29 Eylül 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

—z 8 Memleket Röportajları : Kayserinin Büyük Şöhreti PASTIRMA Kayseriye tam pastırma mevsi- minde gelmişim. * Etrafta sürü sürü inekler ve pastır- ma hazırlığı. Kayseri: 18 EYLOL ayseride o kadar merkep bolluğu var ki insanm gay- riihtiyari aklından şu nükte geçi- yor: — Tevekkeli, Kayseri pastırma» larile şöhret bulmamış! Fakat sakin sizin de aklınıza böyle bir şey gelmesin. Kayseri- nin pastırmaları muhakkak inek- ten yapılır. Hattâ, yağsız oluyor diye, öküzü bile kullanmazlar... Kayseriye tam zamanında git - mişim. Bu mevsim pastırma mev- simi imiş. Kayserili pastırmacılar pastırma yazını beklemeden, eylül başından teşrinievvel on beşine kadar pastırma yaparlarmış. Hat- tâ evlerde bir inek kesip, hususi surette kendileri için pastırma ya» panlar bile pek çokmuş. Bir Kay- serili diğer bir arkadaşın inek kestiğini, (o pastırma yaptığını duyarsa ona şu şekilde Wtifat edermiş: 4 “— Amedâ! uğurlu gidemli ol- sun. İşlerin iyi gidiyon zahir, İneğ gesmüşsün. Bağçanda çığırun iş- gembesünü, tersini Güla güla yi!" Km pastırma üzerinde olduğu her halinden anlaşı- yor. Bir defa bütün sokaklarda sürü sürü ineklere tesadüf edili - yor. Yalmayak, başıkabak hırpa- ni çocuklar, (ellerinde sepetlerle dil, beyin satıyorlar: — Daze beyin. Eyü beytin. Gü- ” zel beylin.. — Kaç para beyinler? — Beş kuruşa olur... — Ne beş kuruşu be? —Dört vir... — Dört olur mu?. — Uç virivir! Bu beyin pazarlığı nihayet ine İne kırk paraya ve hattâ yirmi pa- raya bile düşebilir. Fakat ondan sonra ne sizde beyni alacak hal, ne de bu 20 paralık beyni yiyecek iştah kalım. Pazarlığn bu derece- #i ve ucuzluğun bu azameti kar ştsında tiksinir ve geçersiniz. Is- tanbulda tanesini 15 kuruşa, 20 kuruşa aldığımız bu beyinlerin binlercesi burada heba olup gi « deri Sığır dil! kezalik, burada köpek- Terin dilinde dolaşır. Kırk paraya, altmış paraya, satılır. Burada esa- sen fiyat denilen bir şey yoktur. Tutturabildiğine!.. Halbuki kuru- tulmuş sığır dilleri Beyoğlundaki mezecilerde kim bilir kaçadır?. Burada bir fabrika kurulsa, bunlardan istifade edilse az fena mi olur? Fakat benim vazifem akıl hocalığı değil, sade müşahe- dedir. Onun için mirsadı ibretten temaşaya geçelim: rabacıya sordum! — Burada pastirmalar ne - rede yaptlır?.. — Basdırnalar mı? Bastırma hanede! — Öyle ise sür Etliğe bakalım, “Arabamız, Kayserinin o “men- sokaklarında kâh sekerek, “kü duvarları teyemmüm ederek , erliyor. Kayserililer “meşhur? a JAN Fransız meclisinde şiddetli münakaşalar koptu Kayserinin Kurşunlu camii cihetinden görünüşü Yazan : MÜMTAZ FAİK menşur derler. Benim, İstanbullu olmama rağmen bu kelimeyi men- şur diye kullanmamın sebebi, Kay» seriyi derhal temessül ettiğimden değildir. «Bu sokak hakikaten meşhur değil, menşurdur. Çünkü buradan Kayserinin iç yüzünü bir- kaç cepheden (#eyredebilirsiniz. Bu sokaklar, bazı yerlerde cidden müsellesi bir menşurdur. Sokak bu menşüurun bir sathı, dam taraf- larında biribirlerine birleşmiş ev- ler, diğer iki sathıdır. İşte bu sokaklar arasından iler- liyoruz. Faytonun asfalt için ya- pılan lâstik tekerlekleri burada düşmüş bir paşazade gibi aptalla- şıyor ve sarsaklaşıyor; ne yapa- cağını bilmeden sağa sola kıvrrlı- yor, zıplıyor, ve lodoslu havada dalgalara düşmüş bir sandâl gibi şuurunu kaybediyor... Mhayet şehrin Gışma çıktık. Şehrin dışı biraz ferah. Yol denilen bir yerden ilerliyoruz. Burası yol değil, adeta plâj.. Se- nelerdenberi biriken tozlar, kağnı- larm (o tekerlekleri, “'morkeplerin nalları “altında dibek kahvesi gibi döğülmüş, inceleşmiş, bulutlaşmış ve adeta esiri bir madde, bir aca- yip madde haline gelmiş... Istanbuldan veya başka bir yer- den tekaüide sevkolunan faytonun, düşmüş paşazadeyi andıran lâstik tekerlekleri şimdi, bu kuştüyü gi- bi yumuşak tozlarm İçine gömü - lerek rahatça ilerliyor. Ve ben ze- hirli gaz hücumu karsısında kal mış, maskesiz bir sivil gibi bunala- rak gözlerimi Kirpıştırıyor, ağzı « mı mendille tıkıyorum. Birden tuhaf bir şey oldu. Bir sağanak oldu. Bir bulut oldu. A- raba yavaşladı. Gözlerim bir be- yan dumandan başka bir şey gör- müyordu. Sordum: — Ne oluyoruz, ne var? — İnekler gidiyor ağam. ilhakika biraz daha yaklaş- tıkça daha iyi anladım: Bu toz alelâde toz değil, inekti. Inek- inek gibi dalgın dalgın Etliğe doğru gidiyorlar ve bu toz yağ- muru altında ilk pis selamurasını alıyorlarâr. Bir yığın inek, pastırmanın can- k reklâm halinde satıra doğru yaklaşıyordu. Birdenbire gördi geldi: Brükselin en meşhur caddele - rinden birinde içinde yağlı besili bir öküz bulunan bir kamyon gez- diriyorlardı. Bu öküzün her tara- fma ayrı ayrı levhalar, ilânlar ya- pıştırmışlardı; meselâ bir “ilânda göyle diyordu: “Eğer hakiki iyi sığır eti yemek isterseniz beni yiyin, Butlarımı gördünüz. Ne İştahaaver değil mi?.. Pirzolâ Larafım gayet gevrek- tir. .Filetom nefistir. Eğer beni bulmak, beni yemek ietiyorsanız! Filânca sokukta filânca numara. da Şu kasâbi müracaat edin!” Dünyada bundan daha korkunç bundan daha yamyamca birilâin olamazdı. Bir hayvanın kendi kendisinin ölümüne ve parçalan - masma reklim yapmasını gördü- ğüm zaman insanların kendi men- faatleri için neler, ne incelikler ve hattâ ne hunharcasına şeyler icat ettiklerini düşünerek yüreğim s1z- Jamıştı. İşte bugün de bu inekleri böyle mütevekkil bir halde satir altmda can verirken görmek lâ zımmış!.. Size yarmki yazımda bu kendi kendisinin nasl öldürüldüğünü, pastırma yapıldığını gözlerile gö- ren ve kuduran İneğin işkencesi- »i anlatacağım. vaktile üm bir manzara aklıma Istanbul borsasında frank yerine sterling Bir İngiliz lirası 635 kuruş EBaşı 1 incide) Bu iki paranm altın esasını terket- mesi tabiatiyle bu Iki kâğıt fiyatla rma da tesirden geri kalmamıştır. Fakat bazı kimselerin intizarı hi - lâfına olarak bu tahvillerin fiyatin - rmda mühim tenezzüller kaydeiil dikten başka borsa kapanmcıya ka - dar da diğer günlerden daha fazla a - lici çıkmıştır. Şehrimizin mali ve iktisadi maha. fili bu hâdiseyi cumhuriyet hüküme- tinin mali itibarın yüksekliğine ve Türk parası kıymetinin muhafaza e- dileceği hakkmda hükümetin nesret- tiği resmi tebliğe atfetmektedirler. TÜRK BORCU (UNİ TÜRK) TAHVİLLERİ Dün sabah Türk borcu tahvilleri- nin birinci tertibi 21,50 kuruştan a- çılmış iken akşam 22,50 kurusta ka- panmıştır. Gene dün sabah 42,50 den Açılan Anadolu mümessil senetleri de 43,70 kurutşa kapanmıştır. Merkez Bankası hisse senetleri 88 liraya yükselmiştir. Hükümete alt esham ve tahvillerin fiyatlarmlaki yüksekliği memnuniyetle kaydetmek icap eder. MALİYE MÜSTEŞARI TEMASLAR YAPIYOR Şehrimizde bulunan Maliye Vekâ - Jeti müsteşarı Faik pazar günü alâ - kadarlaria muhtelif temaslarda bu - Junduktan sonra akşam üzeri Ingil - tereye gitmiştir. Müsteşarm Ankara - ya varmasından sonra Başvekil İs - met İnönü ve seyahatte bulunan Ma - liye ve İktisat Vekilleri ile yapılan temaslar neticesinde şimdilik © para vahidi kıyasisi olarak İngiltere lira- smın kabulü kararlaştırılmıştır. HAVA OYUNLARINA KARŞI 'TEDBİRLER Dün borsa komiserliği yeni vazi - yet üzerine bazı hava oyunları ya - pılmaması için borsada tedbirler al mıştır. o Spekülisyona £ kalkışasak simsar ve scentelere polisin vaziyete müdahale edeceği de bildirilmiştir. IHRACAT TACİRLERİNİN MÜRACAATLARI Harice ihracat yapan ihracat tacir- leri dün sabah erken Türkofise mü- Belçikada | (Başı 1 incide) olan bir mukavelename, ihraç mües- sesesinin altm mevcudunun yeniden kıymetlendirilmesini natık bulun - maktadır. Bu muamelenin esası 2- sami paritedir. Yani bir frank için 40 miligram altın. Sarı maden mevcudu kıymetinin arttırılmasından tahassül edecek o- lan kıymet fazlası, bilhassa kambiyo- larm İstikrarı sermayesine tahsis ©-| dilecektir. Altım kontrolü 8 — Bankonotlarm altma tahvil edilebilmesi muamelesinin tatili, man tıki olarak altm piyasasmın kontro- lünü icap edecektir, bu kontrol işi- ni Bank de Frans yapacaktır. 7 — Ellerinde çubuk veya külçe laltm ve yahut altın para bulunan Ilar, Fransada veya ecnebi memle - ketlerdo malik oldukları çubukların veya meskükâtın muhtevi bulundu - Zu som maden Miktarı 10 birinci | teşrinden evvel beyanname ile bil - dirmek mecburiyetindedirler. Hazine, bu suretle biriktirilmiş olan altınların kıymet fazlasına o müsavi bir para tahsil edecektir , Ücretler Bu meyanda ittihaz edilmiş olan diğer bazı tedbirler, Ücretler nisbeti- nin de yeniden gözden geçirilmesi Yi- | zumuna müteallik (o bulunmaktadır. Ücretler ,hayat pahalılığınm Icapla- rma İntibak ettirilecektir, Muhtariyeti haiz itfa sandığı İle aktedilmiş olan bir omukavelename devlet rantlarnı, hazine bono ve ob- ligasyonlarmı hâmil olah kimselerin kaydı hayat şartiyle olan rantlarmı yüzde on zammiyle tediyesini iste - yebileceklerini natıktır Nihayet 10 temmuz 1936 ve 23 ey- M1 1936 tarihleri arasmda alınmış 0- lan hazine bonoları hamillerine bazı imtiyazlar obahşedilecektir. Esbabı mucibe lâyihası, aşağıdaki esaslı fi- kirler üzerinde israr etmektedir : Deflasyon siyasetinin yerine kaim ve ona halef olan genişleme siyaseti mübadelelerin serbestisini muhafaza etmiş olan memleketlerle umumi bir itilâf aktedilmek suretiyle beynelmi- lel plâna nakledilmek icap eder. Fransa ve hariç Fransa hükümeti, frank kıymeti nin indirilmesi nisbetini intihao eder ken, bilhassa dahili fiatlerle başlıca öcnebi memleketler fiatleri arasında yeniden parite vücude getirmek za- ruretini kendisine rehber edinmiş ve maamafih mukabele bilmisilleri da- vet edebilecek olân kambiyo istifade- leri teminine çalışmamıştır. Hükümet, frank kıymetinin indi. rilmesinin içtimai akisleri ile meşgul olacak ve bu indirilmenin tasarruf sa hipleri ile ücretlilerin mutazarrır ol- mamalarmı temine çalışacaktır. Meclis evvelâ finans komisyonu - İnun para projesinin heyeti umumi - yesini kabul eden raporunu dinle - İdikten sonra maliye nazırı Oriyolun sözlerini dinlemiş ve meb'usların lâ- İ yihaları tetkik etmeleri için mesaisi- ni tatil etmiştir. Maliye nazırı: “Ben ancak, dünya buhranınmn, pa ra muharebesinin ve beynelmilel te- cim rekabetinin tesirlerini tesbit edi- yorum, Para meselesi ayni zamanda ———————— —— racaata başlamışlardır. İhracat tüc jcarları bilhassa frangın düşürülmesi İyüzünden uğradıkları zararlara kar- şı hükümetin ne gibi tedbirler alaca- ğını öğrenmek istiyorlardı, ayni za- manda bundan #onra klernig muame- leleriyle alivre satışlarının ne suret- le yapılacağı hakkında da Türkofis- ten malümat soruluyordu. Bu vaziyet üzerine Türkofis mf - dürlüğü derhal Ankaraya telefon ci- miş ve aldığı talimata göre tüccarla- ra izahat vermeye başlamıştır. Söy- lendiğine göre, Klering muamelesi İ yaptığımız memleketlerdeki : parala- rımızın müteessir olmıyacağı anla - şılmıştır. Çünkü Klering demek, &a- tılan mal kadar mal çekilmesi de - mektir. Bu sebeple satacağımız mal Fransız frangına göre ucuz olursa alacağımız mal du gene Fransız frangına göre o nisbette ucuz ola- caktır. Alivre satışlarda da yalnız frank, İsviçre ve Belçika paraları üzerine yapılacak #atışlar müteessir olacak. 20.9.9806 ee Aldığı karar ile dünya nakit işinde büyük bir değişikliğe yol açan Fransız Baştekili M. Blum'un üç pozu milli ve beynelmileldir.; Dedikten sonra istihsal kuvvetiyle istihlâk kabiliyeti arasmdaki farkı, İngiliz lirasiyle dolar ve İiretin deva- luasyonunu intaç eden ani buhranı, demiştir ki: “Diğer ulusların halisane ve kar « deşçe sözleri, istediğimiz hareketin karışmış olan beynelmilel vaziyete bir nihayet vereceği ve yeni bir dev. halk cephesi kabinesi iktidar mevki-| reye başlangıç olacağı kanaatini ver. ine geldiği zamanki Finansal vaziyeti | mektedir. ve “İspanya hâdiselerinden istifade ederek Fransız parasma karşı hü- cumlarımı arttıran, para manevra-| büste bulunmuşlar, Sağ cenah meb'usları lâyihalarm finans komisyonuna iadesi için teşeb- lâyihaların fade cılarının durumlarını hatırlatmış ve) olunup olunmaması reye konmuş, hükümetin spekülüsyon yapanlar a-| leyhindeki tedbirlerini - kaydederek) 248 reye karsı 365 reyle iade olun « ması kabul edilmiştir , Yeni para rejimine gi- ren devletler çoğalıyor Rusya iltihak etmiyor, İtalya tereddüt içinde bulunuyor Londra, 28 (Radyo - Tan) — Frangın altın esasm- dan ayrılması ve kıymetinin düşürülmesi tesirini der - hal gösterdi. Birçok devletler, müstakar nakit hare- ketine iltihak etti. İlk evvel, İsviçre, parasmı yüzde otuz derecesinde indirmeyi kararlaştırmış, altın esa- sının en son &alesi sayılan Holanda da yeni şartlara uymak mecburiyetini hissetmiştir. Homnhez Başvekil Büğün beyanat ta bulunarak; Holanda parasının İs- tikrarını temin için 40 milyon altın tahsis edeceğini söylemiştir. Bu be- yanat Holandada memnüniyetle kar- şılanmış, borsanın yarın açılması ve muamelâta devam etmesi kararlastı- rılmıştır. Letonya hükümeti altın esasmı bi- rakarak Sterlin grupuna iltihak et- miş bulunuyor. Yunanistan Devlet (Bankasıda drahmiyi Devlet Bankasma bağlamış ve İngiliz lirasına uymuştur. Almanya, italya ne yapacaklar Berlin hükümeti siyasetini değiş- tirmemek üzerinde israr ediyor. Fa- kat İktisat Nazıri Doktor Şaht, Al manya Bankasınm idare heyetine karşı bu meseleye dâir Çarşamba günü beyanatta bulunacaktır. Alman Finans Bakanı Mehir demiştir ki: “Alman parası hiç bir şekilde kıy- metten düşürülmiyecektir.,, İtalya da parasını düşürmek o İs- tememektedir. Mussolini on sene ev- vel, hiç bir vakit Jiretin kıymetini dü- şürmiyeceğine dair söz vermişti. Bu söz, İtalyan siyasetinin esası #ayıl- maktadır. Fakat İtalyada Fransa ve İsviçrenin paralarmı (düşürmek yüzünden İtalyan ticaretinin uğrıya- cağı zararları hesaplamaktadır. İtal. yada borsalar Perşembeye kadar ka- palı kalacaktır. Rusya Sovyet Rusya rubleyi altın esasi- na istinet ettirmekte devam edecek tir. Fakat Alman, Rusve İtalyan paralarının altın esasa İstinadı sirf zahiridir, Ve bu paranm memleket dahilinde ayrı, memleket haricinde ayrı bir değeri vardır. Bütün : para, esham ve tahvilât borsaları hüküme- tin elindedir. ISTANBUL BELEDİYESİ Altın esaslarından vazgeçen devletler Şimdiki halde milstakar nakit gru puna dahil olanlar İngiltere, Fransa, Amerika, Hollanda, Belçika, İsviçre, İsveç, Norveç, Yunanistan, Britanya İmparatorluğu eczası, Fransa müs temlekeleri, Belçikaya tabi olan Kon go, Avustralya, Cenubi Afrika ve Uzak Şark memleketleridir. Bunların sahaları günden güne genişlemektedir. Lehistan Londra, 28 (A.A) — Mali mahafll, Lehistanm Fransız — İngiliz — A- merikân itilâfma iştirakte gecikmi- yeceğini beyan etmektedir. Çekoslovakyanm da Fransanm ka rarma iltihak edeceği bildirilmekte. dir. Berne, 28 (A.A) — Federal Kon- sey akşam Üzeri iki kararname neş- retmiştir. Bunlardan biri para Oted- birleri, ikincisi de hayat pahalılığı ile mücadeleye aittir. Bulgaristanda Sofya, 28 (A.A.) — Fransız fran- İ gının devaluasyonundan bahseden £i- nans bakanı, Leva'nın bundan müte- essir olmasi için hiçbir sebep mevcut bulunmadığını ve Bulgâr parasının şimdiki kıymetini mübâfaza edeceğini söylemiştir . Londra, 28 (A.A.) — Deyli Herald gazetesi, üç devlet arasmdaki para mukavelenamesinin Almanya, Sovyet Rusya ve sair milletlere teşmil olu- nacağını, ancak bu teşmilin bir cihan iktisat konferansı şeklini almıyaca « ğını tahmin etmektedir , ) Amerika Nevyork, 28 (A.A.) — Nevyork Tribun gazetesi baş yazısında diyor ki: “Fransız frangının İcabata uydu - rulmasi, tahammül edilemiyecek bir vaziyetin hitam bulduğuna işarettir.,, ILANLARI Belediye zabıtası talimatnamesinin Il inci maddesine atideki fıkranın ilâve edildiği ilân olunur. e beygirli yaylı arabaları Çift kiloya kadar yük taşıyabilirler, 300 — 400 600 — 750 (B.) (1715)