14 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

——— (4 şeş —a anna a a — TA İstanbulun İmarı : Mütehassıs Prostun hazırladığı nâzım plânın Beyoğlu mınfakasına alt kısmı, (Yeni açılacak bulvarları kalın çizgiler göstermiştir) Plânın Tatbikinde Gözetilecek Yeni Esaslar ,,, “Şehircilik mütehassısı Prost tara- fından hazırlanan nâzım'plânın ilk kasmımı dün neşretmiştik. Bugün de parçasını ve bu plânın tat- i gösteren izahnameyi ve- Tiyoruz:), Liman Hakkında Hususi Mütalealar Bu programa ilişik olan notlar cihan bun Tanından müteessir olmuyor gibi görünen bir şehrin e İastleri kaygı Ücesinde “nomik, Henri ve şınsl men usile yapıları araştırmalar ne- lmiştır. Bu tırmaların ne “cesi olan proje İstanbulun o kadar haklı amiyle tatmin et ri ai en meşhur manzar Sinin estetiki Sarayburnu Küçük limanı Ne tehlikeye girmektedir. Dünyan tanı- Ki caki Saray, Ayasofş snahmet gi- Yar Dİevi silhuetlerin estetiği bugün dok- İER.YE fabrika babalari mmanyaretarile kiy- kem mek o üzeredir. Şehirlerin pen irihlerinin tetkiki | gösteriyor ki ka, oinlik mecburiyetlera hiçbir şey mu- âvemet edemez. Ve mantık bile bir gar Ve bir liman yanında doklar ve fabrikalar olmasını muvafık görür. Bir şehrin sinai > Ratiornel teşekkülü bunu mecbur! kı- Liman binalarının estetiki hakkında alika dar dairelerin bugünkü müdürlerinin ver- dikleri valtlere ve bütün şehrin - nizamla- rna rağnen, ekcnomik icapları hiçbir gey mâni olamıyacak ve Sarayburnu hoş görü lemiyen bu binalarla muhat kalacaktır. Bunun için şehirciniz Gelsta köprüsü ile Sarayburnu arasındaki yapılacak deniz te- sisatını #heak muvakkat olması kaydile kabul edebilir, Bu liman taslağı kalkmaldır ve böyle bir taslak İstanbula lâyık bir Urbanisme plânında yer bulama: Nasıl ki Türkiye Cürmü yeti Ayasofya- yı dinden ayırarak bütün insanlığın istifa. desine vazetmiş ve Sarayburnu ve üzerin. tün binalar da eyni telâkkiye 14- Limanın Yeni Vaziyeti İstsinbul Peyizajı Boğaziçi ve Haliç #w- larını tabiii bir W gibi göz önünde pars latarak zihni şaşırtıyor. Fırtınadan mab- fuz bir deniz parçasının liman teşkil etmek Üzere değeri olması, sahillerinde vazih ve &çık bir nizamla büyük mağazalar, depo- Ira, fabrikalar tesisine müzait büyük vüs- stte düz arazi bulunmasına mekeaf- ter. Böyle yerler ne Boğazın ve ne de Hali- cin sahillerinde vardır. Hiçbir noktasında Üzerlerinde merkezi teşekküle muntazam #ürette bağlı mihaniki tesisat ve mağaza- lar insanı mümkün olmıyan hudutsuz boy- da fakat dut genişlikte rıhlımlardan beşka bir şey yapılamaz. Liman hüdürlü göre lmana giren iki binden fazla mavnaya mü Ründen alınan xx ve çıkan eşyamı: neleri fazla adam ve Üç yüzden yaç göstermektedir. Vapurların Boğazda serp durma: mig bir halde depola müteaddit ticari ve sınai Hn Boğazda Beykordan daha ileri ka- dağnık bir surette inşa edilmiş bulun- bü kadar mavna ve ameleye ihtiyaç Büsteriyor. Ticaret depolarile fabrikalar ve inasebet olmayışı ro- un mesafeler için yan ve bu uzun deniz seyahatleri €8- Yasındn smelenin boş ve İssiz kalması gİ- bi nöticeler tev edilmiş ediyor: İyi ies i mahstrları tamamiyle müdüriyetinin göster- mekte olduğu büyük gayretlere rağmen tahmil ve tahliye ile nakliye için az ran- lmânli en çok el emeği sarfı icap eden Yi- manlardan biridir. Liman Müdürlüğüne ait bu 300 mavna ancak Haliçte korunabildiklerinden bu sa- bayı işgal edip durmaktadırlar. Bunların İs&al ettikleri saha hakkında bir ficir edis Be bilmek icin bu mavnalar yanyana bir YENİ LAM LİMAN rae erer Prost plâninin İstanbul İsiraya diziise 1800 m. boy hâml edecekle- İliğin esas maksatlarına tamamile muhelif rini düşünmek Kâtidir, 100 m. den iba- Halbuki iki köprü arasi ret bulunduğuna göre İlmanın mavnaları öç sıraya dizilse tekmil bu sahayı işgal etmeleri izim gelir Bu 300 adedi Galata rıhtımı tevsi edilin- 9 biraz azılacaksa da yine bir miktarı ka rü arasınd İsesiktır. O halde iki ki hilde ahali nakliyata bu mvr ve mühim bir mügkilât iraş edecektir. * Liman idaresinin limen projeleri umumi hârpten evvel teşkil edilen mevzii iman» İar usulünü kabul ediyor, Ve limaru buna # ettiriyor. Az zamanda tatbik göre 1 cek kü ticarf ve sma! olan bu * vaziyetine tel sa da İleride letinsbi mümkün ıyan ekonomlie ihtiyaçlar die ticaret ve sanayi; el emeği ve İşletme “meselelerini deha ucuz bir suretle halle mecbur oluner anın tamamiyle matlüba muvafık ileceği şüphelidir ve gerek estetik: bakım aleslar ve ndaki onik € larından ek eke karda söylenen 70' depolar Kuruçeşme körü mubik itirazlar rar alınması gerekmektedi ta) Boğexiçindek! büt selerini ve depoların: keldirraiz ları bir yere toplamak ve Kuru kömür limanını yeni limnsn nakl Fabrikaları Halen nihayetine melt. Ve depolari liman ve deriiryolu nda nayi varında yapmak (b) Demir yolu ile irtibet bulunan modern bir liman tesis olan ve bir İlk Yapılması Lâzım Gelen Ameliyeler /Seyrüsefer? Bw proje iki maksatla yapılmıştır: 1) Seyryneferi hemen islâh etim 3) Bu işi ekonomik Bir suretin vücude getirmek, Bir şehirde seyrüseferi ıslah içir vel akla gelen basit çare sakaki letmektir. Zahirde mantıkt görülen bu &- İkir hakikatte pir hayalden ibarettir. Avrupa şehirlerinin inkılâbı gösteriyor İt bu tevsi nazariyesile çok uzun zaman sonra tahakkuk edecek neticeler için #mu- arıam paralar sarfedilir ve ekseri şehirci- & projesi İstanbulun | cihetine ali olin kısmı tesirler husul bulur. Filvakl, sokaklar genişleyince ter wlah edilir; alarınn sahası küçülülür. Ye izerinde mek arsalar ar daha küçülünce meske ten küçü an z # seneler İster ve yapı solunmuyacak k Cry İ daha pahallağır. Yeni Bir Yol Açılıyor Nüzm plânın mümeyyiz sifetr irabaların seytüseferine müsit yeni ; bir | Muhtelif yollarının drzan! maktalarının e- yol tesis etmek sasını teşkil edecektir. Nâzım pilinin İstanbulun arızalı olan 26- * mininden İstifade ederek (bilhası s#a-| İstanbulun plânmin tenzimin! yeni bir hilde) tepeleri, köprüler, Viyadiikler ve tüİşehir plânı tanzimi (le karıştırmamalıdır; ellerle birleştirmiş bu suretle istimlâk İbunun tat çok sahipli gayrimenkul baerlerini asgariye indirmiştir. Ru ilk İleri slâkadar eden bir iş olmamı #übariyle | ibik edilmesi yeni İstanbulun İçok #btyatlı hareket etmek ve tatbik için rim tesbit edecektir. f İmar emaliyeleri arasnda damarlarının tatbiki ilk mütim ( #eari v Bu fikir telif mahallelere tesretin birden yerini Biştirmek mecburi yacaktır. mile bertaraf edecektir. ylece Taksimd: İnecek otomobiller teh gidebilecekleri m köprülere süratle kim urun | arasındaki kalabalık , Tramvay yolu - 2! dır) Meyiller umumiyetle yüzde altıdan dilemiyecek bir unsurdur. Yapılacak sınal imalât basit seyler seyrüse- kat buna mukabil bina sıhhi olması için muhtaç olduğu açık saha danstan bürüt BLU ie binaların |20 73 28 m. ye batia olur. Bu da pek ke- Diğer taraftan bar aran Ve bü binali İnip yollara tekabü) eder sahiplerine, kiracılarına vefilmesi İstikametler arasında yol genteli : stimlâk bedelleri o kadar büyük 0- erime Be Nihayet genişletilen caddelerde evvelce tecsrtin etmiş olan ticaret dağılır ve hayat Modem Yapıla- #aal yolların senlele- | dimesinden içtinap edilmistir. Böylece muh eti karşısında kalınmı- Bu sureti bal, tatbik en seri olan bir u- süldür, Ve otomöbil seyriseferini kıyas ka. |rayburnu parkma müteveccihtir. Park dış bul etmez derecede islah edecek ve bütün | duvarında Montümantal büyük kapılar aç le modern trafiki felce uğrstan| kruvazmanları foarnısmaları) söeta tamı kadar ikesizee İstedikleri yola malik olacaklardır. (Taksim Karaköy m, olduğu halde bu-yol 1900 m. bayunda- dir: Bu da don ve karlı havalarda ihmal e- duğu gibi Harice döviz çıkartacak malze- me istimalini icap ölmez. Mahallt el emeği için mühim ve istifadeli işlerdir. Bu İşler hemen imara ve refgeha fayda- sı görülen hasılatlı amel'yeler olup: busün kü caddeleri genişletmek için ay #mlâk bedeli ol irse Uyun seneler bir faydaları görünmez ve görülse bile bu faydalar tekli? edilen yol şebekesine maza-| ran çok »z olacaktır. Bu husus hakkında bir İtiraz yapılabilir ki o da şudur! Haliein asl yamacında tektir edilen yollar az adette binanın önünden geçiyor, binsensleyh faydasızdır. Halbukl bu düşünce yanlıştır, buzün $9- birler vâsi sahalar üzerinde teessüs etmiz| olduğundan herkee isine gitmek için uzun memfeleri süratle katetmek zaruretinde- dir. Bundan da hiçbir bina önünden miyen toprak altı demiryolları ve ot Jar gibi doğru yollar yapılması lüzum sıl olmuştur. Pariste: Parisin tevsit için kabul edilmiş) olan Prost plânı 6 milyon halkın münaks. lesini otostratlarla temin etmektedir. İstanbul için teklif ettiğim daha rnoder dir, Çünkü bu plâna göre şehrin kendi İ otomobil yolları ile şebekelenmiş olacak» tır. lik Merhalede Yapılması Lâzm Gelen Ameliyeler İlk merhalede yapılması lâzım gelen a- meliyeleri de birkaç parçaya ayırmak Wâ- zamdır. Birinci parça; Atatürk Bulvarı ve bulvarın Beyoğlu tarafında İngiliz sefare- ine kadar teindidildir. Bu yol Atatürk Köprüsü ie beraber açıl- malıdır. Bundan sonra bütçe müss: giliz Sefsreti önündeki münsi taraftan Gülatasarayına “bir Tarlabaşı enddesine doğru sevkederek peti- erlendirmek ienp etmektedir. İngiliz Sefareti İle "Taksim ması ikinci derece mürtaceliyetle Yüpil- mam İesp eden mühim bir istimlâk ame- mi para ise | k veri bu oldukça: 1n- eyi de bi taraftar asının ağıl» Myesidir: Bu da yukarda söylendiği gibi teşkil e- İditecek yeni mahallelerden bu açılış dola- yişile yıkılacak binulerda oturanları alabi- lecek kadar bina yapıldıktan sonra k edilme İstanbulda tatbik ediler hangi bir şehirellik projesi hakkında umu- miyetle şöyle denmektedir. Pı Bilhassa ameliyelerin bu birinci Için bu fikrin yayılmasına meydan verme az bina istimlâk edilece tesviye anal imalâta sarfedilecektir. Harice & Cana I& um olmıyacak, milli pars da surfolunscak, bu da ticarete faydah o- lacağı gibi vergi tahsilâtına da faydası do- kunacaktr. Şehirete derek ve Dah huzırlamış lerini selâbetle tatbik ederek viz İstanbul Metotla, ihtiyatla hüreket #- iye Vekflinin talebi Üzerine kanun projesi hüktüm- seri uretle İmari mümkün olacağına kanidir İKİNCİ KISIM İstikametler ve yol profilleri Büyük. #eyrisefere müznit yollar elde e- dilebilmesi için bazi yerlerde kaldırılması icap eden bina sıraları gösterilmiş olmakla beraber projede yol genişlikleri tamer Bösterilmerniştir. İstikametler her y. Için mahallenin yol kenarındaki binaların tahsis edilec işlere yöre tespit edilecektir. Herhalde r pet plânın yeni yollsrinin hiç birinde 9 m. den ar gere arzı bulunmıyacaktır | Şöse genişlikleri umumiyetle her mem-| leketin modern seyrüsefer ni. sn tesbit | etmiş oldiğu veçhile üç metrenin bir veya olacaktır. (Umumi Harpten evvel bu iki buçuk metre idi) O halde en 41 9 m. den sonra m. Şose 15 metredi rin ernniyeti 4 si mecburteir. işaretler konur kametlerini 15 m. olacaktır ortaya bir Refüje korms Bu Refüje tenvir Aletlerile ve bunlar zeyrisefer & yırır. Bu halde sone genişliği 3 ün herhangi bir misli ile 2 m. macmuuna müsavi olur ki, bu müretle şose orızaları portikler altın- uvara ağaç ko- e ort mamasına tâMi- ya kaldırımlarının direk da olup olmamasına ve tn hup konmamasına veya ga: Rnçh yerder bulumup a dir. Ttrotuvara konacak ağaçlar Bordürden 150 m. mesafede ve bina yüzünden hiç ol- mazsa 5 de olmalıdır. Bu muhtelif düşünceler ni sında - m plânın Vakit ve 7 mak gerekti; Manımı güz önünde bulundur. ies İstanbulun | | Viyana Mektubu: Avusturyadan çıkıp gitmek istiyen Yahudiler, Viyanada Lehistan Sefareti önünde pasaportlarını almak için bekliyorlar Şu Günlerde Viyanada Neler Görülür ? iyana, (Hususi muhabiri- V mizden) — Bükreşte, Bu- dapeştede siyasi faaliyetin sokağa aksetmediğini görmüştüm. Avru- pahın manzarası Avusturya hudu- dundan içeri ayak basar basmaz değişiyor. Huduttan sonraki ilk istesyon nasyonal sosyalist propi çük bir nümünesi: # gandasının kü Baştan aşağı Alman bayraklarile, defne dallarile donanmış, Hitlerin Says Ingart'ın meşhur “Bi bir devlet, »rer., ndan başka hu- resim V r mille bir F Bu dut istasyonlarında şöyle bir lev- ha: “Dışarıdan gelen Avusturyalı ve Al ahı! Alman Avusturya- boş geldir Hat boyunda bü şekilde yazılar ve işaretlerle do lu, Hattâ otomobiller, arabalar, lo- komotifler, hülâsa beygirlere va- rıncaya kadar bütün nakil vasıta- ları muhakkak önlerinde, yanla- rında arkalarında bir gamalı haçla Hitler'in bir resmini ta Bu faaliyet Vi haddi i uluyor. Resim- ler, bayraklar;“yazılar irileşiyor, çoğalıyor. Viyanada.trenden inin- ce bindiğim taksinin şoförüne gi- deceğim sokağın adresini verdim. Yüzüme biraz acayip bir bakışla baktıktan sonra “Hangi numars?.. diye sordu. Ot ismini de işitin- ce “Hımm,, diye münalı gülümse- di. Bu hareketlerin sebebini arla- roadığım için hayret etmekle be- raber ses çıkarmadım. Yola koyul- duk. Yoldan geçerken etrafa bakı- yorum. Bütün binalar baştan aşa- ğı 20-30 metre uzunlukta bay raklarla, haçlarla, resimler ve ya- #ilarls donanmış. Yazılar şöyle Hitler bize ekmek ve işi getiriyor. nan, ün binalar bu anaya Y amis Hitler'e (evet) diyerek | teşekkür edelim. Milyonlarca “kalpten sevinçli bir “Eve Bazı binaların boyunca koskoc. man bir (Ya!) görülüyor. Bu (y: Avusturyalıların on nisandaki ple- bisitinde vermiye mecbur oldukla- rı cevabi temsil ediyor. Meydan- larda kocaman propaganda takla- rı yapılmış. Bütün dükkânların kapılarında kırmızı veya yaldızla boyalı gamalı haçlar asılı. Cadde- lerin boyunca dizili yaldızlı sütun- larda yine haçlar ve Alman kar- talları. Düşünüyorum: Bu kadar dekora herhalde birkaç yüz bin lira masraf gitmiştir. Neticesi ev- velden belli bir reyiâm için fazla- ca bir külfet değil mi? oförün adresi verdiğim za- r edilen seyler ekonomik mecbu riyetler ve mal! umum! bütçenin elhetiki yetine tâbi olmalıdır. 1 ve 2 numaralı ameliyeler | At meydanına ve divan yolunun mebdel» | ne çıkan mühim yel, ya- de 1 numaralı kısmı doğrudan doğruya Sa- lir ve burada zim edilecek r l Bu yol sağında » varlı binalarla Mata edilecektir. 31) Bu yolun şimal ve deniz tarafında kalan arsalarla Sirker! garının İşgal ettiği yerden banliyö trenleri icin ayrılacak kısımdan mâ dani Odman” umuruna tahsis edilecektir Böylece Liman Galsta köprüsünden Saray- burnuna kader umumi bir yolla kat edil miş bir sahaya malik olabilecektir. (Bu rıhtım; büyük bir umumi gezinti yoluna tah (Devamı 9 uncuda) n müze önündeki sviuya: tan- kula Dortükli trottu- (Not No. mpalar ve tertibat ile solund. bir 100 o. Ş man çıkardığı Hımm! in mânasını biraz sonra anladım. Me- ğer gideceğim otel Yahudi mahal- lesinde imiş. Şoför de belki beni Yahudi zannetmişti. Otele girince orada oturduğunu bildiğim bir ak- rabamı sordum. Odasında olduğu cevabını verdiler. Ben de bir oda istediğimi söyledim. Otelci “Veri. rim amma, dedi, pazar günü saat on ikiye kadar? Hayretle sordum: Neden? Daha fazla kalına- maz mı Hayır! O saatte oteli teslim ediyoruz Bu sırada beni karşılamıyâ gö- len akrabam meseleyi anlattı. Bir gün evvel Nazi polisler gelerek pa- zar günü binanın polis dairesi ya- pilmak üzere işgal edileceğini, bi- naenaleyh o güne kadar bütün © daların tahliye edilmesi İâzimgel- diğini söylemişler. Pazar günü çik mayı kabul ederek odayı tüttum. Çoktandır görmediğim akrâba- mın odasına çıkarak biraz İstan» buldan konuşmak, lâf atmak isti- yordum. Lâkin beş dakika geçme- den odanın içi bir matemhane hi lini aldı, Otelde oturan Yahudi mit teriler birer birer gelerek üç gi ne kadar çıkmaları lâzım geldiği için çok müşkül vaziyette kaldık- larını, nereye gideceklerini bilme diklerini anlatıyorlar, dert yanı" yorlar, ağlaşıyorlardı. Akrabam si- vil polis teşkilâtına müracaat ede- rek başka bir yere çıkıncaya ka- dar otelde kalabilmesi için müsa- Yahudi olmadığı, Türk olduğu anlaşılınca bu müsa adeyi alabilmişti, Lâkin diğer müş teriler bu müsaadeden istifade €- demiyorlar, çoğu uzun zamandan beri bu otelde oturdukları ve âde- ta evlerinde gibi yerleştikleri için yaşka bir yere çıkmak onlara güç tiyordü. Aşni” zamanda Kıristi- yap otei sanıplerı Yahuayeri ka» bul etmiyor, yine bir Yahudi ote- linde yer bulsalar bile yarın öbür gün onun da işgal edileceğinden korktukları. için orada da yerleş” miye cesaret edemiyorlardı. Bir çokları işgalden sonra uğradıkla- rı İena muameleden şikâyet edi- yorlardı: Nazi polisinin müsaade- sinden istifade eden Yahudi düş- manları sokaklarda orastladıkları Yahudileri atlıyorlar, pantalon larını açarak içine soğuk su dökü- yorlar, ihtiyarların sakalını çeki- yorlarmış! Bunları biraz bayret, biraz şüphe ile dinlerken sokakta bir gürültü koptu — Hitler bizim halâskârımız, Hitler bizim Führerimiz! Kahrol- sun Yahudiler., ağe istemiş Arkasından şangır, şungur di- ye bir gürültü daha Pencereye koştum, Kollarında gamalı haç taşıyan beyaz gömlekli beş or &gnç çocuk karşıdaki dükkân taş lâyıp camını çerçevesini indiriyor lardı. İşleri bitince br kere daha aşasın Hitler!,, diye bağırdık- tan Sonra çekilip gittiler. A krabama sordum: Peki, hükümet bu ha- etlere ses çıkarmıyor mu? — Zünnederim ki ahudilere karşı göstermek taraf Nazi reisleri ; bu kadar şiddet ıraftarı değiller Fa. kat küçük Nazi kili biüMkiz halkı teşvik ediyorlar. Hattâ ken dileri de sebepli sebepsiz adamları te Ve eziyet ediyorlar, Biraz daha konuştuktan sonra sokağa çıkmak istedim. Akrabam — Aman, dedi yok! sez n İşaretin — Burada bütün Almanlar ya kalarında bir gamalı haç rozeti ta şımıya mecburdurlar de mensup retini £ Ecnebiler oldukları milletin işa arlar. Yalnız Yahudile» vin herhangi bir işaret sarı memnüdur, Seni de sokakta işaretsiz görürlerse Yahudi oldu- Bunu zannederler, belki başına bir sey gelir. Şu rozeti tak da ğyl çık a Uzattığı rozete baktım lâli hilâle, ne de yıldızı ç ziyen bir Türk ba Akrabam, (Devamı 10 uncudal t kullanma- Ne hi- 1 Yıldıza ben Yrağı taklidi.