20 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

20-4-939 20 Nisan 1939 | X TAN | ASONE BEDELİ Türkiye Ecnebi | 2800 Kr, 1800 * so * sw dahil abone | İ 1 Sens 6 Ay 3Ay Ay 1400 Kı 750 rası posta it memleketler için müddet sirasiyle 30, 16 9, adır. Abone beğeli peşindir. değiştirmek 25 İkuruştur. için mekluplara 10 kuruşluk pal ilâvesi lâa Amerika Ticaret Anlaşması Yürümüyor zun süren müzakerelerden son- ra Amerika ile bir ticaret an- laşması yaptık. Bu anlaşma muci « bince Amerikaya göndereceğimiz ba- # malların gümrük resmini Ameri- ka hükümeti indirecek, buna karşı hk da Türkiyeye ithal edilen bazı Amerikan mamulâtının gümrük res- minde biz tenzilât yapacaktık. Bu sayede iki memleket arasın - daki ticari münasebetlerin | inkişafı umuluyordu. Halbuki bu anlaşma imza edil - dikten sonra Amerika ile olan tica - retimiz artmadı, Kamyon ve otomo- bil gibi şiddetle muhtaç olduğumuz bazı Amerikan Omamulâtimı bi - le Amerikan fabrikaları Türkiyeye Çünkü anlaşma mucibince Amerika bize ne göndermekten çekiniyorlar, kadar mal satarsa, biz de Amerika ya o mıktarda mal göndermek mec- buriyetindeyiz. Amerikalılar o Türk malı almaktan tereddüt ettikleri için buraya gönderecekleri malların pa- rasını tahsilde güçlük | çekecekleri zannediyorlar, Dün Amerikan © fabrikalarından birinden buradaki acentesine gönde- BERE ei bu mektubunda diyor ki; “Almanya Türkiyeye geniş bir iştir. Bu krodiye muka- bil bütün Türkiye mahsulâtını in- hisar altına almıştır. Binaenaleyh Amerikan firmaları Türkiyeden mal satın almağa muvaffak olamı- yacaklardır. Onlar mal almadıkça bizim göndereceğimiz malların be- delini tahsil etmek mümkün ol mayacaktır. Onun için | şimdilik Türkiyeye sevkiyatı kesiyoruz.” Anlaşılıyor ki, Almanyanın Tür « kiyeye açtığı kredi meselesi Amerj - kada yanlış anlaşılmıştır. Bu kan tin hasıl olmasında me gibi pro - pagandaların müessir olduğunu bil miyoruz, Fakat Almanya gibi bize İngiltere de kredi açmıştır. Ve Tür- kiye bu kredilere mukabil, ne İngil- tereye, ne de Almanyaya ihracatı ü- zerinde bir inhisar hakkı vermemiş. tir. Hattâ fazla olarak Almanyanın açtığı kredi henüz tatbik mevkiine de geçmemiştir. Ortada bir anlaşamamazlık var ki bunun izslesi, ve vaziyetin ay - dınlatılması lâzımdır. Bu yanlış te- lâkki ve bu kötü propaganda Türki - yeye büyük bir müşterisini kaybet - mek tehlikesini tevlit etmiştir. A - merika bizden her yıl külliyetli mik- tarda tütün satın alır, Bu | tütünü Türkiyeden alamazsa, başka yerler- den temine mecbur olacaktır. Buna mukabil de bizim faraza otomobil ve kamyona bir çok bakımdan ihtiya - <ımız vardır. Türkiyede mevcut kam- yon ve otomobil mıktarı ancak altı bin tanedir, Halbuki nüfusu 6 mil - yon olan Yunanistanda altı bin, Ro - manyada kırk bin otomobil ve kam- Yon mevcuttur. Nakil vasıtası olarak hazerde ve seferde muhtaç olduğu » muz otomobil vö kamyon ise ancak Amerikadan getirtilebilir. Yalnız bir iki madd sar etse Amerika ile ticari münase- betlerimizin inkisafını teşvik etmek ihtiyacındayız. Kaldı ki bizim Ame- rikaya satabileceğimiz daha bir çok| maddeler vardır. Binaenaleyh hükümetin vaziyeti aydınlatacak ve bu propazandaya'ni- hayet verecek tedbirler almasına ih- tiyaç vardır. ie manya Karşısında Polonyanın Vaziyeti P lonya, büyük Almanya ile Sovyet Rusya arasında sı- kışmış kalmış bir memlekettir. Bu itibarla askeri ve siyasi vaziyeti çok naziktir. Haritaya bir göz at- makla Polonyanm müşkül mevkii hemen anlaşılır. Böyle bir durumda olan Polon- Yanın maruz kaldığı müşkülât son hâdiseleri bir kat daha arttırmış. tar. Almanya Çekoslovakyayı işgal etmekle, daha ileri fütuhat hedef- lerine doğru yürüyeceği zaman arkasini ve cenahlarmı emniyete almış oldu. £ Çekoslovakya. ya tamamile hâkim olan bir Al. manyanm Macaristan üzerine pek kuvvetli bir tazyik icra etmesi İmkân dahilindedir. Almanlar Çekoslovakyada bul- dukları kuvvetli techizat membs- larından maada, Slovakyanm Po- lonya ile olan hududunu tabkim etmek suretile, şarka ve cenubu şarkiye doğru bir ilerlevişte ordü- larının cenahlarını korumuş ola- caklardır, Askeri bakımdan Memelin isvoli Me alarak Litvanya üze- rinde müessir olmak ve Polonyayı şimalden de dha sıkı bir ihata çenberile kuşatmak a- vantajı da Hitlerin iktidarma gis- miştir. Bugün bile Alman kerpeteninin dişleri Polonyanın gövdesini kav- ramak üzeredir. Bu hal Polonyayr derin derin düşündürmektedir. Almanya Bohemyayı ilhak etmek- le, kırk fırkayı tepeden tırnağa kadar silâhlatacak techizatla be raber binden fazla tank ve o ka- dar tayyare almış bulunuyorlar. Ayrıca Çeklerin uğur sanayii, kömür, demir, kurşun ve gümüş madenleri ve bütün ziraat Al manlsra geçmiştir. Almanların iki sene içinde al dıkları şeylerin toplu yekünunu şu rakamlarla verebiliriz: Askeri techizat ve levazım yukarıda yazdık. 200.000 kilemet- re mürabbal arazi, 20.000.000 nü- İus, ona göre fabrikalar vesaire... Almanlar uzun bir harbe hazırlanıyorlar B vriarden anlaşılıyor ki, Al manlar şimşek gibi çakıp bitecek bir harpten ziyade uzun süreceğini tahmin ettikleri bir harbe hazırlanmaktadırlar, Pragın iygalinden evvel patlıyacak bir harpte tatbik olunacak Alman plânı başka şekilde tanzim edil- mişti. İlk hareket, Alman fırka- larının Çek merkezine hücumu o- Jacaktı. O zaman Hitler “Mili devlet” prensipi yerine “Mukad- des Jermen İmparatorluğunu” i- lân edecekti. Fakat bunlara şimdi lüzum kalmamıştır. Yalnız şunu hatırlatmak Tâzrm- dır ki, Almanya bu anda milli varlık bakımından birliği hâlis ve tamam bir devlet değildir. 191$ harbinde olduğu gibi, şimdiki mu- harebelerde de milli birliğin mü- him rolü olacaktır. Asri harplerde maddiden fazla manevi bünyele- rin çarpışmasma dayanan bir ne- #iceye doğru sürüklenmek zarure- ti vardır. Halbuki Bohemyanın iş- gareasaseseseseaaee Y A Z A N: ....saseasesessemee General LadIslas Sikorski Eski Polonya Harbiye Nazırı “esasaasankasaseskekekeeeeaeaeeneseeaeeeeeseseasaa aaa Almanyanın Polonya hudutlarındaki sahra toplarından gali mevzuubahs kuvvetleri AL manya hesabına hâylı sarsmiştir. Binaenaleyh ordu teçhizatı ve n- dedi gibi t üstünde gösteril mesine imkân olmıyan unsurlar dolayisile Almanlarüğün bir harpte Vihim neticelerle karşıla- şabilirler. Irkan Slâv olan Çekler, seri, ateşli, inatçı vatanperver dirler. Hiçbir zaman Cermen bo- yunduruğuna tahammül etmemiş- lerdir. Muhtemel harpte Çekle, Almanlara ağır bir yüktür vrupada başlıyacak bir harp- te evsafını kısaca bildirdi- ğimiz Çek milleti Almanlar için İngiliz Karikatürü: yardımcı bir kütleden ziyade müj- külütla sürüklenen "dğir Bir yuk gibi gelecektir. Bir umumi buhranda umumi harpten sonra tesis edilmiş olan diğer devletlerin hattı hareketleri ise şimdiden hissolunmaktadır. Onlar mukadderatlarının büyük devletlere bağlı olduğunun far- kındadırlar. Hep ayni yaşta bulu- nan 6 devl in tabii müttefik- leri garp devletleridir. Bu küçük devletler Almanya karşısında bir yetindedirler. Almanlar, ki kalan ük devletle. ri zapt ve ilhak etmekle bir harp patlamıyacağına emin olsalar Çe- koslovakyaya yaptığın aynini Yapmakta bir an tereddüt etmez. ler. av V Sulh ve hürriyet için toplananlar: Mütecavizlere her vakit vereceğimiz cevap budur.. Cebir ve tazyik kullanmak için i- se, vesile kıtlığı mevzuubahs de ğildir. Rusya için ise, bu küçük devlet- ler ideal bir setir perdesi, ve bir kalkan vazifesini görürler, Garp devletleri için ise, küçük devletlerin mukadderatı kendileri için bir hayat memat meselesidir. Muharebeden başka bir çare kalmadı mı? Avira sürecek bir harbe lâ- zım gelen mevadda sahip bir Almanya, kom olan kü- çük devletler için bir ölüm tehli- kesi teşkil eder, Almsnyayı uzun bir harbe hazırlanma (gayesine serbest bırakmak demek, harbi gayri kabili içtinap bir hale sok mak demektir. Dışardan almacak ve Almanyanın komşu devletlere tahakkümüne mâni tertibatı, Almanya mutlaka bir çenber içine düşme şeklinde te- lâkki edecektir. Fakat bundan gikar? Bu tertibatın yalnız bir müda- faa tertibatı olarak kalması ve #ulhün kuvvetli bir riiknü olabil mesi için, büyük devletler, orla ve oiacak olan doğu Avrupa devletlerinin bu ter. tibatın payidar olabilmesi için 1â- zım gelen maddi, meli ve ekono. mik şartları temin etmeleri lâzım. dır. Hulâsa: Müşterek müdafaa İ- şin teşkil edilen blok, yalnız aşırı atılganlıkta bulunan devletlere kapal: olan ekonomik bir çenber ölmakla kalmıyarak, kendisine yardımcı bir unsur olarak iltihak edecek namzetleri de dairesine a- lan bir çenber olduğu takdirdedir ki, sulh yolunda lâyikile müessir olabilir, Bu teşekkülün tahakkuku gü- nüne intizar ederken garp devlet- leri gözönünde bulunan hakikat- leri nazarı itibare alarak, ona göre müdafaa tertibatı almalıdırlar. Küçük devletleri bu anda teli- dit eden kuvvet Almanyadır. Bu yolda yapılacak bir tsarruz, bü- tün devletlerin müşterek bir ha- reketile karşılaşacağma emin ol- dukları dakikada küçük devletler, elde silâh, sonuna kadar müteğâ- vize karşı harbetmeğe hazırdırlar Polonya da hürriyet ve sulh için çarpişanlar yanında bissesine dü. şeni yapmakta ve Okanının son damlasına kadar akıtmakta tered- düt etmiyecektir. Müşterek cephede Rus tayyarelerinden istifade etmek vukuunda Ja- ponlarla kanlı bir surette meşgul olacak Rusyanm ham madde ve mekülât temini cihetinden müşte rek cepheye büyük © yardımları dokunacağı şüphesizdir Yalnız Rusyanm kara ordulari- le Avrupadaki harbe doğrudan doğruya İştirakleri, milletlerin da- hill vaziyetleri ve rejimlerini he saplamak şarüile, pek düşünüle- mez. Fakat Rusyanın en kuvvetli si- lâhi olan, hava filolarile müşterek cephede dövüşmeleri şartı ise, to- taliterlerle harbe tutuşmuş millet- Bir cihan harbi lerin Sovyetlerden istiyecekleri azami muavenet olabilir. ZE Türkiye Beynelmilel Muvazenede Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel 914 Harbinin göğsüne hasla yaktı yapıştırıp o âmeliyat masasına yutırdığı hüsta adam, bu - yünkü beynelmilel anlaşmalarda ve siyasette büyük bir devlet rolü oy « nuyor, Sezar, Büyük Roma İmparator < luğunu kurmağa teşebbüs ettiği za“ man: “Boğazlara sahip olan millet, ek hana sahip olur.” demiş, Türkiye Boğazlara sahip olmak la, cihana sahip değildir, böyle bir iddiası da yoktur. Fakat sulhün a- mahtarlarmı, veya yarın kopacak bir harpte en lüzumlu geçidin kilidini belinde taşıyor. * Fakat bir zamanlar üzerine miiş- terek bir kin ve gayz halinde saldı « ran bu cihana Türkiyenin de bir $ zi var, Dün dünyayı paylaşma si setinde İstisnasız bütün © milletler Türkiyeyi pârçalamak siyasetinde birleşmiştiler. Harpten omağlüp çı « kan Türkiye, yalnız oparçalanmakla kökünden kay » betmek tehlikesine düştü. Atatürkü ve arkadaşlarını, bütüp milleti Ana- doluda istiklâl savaşına çıkaran, bu &mperyalist dünyanın çizdiği harita. dır, Bugün emperyalizm siyasetinde bilfil rol oynayan devletlerin harita» sında yine Türkiyenin mevkli çizil - miştir. Dün harpten galip dahi çık » saydı, dostlarının müstemlekesi ol « mağa mahküm olduğunu bilen Tür » kiye, bugün dahi hangi dost cepheye iltihak ederse etsin, ayni tehlike ile karşı karşıya olmadı; mak ister. Eğer imi ye, bugünkü bitaraflığını sonuna ka- dar muhafaza edecektir. İmkân olmadıği zaman iltihak e- deceği &dkt #üriröden kati teminat Jalmak hakkıdır. Çorbaden ağzı ya - nan yoğurdu üfliyerek yer * Türkiye, emperyalist © siyasetin defterlerini kapamıştır, Osmanlı sal. tanatının istilâ peşinde düştüğü ha- talara düşmek © niyetinde değildir. Fakat ebediyen müstakil yaşamağı ahdetmiş bir Türkiye vardır. Bu is tiklâli muhafaza için Hizm olan bü. İdün unsurlara da sahiptir. Ancak em- İperyalizm hudut tanımaz. Çekosle - üksek, kültürü yük- y üksek bir ülkeydi, Habeşlilere olduğu Arnavutla- de yoktu, Emperyalizmin hedefi kül. tür ve medeniyet getirmek © değil müstemleke yapacağı o memleketleri hazırlamak için kültür namı altında pişlar ordusunu peşin © göndermek, arkasından askerlerini getirmektir. Bu itibarla Kulturbund gayet iyi ça- lışıyor. Her itibarla tehlikeyi © evvelden e, her dostuna elini w « zatırken evvelâ bu istiklilin ga tisini ister. Türkiy devletten evvel kendinin dostudur. Her dosta karşı biraz şüpheli davranırsa bunu Türkiyenin. septikliğine (değil, İemperyalizmin aşifteliğine hamlet » mek lâzım, Boğazlara sahibiz. Sulhün anah- tarı, harp geçidinin kilidi belimiz - dedir, Türkiye bugünkü dünya siya- setinde oynadığı — tarihi rolde, her şeyden evvel kendi tarihinin kargı sındadır. Her şeyden evvel istiklâi nin emniyetini garanti elmek İser, f kalırsa bunun için, harbe gi- rerse bunun için girecekti Cümhuriyet H. Parfisi Muhasip Üyeliği Ankara. 19 (Tan Muhabirindeni.— Cumhuriyet Halk Partisi Genyönku- Tulunda münhal bulunan üyeliğ» gen başkan kararile Erzincan mebusu Is- kender Artun seçilmiş ve bugün top- lanan genkurul da kendisini tüzük hükmü mucibince muhasip üyeliğe ayırmıştır. İskender Artun uzun yıl lardanberi partinin muhasebe işlerini idare eden bir memurdür.