi bir derece almak lâ- zımdır. * S — Cihangir semtinde oturu * yorum. Her gece muntazaman bu semtteki sular kesiliyor. Sular İ - daresine müracaat ettik. Nazarı dikkate almadılar, Nereye müra - chat edelim? C — Vali ve Belediye Reisi Lüt $i Kırdara müracaat ediniz. * S — Geçen sene Üniversitede bir Nisan muallimliği kursu açıl - muştı. Bunların bir sene de Avru - pada okutulacakları bildirilmişti. Bu kurs için bu sene de talebe alı” nacak mi? C — Henüz bu hususta bir ma- lümat yoktur. : ha $ — İstanbulda bir senede ne kadar koyun ve inek kesilir? C — İstanbulda bir senede ke- silen hayvan miktarı vasatt olarak 750-760 bini bulur. Bunun 680 - 685 bini koyun, kuzü ve keçi 70 « et Müdü Reislikleri Ihdas Edildi (hizmet müddetleri 3 seneden az nl- sa dahi) sandıktaki yüzde 5 leri bilâ faiz kendilerine iade edilmek süreti- le sandık ve idare İle alğkaları kesi- İlir. Ancak kendilerine sandıktan öde- necek işbu yüzde 5 lerin baliği ayni memurun son aldığı maaşın hizmet senesi adedi ile hasılı zarbi yekünun- dan az ise, aradaki fark ta kendisine ödenir. Tazminata taallük eden filli hizmet müddeti bu memurların Denizbank- ta ve ondan evvelki teşekküllerin| devlet idaresinde geçen zamanların daki hizmetlerine şamildir, İ Yükarda mezkür heriki kelde| ödenecek tazminatın yüzde 5 aldata baliğine müsavi kısmı sandik ve mü tebaki kısmı ise bu kanunun ikinci maddesinde yazılı hizmet taksi icaplarına göre, iki umum müdürlük ten birisi tarafından tesviye olunur. Bu teksimeta göre, ciheti aidiyeti ta yin edilemiyenlerin tazminatı ise| ünakalât Vekâletince tayin edilecek umum müdürlük tarafından ödenir. | pe rlüğü Lâğvedildi üstakil Liman ları aynen ibka edilmişlerdir. Maaş- md .' İiyetlerinde hiz | tur, iğ. yok-| in yezile, ir değiş İmân reisliği daha teşekkül etmiştir | İki, bunlar merbut oldukları "Müna- İkale Vekâleti ile doğrudan doğruya muhaberede bulunacaklar, yalnız si- cil işleri etrafında Istanbul merkezi ile de muhaberede bulunacaklardır. Evvelce Deniz Ticaret müdürlük» lerine bağlı olan bu mmtakalar bu- radan ayrılmış oldukları için her min teka merkezi sicili o merkezde bulu- nacaktır. Buna binaen mülga Deniz Ticaret müdürlüğünde temerküz et-| tirilmiş olan siciller ayrılacak ve alt oldukları merkezlere gönderilecektir. , BELEDİYEDE : "Ferdi Tadilât Talepleri 932 senesi bina tahririnin tatbik edildiği mıntekalarda ferdi tadilât ta- lebi için kanunun tayin ettiği müd- det dünden itibaren başlamıştır. Bu: tahrirde gayri menkullerine konulan kıymeti fazla bulanlar, bugünden İ- İtibaren alâkadar şubelere müracaatla ferdi tadilât talebinde bulunabilecek- lerdir. Sovyet Konsolosunun Ziyareti Sovyet Başkonsolosu dün vilâyete gelerek vali ve belediye reisi Lütfi Kırdarı ziyaret etmiştir. | İ ——— Bu kanuna nazaran altı deniz lis). Türkofis Teşkilâtı Lâğvedildi Yerine Mıntaka Ticarü Müdürlükleri Kuruldu Ticaret Vekâletinin yı kanunu mucibince dünden Türkofis lâğvedilmiştir. Türkofis Mİ dürlükleri bundan böyle mıntakâ ceret müdürlüğü unvanını almı! dir. Gerçi dün geç vakte kadar Ti” ret Vekâletinden bu hususa dair f ni bir tebliğ gelmemiş ise de kef” yetin bu gün alâkadarlara bildirğ ceği umulmaktadır. Dün Türkeli! Takas komisyonu toplanmıştır. Sanayi Odaları Iktısat ve Ticaret Vekâletlerini” yeni teşkilât kanunu meriyete miştir, Iktısat Vekâleti kanunun İdiği salâhiyetle Jüzum göreceği lerde birer sanayi odası kurabil tir. Bu odaların şimdilik İstanbul, mir, Bursa ve Samsunda kurul na kuvvetle ihtimal verilmekteği” Fakat diğer taraftan bu odaların W İzifelerine müteallik nizamname e nüz hazırlanmadığı için sanayi rinin hemen kurulması şimdilik K olmiyacaktır. Haber aldığımıza göre, Iktızat V& kâleti bu işe fazla ehemmiyet vi” mekte olduğundan vaziyeti iyice 1 kik ettirdikten sonra odaların kur” mesı yoluna gidilecektir. 1930 daki sanayi kawaresinde öt bu mesele mevzuubahis edilmişti. 1 tısat Vekâleti yeni sanayi odala! kurulması için bu kongrenin kar?” larını da tetkik ettirmiş bulunmak” dır. Bir Kamyon Kazası nedis idaresindeki 7748 9” Taşçılar caddesinde çerken Yeşildirekte otüran 40 Emineye çarparak! muhtelif yerlerin. yaralamıştır. Yaralı hastaneye kaldır” miş, suçlu yakalanmıştır. & Taksimde oturan Artin isminde PE gencin idaresindeki motosiklet Tarabf, dan geçerken elektrik direğine çarpa” parçalanmış, Artin bacağından yaral” mıştır. Yaralı tedavi altına alınmış. i X Fatihte Hafırcaşa enddesinde otur Salih oğlu Kadir kele harabelerine ©” manırken yukardan kopan bir taşla Pİ dan ağırca yaralanmıştır. Yaralı hf” taneye kaldirim v # Mercanda Çukurhanda oturan hari. Sunyip elektrik parasi vermek üzere B* yayıt elektirik merkezine girerken KP, zanniyle vitrina çarpmışlır. Şuayip lan camlarla muhtelif ' yerlerinden yarf” lanmı X Büyükadada oturan sütçü Banüfi” dükkânda balta İle odun yarsrken Kafi. en baltarı eline vurarak ağırca yarslı” miştir. Yoralı evinde tedavi alına ib” muştar. # Çemberlitaşta oturan Murtaza, ta rıhtımına bağlı Varakada vapuru! kazmen rıhtıma düşmüştür. Başından ca yaralanan Murtaza Beyoğlu hasta ne kaldırılmıştır. # Periköyde oturan Kecsti ile arksdsf Sergis arasında alıcak o yüründen çi” wi de biribirlerini *B ndan yaralamışlardır. Yaralılar” müdacatı yaptırılmış, tahkikata beşli” miştir. TAKVİM ve HAVA 2 Haziran 1939 GUMA Gün: 40 nd Hazır: 28 Rumt: 1355 Mayıs: g 6 ma ay Arabi: 1959 Mebiülehari 14 CEVAP 75 bini de inek, dana ve mandadır, 7 $ — Yemek ve yumurtlatmak için hangi cins tavuklar! tercih et- melidir ve en çok yumurta yapan cins! hangisidir? C — En çok yumurtlayan ta - vuk Legorn cinsidir. İkinciye yer - Wi Hacıkadın tavukları gelir. Ye - mek için de Rodeylat tavukların tetcih etmelidir. Mi 90 215 Güne 431 — Öğle İxindi: 16.11 — Akşam: ni 21.33 — İmsüik: Hava Vaziyeti Yeşiiköy Meteoroloji İstasyonundan * Unan malimata göre, hava yurdun Cen ve Doğu bölgelerinde açık, Doğu ve Öl ta Anadolu bölgeleri ile Karadeniz Bİ gölerinde bulutlu, diğer bölgelerde uri. miyetle gök bulutlu ve meveii Olar” çek yağışlı geçmiş, rüzgârlar umu”. yetle Şarki istiksmetten, Garbi bölgeli de orta kuvveti, Şarki bölgelerde b esmiştir. Dün İstanbulda hava çek bulutlu #eÜ miş, rüzgâr Şimali Şurkiden seni$©i, 5 — 7 metre hızla esmiştir. Sant İ8Ü bavn tazyiki 101LA milibar dai, Sali jen yüksk 246 ve en düşük 136 arat olarak kaydedilmiştir. sani