19 Kasım 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 19.190.937 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN TAN'ın hedefi: Haberde, fi kirde, her şeyde temiz, dü rüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmıya çalışmaktır. m aaa MestieLERi | i GUNUN Üniversite Gençlerini Köylere Gönderelim Dün Şarki ve Orta Anadoluda oto- mobille üç aylık bir seyahatten dö-| nen bir arkadaşla buluştum, Sırf me- rak ve tetkik salkasiyle Ankaradan kalkmış, kasabalara ve köylere uğri- yarak İzmire kadar inmiş, sonra tâ Konyaya kadar uzanarak Istanbula dörmüş, Her tarafta yolları otomo- bille seyahate müsait bulmaş, Gitti | ği yerlerde yatacak yer bulamadığı! zaman otomobilinde yatmış, fakat #i- kıntı çekmemiş. Bu seyahat bize Amerikada üni- versite gençlerinin yazm tatbik et- tikleri programı hatırlattı. Ameri-| kan gençleri yaz tatilini ekseriya #€- yahatte geçirirler, Uç beş arkadaş birleşince bir otomobil alırlar. Bü- tün yaz şehir şehir dolaşarak seya- hat yapar ve eğlenirler, Mademki yollarımız artık otomö- bille gidip gelmiye müsaittir. Yazım üniversite gençlerini otomobille köy- lere kadar varan küçük (gezintilere| teşvik etmeliyiz. Bu hususta Haliket- leri rehberlik vazifesi görebilir. Gene- lere seyahat programları tertip ede- bilir, onlara otomobil temini husu- sunda yardımda bulunabilir. Bu seyahatler şehirle köyü, MÜ- heyverle köylüyü birleştireceği ve bi. ribirine yaklaştıracağı için pek fay- dal olur. Ba hususta yapılacak mas- raf, elde edilecek faydaya mazaran hiç sayılabilir. Karadenizde İnebolu Halkevinin köylü teması için yaptığı gezintilerin neticelerini görmüş, hayran olmuş- Köne - yaptığı bu İşi deh “EM mikyasin, daha muvaffakıyetle ya- pabilir kanaatindeyiz. . Milli Sıhhat Haftası İngilterede bir aydanberi bütün matbuat, bütün hükümet ajanları kuvvetli bir sıhhat o propagandası Yapmakla meşguldür. Yapılan pro- Pagandada iki noktaya ehemmiyet veriliyor: 1 — Mer Ingilizin sıhhat kaidele- rine riayet ederek yaşaması, 2 — Hükümetin sıhhat sahasmda halka, gösterdiği İmkânlardan istifa» de etmesi. Sıhhat propagandasının gayesi, ingilterede her Ingilizi sıhhatli bir Yurttaş yapmak, iznlesi kabil has- talıkları ortadan kaldırmak, hele sa- ri hastalıkların önünü almaktır. Wgiltere böyle bir sıhhat micade- lesine lüzum görürse, bizim böyle bir mücadeleye ihtiyacımız kendiliğin. den anlaşılır. Sıhhiye Vekâleti bütçesinin miisa- Biz telâş ediyoruz, Dogru... Fakat siz, niçin Telâş ediyorsunuz? uremberg'te toplanan Nazi kongresinde Alman propaganda nazırının, Nazi da- vasının Türkiyede de ilerlemekte olduğu hak- kmdaki nutku üzerine vaki neşriyatımız “Cum- et” gazetesini telâşa düşünmüş, Dün, âde- ta Goebbelis'in vekâletini yapar gibi bir eda ta- kınarak, Almanyanın yalnız komünizme karşı çtığını, bizim korkacak bir şey “ Çocuklar, telâş etmeyin, diyor, herhan- gi bir propagandadan endişeye düşmek için © propagandanın karşısında zayıf ve âciz bulun- mak lâzımdır ki, bizde vaziyet böyle değildir. Hem Kemalizmin ve yurt sevgisinin ne oldu- ğunu öğrenmiş bir Türk çocuğunun şu veya bu propaganda tesirile değişebileceğini düşünmek Türk seciyesinin ne olduğunu hiç, amma hiç bilmemek demektir.,, Yunus Nadi gibi görüşü keskin, dünya hâdi- selerine vukufu geniş, mantığı kuvvetli, mem- leket meselelerinde fevkalâde hassas ve titiz bir üstadın elindeki gazetenin bu kadar saf, bu kadar basit bir düşünce ile işi kapatmak iste- mesi biz, tatmin etmedi, iz telâş ediyoruz, Çünkü propagandanm ne kuvvetli bir silâh olduğunu iyi biliriz. Cihan Harbinde muhariplerin kullandıkları en müessir silâhlardan biri de propaganda idi. Bu silâhla ittifakları parçaladılar, müttefikler kazandılar, düşman cephelerinin arkalarmda pânikler vücude getirdiler. Harpten sonra bütün milletler sulh içinde bu silâhtan istifadeye koyuldular, Hattâ Al manya ve tlalya gibi kendi rejimlerini bütün dünyaya yaymak iddiasmda bulunan memle. ketler birer propaganda nezareti ihdas ettiler. Pi ar ». naranatlari bevhuda mi ia Propagandanm ne Kadar tehlikeli ve kuvvet: W bir .silâh olduğunu, bütün hayatı gızetecilikte geçirmiş olan Yunus Nadi bizden daha iyi bilir. Fakat nedense memlekette Na- zi propagandasının yapılmasından korkmuyor görünüyor. iz telâş ediyoruz, Çünkü dünyada kendi rejimlerini baş- ka milletlere de kabul ettirmek istiyen müte- caviz milletler olduğunu biliyoruz, Harp sonunda Sovyet Rusya - bu milletlerin başında idi. Bütün dünyayı ihtilâle boğacakla- rını iddia ediyorlardı. Üçüncü Entemasyona. lin direktifi altında cihanşümul bir propagan- daya Saşlamışlardı. O vakit asırlardanberi kök- leşmiş demokrasiler bile bu propagandaya kör- şı hudutlarını kapamağa mecbur oldular. SOY yet Rusya ile münasebetlerini kestiler. BU memleketle normal münasebetler tesis etmek için de kendi hudutları dahilinde propagan“x yapmamayı şart koştular, İngiltere, Ameris& ve Fransa gibi memleketlerde demökresiler bu propagandaya karşı tedaf'ii tedbirler alma- ğa mecbur oldular. Bugün de kendi rejimlerini bütün dünyaya yaymak istiyen mütecaviz milletler faşist dev- letlerdir. Bunların bu işle meşgul birer Propa” ganda nezareti vardır. Dünyanm her > yayılmış bulunan Alman tebaası bu teşkilâtn tabil birer âzasıdır. Bu Almanlar bulundukla- ri memleketlerde Nazizmi yaymak ve faaliy leri hakkında merkeze haber vermek mecbüri- Yetindedirler, Yine Nuremberg (p8Ttİ kongre- #inde harici teşkilât hakkmda cereyan eder müzakereler, bu teşkilâtı bütün Çıplak meydana çıkarmıştır. İngütere gibi e siye demir gibi bağlı ve kendi halkın ei selâmetinden emin, kuvvetli bir memleket e e iki ay evvel bu Nazi propagandacılarından yi lercesini hudut harici etmeğe mecbur olmust Bu teşkilât Türkiyede de vardır. Burada da metodik bir gekilde çalışmakta, İGimize e girmekte, ve propagandasını yapmaktadır. İn- gilterenin bile ihtiyatlı ve gözü #çık bulunma ğa mecbur olduğu bu teşkilât ve faaliyet kar- #isında bizim “Türk gencinin propa, değişmiyecek kadar kuvvetli 8e€ duğunu” söyliyerek kollarımızı b ci kalmamızı istemek gülünç ve biraz sufdilü olmaz mı? R:> telâş ediyoruz, di öm i doğru sarkarak arta Avrupayı, Alkanlar Ve Tu içine #lan bir sahayı şu veya bu şe“ kilde kendisine bağlamak siyasetini güttüğünü biliyoruz. Bu siyaset, Avrupanm iktisadi buh- ran içinde bulunduğu senelerde, orta Avrupa da, Balkanlarda ve kismen Türkiyede az çok muvaffakiyetler kazanmış, bu memleketleri iktısaden Almanyaya muhtaç bir hale getir. mişti, Türkiye vaktinde uyandı. Büyümekte o- han tehlikenin, önüne geçti ve iktisadi bir esa- rete yuvarlanmaktan kurtuldu. Fakat diğer memleketler tamamen kurtulamadılar, Siya. setlerinde âdeta istiklillerini kaybedecek vazi- yete düştüler. Biz bu vaziyete düşmek istemiyoruz. Alman N| OKUYUCU OL MEK EUPL Şirket Vapurlarında Radyo Neden Kesildi? siyasetinin Türkiyede tahakkuk etmesine mâni olmayı milli bir vazife biliyoruz. Onun için de emlekette bu siyasetini tahak- k İçin giriştiği propagandanın ke- silmesi lüzumunu müdafaa ediyoruz. B Çünkü Nazi propagandasını bazan sin- si sinsi, bazan küste! ve açıkça ma >a kadar girdiğini, irfan münsseselerimize ka- dar sokulduğunu görüyoruz. Bundan bir müddet evvel, tunlarında istiyerek istemiyerek A'mı a delâlet edecek yazı iz telâş ediyoruz, Cumhuriyet sü gandasının sokulduğun. çıktığını işaret etmiş v bu kabil propag uyandırın ri Cumhuri N fagist propagandası telâkki k yazılar neşrettiğini görerek mü olduk, Onun için telâş ediyoruz ve telâşi Ir olduğumumu sanıyoruz n telâş ediyorsunuz? bizim kadı &- tâ bizden iyi bildiğiniz halde, Nazi propugan- dası aleyhinde vaki olan neşriyatımızdan dola- akat siz ni , yı siz neye telâş ed jim meselelerind Bunuz halde, A kiyede ) i si karşısında yalnız iâkayt k yerek onu müdafaaya kla da winizi arlamı- al i ede Nazi davasmın Soebbelis Türk itiraf ediyor. de Nazi dava yürümesi Türkiyede mevcut Kemalizm rejimi aleyhinde calışması demektir. Nazi ve faşistl: ba melemketlerin dahili rejim ve idareleri aley. hinde nasıl çalıştıklarını da “birçok misa'srile biliyoruz. Bunun en acı mizalini de İspany görüyoruz. Biz kendi dahili rej kalarının ka- rışma istemiyoruz, ve bu meselede titiz ha reket ediyoruz. Bizim bu titizliğimiz sizi sinirlendiriyor ve neye Almanya propaganda nazırınm Türkiye işlerine müdnhelesine karşı memleketin ve rejimin bir müdafii gibi or atılmıyorsunuz? Neden bilâkis gazetenizin tunlarma faşist ve Nazi propagandasına delâ- let edecek yazıların girmesine göz kapıyorsu- nuz? İşte biz de burasını anlamıyoruz? nimize ba FIKRA İhtisas! Vilâyet mebusunun yanmda gi- zeteyi gözden geçiriyorum, o Üçüncü sayfada bir yeni yapı resmi: karakol mu desem, dispanser mi desem, mek. tep mi desem... Cinsi belli fakat çirkin bir yapı! — Aziz dostum, bu nedir? olmıyan, | üdesi nisbetinde herşeyi | yapıyor. Devlet teşkilâtı ve devlet faaliyeti bakımından noksanımız varsa, bütçe- Eoğasiçililer namına Naci Bürge im yasile aldığımız bir mektupta denil. yor ki: “— Doğma büylime Boğüziçiliyiz. Bu güzel yer epey zamandanberi ih- mal ediliyordu. Bu yaz, biraz faaliyet görüldü. Bilhassa Şirketi Hayriye bunda büyük âmil oldu. Bu arada, Şir ket vapurlarma radyo konularak ya. zn halka eğlenceli saatler geçirtildi. Radyolarn kışın k, Fakat, gösterilen rağ zannediyordu! Taya ihtiyaç göstermeden yapılacak İşler de yok değildir. Meselâ bizim Sıhhat terbiyesine ihtiyacımız var. dir. Sıhhi vasıtalardan istifade etme- Bu çalışma para işi değil, fakat prog Tum, bilgi ve metot işidir. Sıhhiye Vekileti bu işte matbuatı tenvir ve at edebilir. Açılcak terbiye müea- esini idare edebilir. Bu suretle de- amlı, metodik bir propaganda hal a,sohhat işlerine karşı daha alâkalı, aha bilgili yapabilir. Bu dn az bir kazanç değildir. M. Zekeriya Bir Çam Hırsızı mabet isminde bir sabıkalı Thla- Yay Gökünün duvarlarından atirya. taş çen kestiği ve bunları götürüp SAİ için Asliye Dördüncü Ceza map #mesinde dört ay 20 gün hapse Küm olmuştur. renince sevindik. Halbuki böyle olma âr, Şirket bu sözünü tutmıyarak rad yo çalmayı evvelâ seyrekleğtirdi, son ra da tamamen kesti. getirilmesi için alâkadarlarm nazarı dikkatlerini celbetmenizi rica ederiz... e Bir İlkmektep 4 p Mualliminin Dileği Adresi bizce mahfuz olan bir olru- yucumuz, ilkmektep muallimlerinin | Baremde tadilât şayialarının dolast” bugünkü vaziyetinden ve maaşların azlığından bahsederek diyor ki: “— 3 sene orta, 3 sene de muallim mektebi tahsilinden sonra 1600 kuru$ maaşla tayin ediliyoruz. Elimize 42 Ura 28 kuruş geçiyor. Çok çalışmak ve iyi müfettiş raporu almak suretle bu maaşım ancak 8 - 9 senede 2 bi” kuruş olması miümktündür, Bu takdir de elimize geçen para 48 lira 26 kuru Şu geçmiyor. Bu kadar az enaaşla bir ilkmekteP mualliminin geçinmesine imkân yok” tur. Bu paranm asgari 8. 10 lirasmi €v kirasına yatırdığımızı düşünürse BİZ, âyni zamanda yeni neşriyatı, m6* lek mecmualarmı ve saireyi de ted8” tik etmek bulunan bizlerin bugünkü vaziyetimiz açık9* meydana çıkar. lise mezunu muallimlerin zam yapılacağı hakkındaki haberi” heniz töeyyüt etmedi. Dtzeydi, 1iseYe muadil olarak kabul edilen Muallim mektebi mezunları da tabiatile bü K8 rardan istifade göreceklerdi. Acaba biz vaziyette bulunan beyi limlerin maaşlarını birer derec€ sun arttırmıya imkân bulunamaz ğı şu sıralarda bu imkânın alâkadar- larca tetkik edileceğini ümit ederek bekliyoruz." Sokaklarımızdaki çirkin Manzaralar “Belli başir caddelerimizdeki bina- ların cepheleri çok kirli ve pistir. Bu hal, yolların manzarasını baştanbaşa bozuyor. Bir İstanbullu olarak, bina sahiplerinin buralarmı temizlemiye mecbur tutulmalarını temenni ediyo- rum. Bu takdirde Istanbul sokakları. nın manzarası tamamile değişecektir, Belediyemizin nazarı dikkatini çelme nizi rica ederim.” Veznecilerde Bozdoğan kemeri sokak 6 numarada Niyazi Bektaş AN: Bu iş, belediyenin tatbiki. .. arasında» dır. Ayhi zamanda, her semtteki bi- maların Syni renge boyanması mec- buriyeti de konulacaktır. . Bir Okuyucumı e Ha A SER, Şikâyetiniz haklıdır. Bunu, Sıhhat mı? | Bakanlığma bildiriniz. Alâka görece İğiniz muhakkaktır. İetmez; bir mimarlar odası yapmak, — Vali konağı! — Mer halde plânmı zayıf bir mi. mara ısmarlamışlar. — Mimar değil... Orada bulunuyor diye mühendise yaptırdılar. Fakat 24 bin lira sarfedilmiştir. Eğer plân en pahalı mimara ısmar. lanmış olsaydı, 24 bin lirada me veri İlecekti? Yüzde beş verseniz ne olar, hattâ on verseniz ne çıkar? Çünkü ihtısas, size, ayni oturma şartlarmı daha küçük ebat içinde temin edecek | tir, Türkiye mütetabbipler devrinden çıkmıştır, Bu memlekette bina pro- jesini ancak mimar yapabilir. Hattâ mimarlarımız arasında da, doktorla- rımızda olduğu gibi, ihtsas ayırımı devrine girmişizdir. Girkine isyan edelim. Bir şehri. mizde belki de bir iki milyona mal İ olacak olan bir bina, İçinde mimar ol. mıyan bir fen heyetine yaptırıldığı için, şimdiden ne zaman yıkılabilece- ğini düşündürür bir manzara göster- miye başlamıştır. Bu bina güzel, bel ki müebbet olabilmek için milli veya enternasyonal, her ne ise bir müsa- baka mahsulü olmalı idi, Yalnız merkezden kontrol kifayet Goebbels 'in Müdafaa Vekili midir? Herr Gocbbels Nurember; kongre- sinde faşizm cereyanmın, propayan. dastnm Türkiyede ilerlediğini açık açık söyledi, bizi faşist memleketler listesite koydu. Türkiyede rejimin Kemalizm ve demokrasi olduğunu bildiğimiz için böyle bir propagun. danm Türkiyede yürümesine karşı hassasiyet gösterdik. “O gazetesi nedense, düşüyor ve Türkiyede böyle birşeyin ni, Bir örtbas et siyaseti güderek, inkâr ediyor. Iki yıldızlı ma. harrir, Goebbels gibi salâhiyetli bir a damın, resmi bir kongrede var dedi- ğine karşı ceden hassasiyet göster. miyor da, bizim, amın uyanalım, de- memize karşı ateş pliskürüyor? Bize hücum ederek Goebbels'in müdafaa- sini yapıyor. Bu meselenin örtbas edilm hammülü yoktur. Ker Wdir, faşizmden korkusu yoktur, izm cere ktır ki, Herr Goe dur, Yoksa Cumhuriyet dileği bu mudur? A. gilterede, Fransada, ar gazetesinin merikada, nn dünyam her yerinde demokrasiler kuvvetli oldukları halde neden müş- terek cepheler yaparak anti » eleye giriştiler? Çünkü faşizm miştir, Dünyanın her ta- rafında harpler , ktilâ ordu- larile beraber yürüyen bir cereyana karşı kapılarımızı açık mı bıraka. im? Türkiyede faşizm propagandası Goebbels'in dediği gibi vardır. Ve 0 gazetenin sütunlarında da yer bül- muştur. Roosevelt'in nutkuna karşı İ çıkan yazı nedir? Bal gibi Japon pro- pagandası, ha nice, eiceleri de vardır. Almanyada okumakla talebe- mizin seciyesi bozulmaz, Türkiye fa- İşizm propagandasından korkmaz, de- mek öyle korkunç bir mugalatadır ki bu mugalata gözlerimizi kör eğ lir, ve düşmanı görmemize mâai olur. Demokrasinin hakiki | müdafileri ise in tehlikeleri görmeli ve göstermelidir. ler. Biz bumu yaptık, i yldizle muharrir, bizim faşizm tehlikesi | karşısındaki ikazımızdan telâşa düşerek, bu memlekette her ndasına demokrasinin , hattâ benim tarihi materyalizm hakkında © broylirler neşrettiğimi sü or. 200 — 40) sayfalık kitaplara evveli broştir denmez. Ilmi, nazari kitapların pro- paganda ile hiçbir alâkası yoktur, vanların o mahiyetini izah eden Kitapların teretimesine, neşrine demokrasi müsaade eder, Faşizmin de nazari olarak mahiyeti izah edilebilir. Fakat propagandaya geçmek, hu memleketin milli istiklâ. lini parçalamak istiyen herhangi bir propagandaya âlet olmak tehlikelidir * ki, bunu ilmi kitaplarda de lük hâdiseler önünde tarafgiranc ya. pılan meşriyatta aramak lâzım Herr Goebbels dünya muvacehesin. de söylediği mutukla bizi faşist mem- leketler listesine soktu. Bu isteye girmekten Cümhuriyet gazetesi bir iftihar mı duyuyor ki, buna karşı lâ- kayt kalmamızı istiyor. Biz, Tür. yede demokrasinin hâkim olduğuna kanliz, onu müdafaa için her dişma- İma karşı cephe alırız. Faşizmin diğer | perdeler arkasında, demokrasiler, mil li istiklâllere düşman olduğunu da biliyoruz. Bunun içindir ki faşizmin bu memlekette yayılmasına karşı müdafaaya geçiyoruz. Cumhuriyet gazetesi neden Goebbels'i müdafaaya geciyor? Onun müdafaa vekili mii, dir? Sabiha Zekeriya ——— onu baro gibi disiplin altına almak, fakat oda azalarından birinin imzası olmıyan yapı yaptırmamak lâzımdır, Baştan başa yeniden yapmak yo. tunda olduğumuz Türkiyede inşayi hem malzeme, hem de gilzel sanat. lar, bilhassa güzel sanatlar bakımm. dan tanzim etmeliyiz. Bir eseri bi, m yapmamız kâfi değildir: bir eser evvelâ güzel olmalıdır, bu ik tar, sahibi de biz isek iki katlı zançi Fena ve çirkinin milfisi ol. maz. — Fatay