2 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

i —x 0 (Başı 1 incide) ilk tahsilin beş sınıflı Hk okullarda verilmesi, beş seneye ve beş seneyi, bir merhale olarak tesbit etinekten İleri gelmekte olduğunu işaret cde- Tek demiştir ki; * — “Çünkü henüz bu tahakkuk et- miş değildir. Bizim tahsil çağında iki milyon çocuğumuz var. Hemde mecburi tahsile tâbi, Halbuki biz bunun ancak üçte birini okutabili- yoruz. Sonra okutabildiğimiz ço- cukların hepsi de beş sınıflı mektep- te okumakta değildirler. Onun için beş seneyi bir ideal olarak koymuş bulunuyoruz. Bu ideal her tarafta tahakkuk ettirildikten sonra 6 sene 7 sene ve belki de daha ileri memle- ketlerde olduğu gibi 8 seneye çıkar- mak düşünülebilir. O, daha yüksek ve daha uzun seneler sonra düşünü- Jecek idealdir. Onun için programda ki beş seneeyi olduğu gibi bırakmak Jâzımdır. Buna dahi varmak için ka. tedilecek daha çok mesafeler var- dır. i Programın diğer maddeleri üzerin İde hiç bir müzakere geçmemiş, he- yeti umumiyesi kurultayın tasvibine iktiran eylemiştir. Bunu takiben okunan encümenin iraporu da kabul edilerek yarın suat 15 de toplanmak üzere içtimaa niha yet verilmiştir Büyük kurultay yarınki toplantı. sında dilekler encümeninin raporu- nu tetkik edecektir. Müstakil grup hakkında sual Ankara — Cümhuriyet Halk Par- tisi beşinci büyük kurultayının - - kinci umumi toplantısında Hikmet “Bayur (Manisa) bazı noktaiart tenvir için sualler sormuş ve bu'arada de- miştir ki: “ — Şimdiye kadar bildiğimiz tarz şu idi. Mühim ve esaslı meseleler Parti grupunda mevzuubahis olur ve orada üzerinde istenildiği kadar mü- zakere ve münakaşa edilir, varılan netice Parti mebuslarını bağlardı. Partide müzakere edilmemiş olan © neticeler üzerinde Mecliste herkes tabii malüm ve muayyen esaslar da- N hizi bilinde apk ga meş Şimdi anlamak istediğim mesele © ler bunun böyle; Partide mevzuube- © his edilmemiş, bir Karara bağlanma- *miş olan meseleleri mecliste bahset- mek, bu bapta sual sormak, tenkit yapmak yalnız seçilecek bu 21 kişiye mi mahsus olacak, yoksa eskisi gibi mi olacak? © Ikinci mesele, bu 21 arkadaş par- tinin müzakerelerinde bulunacak ve © Okararlara iştirak etmemek suretile müessir olamıyacaktır. Bu husustaki düşüncesini bu kür- “südeh söylemek ve mümkün olduğu kadar o düşüncesine taraftar tople- Bu 21 arkadaşın bu haklarını ek- seriyetin verdiği hdr kararla neze- diyoruz. Bizim böyle bir hakkımız var mıdır? Hikmet Bayur böyle bir karar ye- di e Fine bu vazifeyi görecek arkadaşla “ın kimler olacağının arzuya bırakıl- © masına taraftar bulunduğu mütalea- sile sözlerine nihayet vermiştir. Mümtaz Sökmen (Ankara) Nizam- “name ile yeniden tesis edilmek İste- nilen grupün Cümhuriyet Halk Par- © isi teşkilâtından, parti ruznamesin- den ayrı başlı başına bir müstakil si- yasi bir mevcudiyet olmadığını ve bir ayrılık meselesinin mevzuubahis ola- miyacağını izah ve parti grupu için- © deki ve meclisteki müzakere usulleri © (hakkında izahat vererek demiştir ki: “.- Kurultay | bu nizamnameyi © (kabul etmekle kendi mebusu olarak © (bulunan arkadaşlarından bir kısmını © Obü takyitlerden istisna etmiş oluyor. © Bu itibarla Hikmet Bayur arkadaşa — denilebilir ki, ne salâhiyetle bu 21 arkadaşa kendilerine bu külfet tah- mil ediliyor, yerine geriye kalan ar- - kadaşlar bu takyidattan kurtulamı- © yor. Bütün bu ekseriyet arkadaşların nizamname ile bağlı oldukları husu-| © satta, onlara serbesti veriliyor. Yani © kerdilerine sorulmadan verilmiş bir “külfet ve mükellefiyet yoktur. Kak “di ki, nihayet Cümhüriyet Halk Par- © © tsi ve yahut herhangi bir siyasi par- © ti onun prensiplerine İnanmış ve ka- © bul etmiş bir şahsın her siyasi parti- © de olduğu gibi onun bazı zaruri kai- delerine itaat etmesi lâzımdır... Genel Sekreterin kabineye ? girmesi meselesi © Genel sekreterin kabiney> iştirak! hakkındaki 30 uncu maddede bu hük- urultayı n Üçüncü mün bit nizamname içine alınması- am bir salâhiyeti tazammun etmiye- ceğini söyliyen Refik İnce (Manisa) demiştir ki: “— Bence bu fıkra, genel sekrete- rin Tera vekilleri heyetile mütemadi şekilde müşavere ve temasta buluna- bilir, suretinde tavzihi icap eder. Ak. si takdirde bu kanunlarımızla bir te- zat teşkil eder, Mazbata muharriri, bu yoldaki mütalealara verdiği cevap'a Genel Başkan vekilinin intihabına sit hük- mü izah ederek demiştir ki: “— Genel başkan vekili, mebus- lardan biri olacaktır. Mebus olduğu gibi başka sıfatı da haiz olacaktır. Bu- Bun takdiri doğrudan doğruya Genel başkana aittir. Genel başkan vekilinin kabineye girmesi meselesine gelince, başkan vekilinin kabineye ithal edilmesine hiçbir mâni yoktur. Ne nizamname- miz, ne de devlet mevzuatı bura mâ- ni değildir.,, Mazbata muharriri Mehmet Ali, deki zaruret üzerinde bilhassa dur- Genel başkan vekili Başvekil partili mebuslardan biri olduğu tak- dirde, genel sekreter kabineye dahil olucağına göre, partinin ondan daha üstün bir merelinde bulunan Genel baskan vekilinin kabineye - gireme- mesi sebepleri etrafında ve umumi dare heyetinde bulunmasi dolayıs'le hazırlıkları yakından takip etmiş bir İkongreyi bu hususta tenvir etmiştir. İncedayı ezcümle demiştir ki; — “Genel Başkanlık vekilliği ma- kamı parti teşkilâtmın kademesi içinde çok yüksek bir mevki've ma- İkam olarak ele alınmıştır. Onun işin bu mevki, sıfat ve salâhiyetinin İ ve değişmez Genel Başkan adına va. zife eda edici vasıflarının parti ka- | binesinin harlelnde ve üstünde mah- fuz kalması düşünülmüştür. Zaten iy kendilerine aksettirecektir.,, Cevdet Kerim İncedayı bundan İsonra sözünü genel' sekreterin par- ! ti kabinesinin daimi âzası olması e- sasına intikal ettirerek: — “Nizamnameye konan bu hü- kümle maksat, kabinenin değişmesi sekreterinin Heyeti Vekile içtimala- rimdâ muntazaman bulunmasını ve dahili ve harici vaziyet hukkında cereyan eden müzakerelere daha isabetli bir şekilde iştirakini temin. dir. Bu şekil, hükümet ve parti ara- sında karşılıklı faydalanmayı temin için yapılmıştır. Bunun, teşkilâtı esasiyede ne bir reaksiyonu olacaktır ve ne de şim- diki kanunlar ahkâmna muhelif bir vaziyet ihdas edecektir,, demiştir. | Mazbata muharriri Mehmet Ali i Yürüker (Samsun) arada mevcut nok tal nazar ihtilâfını kaldırmak İçin en cümenin bu madde yerine kaim ol- mak üzere yeni bir madde hazırla. dığını beyan etmiştir: Bu madde şu şekilde idi: Genel sekreterin parti hükümetinde âza sıfatiyle bulundu- rulmasi temin edilecektir. Mümtaz Ökmen (Ankara) mevzu- un ehemmiyetine İşaret etti ve bu madde ile ne kastedildiğini izah ede- rek dedi ki: — “Partinin bânisi olan Atatürk hükümetle parti beraberliğini daha cezri bir yolda temin edecek bir ka. rar almıştı. Fakat bu karar tatbikat- ta ahengi temin etmekten ziyade bir tarafın mesaisinin felce uğramasını teşvik eder gibi bir netice verdi. Mümtaz Ökmen, parti hizâmname sinin partinin program kâydettikten sonra da: — Maksadimız yalnız genel sek- reterin kabineye âza olabileceğine temas değildir. Bu esasen mevcut- tur. Biz İstiyoruz ki, partiye mensup olan hükümetin ve partinin ekseri. yet grupuna İstinat ederek ve bun- dan kuvvet alarak İcra Vekillerini teşkil edecek olan Başvekil kabine- sinde genel sekreteri de devlet ve- kili olarak bulundursun.., Mümtaz Ökmen program ve hi- zamname encümeninin bulmuş oldu Gu yeni formüle istirak etmediğini AY | arkadaş sıfatile geniş izahat vererek | ile mukayyet olmıyarak parti genel| olduğunu | Toplantısı söyliyerek sözlerine nihayet vermiş tir, Recep Peker (Kütahyi Cümhu, riyet Halk Partisinin büyük kurul fayının resmi ve gayriresmi bütün teessüs ve teşekküllerin bepsi di- rektll verecek bir müessese olduğ, nu tebarüz ettirdikten sonra encü- menin teklif ettiği ibarenin tatmin- kâr olmadığını ve tekrar encümene havale edilmesinin muvafık olacağı nı beyan etmiş ve demiştir ki: — Zaten parti genel sekreteri İc- ra Vekilleri Heyeti ve Başvekil olan zatla daimi temas halindedir. Fakat yeni teklif edilen maddenin ruhu böyle bir teması değil, İcra Vekil- leri ve mesul bir hükümet helinde çalışan heyetin içinde parti genel sekreterinin bulunmasını ve vaziye- tin ve partinin ana varlığını teşkil eden kurultayda bu madde ile tes. bitidir. Encümen reisi Şemseddin Gün- altay bu maddenin programla alâ- kadar olduğunu beyan ederek bu noktai nazardan encümence bir da- ha tetkik edilmek üzere iadesini is- temiş ve bu talep heyeti umumiye- ce kabul edilmiştir. Müstakil grap hakkında 125 inci maddenin müzskeresinde müstakil grupâ tevdi edilecek vazi- £elerin ifasında karşılanacak vaziyet ler üzerinde Abdürrahman Demir- alara karşılık olarak verilen cevap. lardn sonra Abdürrahman Naci di- ger bir nokta üzerinde müstakil gru İ pa mensup mebusların İeyeti Ve- kileye intihap edilememleeri husu- su ileri sürülerek bu müstakil grup mebuslarının Heyeti Vekileye âza intihap edildikleri zaman müstakil grupla alâkaları kesilmiş addedildi- ği takdirde meselenin halledileceği- ni söylemiş ve bu yolda bir de tak: rir vermiştir. Türk- Fransız e Pnkiri (Başi 1 incide) üzeri hareketle 11 Haziranda Ahka- raya muvasalat etmiş olacaktır. Mısır Hariciye Nazırı da geliyor Berlin Radyosu: Mısır Hariciye j Nazırı Ankarayı ziyaret etmek üze. İredir. Ziyaret bugünlerde vuku bü- Jacaktır, Misir Hariciye Nazırı, Tür- kiye Hariciye Nazirınin Misira yap- tığı ziyareti iade edecek ve anlaşı- lan iki memleket Akdenizin emniye tine sit meseleleri görüşeceklerdir. ee Prost Ankaraya Gitti Şehircilik mütehaşsısı Prost, şehir plânı hakkında Nafıa Vekâletinde ya- pılacak içtimada hazır bulunmak ü- zere dün Ankaraya şitmiştir. Enin- önü meydanına âit maketle Istanbtı- Tun nâzım plânına ait evvelce yapıl mış olan mücessem plân da dün'An- karaya gönderilmiştir. Şehir müte- hassisı, Nafia Vekilinin riyasetinde, Vekâlet yapı ve yollar umumi müdü- rile şehircilik şubesi umum müdürü, Dahiliye Vekâleti imar şubesi müdü- ründen mürekkep olmak üzere topla- nacak olan komisyonda plân hakkır- da izahat verecektir. Bahçekapıda Meydan ! ley Dali Bahçekapıda, ya nan Hasan ecza deposunun alt tara- İfındaki dükkânlar da yıktırılarek yerleri caddeye kalbedilecektir. Bu dükkânların karşı tarafındaki tuha- fiye dükkünlari da istimlâk edilip yıktırılacak ve burada küçük bir mey dan açılacaktır. Meydanın ortasında yeşil bir refuj meydana getirilecek- tir. Bundan başka Karaköy köprüsün den itibaren gümrüğün önünden de- vâm etmek ve Sirkeciye kadar w- zanmak üzere bir cadde açılacaktır. ——— o Pansiyon Ücretleri Yeni ders senesinde memur çocuk- larından alınacak tenzilâtlı pansiyon ücretleri Maârif Vekâletince tesbit e- dilmiştir. Resmi mektep pansiyonla- rında bir çocuğu bulunanların pan- siyon ücretinden yüzde on, iki çocu- ğu bulumanların birisinden yüzde on, ikincisinden yüzde yirmi beş, tiç ve- ya daha fazla çocuğu olanların birin- ci çocuğundan yüzde on, ikineisinden yüzde yirmi beş, üç ve daha fazlasım- dan yine yüzde on tenzilât yapılacak- tar. l TAN Cinci Hanında Bir Cinayet Oldu) Yiğit Bir ArkadaşımızınBulduğu Eroin Tekkesinde Sopa | İle Cinayet İşleniyor Bir eroin tekkesi haline geldiğini evvelce bildirdiğimiz Tahtakölede Şe kerci sokağındaki Cinci hanında dün akşam üç kadının ağıt yaralanmasile neticelenen bir cinayet İşlenmişlir. Hâdisenin tafsilâtı şudur: Cinci hanı sakinleri arasında Pa- kize, Melâhat ve Zehra isimlerinde üç kadın vardır. Bunlardan Pakize ile Melâhat ötedenberi bivibirlerile İ geçinememektedirler. Dün akşam bu iki komşu yine kavgaya tutuşmuşlar ve ellerine geçirdikleri taş ve #opa- larla biribirlerini dövmiye başlamış- lardır. Bir aralık Zehra ismindeki ka- dın da kavgaya karışmış ve Pakizeyi himaye etmek istemiştir. Bu suretle üç kadın gırtlak girtlağa boğusurlar- ken Melâhatin dostu ölan Zincirli Namile maruf, Ali, hanın deliğinden içeri girmiş ve eline geçirdiği bir so- pa ile Pakizeyi başından ve vücudü- nün muhtelif yerlerinden tehlikeli surette yaralamıştır. Kadınların feryatlarına yetişen po- lisler,'her tarafından yaralanan ve kanlar içinde bülunün üç kadin da can kurtaran otomobili ile Haseki has ağ tarafmdan ileri sürülen mütalâ. tanesine kaldırmışlar ve suçlu Aliyi İranın vaziyeti de oldukça vahimdir. yakalamışlardır. Yâralı kadınlardan Pakizenin ba- Aland Adalarının Tahkimi İsveç İle Finlândiya Arasındaki. İtilâfın © Tehiri- Muhtemel: - Stokholm, i(A,A.) — Hükümetin yakında içtimaa davet odiletek olan parlâmentoya Aland adalarının as- kerileştirilmesi hakkında Finlandiya ile Isveç arasında aktedilmiş olan iti- lâfm tasdikini tehir etmesini talep eylemesi muhtemeldir. Bir çok gözeteler, Sovyetlerin itti- siyasi mahafilde kuvvetli bir tesir İ hâsıl etmiş olduğu mütaleasında bu- lunmaktadırlar. Diğer taraftan hükümetin deniz in- şaatını tahdit eden Ingiliz » Isveç de- niz itilâfının tasdikini tehir etinesi de mümkündür, Zira efkârı umumi- yenin mühim bir kismi, Bu irite İk diki beynelmilel ahval ve şerait da- hilinde mevsimsiz addetmektedir. DENİZ ve LİMANDA : Saldıray İçin Merasim Saldıray denizaltı gemimize 5 ha- ziran pazartesi günü sancak merasimi yapılacak ve bu suretle yeni gemi- miz Türk donanmasına iltihak ede. cektir. Bu münasebetle o gün öğleden son- ra saat on beşte Kasımpaşada Deniz Komutanlığındu bir tören yapılacak- tır. ; Munzam Ücretler Kaldırıldı i Belediyenin 939 mali sene bütçesi dünden İtibaren tatbik edilmiye baş- lanmıştır. Ötedenberi vali muüvinle- rile emniyet müdürleri ayn! zamah- dö belediye işlerile meşgul olduklari için bor ay belediye bütçesinden 100 lira bir ücret almakta idiler. Dahiliye Vekâleti, umami muvaze- neden maaş alan herhangi bir me - murun, hangi namla olursa olsun be- Tediye bütçesinden para almasını doğ- ru bulmadığı için bu maksatla yeni sene bütçesine konulan tahsisatı Ka- bul etmemiştir. iy İliç Kazası ve Kuruçay Nahiyesi Erzincan (TAN) — Kuruçay kaza merkezinin İliç nahiyesine naklile İliç kazası hamile anılması, İliç na- hiye merkezinin de Kuruçaya tahvil edildiği vilâyete tebliğ olunmuştur. anlaşılmamış m haz etmiş oldukları hattı bereketin | Hanın deliklerinden biri daha İsmdaki yara ağır ve tehlikelidir. Zeh- Bunların dün gece ifadelerini almak mümkün olmamıştır. Molotofun Nutku ve Ingiliz Sovnet Teması (Başı 1 incide) mesi yüzünden bu üç devletten hi- ri harbe karışacak olursa, diğer iki devlet te bütüm kuvvetleriyle ona müzaheret edeceklerdir. Vaziyet bu merkezde olduğu için Malotofunnoktat nazarı ile İngiltere ve Fransanın tek arasmda mü- him bir ayrılık görülmemektedir. “Molotof hangi noktalarda * ısrar etti? Molotof bilhassa üç nokta üzerin- de durmuştur; 1 — Münhasıran tedafüi bir pakt yapmak, - 2 — Bütün komşulara teminat ver mek, 3 — Mütekahil yardım esası daire sinde hareket etmek. Ingiliz mahafili buna mukabil di- yor ki: 1 — Teklif edilmekte olan itilâf. ların tedafül mahiyeti, ötedenberi Londra ve Paris tarafından kabul ve teslim edilmiştir. 2 — Garantinin Baltık devletlerine teşmili hususunda ısrar edilmesi, Mos kovanın itilâfların meriyet mevkiine konulmasının bu devletlerin müra-| caatlarına bağlı Kalmamasi arzusun- da bulunduğunu göstermektedir. 3 — Istişareler yerine evvelden tesbit edilmiş sarih taahhütlere giri- şitmesi talebi, Milletler cemiyeti mu- kavelenamesinin 16 ncı, maddesi ile istişhat edilmemesini istihdaf etmek- tedir. Hükümetle yakından alâkası olan mabhafil, bu ahval've şerai: altında müzakeratı tesri etmenin &n İyi usu- lünün Molotofun bizzat tekliflerde bulunması olduğu mütaleasındadır. Molotofun nutku hakkında kanaat Bay Molotofun dün söylediği nut Kü gelince bu nulkun Londrada yap. tığı tesir, Molotofun. itirazlarından b*rinin itilâf skdine mâni olacak bir engel teşkil etmediğidir. Londrada hü küm süren kanaate göre yapılacak müzakereler, her engeli bertaraf e- decektir, Molotof, Baltık devletlerine garantiler vermek bahsi Üzerinde durmuştur. Fakat İngilterenin de e- sasen bu bahis üzerinde bu devletler. le temas halinde olduğu anlaşılıyor. Londraya göre, asil mesele, tecavü zün her nereden gelirse gelsin, mu- kavemet görmesidir. Prorsip budur, Bu prensip kabul olunduktan sonra, geriye kalan noktalar, bir takım hu- sus) safhalardan ibaret kalır, Iki memleket arasında konuşmalar bahis mevzuu olan noktalar bulunmaktadır. satı kaçırmak elimizden gelmedi müddettenberi, daha doğrusu” lizlerle, Sovyetlerle temiz bir & ma yaptığımız günlerdenberi mutat olan kaba tarirterine memektedirler. şında Çanakkale müdafaası rakkalede biz bir şey yapı şi zaferi onlar kazanmışlar da övül sini lütfen bize bıraffmışlar. Bu” incitmekten ziyade güldüren din olmakla beraber o matbi i hüsnü zanlarını tashih etmeği © lekdaşlık vazlfesi biliriz. manlar pek iyi bilirler. Fakat Amiral içimizde bulunduğu ve # lerile gördüğü için daha iyi bili matbuatın amirallerine karşı Hİ ları ve saygıları olması lâzım ceğini tahmin ederiz. Bu işte en İı en şerefli şahit odur. Ona larsa ve tenevvür kabiliyetleri tenevvür edebilirler. Biz Ans! rip en dehşetli dakikalarında M faa ordusuna ricat emri veren, kat Atatürk tarafından kun liği elinden alman ve zaferden *© susmasını bilen ecnebiler de tan” Fakat nezakete uymaz diye b meyiz. Suswazlarsa daha çok söyliyecek vaziyette olduğumuzu ki Temiye artik lüzüm görmüyebi! 2-6-939 Silâh Arkad (Başı, 1 Bahsettiğimiz Alman matbu Bu kabelıklari izl, Çanakkalede bizimle #ğ pışan kahraman ve asil ©. . Yaz Saati (Başı 7 incide) kat hakikatte bir buçuk ve bö iki saat yemek tatili yapan © murların öğleden $önra Yi gırlığı ve sicak sıkıntısının asabiyetle uzun müddet mi ettikten sonra ancak saat #onra ve dörde doğru nisbeten ha İyi bir tarzda çalışabildiği rülmüştür. Öğleden sohira mi ve müsmir olarak çalışabilen “| bir iki saatlik müddeti sabah | ken vakte getirmek ve öğleden raki çalışmayı tamamiyle Mek tarzı işte böyleceortayı $ muştur. * azı oldukça sicak olduğu de gerek iklim ve gerek “| biat güzelliği dolayısıyle diğer # hirlere nisbetle “sayfiye şehri" #ğ yılan İstanbulumuzda yalnız le çalışan memurların değil bÜtÜÜ ire galışımakında gyz KİEL yapmak keyfiyeti çok iyi netice” verebilir, Hattâ mağaza ve düğ kânları bile daha erken, meselâ # at beş ve nihayet altıda kapan nın çarelerini bulmak iyi olur. Böylece bütün İstanbul half akşam üstü olsun temiz hava rak biraz serinlesin ve dinlensiğ Kahveler, gazinolar, plâjlar, m reler akşam üstü halkla o dol” Dsirelerde, yaz'hanelerde, mağ za ve dükkânlarda sönen hayat şam üstü diğer sahalarda başlssi | Üç tarafi su ile çevrili, her # rafı güzellik dolu İstanbul şehri” nin halkı bu nimetlerdön | etsin. Yerli olsun ocnebi olsun, yah ve turist böyle her tarafı hayat fışkıran şehirlere koşar! ÇÖ Mağazaları erken kapamak #5” | | retiyle şehrin iktisadi haya! bir ziyan görmekten korkanlaf"” korktuklarının tamamiyle yi bir netice görmeleri ihtimali # | vardır, 5 j Yazın çalışma saatlerini oldi” ğu göbi çalışman şeklini de değişi” | mek lâzımdır ve o derece mühif© dir. Yazın şiddetli sıcaklarda 8” tımızdaki gömleği bile “fazla * ağır” hissederken resmi dairel€ de “ceketle çalışmak” âdeti “© mecburiyeti memurlardan İyfi ve randıman almağa en büyük ©” | gellerden biridir. 3 Bu mevzu üzerinde umumö w | münakaşa açılması çok faydalı 9” Tur. İlk fırsatta ben buna dair 9 lma gelenleri yazmak niyet yim. dj V. BİRSON | —— i Fırat Nehrinde o | Bir Boğulma iyi Erzincan (TAN) — Buradan on ” İometre uzaktaki Molla köyü civef ve temaslar henüz devam ettiği için, |da çalışmakta olan amele Salih p resmen | Süleyman, yıkanmak üzere i