14 Eylül 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

.'“nlu ber, har —— 14-9.936 Gündelik gazete Başmuharriri Ahmet Emin Yalman Tan'ın hedefi: Haberde, fikirde: herşeyde temiz, dürüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmaya çalışmaktır. | Dünya gazeteleri | Sovyetler Birliğinde nüfus sayımı Sovyetler Birliğinde 3 üncü defa olarak yapılacak olan nüfus sayımı- nın tarihi, 6 Kânunusani 1987 olarak tesbit edilmiş bulunmaktadır. Bu işin azametini tebarüz ettir - mek içinş sayım işinde 1 milyon 200 bin sayıcı ile 120 bin müfettişin kul- ğını, 80 lisanda basılacak sa- yım klğıtluı için bin ton kâğıt sar- fedileceğini kaydetmek kâfi olsa ge- Her sahada bu büyük işin iyi'bir surette bitirilmesi için istihzarata şimdiden başlanmıştır. Hesap maki- neleri imal edilmekte bulunmuş ve muhtelif Cümhuriyetlerde, mıntaka- larda ve şehirlerde hususi bürolar a- çılarak çalışmaya başlanmıştır. Kışın gidilmesi çok zor olan bazı şimal mımtakalarında sayım şimdi- den bitirilmiştir. Bu mıntakalarda bi- ni göçebe olmak üzere 40 bin nüfus sayılmıştır. Sayım için memurlar bir- çok defa gtok uzun mesafeler katet- mek zaruretinde kalmışlardır. Bir- çok mmtakalarda ihzari mesai esna- sında yeni yeni meskün köycükler keşfedilmiştir. Bu seçim sonunda şimal mıntakala rında ahalinin çok artmış olduğu tes- bit olumuştur. Meselâ Kareli'de Pet- dsk şehrinin ahalisi son on yıl içinde iki misline çıkarak 60 bini bulmuştur. Saratov mıntakasında bu müddet zarfında 50 köy, kasaba ha- lini almış ve Dniepropötreysk mınta- kasında ise yeni yeni endüstri kasa- Baları vücut bulmuştur. Moskova - Volga kanalı 128 kilometroluk muazzam Mosko- Bitimdi Ürreen < Bu kanal üzerinde 450 büyük inşa- at bulunacaktır. Bunların arasında 11 kapaklı set, 5 muazzam tulumba | istasyonu, ? topraktan ve 8 betondan baraj mevcuttur. Şimdiki halde bu M—asattan 200 tanesi tamamen bit- miştir. Ötekiler Gscrinde de büyük * bir faaliyetle çalışılmaktadır, Yaln,z toprak tesviyesi için 125 Milyon metre mikâbı toprak attırıl- mıştır. Ayrıca 2,5 milyon metre mi- kâbı da beton ve beton arme konul - muştur. Bugün kanalm kıyılarının düzeltil- Mesi, ağaçlar dikilmesi ve inşaatın bediileştirilmesi ile uğraşılmaktadır. Bu yeni su yolunun işletilmesine lü - zumlu binalar da yapılmaktadır. Ka- palr bentlerin makineleri tamamen konulmuştur. Bu kapalı bentler va- sıtasile, bu kanalda işleyecek olan gemiler münhat araziden yüksek a- raziye çıkarılacak ve yahut yüksek :ıtruidm alçak araziye indirilecek- Moskova civarında vücude getiri- len sun'i büyük bir göl üzerinde yol - €u ve eşya için iki büyük limanım in- Bası bitmiştir. Ayrıca yol, için bir de gar inşa edilmiştir. Sovyet milli ekonomisinde mühim bir rol oynayacak olan bu yeni su Yolnun açılışı yakımda - yapılacak - - Irakın istiklâli 1 Irak ricalinin meziyet ve I. Askeri safha K ral Feysalın — 1921 yılında Irak dev- letinin başına geçmesi ü- zerine İrak — siyasileri Türk Harp Akademisin- de yetişen ve büyük harp sırasında tecrübe gören İrkalı zabitlerin liyakat - lerinden istifadeyi ve kül- türlerini yükseltmeyi dü- şünerek — Bağdatta bir Harbiye Mektebi açtılar ve İrak milletinin kendini müdafaa şerefini ihraz e- deceği güne hazırlanmış olmak için İngiltereye as- keri —heyetler gönder - meğe başladıalr. Bundan başka ilk ön - ce küçük ölan, fakat ma- neviyat bakımından kuv- vetli olân-bir milli ordu vücuda getirildi. Bu ordu ASürilerin is- yanını, bütün yabancıla- rın takdirini kazanan bir şekilde bastırmış, daha sonra mevzii bir takım is- yanların kökünü kırmış- tır. 1935 de milli müdafaa kanununün tatbiki halk tarafından sevinçle — kar- şılanmış ve Irak ordusu sürekli bir tekâmülü ta- kip etmiştir. Ordunun teçhizatı, di- ger medeni orduların tec- hizatı seviyesindedir. Ira- kın zabitleri İngilterede tahsil gören bir hava kuv- veti bulunduğu gibi Bağ- dat'ta bir — tayyarecilik © Bağdatta çıkan Elkanun mecmuası muharr.rlerinden ve İrakın tanınmış' gazetecilerinden Hulleli Bay Abbas Hilmi birkaç gündenberi şehrimizdedir. © Bay Abbas Hilmi muz İrak devletinin istiklâl devrinde başardığı işler hakkında bu değerli yazıyı yazmıştır. “TAN,,a komşu- © Yazıyı Arapçadan Türkçeye çevi- rerek okuyucularımıza sunuyoruz. 932 yılınm 3 Birinciteşrin günü Milletler Cemi- yeti konseyi İngilterenin Irak üzerindeki man- dasmı ilga ederek müstakil Irak devletini Cemiyet azalığına kabule karar vermiş ve bu suretle Irak dev- leti tam istiklâline kavuşmuştu. Bu karar, Irak milletinin hürriyet ve istiklâl ugğ- rundaki açtığı milli savaşın semeresi idi. Merhum Kral Feysal ile Irak hükümeti, dirayet ve basiret dairesin- de hareket eden Irak muhalefeti bir muvaffakıyet kazanmış oluyordu. Irak devletinin istiklâline kavuşmasından sonra, bu karar ile büyük ehliyetleri tebarüz etmiş, reform hareketi milli hayatın her cephesine şamil ol- mustur. Aziz Türk okuyucularına bu kalkınma hare- ketini vuzuh ile gösterebilmek için en esaslı unsurları- na göre taksim ediyorum: YAN a K klrk o& 5$ ——— irâak Kralı Gaziyülevvet IRAK İSTİKLAL DEVRiNDE mektebi ile tayyare ma kinistliği mektebi vardır , Ve bunlar memlekete muktedir tayyareciler ye- tiştirmektedirler. Muhte- w Bu makalenin Mmüuharriri Abbas Hilmi Bay lif askeri mevzular üze- rinde açılan kurslara de- vam eden İrak zabitleri daimi bir tahsil hayatı içinde sayılırlar. Iraklı- ların bugün en çok iftihar ettikleri kuvvet, cesur ve aziz ordularıdır. *A acb gödaeki SK , axa Bi “— İkinci mektubunuzu aldık. Güıtenngmı alâka ve bağlılığa te- Şekkür ederiz. Şahsi şikâyetinizin kanuni mercileri hakkmda gösterilen Yolu takip ediniz. Haklı şikâyeti, her dinlemeye mecburdur. Bu- İzatin ei OKUYUCU MEKTUPLARI b oK ği yüzünden küçük iken damdan düş- müşüm. Bu düşmeden sonra bacak - lı.rımm sinirleri çekilmiş ve boyu kı- Yedi denberi tedavi emrlyorum İyileşir diyorlar. Son defa bir hastaneye gittim. Senin ba- hâlâ bu cür'e&ir!ığmı mahal ve im- kân verdiğiniz anlaşılıyor. Yapacağı- İş, evvelâ alâkayı kat'i surette ı“'“*. sonra alacağınızı kanunun bütün maddelerinden istifade ederek fahsil etmektir. e. * oğlımd.ı M. Öncel imzasile bir *'Wmuyııyor- kl iyi olmaz diye beni geri gönderdiler. 22 y dayım. Bacak - l l ümkün müdür?,, İstanbulda — kıymetli operatör- ler vardır. Henüz'genesiniz. Bacak - larım açılmıyor diye yasa kapılma- yınız. Maddi bir imkânsızlık yoksa iyileşmeniz kolaydır. Üzülmeyiniz. * Pehlivanköyden Mustafa yazıyor: — Meyğakciut —X vünVadunuyune civar kazalarımızdan birinin futbol takımı geldi ve köy futbol sahasında maç yapıldı. Misafir futbolcular, İyi bir oyun gösteremediler ve hattâ kı- zarak köyün takımında çalışan ço - cukları hırpaladılar. Bu müsabaka mıdır? Biz, böyle sporculuk . istemiyoruz demeye hakkımız yok mu?,, Haklısmız. Spor bu demek değil- dir. Sporun en büyük prensibi, ar- kadaşca ve kardeşçe yarışmak, ruh- taki mücadele enerjisini en meşru bir yolda sarfederek kafayı, bedeni işlet- mektir. Hakkmız var. Sille, tokat ve küfürle spor olmaz. dt eai Balllerie p e DK Haş '"İraîı iktisadiyatı di t Ğ A rak hükümetinin ziraat işleri- ı ne verdiği ehemmiyet çok bü- yüktür. Çiftçilere yardım ve kre- di temini için müteaddit kanunlar yapıldığı gibi iki kanun ile devlete âit araziyi istismar edenlere bu arazi verilmiş, İraka yeni ziraat mahsülleri sokulmuş, ve yeni bir çeşit buğday yetiştirilmesi müm- kün olmuştur. Rüstemiye çiftliğin- de yetiştirildiği için “Rüstem pa- muğu,, adı verilen yeni pamuk çe-, şidi de bu yeni mahsuller arasında- dir. Memleketin birçok yerlerinde yeni su yolları açıldıktan başka Dicle ile Fıratı bitiştirmek için bü- yük bir sulama projesi hazırlanmış ve bu suretle geniş arazinin sulan- ması ve istismar edilmesi imkânı hazırlanmıştır. Sülama projelerinin biri de Gergük livasında tatbik edi- lecektir. Biri Felluca civarında tat- bik edilmiştir. Habbaniye projesi ile diğer projeler de beş senelik imar programımma dahildir ve beş sene içinde başarılacaktır. İrak hükümeti, milli sanayii teş- vik eden bir kanun çıkarmış bulu- nuyor. Bugün Bağdatta ve Musul- daki mensucat, deri ve dokuma fab rikaları Avrupanın en ileri fabri- kalarımdan geri kalmıyacak bir va- ziyettedir. Sanayi ve ziraate yar- dım için bir sanayi ve ziraat ban- kası tesis olunmuştur. İktısat Ve- kâletinde nebati sanayi ile meşgul olatı büyük bir daire bulunmakta- dır. İrak hükümeti, bir petrol tas- fiyehanesi yaptırmağa karar ver- miştir. İrak maliyesi, sürekli bir in- kişaf içindedir. Memlekette yetişen hurmaların sıhhi şerait dairesinde ambalâj edilmesi için tedbirler alm miştır. Bugün Bağdatta İrak siga- raları imal eden yedi fabrika var- dır. Hükümet tütün tohumlarmı 18 laha ekemmiyet veriyor. İrakta, A- vustralya ve Cenubi Afrikada ta- kip edilen usul dairesinde ağnamın derisini yüzmek ve yünlerini temiz lemek için hususi yerler yapılmış- tır, Hukuki ıslahat rak devleti eski kanunlarının Çoğunu tadil ve tebdil ederek bugünkü vaziyetine mutabık bir di di . saek lli öADÜA. azk ee hale getirmiştir. Yüksek bir salâ- hiyeti ilmiye sahibi olan Adliye Na zırı Seyit Reşit Ali Kiloganın riya- - seti altında teşekkül eden bir heyet medeni kanunu tadil ile meşgul ol- maktadır. Büyük hukuk üstatların dan olan Milli Meclis Reisi Seyit Mehmet Zeki, Hukuk medresesi de kanı Dr. Senhuri, Tedvini kavanin dairesi reisi Seyit Nuri Elfazi, he- yet azası arasındadır. Heyet bütün modern medeni kanunları — ve Türk kanunu medenisini tetkik et- miş, bu kanunun bir kısmını da zırlamış, ceza kanunu lâyihası ile >eeza muhakemeleri usulü kanun lâ yihasını tamamlamış bulunuyor. ' Diğer bir heyet, en yeni kanunları nazarı itibara alarak yeni bir tica- ret kanunu hazırlamaktadır. İrak- ta kapitülâsyonlar ilga edilmiştir. Ve İrak adliyesi, umumi hürmet ve takdiri kazanmıştır. İrak devleti, Milletler Cemiyetinin kahbul ettiği ahlâki ve sıhhi nizamat ve kavani- ni kabul etmiştir. Kültür hareketi rak hükümeti teessüsünden Beri Amerika, İngiltere, Al- manya ve Mısır ile diğer memle- ketlerde tahsil görmek için talebe göndermiştir. İrakta bir hukuk medresesi, bir yüksek muallim mek tebi, bir ühendis mektebi vardır. Irak mecburi tahsili tatbik için sür atle adım atmaktadır. Memlekette ümmilikle mücadele eden bir cemi- yet teşekkül etmiştir. Kız mektep- leri günden güne artmaktadır. Hü kümet her köyde bir mektep ve bir dispanser açmak siyasetini takip ediyor. İrak Üniversitesinin - tesisi için lâzım olan temeller atılmış bu- lunuyor. Bu Üniversite bütün Arap memleketlennden talebe toplaya- caktır. Siyasi vaziyet rakta siyasi istikrar vardır. İrak siyasileri uumda saygı ve sevgi hisleri hüküm sürmekte- dir. Bugünkü hükümet reisi Seyit Yasin Hâşimi Paşa, manda devrin- de muhalefetin reisi idi. Kendisi İrakın en güzide ve en yüksek ka- biliyetli şahsiyetlerinden biridir. Yasin Paşanın kabinesi İrakmım bütün büyük şahsiyetlerini ihtiva etmektedir. Dahiliye ve Adliye Na- zırı Reşit Ali Geylâni, beynelmilel diplomasi dünyasının en tanınmış simalarından olan Nuri Sait Paşa, İrakın en yüksek şahsiyetlerinden olan Müdafaa Nazırı Cafer Askeri Paşa, Maarif Nazırı Sadık Bassan bunlar arasındadır. P*tün kabine azası memlekete yüksek hizmetler ifa eden zevat arasındadır. Hepsi, İrakm sevgili Kralı Birinci Gazinin irşadile tam bir tesanüt ve anlaş- ma dairesinde memleketi yükselt- mek için çalışmaktadırlar. Abbas Hilmi Tariht Dedikodu Sadaret odasın- da borazanlık eden sadrazam Giritli Mustafa Naili Paşa sadra - zamdı. Fakat okuması yazması yok- tu. Tanzimat devrinde bir veziraza - mın okuyup yazma bilmemesi şaya- nı hayrettir. Fakat, bir vâkıadır. Giritli Mustafa Naili Paşa sadare- tinde Afif Bey ametçi bulunuyordu. Ametçi bey, Meclisi Hassı Vükelâda zabta çıkar, verilen kararları kaleme alırdı. Her meclis sonunda Giritli Musta- fa Naili Paşa sadaret odasına çeki - lir, koltuğuna oturur, biraz istira- hatten sonra ametçi beyi davet ede- rek: “— Ametçi Beyefendi. Zabıtları yazdınız mı?,, Sualini irat ederdi. Afif Bey: , “— Yazdık efendim.,, cevabını ve- rirdi, Aradan bir müddet geçtikten son- ra Mustafa Naili Paşa yine Afif Beyi çağırır. ve kendisine has şive ve lehçesile: “— Ametçi Beyefendi.. Verdiğimiz kararları beğendiniz mi?,, diye so- “— Allah ömürler versin. Ayni i- sabet, ayni keramet efendim.., Cevabı tasvip, Giritli Mustafa Na- ili Paşanm hoşuna gider, koltukları kabarırdı. Bazan, oturduğu sandal « yanın bir cihangiri devlet vezirazam sandalyası olduğunu unutacak kadar neş'elenir, sağ elinin başparmağile şehadet parmağını açıp ağzma yakın tutarak borozan gibi öttürmeye baş- lardı. Sadrazam Giritli Meustafa Nalli Paşa Kavalalı Mehmet Alinin arka - daşı idi. Orduya neferlikle girmiş idi. Borozanbaşı olmuş idi. İptidayı teşetteki itiyadını kaybetmemiş idi. ü Abdurtahman Âdil EREN Adanada bir otomobil kazası Adana, (Tan) — Şoför Ömer oğ« lu Mehmedin idaresinde bulunan 47 numaralı otomobil evvelki gece saat 22,5 da asfalttan giderken, Ahmet oğlu Nuri ismindeki adamın idare - sinde bulunan 17 numaralı araha ile çarpışmıştır. Araba parçalanmış ve hayvanlar da sakatlanmıştır. Zabıta şoöförü yakalamıştır. Adanada hava vaziyeti Adana, (Tan) — Son hafta içinde bölgede hava bazı günler bulutlu ve kapalı — evvelki gün ve geceki ha- fif yağmur — geçmekle beraber şa- yanı şükran bir durumdadır. Sıcaklarm şiddeti geçen haftaya nisbetle çok düşmüştür. Bu haftaki hararet vasati 30 san- tigrat dereceden yukarı çıkmamış -« tır. Pamuk mahsulümüzıuı devşirme devresi olan bu zamanlarda yağa - cak yağmurlar mahsulün kalitesine tesirle mahsulün parlaklığını kay- bettireceği gibi müstahsile her ci e hetten zarar kapısı açabilir. Bunun için şu sırala. âa Çukuro « vada yağmur hiç te temenni edile « cek bir şey değildir. Pamuk mıntakamızın her kıs « mında iane pamuklarını toplamak ameliyesi gittikçe çoğalmaktadır. İzmirde üzüm ve incir piyasası hararetti İzmir, 13 (A.A.) — Bu hafta için- de borsada beş kuruş otuz paradan yirmi bir buçuk kuruşa kadar 26727 çuval üzüm ve 6 kurüş on paradan 14 kuruşa kadar 22192 çuval incir satılmıştır, Bunlarla beraber piyasanın açıldı - ğı günden bugüne kadar borsada sa- tılan miktar 87256 çuval üzüm ve 58809 çuval incirdir. Piyasa harare- tini muhafaza etmektedir. KT — gn Na