17 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

e ş PENCEREMDEN Tarihi Kayıisızlıklar Yazan: M. Turhan TAN kuyucularıma ibretli ve mim- kün olduğu kadar da lezzetli bir tarih sahifesi okutmak istedim, bir Venedik asilzadesinin çocuğu ©- Jarak beşiğe düştüğü halde Osmanlı imparatoriçesi sıfatile Topkapi sara» yında yaşamış ve yine o Sıfatı muha- İsza ederek ölmüş bulunan Safiye Sultanm hayatını roman tarzında yazmıya başladım. Onun Türk di; rında hükümran olduğu devirden zamanımıza birçok eser ve birçok vesika kalmıştır. Bu sebeple eseri- mi, nisbi bir kolaylıkla yazıp bitire- eğimi umuyordum. Halbuki o devre taallâk eden tari: | hi kayıtların da - teessüfe değet bir kayıtsızlıkla - darmadağın kaldığını görüyorum ve üzülüyorum. Teessü- rümü çoğaltan bir nokfa, o devrin bi. ze ait vükıalarmı Frenklerin bizden daha farla bir dikkatle tevsik etmiş olmalarıdır. Bizim ihmal ettiğimiz kayıtları onlar tarihe geçirmekten! geri kalmamışlar ve birçok hakikat» lerin kaybolmasını intaç etmesi ta- bii bulunan gafil sükütümüzün za- Tarmı telâfi etmeğe ekseriya muvaf- fak olmuşlerdi. Safiye Sultan tefrikası ötedenberi yüreğimde bir elem ukdesi olarak yaşıyan bu hakikate beni yeni baş tan inandırdı, Benim şu sütünda da yanıp yakilmaktan kendimi alamayı şımda ne kadar mazur olduğumu ©- kuyucularıma kabul ettirmek için bir de misal verey Malüm olduğu üzere Almanya im- paratorluğu tacını bir zamanlar baş- larında taşıyan Habsburglar, yine bir zamanlar Osmanlı İmparatorin Kuna vergi verirlerdi. Ben Safiye Sultanın Türk diyarma geldiği yıl dan başlıyarak onun dul kaldığı tari- he kadar bu vergiyi hangi elçilerin getirdiğini tesbit etmek üzümünü duydum. Bizim tarihler bn hususta ta mamile saklt olup en müfassali hile tek bir elçinin adını yazmıya tencz- YUMEfmiyordu. Halbuki Tik müracaat ettiğim Frenk tarihinde bu isimler strasile ve şu şekilde yazılı idi; Min- geviçli Gaspard, Şarl Rim, yine Gas- pard, Davld Ongnad, yine Ongnad, Brükselli Filip, Baron Pireyner, Şimih, Zinzandorf, OÜlrih, Velf Deyçing, yine Pireyner, Niyari, Pol Deyçing, İlanri, Yohans Hofman, Pezen, Şövalye Ttatucr, Mullard, Sitrenis, Hergüviç, Baron Popel, Frenk tarihleri bu elçilerin yirmi senede Osmanlı padişahina altı yüz doksan bin duka altını takdim ettik- lerini kaydettikten sonra bizim mü- verrihlerin kayıtsız kaldıkları bir| noktayı da tenvir ederler ve her el- çinin muayyen olan devlet vergisin- den başka sadrâzamlara üçer hin, kubbe vezirlerinin beherine dörder bin, Yeniçeri ağasına üç'bin, ocak erkânma bin beşer yüz, teredmanla- ra bin sekizer yüz egü verdiklerini yazıyorlar. Bu suretle Almanya im-| paratorlarmın - Safiye Sultan Hase-| ki iken - Türkiyeye gönderdikleri verginin yekünu bir milyon dukaya baliğ oluyor. Ben, Safiye Sultanm Valide «ul- tanlığı zamanında, Venediğe gönde: rilen elçileri de tesbit etmek istedim. | Bizim tarihlerin bu hususta dahi) sakit kaldıklarmı gördüm. Frenk ta- rihleri bizimkilere nisbetle bir şey- ler haber veriyorlarsa da kendi el- çileri hakkındaki dikkati hu mevzu- da esirgiyorlar. Meselâ (hir çeşni- gir, elçi olarak Venediğe geldi) diyorlar. Onun adını yazmıyorlar. Yahut “Hasan Çavuş, hususi masla- hatlar için Venediğe elçi gönderildi” diye bir kayıt düşürüyorlar. Fakat © hususi maslahatların ne olduğunu söylemiyorlar. O devirde ordunun Venedikten eş- ya mübayaa ettiği, 1581 de Yeniçeri ağası tarafından bir bölükbaşmin gönderilmesinden anlaşılıyor. Ne ya- zik ki o eşyanin mahiyeti ve © bö- lükbaşının adı belli değil, Sonra bir sipahinin iki bin metre uzunluğun- da aldın zincir satın almak için Ve- nediğe gittiği yazılı, Bu zincirler, ka- dınların kullandıkları süslerden miy» di ve parça parça mıydı?.. Burası anlaşılamıyor. TAN Münakale ve Muhabere Vekili Hafta Sonunda Şehrimize Geliyor Ali Çetinkaya Denizbankta Yeni Teşkilâtın Tatbikatına Nezaret Edecek. Deniz Ticaret Müdürlüğü Yerine de Yeni Bir Teşkilât Vücude Getirileceği Söyleniliyor Denizbankın lâğviyle deniz işleri-| oturan vapurun kurtarılmasına im» nin yeni alacağı şekil etrafındaki ka-| nunun bu hafta içinde Büyük Millet Meclisinde müzakere edilmesi muh- temeldir. Yeni teşkilât projesi ikmal edil miş bulunmaktadır. Evvelce de ya- zıldığı gibi bu proje kanuniyet Kes-| bettikten sonra Denizbank bugün- kü işleri ayrı ayrı umum müdürlük- lere verilmekte ve ayrıca deniz işleri ni, deniz vesaitini kontrol için Deniz Ticareti Müdürlüğü yerine kaini ol- mek üzere yeni bir teşkilât vücüde| getirilmektedir. İ Teşkilât kanunu çıktıktan sonra tatbikata ait teferrüat İstanbulda tesbit edilecektir. Denizyolları işlet- mesi ve limanlar umum müdürleri kanun çıktıktan sonra vazifelerine başlhıyacaklardır. Münakale ve Muhabere Vekili A- li Çetinkayanın da hafta sonuna doğ- ru şehrimize gelerek yeni teşkilâtın tatbikina nezaret etmesi muhtemel- dir. YENİ MAVNALAR, YAPTIRILACAK İstanbul lilmanmda mevcut mav- nalar ihtiyaca kâfi gelmediğinden yeni mavnalar yaptırılması kararlaş- tarılmıştır. Yeni. mavnalar Bartında inşa edilecektir. Ziraat Vekâletince Bartın ve civarındaki ormanlardan eğri ağaç katına müsaade sdildiği İ- çin buradaki bahri inşaat oldukça genişletilmiştir. Alâkadarlar obade- ma İlmanlarımızın muhtaç olduğu mavna ve teknelerin Bartın tezgâh- SADIKZADE VAPURU HAKKINDAKİ TETKİKLER Adrasan koyunda karaya oturan Sadıkzade vapurunda tesbiti delâil yapan heyet bugün raporunu Tica- ret mahkemesine verecektir. kün olmadığı anlaşılmıştır. Buğün- lerde bir fen heyeti Finikeye gide- rek gemiyi parçalatacak, makinele- rini ve enkazını İstanbula pakletti- recektir. Sadıkzade. yapurunun bugünkü kiymeti ile eski kıymeti mahkemece tesbit edilecek ve zararm bir kısmı malları kurtarılan tüccarlardan 'em- tianm kıymetine göre tahsil edile- cektir, Kekremdai Halk Partisi İstanbul Yilâyet he yeti-hahkevleri -binetari | inşası için evvelce verdiği kararin tatbikine geç miş ve ilk olarak Kadıköyünde “ya- | Pılasak halkevinin inşası hazırlıkla- rına büşlanmıştır. Bu bina için 129 bin lira sarfedi- lecek ve ihalesi mayıs içinde yapıla- rak derhal inşaata başlanacak ve hal- kevi önümüzdeki Cümhuriyet bayra- mında açılacaktır. Inşa edilmekte olan Eminönü hal- kevinin dahili tesisatı için de yeni Yapılan son tetkiklerde karaya Memleket Haberleri : ZONGULDAKTA AMELE AZLIĞI VAR Devrek (TAN) — Zonguldak kö- mür ocaklarına amele temini ve sev- ki için buraya memurlar gelmiştir. Kömür ocakları amelesinin yüzde altmış nisbetinde eksik olduğu, ge- len haberlerden anlaşılmaktadır. A- mele bulmakta zorluk çekilmesine rağmen hemen her gün buradan o- caklara amele yollanılmaktadır. Zorluk çekilmesinin (sebebi şu- dur: Kömür havzasındaki amelenin yüzde yetmiş beş kadarı Devrekli. dir, Devrek köylüsü, ocaklarda çalı- şarak buğdayını, tohumunu temin etmekte ve vergisini vermektedir. Halbuki havalar gayet iyi gittiği i- çin köylü tarlasının başından ayrıl- mamaktadır. Bir kısmı da yine ha- vaların iyi olması hasebiyle uzak vi- lâyetlere, kazalara iş bulmağa git- miştir, Amele temin ve sevkinin kolay- laştırılması için alâkadar makamla- ra Ankaradan emir geldiği söylenil- mektedir. a —— Bunların bir kısmı, evrak hazinesin- deki vesikalarm tasnifile giderilmiş olacak. Lâkin o günü de biz göremi- yeceğiz!.. e Bana mektup yollayıp ta eevap alamı yan muhterem okuyucularıma: Gazetedeki vazifemi ifa etmekte devam etmekliğime rağmen tam dört aydır mh- bi kayıtlar, mürakabeler altındayım, €- vimden çıkamamaktayım." Kusurumun bu halime bağışlanmasını cin eder ve ya- kında bütün cevapların verileceğine İti- Demek ki tarihi kayıtsızlıklar çok. adınızı dilerim, AT. T. Halkevinin yapıldıktan sonra alacağı şekil : Önden görünüş Yeni Halkevleri BinalarıYaptırılacak İlâvesi düşünülmektedir. 'Prn. Bibesko i Şehrimizden Geçti Beynelmilel Havacılık Federas - yonu reisi-Prens Bibesko o dün saat 13.15 te hüsüsi tayyaresi İle Adana- dan şehrimize gelmiş ve Yeşilköyde (Hava Kurumu erkânı tarafından kar şılanmıştır. Prens Bibesko şerefine Yeşilköy- de Hava Kurumu tarafından bir öğ- le ziyafeti verilmiştir. Adanaya Kahire seyahatinden av- deti esnasında uğrayan Prens şehir - de bir gezinti yapmış, saat 15 tede yine tayyaresile Bükreşe hareket et- miştir, Polis Haberleri : BIR GENÇ NIŞANLISININ ANNESİNİ ÖLDÜRDÜ Aksarayın Hıdırlı köyünde bir ci- sene bütçesine ayrıca tahsisat kon- muştur "Fatih halkevi“ içinde evin şimdi bulunduğu binanın satın alın- mâsı ve bahçesine yeni bir kısım İ- Şehremini halkevi de Tatlıkuyu cadesi üzerinde ve Baruthane yoku- şu başında yapılacaktır. Binanın alt katında bir de jimnastik salonu, 5009 kişi alacak bir müsamere salonu bu- Tunacak, bu salonun ayrıca 200 kişi: lik galerisi olacaktır. yü eN Şehremini Halkevinin yapıldıktan sonra alacağı şekil : Arkadan Hava Taarruzlarından Korunma Tedbirleri Hava taarruzlarından pasif korun- ma kanununun tatbikine geçilmiştir. Bütün resmi daireler, devlet serma- yesile veya devletin iştirakile kurul- muş olan müesseselerde kanurun tatbikatile meşgul olmak üzere birer komisyon teşkil edilmiştir. Bu ko- misyonlar İlk olarak memurların bi rer maske sahibi olmasına, dairelerde veya en yakın yerlerde birer sığınak teminine çalışmaktadırlar, Ayrıca, dairelerde, . devlete bağlı! müesseseler, nokta 'mahsileri, deniz tenerleri ve selr ışıklı yerlerde İcap ettiği takdirde Işıkların bir anda sön- dürülmesi ve lüzumlu olan yerlerde ; maskelenmesi için tertibat alınmakta idir. Kızılay Istanbul şubesinde de her görünüş İnhisarlarda Yeni Kadro Hazırlanıyor İnhisarlar Umum Müdürlüğünün yeni kadrolarinın — hazırlanmasına başlanmıştır Hazirandan itibaren tat bik edilecek olan yeni kadro ile bir çok becayişler yapılacağı ve müd - detlerini dolduran bazı memurların tekaüde sevkedileceği söylenmekte - dir, Yeni Umum Müdür Adnan Halet Taşpınar kadro işleri etrafında Ve - kâletle temaslarda bulunmak Üzere yakında Ankaraya gidecektir. REKLAM ŞUBEESİ LAĞYEDILDI Memurlardan bir kısmının şimdi. den becayişleri yapılmıya başlanmış- Or. Inhisarlar idaresinin reklâm şu- besi Jâğvedilmiş, bu şubenin memür- talebi karşılıyacak” miktarda zehirli Igaz maskesi bulundurulmaktadır. lari başka vilâyetlerdeki münhalle- re tayin edilmişlerdir. nayet olmuş, bir delikanli nişanlısı- mn anasını tüfek kurşunile yaralıya- Tak öldürmüştür. Mahmutuşağı köyünden Ahmet oğlu Hasan, bir müddet evvel Hıdır. köyünden Osmanın kızile nişan - lanmıştır. Hasan birkaç defa düğün yapmak için teşebbüste bulunmuşsa da nişanlısının babası fazla para is- tediğinden muvalfak olamamış, ni- hayet kızla anlaşarak kaçırmıya ka- Tar vermiştir. Hasan birkaç arkada- şile nişanlısını almak için gece Hı- dırlı köyüne gitmiş, herkes derin uykuda iken nişanlısınm evi civa- rında dolaşmıya başlamıştır. Fakat kızının kaçırılacağın daha evvel ha- ber alan Osmanın karısı kızını bir 0- daya hapsederek pencerenin önünde damadını beklemiştir. Hasan yanın- daki arkadaşlarını gözcü bırakarak tam eve gireceği sırada kadın bağır- mıva haslamiz Hasan korkutmak için elindeki virriş: “ — Sus, yoksa öldürürüm!” der- ken tüfek patlamış ve çıkan kurşun kaynanasını ağır suretle yaralamış- Ur. Yaralı kadın Aksaray hastanesi- ne kaldırılmış ise de bir gün sonra ölmüştür. Hasan adliyeye verilmiş ür. amsermı teğini çe- HALİÇTE BİR CESET BULUNDU Dün Kasımpaşada Deniz kuman - danlığı önünde denizde bir erkek ce- sedi bulunmuştur. Cesedin üzeri a - randığı zaman 189 lira para ile bir iman cüzdanı bulunmuştur. Yapı - lan tetkikat neticesinde (omağrukun ğeçen şubatta denize düşüp boğulan ve cesedi bulunamıyan İnebolulu Osman oğlu 55 yaşında mavnacı Ka- dir olduğu anlaşılmıştır. Cesedin, bir çok yerleri çürümüş olduğundan morga (Kaldırılmasına lüzum görülmüştür. BİR ADAM VAPUR PERVANESİNE KAPILDI Beşiktaşta işçilerinden Hi şiktaş iskelesi önlerinde dolaşırken Şirketihayriye vapurlarından birisi - nin, üzerine doğru geldiğini görerek korkmuş ve kendisini denize atmış- tir. Bu sırada vapurun pervanesine takılan Hüsnünün 80l ayağı kesil - miştir. Etraftan yetişenler tarafın - dan karaya çıkarılan yaralı Beyoğ - lu hastanesinde tedavi altına alın - mıştır. PAZARLIK YÜZÜNDEN MÜŞTERİSİNİ YARALADI Hasırcılarda sent tamircisi Cemal ile müşterilerinden Hasan arasında pazarlık yüzünden kavga çıkmiştir. Neticede Cemal müşterisini kundu - raci bıçağı ie boynundan yaralamış- tr. Yaralı Cerrahpaşa (o hastanesine kaldırılmış, carih yakalanmıştır. ON BEŞER YAŞINDA UÇ HIRSIZ TUTULDU 15 yaşında Tbrahim isminde bir ç0- cuk Sultunahmette Cafere alt evin camınını kırarak içeri girmiş. para ve muhtelif eşya çalıp kaçarken ya” kalanmiştır, Eyüpte Bahariye tütün deposunda Kantarcı Ibrahimin para çantasını çalıp kaçmak İstiyen 15 yaşında Ke- mal ile kardeşi Ziya ve Emin suç üs- tünde yakalanmışlardır. O if lr Danzig Nerdedir Ve Nasıl İdare Edilir ? S — Danzig nerededir. Nasıl idare ediliyor? C — Baltık denizi üzerinde Vis - tül nehrinin ağzındadır. 1919 da Prusyadan alınarak Milletler Cemi - yetinin himeyesinde serbest bir şe- hir haline konulmuş ve bu (suretle Polonyaya Baltık denizi üzerinde bir menfez verilmiştir. Şehrin 370 bin nüfusu vardır. 120 azadan mü - rekkep Valkstag denilen bir diplo - mat meclisi vardır. İcra kuvveti bir Senstoya verilmiştir. Senato azaları nt Diyet meçlisi seçer ve reis şehri temsil eder. Milleler Cemiyetinin de Danzigde bir fevkalâde komiseri bulunur. . S —lik demokrasi sistemi hangi memlekette tatbik e - düldi? G — İlk demokrasiyi (OAmerika ortaya attı Ondan evvel İngilterede Azam! derecede hüzriyet vardı, fakat idare tarzı Oligarşiyd? o S — Alman devlet reisi Hit - ler, nerede doğmuş, siyasi ha yata ne zaman atılmıştır ? C — Hitler Avusturyalıdır. Eski Avusturya - Almanya hududu üzerin de bulunan Braunav O kasabasında doğmuştur. Siyaset hayatma Büyük Harbin ferdasında atılmıştır. Bugün- lerde doğumunun ellinci vılını kut » Tayacaktır. * $ — İngiltere imparatorluğu- nun mesahası ve nüfusu ne kadardır? GC — Mesaham 41 milyon kilo « metre murabbamı bulur, Nüfusu 472 milyondan ziyadedir . S — Güneşin harareti hak- kında fikirredinmek için bir ERSE YEUUUN reise C — Heyetşinasların son tetkik- | lerine göre, güneşin muhitindeki ha- raret, 8 « 9 bin derecedir. Fakat, mer kezine doğru, bu miktar, (süratle yükselir. Ve tam merkeze yakın bir yerde 40 milyon dereceyi bulur, Bu rakam, şüphesiz, akla dur - gunluk verir, Nitekim, bir İngiliz &- limi, güneşteki hararet (o derecesini şu misalle ifade etmeğe çalışıyor “Bir yirmi beş kuruşluk almız. Bunu güneşteki hararet ( derecesini buluncaya kadar kızdırınız. Meyda- na gelen kudret, binleree mil uzak - lara kadâr bütün mevcudatı bir an- da mahvedebilir.” 4 * S5 — Denizlerde mevcut su - yun mıkları ne kadardır? C — Yer yüzünün yedide beşi su ile örtülüdür. Ve denizlerin derinli- | ği vasati iki, iki buçuk mil kadardır, * $ — Ezher camii nerededir ve niçin meşhurdur? C — Kahirededir. Medreseli bir camidir. Fatımiler, Kahire şehrini tesis ettikleri zaman bir kumandan tarafından inşa ettirilmiş, yapılması iki sene sürmüştür. ——— İ TAKVİM ve HAVA 17 Nisan 1939 PAZARTESİ # üncü sy Arabi: 1868 Sefer: 11 Gür: 0 Kanm: 16i Rumi: 1355 Nisan: 4 1243 181 321 Güneş: 5.19 — Öğle: İkindi: 18.58 — Akşam: Yatsı 2028 — İmei Yurtta Hava Vaziyeti Yeşilköy meteöroloji istasyonundan alı” nan malümata göre, hava yurdun şimsi bölgelerinde bulutlu, cenup bölgelerinde açık reçmiştir. Rüzgürlar bütün bölgeler” de cenubi İstikametlen orla kuvveti e” miştir. Dün İstanbulda hava açık geçmiş, Tür” #âr cenubu garbiden 2 - 4 metre heels esmiştir. Saat 14 te havas tazyiki 1019$ milibar idi, Sühunet en yüksek 202 ** en düsük 64 santisrat kavdedilmistir.