29 Eylül 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 12 sahife 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Dünya maliyestnin yeni istikameti Dr. Muhlis Ete 5 inci sahifede: Süvarilerimizin Vi yanada yeni zaferleri Abidin Daver 6 ncı sahifede: Spor haberleri .. . . . . iil7 n UliOirillCI JİI Sajl • 444/ umhuri Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: IIIIIIMIIIIIiniirillllinilllllllllllllllllllHlllltllllMIHIIItll lllll İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstapbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 Salı 29 Eylul 1936 Ben Afrikada kaplan avlamış adamıtn! Avrupada kaplan yoktur ki! Tabii, çünkü hepsini ben öldurdfim! |IIMIIIII1MltlllllllllMI|MIM(MllinillllMIIII>tlllllMIIIIIIIIIII|||||||||MIIIIIIIIIIIIIIIIII1MIIIMIIMItlllllllllllllllllllirilllllllllllllllllllllltlllinilllllllllllltlltlllMtllllll Paramızın Kıymetini Ingiliz Lirasına Bağladık Fransız kararına iltihak eden devletler IMIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllllllllllltlllllMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIItlllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll ransız frangının kıymetini düşürmek meselesi dünden bugüne oluvermiş bir hâdise değildir. Senelerdenberi Fransada bu mesele münakaşa mevzuu idi. Bundan on yıl önce frank alün kıymetine nisbetle büyük temevvücler gösterdikten sonra M. Puvankarenin yaptığı malî ıslahat neticesinde bire beş miktarında bir düşüklükle tesbit olunmuştu. O zaman için iyi olan bu kıymet bazılannın nazarında zamanla iyi görülmemeğe, pahalı bulunmağa başlamıştı. Çünkü arayerde îngiliz ve Amerikan dövizlerinin kıymetlerinde düşüklükler ihdas edilmiş, milletlerarası ticaret mübadelelerindeki muvazenede bozuk1uklar husule getirilmişti. Frangın kıymetini yeniden düşürmek istiyenler, en kuvvetlı delil olarak, altmın frangın tesbit olunduğu zamana nisbetle yüzde yüz artParis 28 (Hususî) Parlâmento Ue mış olduğunu ileri sürüyorlardı. Demek âyan bu sabah toplanmışlardır. Parlâ • ki frank o kadar pahalanmıştı. Buna bamentoda Maliye Nazın M. Vincent karak onlar mevcud frangın kıymetinde Auriol frangın kıymetten düşürülmesine hiç olmazsa % 50 nisbetinde yeni bir dair projeyi meclise tevdi ile, derhal düşüklük temin etmeği lâzım ve mantıkî müzakere edilmesini istemiştir. sayıyorlar ve Ingiltere, Amerika ve BelÖğleden sonraki celsede, Reis M. çika gibi paralan kıymetlerini düşüren Heryo projenin derhal müzakeresini tajnemleketlerin iktı&adeıv ioşiraha mazhar Icb ctmiştir. olduklarını ileri sürüyorlardı. Fılhakika M. Heryodan sonra söz alan raportör paralan kıymetini düşürmüş olan bu proje hakkmda izahat vermiştir. Rapor memleketlerde mübadele imkânının çoğalmasından dolayı iktısadî faaliyet hay töre göre, Fransız bankası bu işe 16 nul" liden hayliye artarak umumî hayatta sr yar frank tahsis etmiştir. Bunun 10 milkıntının azalması gibi bir netice hasıl ol yan frangın kıymetten düşürülmesi üze rine muvazeneyi temine tahsis edilecek, muştu. mütebaki 6 milyan da ihtiyat olarak kul Anlaşılan millî paraların kıymetlerinlanılacaktır. deki en büyük ehemmiyet bunlann milletRaportörün izahatını myteakıb pro lerarası diğer para kıymetlerine nisbetle jenin komisyona verilmesi 248 reye kar işgal ettiği mevkide ve oynadığı rolde şı 365 reyle reddedilmiş ve derhal progörülüyor. Eğer bu paralar arasmda hajenin müzakeresine başlanmıştır. kikî bir muvazene yoksa parası pahalı Meclis eski para esasına dönmek l.uolan tarafın iktısadî muvazenesini tutsusunda sağlann verdiği bir takriri red • mak zoralıyor. Ayni metaı birinin beş kuruşa maletmesine mukabil diğeri on ku detmiştir. Fransız malî projesinîn esasları ruşa malederse elbette maliyeti ucuz olan taraf daha fazla satma kabiliyetini haiz Bugün Meb'usan Meclisine tevdi edioluyor. Daha fazla satma kabiliyeti de[Arkası Sa. 7 sütun 4 te\ mek, daha fazla istihsal imkânı demektir. Bu ise tabiatile iktısadî faaliyetin çoğalmasını mucibdir. Şurasını derhal ilâve etmelidir ki para kıymetinin düşürülmesi demek, bu kıymetin bilkülliye ortadan kaldırılarak paranm bagıboş bırakılması demek değildir. Ulusal ekonomiye göre paraya verilecek yeni kıymet ya gene altm esasına bağlanarak, yahud başka tedbirlerle yeniden sabit kılınıyor. îngiliz parası altm esasmdan ayrılmış olduğu halde orada paranın yeni kıymetini muhafaza edecek bir müessese elinde büyük kuvvetle bu işi daima ehemmiyetle takib eder, paranın yeni dalgalanmalanna meydan vermez, ve bu her yerde böyledir. Almanya, Polonya ve Italya şimdilik para kıymetini tenzile taraftar görünmüyorlar Fransız frangında Ve diğer dovizlerde Fransız Meclisleri dün malî Kıymet değişikliği projeyi müzakereye başladılar Son vaziyet İzmir ihracatçılarını düşündürüyor. ttalyan kabinesi vaziyetini tetkik için bugün favkalâde bir toplantı yapacak liretin Iskenderunun istiklâl hakkı tanınmalıdır lllllltlllllMIIIIIMIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIItlllllllll Dr. Tevfik Rüştü Aras dün Cenevrede Konseye, bu talebimizi resmen bildirdi Fransız murahhası; muahede ahkâmı tekemmül ettikten sonra, Suriyenin bütün taahhüdlere tamamile riayet edeceği cevabını verdi Bir Suriye gazetesinin safsatasına eevab j J V* i,» ^k.J+e\j Son projeyi tatbik için 16 milyaı tahsisat ayıran Fransız Bankasının veni idare heyeti içtima halinde Cenevre 28 (A.A.) Anadolu A jansının hususî muhabiri bildiriyor: Milletler Cemiyeti konseyinde man dalar meselesi müzakere edilirken Fransız murahhası Vient ile Türkiye murah has heyeti reisi Tevfik Rüştü Aras aşağıdaki beyanatta bulunmuşlardır: Vienet Fransız mandalar komisyonunun raporuna hiçbir diyecek yok. FTansız hükumeti raponın ferlek«*iıre memnuniyetle iştirak eder. Ancak Fransız hükumeti bundan istifade ederek mümessilinin haziranda mandalar ko ' misyonuna verdiği bazı malumatı tekid etmek ister. Bu malumat, Fransız Hariciye Ba [Arkası Sa. 6 sütun 1 de] f >\JL.p Sterlin Türk parasına esas olduktan sonra... Dün» Ifitanbul Borsasmda mımm^leler oldu, Türk tahvilleri yükseldi ve millî bankalara mühim miktarda tevdiat yapıldı vuku Fransız frangının fiat sukutunu ve ti üzerinde yeni tahavvüller diğer bazı memleketlerin de bu ha bulursa hükumetin Türk lirasının rekete uymasını intac eden Fransa, kıymetinde bu tahavvüllere tâbi o İngiltere ve Amerika arasmdaki an larak bir tenezzül yapmamağa karar laşmanın akisleri tatil günlerine te vermiş olduğu» şeklindeki ilk kısım sadüf ettiği için pek fazla olmamış malî siyasetimizin nekadar kuvvetli tır. Fakat dün sabah tabü hayat ve müstakar olduğunu gösteren bir başlayınca iktısadî ve malî mehafil bürhan olarak kabul edilmekte idi. de bu hareketin tesirleri görülmeğe Bunun içindir ki bütün dünya malî başlamıştır. Başvekâletin bu hu ve iktısadî vaziyeti yeni cereyana tâsustaki tebliği alâkadarlann hertür bi olmak için altüst olur, borsalar lü şüphe ve tereddüdlerini gidere kapanır ve halk bankalardan mev cek ve tam bir emniyet telkin ede duatım çekerken memleketimizde bu cek mahiyette görülmekte idi. Bu hareketlerin hiçbir tesiri olmamış, [Arkası Sa. 5 sutun 4 te] tebliğde <Yabancı dövizlerin kıyme Hariciye Vekilimiz Dr. Tevfik Riıştü Aras Almanyaya hücum M. Litvinof dün Milletler Cemiyeti Asamblesinde çok şiddetli bir nutuk söyledi Cenevre 28 (Hususî) Cemiyeti husustaki Sovyet noktai nazannı şu su * Akvam asamblesinin bugünkü toplantı retle anlatmıştır: sında Sovyet Hariciye Komiseri Litvinof « Meşru hükumetlerine karşı asileı Almanyaya karşı çok şiddetli bir muka tarafından yapılan bir harbde bitaraflık bil hücum yapmışnr. anlaşması mevzuu bahsolamaz.» M. Litvinof, Sovyetlerfh dünya ihti Sovyet matbuatt Fransız sağ cenah gazetelerine hücum ediyor lâli çıkarmıya çalıştıklannı tekzib ede rek, Sovyet Rusyanın nasyonal sosya Moskova 28 (A.A.) Milletler lizmi, faşizmi ve ırkçıhğı medeniyete ve miyetinin Habeş delegasyonunu tanıma* dünya işçilerine düşman telâkki ettiğini sı sebebile sağ cenah Fransız gazetelerı söylemiş ve îspanya hâdiselerine ademi tarafından Sovyet Rusyaya karşı yapr müdahale anlaşmasından bahsederek bu [Arkası Sa. 6 sütun 3 te] ııııımınııııııııııııııııııııiıınııııııııııııııııınııııııııııınııiMiııııııııııııııııııııııııııııııııuiHiiiııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııtıiMiıııııııııııııııııııı Madrid hükumeti milleti Balkan oyunlarında şimdiden 3 üncüyüz imdada çağırıyor Kat'î netice pazara Bilbao bombardıman edilirken şehirdeki esirler tamamen öldürüldü. Asiler her tarafta ilerliyor belli olacak Evelisi gün Atinada başhyan yedinci Balkan oyunlarının birinci gün neticelerini verirken umumî tasnifte Romanya nın 13 puvanla üçüncü, Türkiyenin 12 puvanla dördüncü vaziyette olduklarını telgraf havadisi olarak bildirmiştık. Dün Atinaya Balkan oyunlannı takibe giden arkadaşımızla telefonla konuşmak imkânmı bulduk ve telgraf havadisi olarak verdiği malumatı daha mufassal olarak bir daha aldık. Yanlışlığımızı büsbütün düzeltmek için teknik dereceleri yazıyonız: 100 metro Türk Dili üzerinde TETKiKLER Para kıymetlerinin dar çerçevelerde tutulması milletlerarası ticaret mübadelelerinde türlü kayıdlar konulmasını icab etmiş ve bunlarla dünya işleri sıkıldıkça sıkılmıştır. Gümrük duvarlan, kontenjantman usulleri, döviz tahdidleri bu cümledendir. Altın madeni mütedavil 1 Yunanh Frangudis 11,2 Yusikke olmak vaziyetinden çıkalı insanlar nanlı Sakelariu 11 3/5, 3 Romanyah bunun yerine konulacak yeni ölçüyü taUesa 11 5/10. yinde çok zorluğa uğramışlardır. Para Türkiye bu koşuda hiç derece alamaaltın ve gümüşken dahi mistik bir mahimıştır. yeti haiz olmaktan hâli değildi amma inIspanya harbinden acıklı manzaralar: Irun milliyetçüerin eline geçtikten sonra 800 metro sanlar bu madenlere sabit kıymet nazarişehre donen ve evlerimn harabesinde ana babasının ölülerüe karşüasan 1 Yunanh Yorgakopulos 1.59 le bakmağa pek fazla alışmışlardı da bir yavru ve yuvalarınt ayni şekilde bulanlar... [Arkası Sa. 6 sütun 5 te] kimse daha ilerisini düşünmeğe lüzum Madrid 28 (A.A.) Hükumet, sinde bulunan cumhuriyet payitahtına görmüyordu. Altın ve gümüş para ol memlekete hitaben bir beyançame neşretyaklaşmak için büyük gayretler sarfet maktan çıktıkları zamansa insanlarm na miştir. Bu beyannamede bilhassa şöyle mekte olduğunu millete bildirmeği bir vaCumur Başkanlığı Sekreterliğinzarında para bütün bütün seyyal bir ma denilmektedir: zife addettik. Faşistlerin ve para ile tutul den: hiyet almıştır. Daima elinizden kayan haHükumet efkân umumiyeden hiçbir muş askerlerin gayz ve hiddetleri şimdi Dil bayramı münasebetile memvaî bir kıymet. Kabiliyeti o kadar geniş şey saklamak istemez. Bundan dolayı Madrid aleyhine müteveccih bulunmakleketin her tarafından gelen ve vabir sahada ve öyle derinden derine olu düşmanın ecnebi devletlerin kendisine tadır. Bütün memleket faşist aleyhine tandaşlann sevinc ve yüksek duyguyor ki birdenbire farkma varamıyorsu vermekte olduğu silâhlan ki bedelini müteveccih bulunmaktadır. Bütün memlarına tercüman olan yazılardan nuz. Onun eserlerini zamanla ancak eş topraklanmızın bir kısmını vermek sure leketi faşist tazyikinden kurtaracak olan Atatürk mütehassis olmuşlar ve teyada ve işte görüyorsunuz. En fenası ise tile ödemek tasavvurundadır temin et muzafferiyet nefhası bugün Madridden şekkürlerinin bildirilmesine Anadomiş olduğu faikiyet sayesinde faşizme gelmelidir. Faşist aleyhtan olan bütün YUNUS NADI lu Ajansını memur etmişlerdir. {Arkası Sa. 6 sütun 5 te] lArkast Sa. 3 sütun 3 te] karşı yapılan mücadelenin kalbi mesabe Bir beytin GüneşDil metoduna göre tahlili Yazans Ismail MUştak Mayakon Güneş Dil teorisinin dil araştırmalarında nekadar isabetli ve ne derece aydınlatıcı bir metod olduğunu bu sütunlarda intişar eden müteaddid yazılarda görmüştünüz. Şimdi ben ayni metodla iki mısralı bir beyti tahlil ve bu iki mısrada görülen ve bugüne kadar yabancı dillere aid oldukları zannedilen kelimelerin Türk kökünden geldiklerini tesbit edeceğim. Bahsettiğim beyit şudur: Arak derpiş lâzım bezmi meyde nuşi sahbaye Id zira fuyedir revnak veren yakuti safraye Bu on dört kelimeli beyitte (veren) sözü ile bir iki edat haric olmak üzere diğer on üç kelimenin zannolunduğu gibi Arab veya farsça, mı, yoksa Güneş Dil metodile anlaşılacağı üzere türkçe mi olduklarını birer birer, ve her kelime için ana kitablardan deliller getirerek ispata çalışacağım. / Arak Bu kelimenin Güneş Dil metodile etimolojik tahlili şöyledir: 1 2 3 Atatürkün teşekkürü Ağ + ar + ak 1 Ağ: Güneştir, parlaklıktır, temizliktir, hayat ve canlıhktır, kuvvet ve faaliyettir. 2 Ar: Yukardaki anlamın bir obje veya süje üzerinde temerküz ettiğini gösteren unsurdur. 3 Ak: Yukarıki anlamın tamamlanıp isimlendiğini bildiren bir Türk ekidir. ILÛtfen sahifeyi çevirinizl