17 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

117-4939 BUGÜN a Amerikan Teşebbüsünün örfe Gördüğü Karş Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL M ister Roosevelt'in Avrupayı te- envüz asetini; ve silâh yarışının feci âkıbetlerinden ve ezi- «ci felâketlerinden korumak niyetile yaptığı teşebbiis, şüphe yok ki, alkış- lanmağa değer. Amerika Cümhurre isi, Avrupanın içyüzünü çok iyi bi len ve onun nereye gittiğini çok kemmel anlıyan bir şahsiyettir. tekim, kısa bir zaman mukaddem, A- merika filosunun büyük manevrala- rında hazır bulunmak üzere memle- ketinden hareket ettiği zaman, Av- rupadaki vaziyet yüzünden seyaha- tini kısa kesmek mecburiyetinde ka- lacağını söylemiş, öylece yapmiş, Bun tekrar geri dönmesi Üzerine koslovakyanın ortadan kalkmasını hazırlayan hâdiseler vaku bulmuş- tu, Halbuki o zaman en kuvvetli tah. min sahipleri bile Avrupada mühi bir hâdisenin vuku bulmak, bir dev- letin tarihe karışmak üzere olduğu Bu sezememişti. Avrupanın içyüzünü çok iyi tanıyan Mister Rooseveltin kurtarmak için bir teşebbüse giriş mesi, her halde yine çok mühim 307- ler bildiğini hissettiriyor, Belki de! onun teşebbüsü muvaffakiyetsizlikle neticelenirse onun bu bilip karşı gel- mek İstediği hâdiselerle karşılaşaca- ğz. Bu yüzden, Mister Rooseveltin Avrupayı tecavüz siyasetinin kor- kunç encamından korumağa matuf teşebbüsünün muvaffakiyetle netice- lenmesini candan dileriz. Fakat Roosevelt tarafından vuku bulan teşebbüsün nasıl karşılandığı- na bakarak, bu samimi dileğimizin tahakkuk kabiliyetini haiz olmadığı- na hükmedeceğimiz geliyor, Çünkü teşebbüs İngiltere, Fransa ile diğer memleketlerde çok İyi kar- yılandığı ve bu memleketlerde hü- Mister Roosevelt'i alkışladıkları hal. de Almanyada gazeteler bu teşebbü. sü bir tezyif vesilesi saymışlar ve Mister Roosevelt'in şahsı ve teşeb- büsü aleyhinde yazılar yazmışlar. dır. Bununla beraber gerek Ak manya, gerek İtalyanın bu bahis ü- zerindeki resmi düşünceleri henüz m değildir. Fakat gazetele- , “Almanya konferanslara inan- > tarzdaki beyanatı, tavassut teşebbüsünün müsbet bir karşılık #örmiyeceğini ihsas ediyor. Almanya tarafından verilecek c6- vap ne mahiyette olursa olsun, her halde bu cevap çok büyük tesiri haiz olacak ve Avrupada başlıyan anlaş- ma hareketini ya takviye edecek, ya- mİ Avrupayı emniyete kavuşmak i- şin seferber hale koyacak, yahut em- Biyeli, barış süküneti İçinde sağlam- laştıracaktır. Ayni cevabın Amerika tarafından takip edilecek siyaset üzerinde de tesir edeceği şüphe gölürmez. Ame- rika da hiç şüphe yok ki, alacağı ce- vaba göre siyasetini tâdil edecek, bi- taraflık kanunlarını değiştirecek ve ona göre cephe alacaktır. Bu bakımdan Mister Roosevelt'in teşebbüsü, belki de bir dönüm nok- tası teşkil edecek derecede mühim- dir. Neticede Avrupanm harbe ml, #ulhe mi gittiği katiyetle anlaşılacak ve herkes ona göre başinin çaresine bakacaktır. Totaliter devletlerin resmi vaziye- ti anlaşılmadan kati bir hüküm ver- Meğe imkân bulunmadığı için bekle- mek lâzım geliyor. ——— m... Fransız » Alman Futbol Maçı Tehir Edildi Paris 16 (A. A.) — Dahiliye neza- Peti, bir takım hâdiseler çıkmasına Mani olmak için Fransa takımı ile Alman takımı arasında İcra edilme - *İ mukarrer olan futbol maçının ya- Vılmamasına karar vermiştir. VEE Belçika Kabinesi Brüksel, 16 (A. A.) — Sosyalist lerin hüsnüniyet göstermemeleri ü- ?erine, Pierlot üç taraflı bir kabine teşkilinden vazgeçerek İki gün zar- finda bir katolik kabinesi teşkiline tevessül etmiştir. TAN SON mMAB BE ii şik w İran Veliahdinin Düğünü Heyetimiz Dün Irana Vardı Gori | Tezahuratla Karşılandı 5 Tahran, 16 (A.A. — Pars ajansı bildiriyor: Dün sast onda Mohammet Ali E- Kebir gemisi içinde İran veliahdi, Mısır kraliçesi, Prenses Fevziye ve maiyetleri olduğu halde Benderşapu- |ra varmış ve İran imparatoriçesi ta- rafından selâmlanmıştır. Liman ve civarı donatılmış ve her| *-| tarafa İran ve Misir bayrakları çe - © | ikilmiştiz Kesif bir halk yüksek mlaeliğlesi » e amıştır. ni ile hareket ederek bu sabah Tah- rana muvasalat etmişlerdir. Fevkalâde yabancı hey biri arkasından Tahrana muvasalat etmektedirler. Tük heyeti ve askeri müfreze dün sabah Fusrevde hududa varmış. ha- İriciye ve harbiye bakanlarının mü- messilleri ile bir müfreze tarafından | karşılanmıştır. Heyet, küçük bir istirahatten son- ra Kermanşaha hareket etmiştir. Türkiye heyeti murahhssası bu ak. tabakası | İ Ajansının hususi surette gönderdiği niyetleri | maihabiri bildiriyor: Transiranlen hattının hususi bir tre. | DA y şam Tahrana varacak ve heyet için hususi surette hazırlanan otele ine- cektir. Rwd 13 adındaki Polonya tayya- resi Tahranda karaya inmiştir, Bu tayyare, Polonya reisicümhuru tara- fından düğün hediyesi ol vellahdma gönderilmiştir. * Hamedan, 16 (A.A.) — ak İran Anadolu Türkiye heyetini hamil bulunan 8 otomobil saat 14 te Kermanşaha var- mıştır. Bütün güzergâhta süvari jan- darma ve şehir ve köylerden askeri müfrezeler, bütün resmi binaların ö- nünde Türkiyenin kardeş Iran mille- tine ve onun şanlı şefi Majeste Şe- hinşaha Türk milletinin ve onun şefi ile hükümetinin tebriklerini götür- mekte olan heyetemizi selâmlamış- lardır, Mükemmel olan yolun kenarların- da, Pehlevi idaresinin maziye mal et- tiği şark kervansarayları yerine ben- zin depoları, fabrikular ve silolar görülüyordu. Kermanşahda heyet öğle yemeğini hükümet konağında yemiş ve Ker- manşahtan ayrılırken müvasalatınde olduğu gibi geniş caddelerde ve hü- kümet konagı önünde toplanan halk tabakası tarafından hararetle alkış- lanmıştır. Heyetimiz, akşam üzeri geç vakit Hamedana varmış ve geceyi valinin nezdinde geçirmiştir. Tahrana mak için önümüzde 350 kilometrelik var- İyani bu sabahtanberi geçtiğimiz yol kadar bir mesafe var. Dün, öğle ye- meği Şahabad'da yenmiştir. Askeri müfrezemiz geceyi Kermanşahta ge- girmişlerdir. Müfreze bizden bir gün sonra Tahrana varacaktır. Müfreze- miz, her tarafta Iran ordusunun hu- susi bir ihtimamına mazhar olmak- ta've halk tarafından dostane ve ha- raretli tezahürlerle — karşılanmakta” dır. Iran Veliahdinin nişanlısı Prenses Fevziye Fransanın Askeri Tedbirleri e pe İddialarına Göre Niste Seferberlik Varmış Milâno, 16 (A.A.) — Korriera del la Sera Fransanın Italyan hududun- da, Nice'de harp havasını şiddetle kö- rüklediğini yazmaktadır. Bu gazeteye göre tahkimat gece gündüz devam etmekte ve halk Fran siz askerlerinin nümayişlerini gör mek için kışlalar önünde toplanmak- tadır. Şehrin civarına hava müdafaa topları konulmuş ve asker nakliyatı için bütün hususi otomobillere vazi- yet edilmiştir. Geceleri jandarmalar evleri dola- şarak silâh altina çağırlanlara se- ferberlik emrini tevdi eylemektedir. Italyan gazeteleri, Fransız hudut mıntakasında Nice, Draguignan ve di ğer yerlerde İtalyanların Fransız jandarması tarafından tevkif edil- mekte olduklarından bahsederek bu tevkifata şiddetle hücum ediyorlar. Giornale d'Ttalia Fransanın Italyan lara karşı seferber olduğunu yazıyor. İEiiçLe Bo “Ajansı bildiriyor: Polonyada, bilbas- mua, 19 (AA) $a yukarı Silezyada Alman aleyhtar- lığı gitgide artmaktadır. Almanca konuşmak veya beyaz çoraplar giy - mek, sokaklarda dövüşmek ve vu - rulmak için kâfidir, “Genç Polonys- ilar cemiyeti” azası bu hususta bil - hassa büyük bir faaliyet göstermek- tedir. Plessde bir çok Almanlara fena müzmeleler edilmiştir. Altdorda üç konuştukları için sopalarla yere se - rilmişlerdir. Pless şehrinde bir Al- man kızı mağazada almanca konuşa- rak eşya istediği için Polonyalı genç- ler'tarafından çirkin muameleye uğ- ramıştır. Beyaz çorap giydiklerinden dola- yı da iki Alman ağır surette yaralan- mışlardır. Katovitze'de arkadaşlarını alman- ca çağıran 13 yaşında bir çocuk dö- vülmüştür. » Polonya hükümeti, Almanyanın Danzig ve Koridoru almak vesilesi- le Polonyaya taarruz edeceği rivayet B-Yiksi' çıkması üzerine, bi ve Plessde de dört Alman almanca)|şimdilik Alman Polonya Hükümeti Askerini Dağıtmıyor Alman Ajansı Polonyadaki Almanlara Fena Muamele Edildiğini İddiada Israr Ediyor ilyon ka - dar askerini silâh altına almıştı. Al manya hariciye namrı Polonyadan askerlerini dağılmasını ve seferber- liği geri almasını istemiştir. Fakat Polonya bu teklifi reddetmiş ve bu kısmi seferberliği taarruz maksadile değil, müdafaa kasdiyle © yaptığım bildirmiştir. Almanların Polonyaya taarruz e-| decekleri hakkındaki haberler te yüt etmemektedir. si taraftarıdır ve hâdisatın inkişafı - na göre fırsattan istifade etmek ta - savvurundadır. Hitler Danzig ve Ko- ridor meselesinin sulh yoluyla halle- dilebileceği kansatindedir. Almanya şimdi daha ziyade *Ro- manya ile meşgul olmaktadır. Ro - manyanın sulh cephesine geçmesi Almanları çok kızdırmıştır. Alman- ya orta Avrupada her şeyden evvel Romanya meselesinin halledilmesi lâzım geldiğine kani olmuştur. * Varşova, 16(A.A.) Reisi - cümhur, hariciye nazırı Becki kabul etmiştir. Roma İmparatoru Sezar, saltanat arabasında (İngiliz karikatürü) “İvermiş ve bu iz Gafenko Berline Gidiyor Dün Bükreşte Kralın j Riyasetinde Hususi Bir Konferans Aktedildi Bükreş, 18 (A.A.) — Dün Saat 17 İde sarayda kral Karolun reisliğinde le bir konferans akdedil & nazırı Gafeni n diplomatik fa len neticeler hakkında izahat at umumi tasvip semnüniyetle karşılanmıştır. Gafenko bu içtimaı müteakıp Bet- line Hareket etmiştir. 1939 Bütçesi I Dört Vekâletin Bütçesi de & ve Yeniden Yapılıyor Ankara 16 (Tan Mubabirinden) | Kamutay bütçe encümeni 1939 büt-| çe projesi üzerindeki tetkik ve mü- zakerelerine başlamış bulunmakta dır, Encümen şimdiye kadar Kamu- , Cümhurreisliği, Divanı Muhase- bat, Başvekâlet, Devlet Şürası, İsta - tistik Umum Müdürlüğü, Devlet Me- işleri Umum A projelerinin tetkikini bi Martta Kamutaya verilmiş 930 bütçe projesindeki İktısat fia Vekâletlerine ait masraf rı ve kadroları, yeni ihdas olunan Ticaret, Münakale ve Muhabere Ve- Xâletleri ile müştereken tetkik ve yeniden hazırlanarak Kamutaya ve- rilecektir. Bütçe Encümeni, dört ve - kâletin bütçesini yeni şekliyle mü - zakere edecektir. Iktısat, Ticaret, Nafıa, Münakale ve Muhabere vekâletleri yeni bütçe- lerini hazırlamağa devam eti mekte, di ğer taraftan da kadrolarını tanzim 4- Je meşgul olmaktadırlar, Har dört ve kâletin yeni teşkilât kanun projele- Tinin önümüzdeki hafta ortalarına doğru Kamutaya verilmiş bulunacağı haber verilmektedir. Henüz tesbit e— dilmiş bir vaziyet bulunmamakla be- Teber her dört vekâletin yeni kadro- larında mühim değişiklikler olacağı anlaşılmaktadır. Bu arada Türkofis- te üçüncü bir reis muavinliği de im) das olunacaktır. “İlerinin şimdi insana “FELEK İstanbulun Sessiz Çalışmas Yazan: B. FELEK I stanbulda, şehfin azameti, ih w tyaçlarının çokluğu ve sarfo- dilecek emek hacminin büyüklüğü karşısında yılmıyan sistematik, mü tevazı ve sessiz bir çalışma başlamış olduğunu görmemek kabil değildir. Prostun Taksim meydanı için ha“ zırladığı muvakkat plânı tatbikine geçilmiştir. Şehrin en hücra köşele » rinde şimdiye kadar tamir görmemiş yolların kaldırımları tamir edilmek» te ve sanki bir harika imiş gibi işide işide isminden bıkkınlık gelen asfalt yolların nihayet esaslı surette inşa atına başlanılmış bulunmaktadır. Diğer taraftan şehrin stadyom gis zönüne alınmış bulunuyor. Dolmabahçedeki eski hâs ahır bi- nasinm arsasma yarım milyondan fazla para srfedilerek 20 bin kişilik bir stad yapılması tekarrür etmiş ve stadın avan projeleri Viyeti Viyoli ismindeki mimara ısmarlanmıştır. Şehrin en kesif nüfuslu mıntakası olan Beyoğlunda da iki yüz kişilik bir hastane yapılması email muştır. Genişletilmekte olan Eminönü meydanından Haliç sahiline müvazi olarak açılacak caddenin iki tarafını imar etmek maksadile ve istimlâk işlerinde kullanılmak üzere birkaç milyonluk bir mütedavil sermaye ha- zırlanmıştır. Taksim behçesi, bahçe denecek hale getirilmiş ve kışlanın yıkılması, yerine çok büyük bir kon- ferans ve toplantı salonu inşası, ei yarına Şehir Tenis Klübü kortları yor, İngiliz sefareti, Tepebaşı bahçesi ve Perapalasın arkasına düşen Beys oğlunun Kasımpaşaya ve Halice na- zir sathı maili kismen ağaçlandırıla- rak park haline getirilmekte, kismen rayı İnşası etüd edilmektedir. Bü arada yapılmakta olan bazı yer altr heli gibi teferrüatı saymağa Tüzum görmüyoruz. Bu imar işleri. nin yannda süt meselesi, gıda mad- delerinin kontrolü gibi ehemmiyetli meseleler de esaslı surette bir hal “ İşekline bağlanmak üzeredir, Bu küçük hulâsa ile İstanbulda te şebbüs edilmiş, yarılanmış ve ikma- Hi yaklaşmış olan bütün işleri say» miya imkân yoktur. Maksadımaz. İs- tanbulun şimdiye kadar mahrum ol- duğuna işaret etmek ve bunun âmi- li olan valimiz Doktor Lâtfi Kırda- rın bu müsbet mesaisinde bütün 48- hirlinin ve onların mümessili olan Şehir Meclisinin de kendisine mad- deten ve mânen zahir olduğunu söy- lemektir, Bir vakitler gazeteciler için kuru- maz bir mevzu kaynağı ve rahat bir tenkit sahası olan İstanbul şehir iş- ferah veren müsbet bir çalışma ve realizasyon devrine girmiş olmasından herkesten evvel ve ziyade İstanbul gazetecile- | inin memnun olduklarma da şüphe yoktur, e — ————— — İngilterenin Hava Programı Londra, 16 (A.A) — Daily Teleg- -İraph gazetesinin yazdığına göre, ha- va nezareti şimdiye kadar derpiş e dildiğinden çok daha geniş bir hava, programı hazırlamaktadır. Bundan böyle tayyare imalâh ve İngilizlerin hava kuvveti hakkında resmi hiçbir rakam & heşrolunmıya- caktır. 1940 senesi içinde 3500 ilk satfı harp tayyaresi bulundurulmasını derpiş eden 1938 programının kifa- yetsizliği görülmüstür 43 Nisan Çocuk bayramı ve bu nu takip eden Haftanın çocu haftası olarak tesidi. halkımızın en büyük ve en ileri yurt oavas olan çocuk ihtiyaçları üzerine dikkat nazarlarım çekmek eme lini gütmektedir. Çocuk Esirgeme Ku- rumu Genel Merkezi bi hastane gibi sıhhi ihtiyaçları gö « - yapılması da tekarrlir etmiş bulunu- duğu bir itina devrinin başlamış ol. de buraya bir büyük kapalı spor s9-