10 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

p Edebiyat Kamusu Yazan: M. Turhan TAN enç Maarif Vekilimizin bir ede. biyat kamusu tertip ettirmek istediğini ve sözle değil bilgice edip olanlardan bir iki güzideyi bu iş için seçtiğini gazeteler beş on gün evvel yazmışlardı. Bence çok büyük bir ih- aca cevap verecek olan bu İsabetli düşüncenin yürüyüp yürümediğini bilmiyorum. Fakat gazetelerde ede biyat kamusuna dair yeni bir haber yok. Böyle bir eserin - olduğu kadar hızla - mesi bence Türk edel yede anlaşılması kü muhtelif âmillerin ibramile edebi. yatımız sıfırdan aşağı düştüğü gibi daha dün denilecek kadar yakın bir tarihte ve meselâ otuz yıl önce yazık mış edebi kitaplarımızı okumaya da imkân kalmamıştır, mümkün Edebiyat muallimi var ki Nefi'yi dürüst okumaktan . âciz demeğe di - lim varmıyor - müstenkiftir. Çünkü Nefi'yi Türk saymıyor. Edebiyat der- $i alan gençlerimizin içinde Fuzuli'yi anlayanlar Şeyh Galibi kekelemeden okuyanlar ya hiç yoktur, yahut par- makla sayılacak kadar azdır. Fakat bu vaziyetin hicabı ne o mü- alime, ne de talebeye aittir, Türk - çeyi türkçelikten çıkaran Eslâfın bu günahtaki hissesi kolay kolay unutu- lamayacak kadar büyüktür. Lâkin Türk edebiyatının Türkiyede anlaşı lamaması ve bugünün her hangi bir Türkü kadar Türk olan eski şairleri. mizin yabancı bir millete mensup - muşlar gibi hissen yadırganması milliyet bakımından göz yumulması. na imkân olmayan başka bir vaziyet daha vücuda getiriyor ki o da yirmi, yirmi beş yıllık bir edebiyata ancak malik olduğumuz zehabını ran garip tegafüldür, Açık konuşalım; Mekteplerde ta- rih dersi verirken asil ve necip mille- timizin bütün haklarını, bütün şeref. lerini öğretmeğe çalışıyoruz ve bu pek gerekli va: fa sırasında yer yüzündeki kıdemimizi de tebarüz et- tiriyoruz. Lâkin edebiyat de, ken koca koca asırları - bütün şahsi. yetleriyle bütün eserleriyle - atlayıp dikkatimizi (yirmi otuz yıllık kısır sahası içinde sürün - dürüyoruz. Bu suretle tarih ve ede - biyat dersleri arasında adetâ bir tea- ruz ve tenakuz husule geliyor. Bunun sebebi eski edebi dilimizde beliren o güzel sadelik de- layısiyle . anlaşılamamasıdır. Şüphe yok ki Eslâfı okumak ve yüzlerce i olduğumu m bugünkü eda edecek değiliz. Lâkin kökü çok eski devirlere kadar uza- man ve muazzam bir tarih teşkil e - den edebiyatımızı da inkâr etmek gafletinde israr etmemeliyiz. ine zıt gibi görünen bu noktayı telif için neler yapılmak lâ - zım geleceğini düşünenlerin ilk lâh- zada hatırlayacakları tedbir, itikn - dımca, kamusu yap - y olamaz, Şu hal de - tanınmış hir edip olan . Maarif Vekilimizin ortaya attığı düş bütün edebiyat severlerin dilekleri - ne uygun düşmüştür. Elverir ki o düşünce, coşkun bir canlılıkla yürü- sün, hedefini bulsun ve edebiyatı - muz da soyu sopu belirsiz bir şey du- rumunda kalmaktan kurtulsun. pa 1 — Beysztta Tabanca sokukia yirmi mumarada Bay Niyaziyat Hesmini gönderdiğiniz sanatkârın ade yesini bildirirseniz arzumuzu daha iyi bir biçimde yerine getirmeğe çalışacağım. 2 — Kiymetli bestekârim. Yy Lemi. uyandı - ve Mektubunuzu sldim. Adresinizi Mitfederseniz müteşekkir olurum. MT Anamurda Şiddetli Fırtına r. ENCEREMDEN| DAİR Denizbank Umum Müdürü AnkarayaGitti Ziya, dün akşam Ankaraya gitmiştir. Um Ik defa olarak yeni Denizbank idare meclisi bir toplantı yapmıştır. İdare meclisi reisi Hâ Ziyanın iştirakile yapılan bu toplan- tıda Denizbanka alt işlere dair An- İ karada İktısat Vekâleti ile yapılacak temasların esasları tesbit edilmiştir. İ Müdür muavinlerinden Harunun Al- manyaya gideceği hakkında verilen haber doğru değildir. Harun bir mu- madığını söylemiştir. Etrüsk hakkm- mi seferden alikonulmamıştır. Sefer- lerine devam edecektir. Gelen Alman heyeti gemiyi gezdiler. Fakat yazıl- dığı gibi gemide sefere mâni olacak bozukluklar yoktur, demiştir, POLİSTE : Hırsızlık Vakaları Çoğalıyor | Hırsız Nizamettin ile yatakları Haydar ve Bayram damlarını danberi ir girerek e rlarini delip içe bir ok lar ardan Nizamettin dün yakalanmıştır. Ni- zsmettin en son Boyazıtta Kethüda caddesinde İmam esy aşıran Abdüleşkerin ©- küpe, Dün suç- sabıkalı çaldığı İ vine girmiş 250 lira ile bir bilezik vesaire aşırmıştı. İlarmır itiraf eden eşyaları kendisine yataklık eden Haydar ile Bayrama sattığını söy- lemiş biraz sonra bunlar da yaka- lanmış verileceklerdir. Denize Düştü İstinyede Dok Fabrikasmda çalı- şan ALi çalıştığı Tavanç vapurunun güvertesinden denizo düşerek muh- İtelif yerlerinden yaralanmıştır. Ya- İralı tedavi altına alınmıştır. * oğlunda Yazıcı sokağında oturan 55 yaşında Yuvanidis İstik- lâl caddesinden geçerken birdenbi re düşüp ölmüştür. Yapılan muaye- nesinde kalb sektesinden öldüğü anlaşılmış defnine ruhsat veril miştir, * Çemberlitaşta Mustafanm kah vesinde oturan ve ikisinin de adı Mehmet olan iki genç arasnda o- İyun yüzünden çıkan bir kavgada İbunlardan birisi sert bir cisimle ba- şından yaralanmıştır. vi altına alınmış, suçlu yakalanmış. tr. Anamur, (TAN) — Şubatın sonun. cu günü başlıyan gündoğdu fırtınası tam üç gün sürmüştür. Kereste yü- kile sahile yakın demirli bulunan Mi- sırlı Hafız isminde birinin 16 tonluk motörü, bu esnada yükün ağırlığın- dan iki tahtası koparak. batmıştır. 'Nüfusça zaylat yoktur. Bilâhare dak galar, keresteleri ve m irü karaya atmıştır. Fakat motör, tamir edile - miyecek derecede harap olmuştur. Denizbank umum müdürü Yusuf m müdürün hareketinden evvel Yusuf Ziya, ve harririmize böyle bir tasavvuru ol- da sorulan bir suale cevaben de ge- ır. Suçlular bugün adliyaye | Yaralı teda. | İLİ HE N Maarif Şürası İçin Maarif şürüsina erzedilmek üzere İstanbuldaki orta tedrisat mülessese- leri hakkında hazırlanan rapor, dün Maarif Vekâletine gönderilmiştir. Bu arada en fezla üzerinde duru- lan noktalar şunlardır: Liselerde Mektep binalarının, bütün teşkilât ve teferrüatını içine alabilecek bir şekilde olması, de larının ta mam ve modern bulunması, bu vası- taların istimalini gösterir bir broşür hazırlanması, her sene, ders malze- mesinin istimalini öğreten kurslar çılması, mektep kütüphanelerinin tirilmesi, muallimlerin ba- mebde meaşlarmın bir de- rece yükseltilmesi, yüksek muslim mektebi kadrosunun genişletilmesi, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya fakül- tesinden orta tedrisst için elemanlar yetiştirilmesi, Ankarada bir yüksek muallim mektebi tesisi, musilimlerin haftalık ders saatlerinin azami 24 saate İndirilmesi, nazari derslerin her gün öğleden evvel verilmesi, öğ- Jeden sonraki zamanların tatbikata ve serbest çalışmalara tahsisi, ik mektep mezunlarına mahsus muhte- lif meslek mektepleri tesisi, yazılı İ İBELEDİYEDE: Müntehibi Sani İ Seçimi Başlıyor İntihabı mebusan teftiş h rek İstanbula, gerekse âit müntehibisani Jistelerini hazırla- mıştır. İstanbul vilâyeti icin 1670 müntehibisani tesbit edilmiştir. Bu miktarın 1311 i belediye hududu das hilindeki kazalara aittir. Geri kala- i, ge- nından ya, 34 ü Karta Şileye aittir. Te yek şehir dahilinde rey sandıklarının konulacağı yerleri de tesbit etmiş bü- lunmaktadır. Bu yerler, intihabatım başlıyacağı 15 marttan bir gün evvel ilân edileceklerdir. ilivriye, 38 sı Yalova- 94 ü Çatalcaya, 30'u ş heyeti gerek kazalarda, ge- Cezrlandırılan Esnaf Belediye müfettişlerile zabrtat be- lediye memurları grup halindeki tef- Dün Tahmis sokağındaki ekmekçiler kon- trol edilmiş ve bu ekmeklerden 80 tanesinin vezni noksan zuhur etti - tişlerine devam etmektdirler, Binden. satıcılarına ceza verildiği gi- bi ekmekler de musadere edilr Ayrıca Bahçekapıda bir sütçü, Si kecide bir lokanta temizliğe riayet «tmediklerinden, Şehzadobaşında bir sinema fazla müşteri almak ve izdi- bams sebebiyet verdiğinden, Beyoğ- Tunda bir kasap ağır kâğıt kullanmak suretile müşterilerin haklarını yedi. ğinden dolayı tecziye edilmişlerdir. iştir, ar kazalara Hazırlanan Rapor Raporda Ders Saatlerinin İndirilmesi ve Bir de Eleme İmtihanının Yapılması İsteniyor imtihanların, senenin gayri muayyen zamanlarında yapılması, askeri kamp ların esaslı surette ıslahı ve kamp- ların mektep binaları harleinde ku- 1ası, olgunluk imtihanından ev- bir eleme inıtihanı yapılması. Ortaokullarda Raporda orta mekteplere kabul e- dilecek talebelerin yaş hadleri değiş- tirilmiştir. Rapora nazaran orta mek- tepler ancak 12 ile 15 arasında bulu- nan gençleri kabul edeceklerdir. 15 yaşını geçen bir genç orta mektebin ilk sınıfına kabul edilmiyecektir. Bunlardan başka raporda şunlar talep edilmektedir: Orta mekteplerde müdür muavin- lerinin yalnız büro işlerile değil, ay» ni zamanda disiplin işlerile de meş- gul olmalarının ve stajyerlere ait ta: limatnamenin tamamen (tatbikinin temini » müdürlerinin, rous- vinler arasından seçilmesi, orta mek- teplerde kurulacak olan terbiyevi te- şekküllerin faaliyetlerine dair | bir una yasa kabulü, hâkimlerin vazife esnasında elbise giydikleri gibi mu- alimlerin de ders ve varife #aman- İlarında bir iş elbisesi giymele-'nin | mecburi tutulma: mekt 1 DENİZ ve LİMANDA: Güneysu Fırtına Yüzünden Gecikfi Evvelki akşam başlıyan lodos fırtı- an sonra kara yele çevirmiş ve şiddetli yağmuru mütea- kıp dün ahah sehrin muhtelif yerle. rine kar yağmıştır. nası gece yarı Karndenizde'de şiddetli fırtına de- vam etmiştir. Üç gündenberi süren inanın tesirile Güneysu dört gün- lük bir gecikme ile ancak dün Kars- denizden gelmiştir. Antalya vapuru da yirmi dört saat gerikerek gelebil- miştir. Karadeniz vapurunun da ev- velki gün gelmesi bekleniyordu. Fa- kat henüz gelmemiştir. Geminin fır- tınadan Karadeniz Ilmanlarından bi- İ rinde yattığı anlaşılmıştır. Denizde ehemmiyetli hiçbir kaza olmamıştır. —— v —- — Yıkılacak Binalar Yakında Eminönü meydanının çe- İ nişletilmesine ait ikinci plânın tat. bikine başlanacaktır. Bu plânla Ba- lıkpazarındaki camiin arkasında ka- İlan binalar istimlâk edilerek yıktı- rilacaktır. Bu ada üzerindeki emlâk 113 parça olup hepsi küçük ve ahşap binalardan ibarettir. İstimlâk komisyonu bu emlâke top İ yekân 110 bin lira kıymet koymuş, ve her binaya alt kıymeti sahibine tebliğ etmiştir. c |Genç Bir Kız Sevmediği Adamı Öldürdü ık, (TAN) — Ortalık köyün- a bir kız, bir deli. roğullarmdan Kadir oğlu » olan R Ahmet öğ- lu Rasimle nişanlıdır. Fakat 'neden- se Mustafa bu işi bozmak ve Esmayı Esat Özere vermek manın dayısına yalvarmaları fayda etmemiş ve kendisi zorla Esada tes- lim edil E türdüğü Es istemiştir ştir, ini bağlıyarak evine gö- naya tecivüz ötmek İste- miş, kız kendisini müdafaaya çalış mişsa da muvaffak olamıYacağım kes tirmiş buğday döğmek orada bulunan dibek taşını kaptığı gi dirmiştir. Yo- re yuvarlanan Esat, bir kaç taş dar- besinden sonru ölmüştür. Esma ve dayısı Mustafa tevkif e- dilip Sinop ağır ceza mahkemesine verilmişleri elle ve tuz, için din kafasmı İzmirdeki Cinayetin Tahkikatı | Katil Osman ve öldürdüğü Ayşe Münevver İ İzmir, (TAN) — Tepeeikte vuku İ yet hakkında n pılan tahkikat detumu- neticelen- miş, hastanede bulunan katil Alt Os mah ağır ceza mahkemesine verilmiş tir. Yapılan tahkikata göre Ali Os- mana bıçağı Neşet isminde bir ârka- daşı vermiştir. Bunu bilen Salih te vaziyeti zabtaya telefonla ihbar et miş, Neşetin kardeşleri Dur baba ve Bozağa kendisini bir berber dükkâ- nında yakalayarak tehdide kalkış - mışlar, biçağı Neşetin verdiğini söy- lememesi için 25 lira da hakkı süküt teklif etmişlerdir. Adliye, bunlar hakkımda da taki- bata başlamıştır. Yaralılardan Hida- yet ve Necmiyenin sıhhi! ahvalleri bozuktur. Şükran ve Ayselin yara- arı hafiftir. Katil Ali Osman da has- tanede bulunmaktadır. Hayvanlar İçin İhraç İskelesi Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti fb. rice limanını da hayvan ve hayvan mahsulleri için ihraç iskeleleri ara- sında almıya karar vermiş ve alâka- İ darlara bu yolda tebligat yapılmıştır. ümhurreisimiz Ankarada MİLLİ ŞEF İSMET İNONUNUN ANKARAYA 'AVDETLERINDEN İKI MUHTELİIF INTIBA 10-399 ——— UAL CEVAP? Darülâcezeyi Kim ve Ne Zaman Yaptırmıştır ? S — Darülâcezeyi kim yaptı muştır ve hangi yılda yapi muştır? C — Darülâceze 1895 yılında At dülhamit tarafından tesis ve küşat t dilmiştir. Binayı yaptıran, masraflı rın karşılığını bulan da odur. Bu hi yır müessesesinin ikileşmesini, hatt üçleşmesini temenni etmemek elimi den gelmez. * $ — Sevgili Anadolumuza bi güzel adı takan kimdir w hangi tarihte bu ad takıl mıştır? C — Anadolunun o Anatoliedel gelme olduğu ve Anatolinin de Yü nan dilinde şark demek olup o ülkö nin Yunanisftana nisbetle doğuya dü müş olmasından ötürü bu şekilde ad landırıldığı rivayet olunur, Bununla beraber eski Yunanlı? larla Romalılar o Anadoluya Kü İçük Asya (Asie Mineure) dah derlerdi. Bizce Anadolü (topraklar! öz ve tarih bakımından ne kadsi Türkse Anadolu kelimesi de o kadâl Türktür, * $ — Meşrutiyet o devrindeki devlet bütçesi ne kadardı? C'— Meşrutiyet devrinde ilk büt çeyi (1909 yılı için) Maliye Nazırı Zi ya paşa tanzim ve meclise takdim e İmişti. Fakat bu bütçenin ilmi kıymet ti ve hakiki rakamlarla münasebet şüpheliydi. Güya ilmi ve hakiki ol#t rak yapılan ilk meşrutiyet © bütçesi 1911 de yapılmış olup Sadrazam İb* rahim Hekkı paşanın ve Maliye N&t ur Cavit Beyin Imzalarını taşımakt taydı. Bu bütçede Osmanlı İmparâ * torluğunun geliri 2601510100 v8 Adi masrafı da 3,299,772.197 kurüf olarak tahmin edilmişti. İratli"mas * zaf arasında 6.982.620 altın Mi bir açık vardı ve bu açık, borç sl * mak süretiyle kapatılacaktı.. Cavit bey bu açığı mebuslar meclisine hs” mettirmek için “bütçe açığının ter * biyevi fazileti vardır, vecizesini - yi dızı bir hap gibi - kullanmıştı. İmparatorluk batıncaya (& kadif bütçe bu rakamlar üzerinde dalgsl8” nıp durdu ve açık ta dalma büyüdü: * S—Tomiris isminin edebi ve tarihi manaları nedir? C — Tomiris, tarihçilerin Herodotun rivayetine göre eski Tü! boylarından İskitlerin kraliçesi oluf İran hükümdarı Keyhüsrevi bir haf te mağlüp edip öldürmüş ve kafası9 da kan dolu bir kaba sokarak “ya” şarken kana kanmadındı, bari doya doya iç,, demişti. Fleman ref” samlarından Rubensin bu rivayff canlandıran bir tablosu vardır. Bu İ” min edebiyattaki manası da ayni ff vayeti hatırlatmasından başka şey olamaz. TAKVİM ve HAVA 10 Mart 1939 ei Kasım: 189 Rumi 1355 # 3 öncü ay Arabi: 1359 Muharrem: 10 Güneş: 420 — Öğle İkindi: 1540 — Aksam: İ Yat 4941 — teke Gün: 31 Yurtta Hava Vaziyeti Yesliköy Meteoroloti istasyonundan * bna malâmata göre hava yurdun tün bölgelerinde kapalı ve yağışı miş, rüzgirlar Trakya, Egenin ve Karsderizin Garp kısımlarında İstikametindep o kavvetlice, gelerde Cenuptan, Eşenin Cehu İnri ile Orta Anadolu ve Karadeniz yılarında fırtına şeklinde, Akdeniz KIL larında kuvvetler diğer yerlerde kuvvette esmiştir. Dün İstanbulda havs kanah men yağışlı gecmiş 24 «nst yakin metre muvabbatna miktarı 11.8 kilorram olarak öiçüli tür. Rüzgür Şimeli Garbiden $—5 re bizin eşmiştir. Bast 14 te hava ti 786,9 milimetre idi. Sühunet on yÜ 12,4 ve en düşük 13 santigrat olari* gülmüstür. “a şim gi Ge al taraletığı X