17 Ocak 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Ispanya Boğu Fransa meclisinin müttefikan verdiği karar tefsirlere yol açtı İngilizler Memnun Asiler birkaç şehir zaptettiler Londra, 16 (TAN) — Fransada Parlâmentonun dün, İspanyaya gönüllü gitmemesi için ittifak ile karar ver” mesi bugünkü Fransız gazetelerinin en bellibaşlı mev* zuudur. Başvekil Blum, dün, Fransa milletinin ittihad nı göstermek için, ittifak ile rey istemiş ve bu dileği yeri" ne getirilmişti. 509 meb'us muvafık rey vermişlerdir. ammına | (700517 Zazateleri, Fransız mile - MEY NEİL e hay me meyi ele İ bir hayli ehemmiyet verdiği halde Filistinde Uyanıklık Berlin gazeteleri hüdiseyi ayni 11 da telâkki etmemektedir . n Fransa gazeteleri, verilen kârarm | ilistinde çıkan ve bir aralık F tehlikeli bir mahiyet alan kar- gaşalıkların sebeplerini tahkike me- muür edilen İngiliz komisyonu, Fi - Tistine müvasalatı ferdasında Arap | &1 anlaşılamıyacak bir harekettir. ların boykotajı ile karşılanmıştı. Sa: Popüler gazetesine göre, bu hârt- bebi, İngilizlerin tahkikat yaptıkla- | ket, Alman propagandasına karsı ve rı müddetçe Yahudi mühaceretini| zilmiş bir cevaptır, Bütün gazeteler durdurmak istememeleri idi. Araplar bu hareketten münfail oldukları i - çin, tahkik heyetine karşı böykotaj tatbikine karar vermişlerdi... Fakat, Filistin Araplarını, şikâyetlerini tah kik heyetine anlatmak üzere müca » deleyi birâkmıya teşvik eden Arap hükümdarları, bir kore daha tavas- k Filistin Arap komitesini eki iie amini yn darvala rini anlatmıya da teşvik ettiler ve Fi- listin Arapları bu nasihat dahilinde harekete karar verdiler. Filistini temsil eden Arap heyeti, Filistinin mitfi fideri sayılan baş müf tü Eminülhüseyninin * riyaseti al - tındadır, Eminülhüseyni, heyet karşı #ında mühim beyanatta. bulunmuş. ve Fihistinin istiklâline kavuşmak is tediğini anlatmıştır. Bu Arap lideri, Filistinin bugünkü hali ile Osmanlı Idaresi arasındaki halini mükayese etmiş ve neticede Türk idaresi dev - rinde Fijistinin daha çok rahat ve daha çok bahtiyar olduğunu izah et Miş bulunuyor. AraP lideri bilhassa bir nokta Gzerinde ısrar ile demiş © tir kiz “İstediğimiz istiktüi tahakkuk sulhü müdafaayı istihdaf ettiğini anlatıyor. (Maten) e göre, meclisin ittifakı, ve mili ittihadı arzetresi Fransa düşmanları tarafından mina- bir mâna ifade etmediğini, ve bir işe yaramıyacağını söylüyor » İNGİLTERE, İTALYA İngiliz mahafili Fransa meclisi- nin hareketini memnuniyetle karşıla- miştir. Bazı Italyan gazeteleri ise buka - verm Beansedan İspanya ya- gönüllü lar, HARP VAZİYETİ Londra, 15 (TAN) — İspanyada muharebe Malaga etrafında devam ediyor . İspanya âsileri" Akdeniz kıyısmda müstahkem sehir olan Esteponayı zapettikten sonra ileri hareketlerine devam etmek istemişler, ve Malagö ve doğru ilerlemiye başlamıslardır. HÜKÜMET TAYYARELERİ Asiler Alkantra kasabasmı zapt » ettiklerini bildiriyorlar. Cebelittarıktan verilen malümsta göre hükümet âsilerin bu hareketine ir mandaya tâbi ya-| karar bugün Alcezirası tayyare 6 Müniyeeaa « Türk man | bombardıman etmiştir. Bombalar, İn dasını, İngiliz mandasına tercih. edi: | Biliz konsolosluğu civarına düsmis yoruz! Son zamanlarda Arapları ve ASP | dan baka hükmet tayyareeri, Ee lığı, Türk, düşmanı gibi, gösterme için birtakım müstemleke Mein” | sanaya, uğrastıklarını, he - z, Filistinin Arap da Türk mandasıi- İn tevem gös - rinin harıl harıl pimiz de biliyoru: Mideri tam bu sıra! Malasndaki Amerika konsoloslü - ğu kâmilen harap olmuştur. Fakat konsolosluk boştu. Ee Arap nazarındaki SON BOMBARDI hakiki mevkiini en canlı kuvvetile e Sl ide Arab | zât cephesinde de milisler Üni Çünkü, Türk, hiçbir vaki ka ee «sir etmemiş, Araba esir mişlerdir. Havanm'çok ii Pon Türk Arabı kardeş tani: , me eler kal ik haklarının | sna rağmen iki taraf arasınd, haseini iştir. Filistin | Kubulmuştur hepsinden müstefit etmiştir. ii Gr pi di ürk “Ti Arap İideri de, hakikati ifade et- ye çırpmmakla bu mek istemiş bulunuyor” Fakat Filistin Araplarının en ke vetli fırkası temsil eden mi seynt de dün, başka a üzerinde (durmuş V* zamanında £ Arapların teşrit ha- yata iştirak ettiklerini Ve çe esseselerde lâyikile z larını, yani bütün memleketin mü - kadderatı üzerinde söz sahibi olduk» larını anlatmış ve bu suretle Filistin Arap liderinin beyanatını ikmal et > miştir, eşkiyanin bazı versite şehrinde mukabil tasTuza geçmiş bulunuyorlar, Taarruzun bü. tin cephelere sirayet edeceği zanno - lunmaktadır , Londra, 18 (TAN) — İspanyol Fa- sın: ziyaret etmek Üzere vukubulan davete karşı Melilâyi ziyaret eden bir Fransız muhribinin kumandanı hiçbir yerde Alman askeri görmedi- ğini bildirmiştir Atatürk ve Jbnissuud Ankara, 16 (A.A.) — Suudi A rabistan Kralının tahta | cülüsunun yıldönümü münasebetile Atatürkle Birtakım müstemlekeci telkinlerine uyar gibi görün Suriye Arapları, kuvvetle umarız “e: Filistindeki kardeşlerinin bu veZiy” tinden ders alır ve gözler! hakikate biraz daha açılır. i Ömer Rıra DOĞRUL a amk teşekkür #elgrafları teati olunmuş” tur, SON HABER içinde yalnız Eko dö Pari ba tttifam| ile Estepona arasmda Mabelye şehri! şması Rusya ve Faşizm Kalinin Yoldaş Almanyaya ve Faşizme Hücum Etti Moskova, 16 (Radyo - TAN) — Sovyetler Birliği esas teşkilât kanu- nu lâyihasını müzakere etmek fzere fevkalâde olarak toplanan kongrede merkezi icra komitesi reisi Kalinin Yoldaş demiştir ki: i “. Memleketimizde husule gelen İ fevkalâde demokratik esaslar üze » rine yeni bir devlet İdaresi şekli kur mak imkânlarını vermektedir. Memleketimizi Sanayileştindik ve sosyalist prensipler mucibince ziraa ti teşkilâtlandındık. Sanayide, ziraat. teve ticarette ; kapitalistliği tasfiye ettik ve Sovyetler Birliğinde iktsadi ve siyasi yaşayışa Sosyalizmi esas tutmak suretile bir insanm diğer bir insan tarafından istismarını ortadan kaldırdık. Almanyadaki, Faşist idareciler iş başma gelirlerken kapitalistliği bo- ğacaklarını ve onları devletin menfa. İ ati olduğu kadar müstasillerin men faatini de korumıya mecbur kılacak- larmı vadetmişlerdi. bütün dünya bu vaitleri nasıl tutmuş olduklarını görüyor, Almanyada bu- gün de eskisi gibi yine emlâk sahip lerinin spekülâsyatörlerin ve borsa - TAN içtimai ve iktisadi değişiklikler bize | Halboki bugün | kelimeleri (Başı 1 ineide) meğe başladı. Meselâ; Osmanlı lehçesinde (sipa- hi), Çağatay lehçesinde (sipahi) ke- İimesinin medlülü (süvari aakeri) ol- duğunu, ve bele Altay, Teleüt, Şor, Sagay, Koybal Türk lehçelerinde kul lanılan ve kovmak, kovalamak, avla- mak karşılığı olan (sıbırmak) keli - mesini gördükten sonra, (spor) ke-| limeşinin mutlaka diğer Türk leh - İ çelerinden daha bir kaçında buluna- bileceğini düşünerek ufak tefek söy” levlerimde (spor) ve (atlet) kelime- lerini Türkçe kabul etmiş ve kullan» miştam. O zaman kıymetli spor yazıcıla - rımızdan bazılarına bu kelimeler hak kmdaki görüş ve duygumu aşmış ve onların hafif tebessümlerile karşı - aşmıştı. Davami isbat edecek ne kabiliyet ve ne de vaziyet bugüne kadar hâsıl olamadı. Yalnız bu kelimelerin pe * sine düşmüş bulunuyordum. En nihayet, Türk dilile uğraşan muhterem Cemiyetimizin kutsal kay- nağı dibinde bulunmak ve her 74 - man orlarla birlikte feyz silmek $€- İ refiyle mübahi olduğum ve Güneş - Dil teorisini coşkun dehasından yara tan sevgili güneşimiz, Atatürkten bu iki kelimenin Güneş - Dil teorisi yo- tu ile aydmlatılması istirhammnda bu tundum. Bir gün büyük katlarmda bulur» İ duküm sırada bü iki kelimenin gün kadar aydm Türkçe birer kelime ol - duğunu not ettirmek lütfunda bulun dular. . Büyük Türk spor tarihine ebedi İ bir yadirâr kalacak olan bu lütufla- İ rından dolayı duydu?um derin min- net ve şilkranlarımı birinel is olarak #onsüz tazimlerimle yüksek katları na sunarım, Arkadaşlar; taların tahakkümü altmda bulunu - yor ve hurlarm menafiini de himaye MTAŞİZM YAYEATAİ, fı make © Kış Bu konusmada (spor) ve. sport - men kelimelerinin Ast Türkes “birer Kelime olduklarını tavzih edeceğim. rtınası “bir vapur batırdı İ Karakış, memleketin birçok yerlerinde coşkun bir şiddetle devam ! etmektedir. da haberler aldık. Şurada sıra ile Karadeniz sahil mmtakasından son İ alınan haberler, fırtmanm eski şid - İdetini kaybettiği ve havanın kismen İ yatıştığı merkezindedir. Dün sabah; Boğazda bekliyen ondan fazla vapur İ Karadenize çıkmıştır. Geçen perşem- İbe günü kalkarak fırtma yüzünden Boğazdan çıkamıyan (oCümhuriyet vapuru da dün sabah hareket etmiş” tir. Bartında üç gündenberi bekliyen ve şehirde bir panik yapmıştır. Bun- Çanakkale vapuru, dün limanımıza gelmiştir. Bandırmadan kalkan Sa teponayı da bombardıman etmiş bu-| adet vapuru, 6 saat gecikmeyle yolu amlamıştır. nu tamı e Bilecikte Bilecik, (Tan) — Soğuk yüzünden grip, şiddetli bir vaziyet almıştır. Kasabada mevcut İki doktor da gri- | be tutulmuştur. Boluda Bolu, 16 (A.A) — Uç gündür de- şam eden kar Boluda bir metre otuz beş santimetre ve Bolu dağda İki metreyi bulmuştur. Bolu dağından göçen şose üzerin- deki kar, mütemadi amele postalari- le temizlenmekte ve postaların - İşle- mesi temin olunmakta idi. Bu defa Düzce İle Hendek arasmdaki Nuhve- rep boğazının kapanması yüzünden Boludan giden Istanbul postası Düz- vede ve Istanbuldan gelen posta oto- mobili de Nuhveren boğazında bek - lemektedir. Yunanistanda Atina, 18 (Hussuf) Şimali Yunanis tanda şiddetli kar tipileri biribirini takip etmektedir. Soğuklar artmış - tar. Yunan denizinde şiddetli bir fırtı- na çıkmış, iki Yunan vapuru kara» Kral Abdülâziz arasinda tebrik ve | ya oturmuştur. Istanbuldan kalka - rak Hamburga giderken karaya Dün de sabaha kadar birçok yerlerden karakış hakkın- hulâsa ediyoruz: Hediyeli Müsabakamız (Başı 1 incide) Her resmin ve fıkranın yanında birer numara vardır. Bunları biri- birine uyan resim ve fıkra numa » ralarını yanyana koymak suretile bir liste halinde doldurup bize gön derecektir. Müsabaka bittiği zaman. oku - yuculara kolaylık olmak üzere nu: maraların doldurulacağı listede neşredilecektir. Okuyucuları hayli eğlendiriş güldürecek olan bu eğlenceli mü- sabakanın sonunda ayrıca 750 li - ralık ikramiye vardır. Birinciye 200 İkinciye 100 Uçüncüye — 50 lira nakden ve- rilecektir. Bundan mâda 100 kişiye 400 li- ralik muhtelif eşya hediye edile cektir, Bu eşyalardan bir - kısmını gösteren listeyi bugün neşrediyo- ruz; 6 kişilik sofra tabak takımı (51 parça) 6 kişilik bardak takımı (32 parça) 6 Kisilik çay takımı (9 parça) Mutfak takımı (15 parça) Kübik dıvar saatleri Amerikan elektrik ökmek kızart: ma makinesi Elektrik ütüsü Bir kostümlük kumas İpek gömleklik kumas Rols traş bıçağı ve bileği Likör takımlar» Maşa saatleri Müsabakamızı takip ediniz Ve sayfanın sağındaki kuponları ke sip toplayınız. Eksik nüshalarınızı idarehanemizden temin edebilir — siniz, ş ii Dil Tetkikleri Spor - Sportmen a Türkçedir Diğer bir konuşmada da (atlet) ve atletizm kelimelerini anlatacağım, (Sport) kelimesinin Fransızca'da mâna ve mengesini arayalım. “Noü- veaü Petit Larousse İlluströ,, lüğeti (sport) kelimesini mâna itibarile şöyle tarif ediyor: (Sport) İngilizce bir kelime; mânası: yalniz insan vü. cudünün mükemmeliyeti değil, ayni zamanda ruhun terbiyesi maksadile de olan metodik bir surette bedeni ekzersia, ya) (O. Bloch et W. Wartburgun: Die- tonnaire Etymologigue de la Langue | Française) lüğatinde, (Journal des Haras) nm izahatına göre (sport) kelimesi 128 yılmda kullanılmıştır. Lüğatin kendi ifadesine nazaran bu kelimenin muadili Fransızcada mev- cut değildir. 'Tarihi on beşinci asıra dnyanan In gilizce (sport) kelimesi, asri mâna- smı ancak on altıncı asırda aldı. İngilizceden istiare edilmiş olen (sport) kelimesi hakkmda o mezkür lüğatin devam eden izahatmı takip edelim, (Sport) kelimesi, eğlence, oyun mânasına olan (disport) kelimesinla evvelinde mevcut olân becenin haz - file meydana gelmiş olmalıdır. Bu - gün artık eskimiştir deniyor. Ve de- vam ederek (disport) kelimesi de, eğlence, oyun, ve saire mânasına ©- lan (döport) olduğunu ve bunun da eski bir fil olan ve eğlenmek müna- İsma gelen (se döporte) den gelme İisim olarak gösteriyor ve (deporter) ye mliracnatı tavsiye ediyor. Kökü (deporter) ye vâsıl olân bu İ kelimenin mâna ve menşeini ve Die- tonnaire Etymologigve de In Tangut Française'in bu son kelime hakkın- daki izahmı da görelim. (Döporter): eski Fransızca; eğlen dirmek, zihni bir meşguliyetten kur tarmak, hüsnü idare etmek, destek olmak minalarmı ihtiva eden bu ke- Timeden de eğlenmek mânasına olen (se döporter) kelimesi gelmektedir. | '€ (Döpor - ter) kelimesi, Romanın “Bame E- pogüe,, devrinin bir kısmında (des- minasma gelen lâtince (deportare) kelimesin deniyor, (bu lügate göte tek olmak, eğlendirmek) den gelmektedir. Bu mânayı İtelyan ca (diportarse), İsponyolea ddepor - tarsi), eski provansa! dilinde (depor- ter) kelimeleri de teyit ederler. Halbuki, “A, Ernout et  Meillet,, nin dictlennaire Btymologigue de la i Langue İntine lüğatinde (deportare) kelimesi hakkında bir şeye tesadüf © dilmiyor. Yalnız (portare) kelimesi yerine (portus) kelimesini buluyoruz. (Portus) hakkınğn verilen İzaha göre lâtince (porta) kelimesi ile mü- nasebettar olan (portare) kelimesi bu gurubun mimessillerindendir. Fa kat bunların diğer dillerde benzerle- ri olmadığını söyliyor. Şimdi (portus) kelimesinin de mâ- la ve menşeini ayni lügatte araya- m: (Portus) un ilk mânası (geçit ve kapı) dır. (porta) ve (Portus) kelimeleri a- rasmda mânalârın taksimi noktasm- dan (portun) kelimesi (limanın met hali) liman mânasını almıştır. (Portus) kelimesinin muhtelif b - sanlarda (tam) mukabillerini ara yalım, Avesta lisanmda (geçit, nehrin ge çit mahalli) mânasına gelen (pere- tus) kelimesi mevcuttur. Bu İran di- linde umumi bir kelimedir. Yine bu | asd dilde (pi) “köprü,, kelimesi, eski yüksek Almancada (fürt) “nehrin geçit mahalli, kelimesi, Gol Jisanm- da (ritü) ve Breton dilinde » (rit) “nelirin geçit mahalli, kelimelerini buluyoruz. İtalyan, Kelt, Cermen ve İran dil. Teri arasmdaki mukayese göseriyor ki, bir “prtü,, esas kelimesi eskidir. (portus) kelimesi, “bir taraftan di ğer tarafa geçmek,, atilimma gelen bir (per) köküne aittir. Sankritçe de (Piparti) gelimesi (geçiyor, kur - tarıyor), (parayati) kelimesi “bir taraftan diğer tarafa geçiriyor. , Yunanca (pera) kelimesi “bir taraf- tan diğer tarafa geçiyorum,, mâna- sma gelir, İşte etimoloji iügatindeki izahat burada bitiyor. . (Konferansın ikinci kısmını da ya- bu sütunlarda vereceğiz.) *FELE Uyku Uykunun Mayasıdır. Medeni memleketlerde Insanın ma, lma, canına, namusuna ve İstiraha - tine ilişilmez. İlişenler ceza görür. Malına dokunana hursız, canma do- kunana katil, namusuna dokunana serir ve istirahatine | ilişenlere edep- siz denir . Bunun içindir ki ber yerde bu cil. | rümlere karsı kanunlar vardır. Bizde de - doğrusunu söyliyelim , evvelce ihmal edilmiş olan âmmenin İstira - hatini bozmak etirmüne son seneler. de bir sed çekmek İçin nizamlar ya - pıldı ve tedbirler alındı . Gelgelelim, her tedbire, herkes ey- vallah demiyor. Mutlaka pesinden kovalayıp bu yasağı dinlemiyenlerin ağzının tadını vermek lâzım, Ben sehrin gerçi çok hareketli bir semtinde oturuyorum, Sarhosu, den- sizi, edepsizi cok, Fakat bunlara sar- hoştur, edepsizdir, o densizdir deyip susuyoruz. Çünkü şüphe yok ki bun ları polis görünce çeviriyor, susturu- yor ve İcabmda cezalandırıyor. Tâkin gürültüyü yapan muataram milesseselere mensup amele olursa ne yapalım. Geçenlerde bir gece sibahın kadar bizim eaddenin kaldırımları tamir « dildi.. O gece bizde ne uyku, ne du. rak! Acaba bu ameleleri enlıstırın - lar. kaldırım — taslar tokmakla - manm sex cıkardığın bilmiyorlar mı? Bu kaldırım tomirinin Tramvay Sirketine mi, helediveve mi ait oldu» unu bilmiyorum. Eğer birineisine alt ise, zabıtanın bumu derhal men vamadım. Belediyeye aitse o büsbli- tin acayin olur diye ha ihtimali de biç düşünmek istemedim. İ B. FELEK Delilerin Sayısı Çojalıyor (Başı 1 inetde) ouz, Fakat dünya iş ık mırdelilerin yar şekilde olduğuna göre te haksız olmasa görektir. vi Sui birleşiyorlar ki, insanların asabi sis vaş Yavaş uvacaktır. Fakat herhals | incektır. Devanm çaresi, sehirden uzaklaş « İmaktır. Bunu devamlı surette ya « patmıyanlar yük şehir yaşa ma fasıla vermeli dirler, , İ BİZİM St NA GÖRE. aldığımız nesriyat hak“ ir doktorlarımızın düşünce lerini öğrenmek istiyerek profesör fesör, son birkaç sene içinde hastalarınm fazlalaşmasma rağmen Fransız gazetesinin yazısını mübalâs. galı bulmaktadır, Kendisi diyor kt: “— Elimde mevcut istatistikli göre Fransada akil hastalarının mis tarı Fransız nüfusunun dört yüzde biri nisbetindedir. Fakat Sen vilâye * tinde, yani Paris ve. civarında bü etmemesi sebehini bir türlü kavra temi, henüz büyük şehir bayatınm . İ tanyiklerine uyamamıştır, Belki yas de uyamıyanlar ve delirenler çoğa « İ ve kırlarda sinirlerini dinlendirmeli » Fahrettin Kerim ile görüştük. Pro- le i Bütün mütehassıslar şu noktada, si # mutlaka ara sira bü NİR MÜTEHASSİSLARI- miktar daha fazlalaşmaktadır. Bü * tün dünya üzerinde büyük harp sonra sinirlilik artmıştır. Akıl hi İlıklarına gelince, harp esmasında'm tari azalmıştı. Bünün sebebi bütün. sinirlerin bir gaye etrafında toplan » Roma Görüşmeleri (Başı 1 inelde)! * seriyetle, Göringin bilhassa İspanya meselesi hakkında görüşmek Üzere Romaya gittiğini yazıyorlar. a Matenin Roma muhabiri diyor kiz “Italya, bazı devletlerin İspanyay ademi müdahale işinde daha mülâs yimane bir tarzı hareket ittihaz et meleri taraftarıdır. 4 Bu devletler eğer bu şekilde hare- ket etmezlerse Mussolini yakm za manda gönüllüler meselesi hakkmda Fransa ve İngiltere tarafından ve rilmiş olan notalara verdiği muvafa kat cevabmı hükümsüz addetmi karar vermek mecburiyetinde kala « caktır, : 3