10 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

(DENCEREMDEN Haritadan Tarihe Yazan: M. Turhan TAN k'kı İnkâr eden ve bu tarzı kendine tıraz edinen büyük bir devletin küçük bir hamlesi, Ar - nayutluk diye anılan, tanılan siyasi varlığı haritadan kaldırdı, tarih uçu- rumuna attı. Arnavutluk her çağda vw asırlar İmtidadınca zaten o uçurum- da ömür geçirmiş olup tarihten hari- taya intikali tabii olmaktan ziyade suni idi. Bugün tekrar tarih uçuru- muna yuvarlanması İse - kuvvetin hakka tahakkümünü kabul edenle - rin çoğalagelmekte olr güre - tabi sayılmak lâzım gelir. Bununla beraber insanlık, etini tatlı tath ye- iği kuzunun da kesilip parçalanma- sını kayitsizce temaşa edecek kadar z na bissizleşmemiştir. Ondan ötürü, kuv. | vete lokma olan hakka acıyanlarda- Bir. Şimdi haritayı bırakıp tarihe ba- kârken ve Arnavutluğun © kısılmış, boğulmuş sesini tarihin uçsuz bu caksız derinliklerinde duymağa ça - lişırken melâl içindeyiz. Suçsuz ve muhakemesiz mahküm edilip hızla idam olunan Arnavutluk, yer yüzün- de kimseye zararı olmayan bir dev- letti, Türk hayra ferih ve fehur yaşadıkları, dillerinden tutun da tepeden tırnağa kadar silâhli gez- mek âdetine varıncaya dek biltün milli servet ve âdetlerini muhafaza ettikleri sırada Türklükten mak kaygusuna kapılan, İtalyadan para ve Avusturyadan nişan alan po- Mtikacılar Arnavutluğun 63500 kile- metre murabbaı topraktan ve iki bu- çuk milyon nüfustan ibaret olduğu- nu iddia ederlerdi, Manastır, Üsküp, Preveze gibi şehirler bu hudut için deydi. Fakat, müttefik Balkan hükümet: lerinin Osmanlı imparatorluğuna aç. tıkları harp sırasında müttefikler le- altında hine ve Osmanlı devleti aleyhine hi-! taraflık ilân eden, kendi çıkstrları- ha uygun sandıkları yerlerde ise Os- manl ordularına pusular kuran Ar- navutlar, e harp sonunda tam bir İs- tiklâle nail olacakların umarken Balkan devletleri tarafından p0>76- şaldıklarını görmüşler ve şaşırıver-| mişlerdi. Fakat Avusturya - Maen- ristan ile İtalya, Arnavutluk denilen yerleri her devletten ve milletten zi. yade kendilerine lâyık gördüklerin den Osmnalı mebuslarından Avlon- yalı İsmail Kemali ele aldılar ve ona 28/11/912 de Arnavutluğun istikli- Mini ilân ettirdile Fransayla Rus- ya, Arnavutları ve Arnavutluğu Bal- kan hükümetlerine bağışlamak isti. yorlardı. Bu yüzden uzun dedikodu- lar oldu ve nihayet İngilterenin ta- yassutile her taraf memmun edilerek 20/7/913 te Avrupa haritasınm kü- çük bir köşesine Arnavutluk adı ve- rildi. Büyük devletlerin yarattığı Arna- vutluk, Arnavutların hülyasını ku- rageldikleri Arnavutluk (değildi. Nasrettin Mocanin gagasını ve ayak- larını kestikten sonra kuşa benzedi ğini söylediği biçare leyleğe benzi- yordu. Bununla beraber hayatı ve istikbali de emin görünmüyordu. Ni. tekim Büyük harp sırasında bir müddet Sırpların, Karadağlıların ve bir müddet te Avusturyalıların iş- gali altında kaldı. Harp sonralarına doğru ise bir İtalyan Generali, Ar- navutluğun İtalya himayesi altında istiklâlini ilân etti, Cihan harbinden sonra Arnavut- Tuk yine komşularmı ve şunu bunu iştahlandırıyordu. İtalyanlar Avlon- yada müstakil Arnavutluğa misafir bulunuyorlardı. Yugoslavya Tiranı da alarak bu suni devleti ortadan kaldırmak azmini hissettiriyordu. Büyük devletler bu durumda da raya girdiler, Avlonyadam İtalyan- ların ve Tiran yolundan Yugoslavla- rm çekilmelerini (Otemin etüler, 20/12/920 de de Arnavutluğu miis- takil bir hükümet olarak Milletler Cemiyetine soktular, Milletler Cemiyeti azasmdan ol. mak haysiyetiyle tam bir istiklâl sa- hibi olduğunda şüphe edilmemek ica- beden Arnavutluğun mesahası (30) bin kilometre murabbamdan, nüfu- su da sekiz yüz binden ibaretti, Fa - kat bu küçük memlekette oturan © bir avuç halk, yabancı boyunduru » (Sonu Sa, 7, Sü. 3 de) ayrıl -| Büyük Türk mimarı Sinanın ölü- münün 351 inci yıldönümü münase- betile dün Süleymaniyedski önünde büyük bir ihtifal yapılmış- lir. Merâsimde Yüksek Mühendis mektebi, Universite talebesi, bir çok İ mimarlar, mühendisler ve kalabalık bir halk kütlesi bulunmuş, büyük İznimarın türbesine, Cumhuriyet Halk i Partisi, Istanbul belediyesi, Halkev- İleri, Vakıflar müdürlüğü, Yüksek mühendis mektebi, Teknik okulu, "Teknik okulu mezunları birliği, Mi- marlar cemiyeti adına çelenkler kon- muştur. Ibtifale saat 14.30 da talebenin bir lağızdan söylediği İstiklâl margile başlanmış, bunu müteakıp türbenin İönüne konulan bayraklarla süslü kür İsiye çıkan Yüksek mühendis mektebi son sımf talebesinden Fakih Özden, büyük mimarın hatırasını taziz eden İ heyecanlı bir hitabade bulunarak de- ir ki “Tarihin en mesut devresini yaşı- yoruz. Arkamızda büyük bir mazi, önümüzde inançla, emniyetle hazır- ladığımız koskoca bir istikbal var. Şuurlu bir gençlik en ufak Idanıştan en büyük davasına ka- er hareketinin hesabını vermek, gerek mazinin, gerek halin, gerek İs- tikbalin karşısında bilcümle vezifele- rimizi yapmak mecburiyetindedir. İş- te bügün burada Sinan ve Sinanın Bir Gümrük Kaçakçiliği Tesbit Edildi Gümrük muhafaza teşkilâtı bir / kaçakçılık hâdisesi meydana çıkar - mıştır: İstanbuldaki Ford acentesinden ürbesi ki dar yoncu evvelki gün Ford fabrikasın - dan tekrar külliyetli miktarda satın aldıkları hurda malzemenin gümrü- günü verdikten sonra barice çıkarır larken memurlar bunlardan şüphe - lenerek sandıkları açmışlar boru ve motör gibi parçaların içinde külli - yetli mıktarda otomobil lâstiği mey- dana çıkarmışlardır. Lâstikler mü - sadere edilmiş komisyoncuların ve - İsikaları alınarak haklarında kanun! takibata başlanmıştır. Konyada Bir Elektrik Kazası Oldu Konya (TAN Muhabirinden) — Şehrimizde bir işçinin ölümü ile bi - ten bir kaza olmuştur. Elektrik şirketi müstahdeminin- den Osman adındaki işçi şirket ar: yesinde çalışmakta iken kendisini-ce- reyana kaptırmış ve derhal bayılmış- tır, Osman yapılan bütün tedavilere rağmen kurtarılamamış ve ölmüş - tür, Garip tesadüftür ki o Osmanın kardeşi de geçen sene cereyan çarp- masiyle ölmüştü. Romanya Hariciye Nazırı Gafenko Parkotelde Hariciye Vekilimiz, Türk hurda malzeme satın alan iki komis-| Itemsil ettiği sanat camlasını hürmet- le selâmlıyarak bu vazifelerden mü- him birini yapmak için toplandık.,, Hatip, bundan sonra, sanatkârın sanatı, tekniği, iddiasını zaman ve mekân şartları İçinde mütalea etmek lâzım geldiğini kaydederek, Sinanın yaşadığı devri, imparatorluğun geniş hudutları içinde senelerce dolaşarak Arap, Acem, Selçuk, Yunan mimari eserlerini titiz bir dikkâtle tetkike imkân bulduğunu, zamanın şartları- na Sinanın şahsi dehası da ilâve edi- lince akılları şaşırtacak kadar mü- kemmel şaheserler vücude getirdiği- ni söylemiş, eserlerinin mahiyeti ve piândaki muvaffakıyetini tebarüz et- TAN Mimar Koca Sinanın 351 Yıldönümü Ihtifali Yapı tirerek şöyle devam etmiştir. inanın eserlerinde bir devrin tek , bir devrin emeği, bir'devrin kalkar dile gelmiştir. Sinanın eser- lerinde, insan kafası, insan 7: nın yaratma, zevk kabiliyeti, çi ölçüşmektedir. Sinanin eserlerinde bir tarih, bir devir, bir millet âbide- Jeşmiş yaşamaktadır. Fatihin fethet- tiği Istanbulu Ayasofyarın tahakkü- mündeh Sinanın Süleymaniyesi kur- tarmıştır.., Fakih Ozden, Sinanın tercümei ha- lini kısaca izah etmiş ve bazı iddia- ları reddederek: “ Sinan hakkında saray: “Ser mi- , kaf mimarlarından Mustafa Rana ta- jrenk, ışık olmuş gök kubbe ile boy ıncı İdı ma an,, lık payesile halk ta “Ko- ca Sinan,, adıyla hükmünü vermişti Bugün onun mezarı başında ihtif ni yapmakla bugünün hükmünü de biz tekrar etmiş oluyoruz, demiştir. edebiyat fakültesi, #krem Uçyiğit, Si- nanın dehasını ve inkişaf ettiği mu- hitin kıymetini > larak kürsüye gelen Belediye Sular Idaresi direktörü Yusuf Ziya Erdem, Sinanın dehasını ve eserlerinin ma- hiyetini tetkik etmiş, büyük mima- rın 334 parça azametli eser o vücu- de getirdiğini ve her eserinde dahi- nin azametli ve hususi zevici yaşadı- Bin: söylemiştir. n Merasim bir saatten fazla sürmüş, ve hep birden söylenen istiklâl mar- şile heyecanlı bir hava içinde niha- yet Ihtifalden evvel saat 12.30 da Ev. rafından, Süleymaniye camiinde Si- nanın hayatı ve eserleri hakkında bir konferans verilmiş, konferansta orta mektepler, liseler, Yüksek mü- hendis mektebi, güzel sanatlar aka- demisi talebesi bulunmuştur. Gece de Eminönü Halkevinde bir toplantı yapılarak, Eski Eserler müzesi mi- marı Kemal Altan “Mimer Sinan ve eserleri,, mevzulu bir konferans ver- miştir, hazırlamıştır. Bu proje ile tuğgene- rallerin maaşları yükseltilmektedir. Orduda generâlliğe terfi etmek husule getirdiği ve yüksek masrafları #stilzam ettiği halde tuğgeneralliğe terfi eden bir subayın aldığı maaş far kı 32 liradan ibarettir.Bu itibarla tuğ generalliğe terfi etmek âdeta bir sı- kıntı husule getirmektedir. Evvelce paşalık (mirliva, ferik, bi- rinci ferik, müşirj olmak üzere dört rütbe iken bugün generaller (tuğge- İneral, tümgeneral, korgeneral, orge- İ neral, mareşal) olmak üzere boş rüt-| bedir. Tuğgeneralliğe terfide maaş| 32 lira fark etmektedir. Tüğgeneral- | Desliölk Lâğvediliyor Ankara, 9 (Tan Muhebirinden) — Yeni ihdas edilen Vekâletlerin teşki- lât kanuhu projesi bugünlerde ta- mamlanarak Meclise verilecektir. Söylendiğine göre: Mürakale ve Mu- habere Vekâleti teşkilâtı kanunu projesile Denizbank lâğvedilmekte, | dir. Romen sefirlerile birlikte öğle yemeğini yerken ette büyük bir tahavvül | Tuğgenerallerin Maaşları Arturılıyor Hükümet, generallerimizin maaş-| ve müteakıp rütbelere lerfide yüzer leri hakkında yeni bir kanun projesi İlira maaş farkı vardır. Generalliğin ilk rütbeleri arasındaki maaş farkı e- sasen nisbetsiz olduğu için, hem farkı daha mevzun bir hale getirmek, hem de tuğgenerallerin sıkıntısını gider- mek üzere, baremin dördüncü ders- cesinde tuğgenerallerin 3.2 gösterilen emsalin 3.5 olarak değiştirilmesi su- retile tuğgenerallerin 32 lira maaş farkının 59 Yiraya çıkarılması muva- fık görülmüştür. Neşri tarihinden yürürlüğe gire- cek olan proje bir tek maddeliktir; “— Subay ve âskeri mörhürlerm maaşları hakkındaki 1492 numaralı kanunun üçüncü maddesinde dördün- cü derecenin 3.2 olarak gösterilen likten am terfide 112 lira | emasali, 3.5 olarak we miştir.,, Bir Çozlk sm İle Öldürüldü İzmir, 9 (Tan Muhabirinden ) — Karşıyakada fotoğrafcı Kemalin 10 yaşındaki oğlu Yıldırım bir tabanca kurcalarken kazaen patlamış ve çi- kan kurşun kardeşinin beynini par- çalayarak öldürmüştür. Bir iddiaya göre Yıldırımın kü - Münakale Vekâletine bağlı bir u-|çik kardeşi onun mektebe gittiğin! mum müdürlük haline getirilmekte-İdüşünerek suçu kendi üstüne almış - tar, © Günün FPesirnleri Karaya Oturan Trak Vapuru Auriarılamadı Denizbankın Trak vapuru evvel- ki gün Mudanyadan İstanbula ge - lirken sis yüzünden Trilye sahille - rinde karaya oturmuştur. Yolcular bir paniğe meydan verilmeden Mu - danyadan gelen motör ve civardan gelen sandellarla karaya çıkarılmış- tır. Trak vapurunun imdat İstemesi üzerine Gemi Kurtarma müessesesi | derhal Hora tahlisiye gemisini gön- demiş ve Hora işe başlamıştır. Fa - kat Trak fena halde oturmuş oldu - ğundan bir gemi ile kurtarılması mümkün olamamış dün Alemdar tah lisiye gemisi de kaza yerine gitmiş- tir. Gemi Kurtarma müessesesi tarı fından Trak vapurunun f#ilikâlarını boşaltmak için bir vapur istenmiş ve Sus vapuru da Trilyeye gönderil - miştir. m e Ilgında Müthiş Bir Fırtına Konya (TAN) — Ilgin kazasının İhsaniye köyünde müthiş bir fırtma elli hektar büyüklüğünde bir saha- da ekilmiş topraklar tarümar ede- rek yüzde 20 derecef'nde bir zararı mucip olmuştur. Yağmur yağmadığı takdirde zara- rın daha yükseleceği tabiidir. Fırti- na o kadar şedit olduuştur ki, taze toprakları kaldırarak küçük yığın lar vücude getirmiştir. 10-4-939 Korfu Adası Nerededir, Nüfusu Nekadardır ? $ — Korfu adası nerededir. Mesahası ve nüfusu ne ka dardır? C — Yunanistanın garp sahili karşi sında Yunan denizine serpili adalar- dan biridir. Bu ada Korfu kanalı va- sıtasiyle Arnavutluk sahillerinden ayrılmıştır. Uzunluğu kırk, genişliği iki buçuk mil kadardır. e Mesahası 949 kilometre murabbar, nüfusu 122 bindir. Bu ada Yunanistanın bir e - yaletini teşkil eder. . S — Mimar Sinanın kaç eseri vardır ve nelerdir? C —81 cami, 400 ufak mescit, 61 medrese, 7 darülkurra, 17 imaret, 3 hastahane, 7 büyük kemerli su yo lu, 8 büyük köprü, 18 kervansaray, 6 mahzen, 33 saray, 35 hamam, 19 türbe ve düzünelerle çeşme, sebil han ve saire. e $ — İlk otomobili kim icat et. ti? C — 1887 de Oliverevans icat et . S — Osmanlı Türklerinin sa- nat hayatını devirlere ayır - mak mümkün müdür? C — Evet, Yedi devre ayrılabilir; 1 — Bursa devri (Yeşil o camlin yapılmasından İstanbulda (o Beyazıt camiinin yapılmasına kadar (1325 - 1480) . 2 — Klâsik devir. (Sultanahmet camiinin yapılmasına kadar (1480 - 1603). 3 — Teceddüt devri, Üçüncü Ahmet zamanına kadar olan zaman (1603 - 1702). 4 — Lâle devri (1702 - 1730) 5 — Barak devri (1730 - 1808). 6 — Apir devri (1808 - 1850). 7 — İntibah devri. Bu devirler i büyük eserler. klâsik devirde-yapı miştir, T'çölik Ölümü Tahkikatı Izmir, (TAN) — Çeşme kazasının İZeytinler köyünde bir vaka olmuş - tur. Şadiye Şengül adında 20 yaşın da bir kız, gayri meşru bir münase - bet mahsulü olan bir erkek çocuk doğurmuş, bu mesele köyde / şüyu bulmuş, nihayet adliye işe el koy - muş, evde yapılan araştırmada ahir da bir sepet içinde on günlük bir ço- cuk cesedi bulunmuştur. Şadiye, ifa- desi alınmca; — Çocuk ölü doğmuştu. Onu sak: ladım. Haysiyetimi korumak iste dim. Demiştir, Tahkikata devam edili- yor. — —— Suriye Fevkalâde Komiseri Fransanın Suriye Fevkalâde Ko miseri Puax, evvelki gün Toros eks- presile Suriyeden şehrimize gelmiş ve bir saat kadar burada kaldıktan sonra Semplon ekspresile Parise git- miştir. TAKVİM ve HAVA 10 Nisan 1939 PAZARTESİ . Va one ay Gün: 30 « Kasım: e) | Arabi: 1598 Rumi: 1955 | seter 20 Mart: 28 İ | Güne 54 — gir 1215 | İkindi: 16.54 — Akşam 1042 Yatsı: 2017 — İrsğk: 345 as) Yurtta Hava Vaziyeti Hava yurdun orta ve cenubi Anadolu bölgelerinde az bulutlu, Doğu ve cenubü şarki Anadolu bölgelerinde çok bulutlü ve mevzll yağışlı, diğer bölgelerde bulut hı geçmis, rüzgürlar Kocaeli, Ege ve orta Mimar Koca Sinan için yapılan ihtifale gönderilen çelenklerden bir kısmı yi Anadalunun şark kısımlarında şarki, diğer yerlerde umumiyetle simati şarkiden orta kuvvetim, Eze denizinde Kuyvetlice 8 miştir. Dün İstanbulda haya az bulutlü geçmiş, râzgür şimali şarkiden saniyede 2 - 4 metre buzla esmiştir.. Sühunet sf yüksek 174 ve en düşük 5 santigrat kay” deditmiştir.