13 Mayıs 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 4

“TAN " m tefrikası * 21. Yazan: Aziz Hüdayi Akdemir Alman Şifresi Ele Geçirilince Vilson İngiliz Elçisini Hemen Yanına Çağırdı! Bu telgrafların — İngil lması ve teyit edilmesi zama- taçtı. Bunun içindi. z Dış bakanı Mr. Balfou ancak 23 Şubatta Londr: Amerika sefirine Zi telgraflarını verdi. Bunlar AL manya ile Amerika arasında harp çıktığı takdirde Meksika sefiri Corranza'yı Japonya ile uyuşmağa ve Âmerika toprak- larını işgale davet için E ta çekilen telgraflardı. Page he- men sefarethaneye koştu ve 24 şubatta yalnız Wilson tarafın- dan görülmek kaydiyle bir şifre Miss Edith Cavell. çekti. Bu kadar kısa bir zamanda, bu kadar uzun bir telgrafı kale- me almak ve Şifrölemek için kimbilir o göce ne kadar çalıştı- lar! Telgraf İngiliz hükümeti- nin Alman şifresini açmaktaki muvaffakıyetinden — bahsediyor ve ele geçen bütün vesikaları hulâsa ediyordu. Bundan başka, kurulan plânın Japonyadan giz- li tutulması tavsiye ediliyordu. 24-25 Şubat gecesi Vilson bu telgrafı alınca ne yaptı? 28 Şu- batta Londra sefirine bir telgraf çekerek verdiği haberin teyidini istedi. Lahey muahedesinin dördün- cü maddesinin yirminci fıkra- sında harp casusu şöyle tarif edilmiştir : *“Gizli veya uydurma sebep. lerle her hangi bir muharibin harekât mmntakasına geçerek herhangi bir düşmana verilmek üzere malümat elde eden veya etmeye çalışan her şahıs casus- tur. Bu tarife göre harekât mınta- a .,ıîın olarak girmiyen, ve Lahu muahedesi harp casus- ları için ölüm cezasına cevaz vermektedir. Hazar casuslarına ölüm cezası verilmez. Hudut dı- şarısına atılır. veyahut - işlediği işe göre az veya çok hapis edi- MCŞCI' İngilizlerin 1889 ta- indeki “Mahrem emirler,, İn- de şu kayıt vardır: “Casuslar malümatı yalnız toplamışlar ve henüz bir yere vermemişlerse bu bir suçtür lerse hiyanetle muhake- me olunurlar.,, Fransada hazar casusları 2:5 sene hapis ve 1000:5000 frank para cezasına mahküm olurlar. izim şimdi, yani 1933 senesi tine kadar, elde bulunan kanunlarımız casus bahsinde bi- ze ve hâkimlere kat"i bir fikir ve karar verecek derecede sarih değillerdir. Bunun içindir ki ad- liye vekâletimiz casusluk, hiya- (1) Casvs g&ivil olarak dü eden bir zabitin yal plarından — birinde, n içinde casusluk nacağı sırada cezasın- İnaniler gi | | libe mens ik etmiş ve bir lâ- ı. Hazar kanun- sarahatsizliğinden lanan casuslar 3 y sıyırmakta ve bunları yakalıyacak memi lar güçi Elimizdel casusu doğ rudan doğruya tarif etmiyor. Yalnız yapacağı işi ve göreceği lur..ı_:n bir susluk, yani düşmanın maksat- larını tervic için onunla muha msebette veya mi rat toplamak teşebbüsünde bu- | lunan veyahut casusu - bilerek kabul eden veya saklıyan ve iş- lerine kolaylık gösteren ve yar- dım eden kimse idam cezasına mahküm olur.,, Büyük harbin tatbiklerine ba- kılırsa bu tarif Lahey maddes tarifinden daha şümullüdü: y casusluk yalnız malümat toplamak ve vermek değil, düş- | manm maksatlarına ve bizim za- rarımıza her hangi bir işi yap- maktır. Burada Büyük Harbin | büyük hadiselerinden birini teş- kil eden meşhur casus Miss Ca- | vell'i hatarlatayım : İ Bu kadın idam edildiği za- man tam 50 yaşında idi. Alman uları birdenbire Belçika'ya Mis Edit Kavel namına lerce Belçikalı kralları ve ordu- | lariyle beraber kaçamamış, Al- man idaresi altında kalmışlardı. Brükselde on senedenberi hasta- bakıcılık mektebini idare etmek- te olan Miss Cavell kırmızı sa- p olması dolayısiyle edil: memsn Belçi- ka erkâniharbiyesi Almanların elinde kalan gençleri ordularına n içerde teşkilât yap - ve bu ise Miss Cavell'i memur eti beş altı kişilik bir kaçırma cemi- yeti kurarak Belçika gençlerine sahte pasaport vermek, topla- mak, saklamak ve huduttan ge- çirmek işlerini temin ıdı;,arrlu Mahkemede yalnız kendi 200 ve onun s;ıg eli demek olan mimar Bancy ile diğer arkadaş- larının bir sene içinde 900 Bel- | çikalı kaçırdıklarını ve bunlar | hudut harici zlerce | net ve propaganda bahislerini | arasında bir İngiliz miralayınm üşte erv Cavell b luk yapmamıştır. Fakat '»:."cırdvr anların beraberlerinde götür- dükleri raporlar ve vesikalar | Miss Cavell'in yardımı ile yar mış, bir casusluk s: sel Ak kemesince ida- mına hi ) verilmişti Miss Cavell'in i lâf orduları hesal hizmet olmuştu! idamı! Almanlar a! da mevzuu arı: ri bunu en iyi bir yakalam: matbuatı dir. Harp hük terilmemiştir. Alman sahra or- dusunda adliye memurlu, p- mış olan Edvard dıklarına bakılırsa Fransız Mi- ralayı Demartial “Vicdanları seferberliği,, adlı makalesi Fransızlar da 3 nı casus diyeidam etmişlerdir. İti na büyük bir k propagan- âf servisle fırsat olarak r ve bütün dünya casusla: rına — ve muş. Miss Cavell İngiliz âleminde tarihi bir kahraman ölmuş, I,on drada onun namına bir * dikilmiş, Kanadada bü: FAvku KÖKMLdE LETFARK Brükselde dikilen âbide adı konmuştur. Mevzuumun dı- şında olmakla beraber bu mü- him vak'anın kahramanı hak- kında sırası gelmişken satır daha nakledeyim: Bu su- retle “Kadım casuslar,, bahsinde tekrar buraya dönmemize hacet kalmıyacaktır. Kadın casuslar iş görme hu- susunda hiçbir vakit erkek ca- | suslar kadar mühim hasılalar vermemişlerdir. Bununla bera- ber hermen her kadın casus, y: kalandığı ve idam yerine götü- rüldüğü zaman mertlik, metanet ve yurt aşkı göstermekte en hraman erkek meslektaşların- dan aşağı düşmemişlerdir. Bu daher noktada kadın gurürü- nun bükülmez bir kuvvet oldu- ğunu gösterir. (Arkası var) e kadın erkek farkı gös- | Stacber'in yaz- | Doktor I' îleıu bu miktarı 81 gösteriyor- Ekmek ıçınde BiT Istanbulda temizlik işlerinin ne kadar üstünkörü gittiğini bi- liyoruz. Bir çok caddelerimiz, çöp arabalarının artıkları ile do- ludur. Sokaklarımız, tozdan ge- çilmez haldedir. Fakat biz burada, lâfı soka- ğın tozuna, yolların pisliğine ge tirecek değiliz. Sokaklarda, bütün ya- saklara omuz silken gez- gincilerin, açıkta sattık- ları öyle yiyecek ve ıçcru maddeleri var ki, insan t meden, bulantı geçirmeden ağ zına koyamaz. Bakıyorsunuz, bir koca tabla. İçinde kurutul - muş dutlar... Yahut kurutulmuş üzümler... Denemek için bun - lardan bir avuç alıp içi su ile do- lu bir kabın içine boşaltacak ol- sanız, bir daha ömrünüz olduk- ça dut kurusu, yahut üzüm ku- rüsu yemeğe hasret kalırsmız. Sonra, gene bakıyorsunüz, bir tabla dolusu mahallebi... Si- neklerin yuva yaptığı bir tül - bentle sözde üzerini örtmüşler. Şöyle bir açıp bakacak olur - ğürmekten kendinizi a - !amıl:mız Geçen gün bir çöp arabası sa- kız leblebisini önümden geçirdi- ler. Daha böyle pişirmeden yeni - lecek bir çok şeylerin açıkta sa - tıldığını görüyoruz. Çoluük çocuk bunlâarı alıy ” yor. Geçen gün matbaamıza - risi geldi. Adınt ve adresini de Lâleli apartımanla- çüncü dairesinde, 3 nu - marada oturan Halim... Bu zat, Aksaray'da, bir fırım- dan bir kiloluk tepsi ekmeği alı- yor. Akşam çoluğu çocuğu ile sofraya oturuyorlar. Ekmeği bıçakla ortasından kesiyorlar. Bir de ne görsünler: İçinde ko- caman bir bit... Dahilmaelasm ataltrnrezlan Herkes, öğürerek birer koşevı— kaçiyor. | Aılam_.ı z da ı'“z 'adı ile | meği .:ol.u;, nun ali ııı.a sıkıxn- rıp Aksaray karakoluna koşu - yor. Orada bir zabıt tutuyorlar ve fırıncıyı — adımı yazmıyo - ruz — mahkemeye veriyorlaı Eski adamlar arasında bir pi- re için bir yorgan yakanlar var- dı. Ben, belediyenin yerinde ol- sam, bir bit için bir fırın yak - | mazdım ama, onu işleten adama da bir daha fırıncılık ettirmez- dim, Salâhaddin Güngör Muamele haksız- sa, düzeltilmelidir Üsküdar iskele gazinosu ve bahçesini kiralayan Abdullah - | tan aldığımız bir mektupta şöy- le bir haksızlığa uğradığı yazıl- maktadır: “Üsküdarda iskele yanında - ki 14 numaralı arsayı 1 teşrini- sani 933 te iki sene müddetle kiralamıştım. 934 eylül ayında | belediye burasını satın aldı. 5 | kânunusani 934 tarih ve 8086 numaralı tezkeresile de kontu- rato ahkâmını kabul etti ve pa- | ranın belediyeye teslimini bil - dirdi. Aynı zamanda da bu ar - sanın ne zaman yola kalbedile - ceğini nafradan sordu, Nafradan gelen mühendis keşif yaptı, bu- rasının önümüzdeki kışa kadar açılamıyacağını, binaenaleyh i- cara verilmesinde mahzür olma- dığını 27 -3 « 935 tarihli ve 578 | numaralı tezkeresile cevaben bildirdi. Belediye bir defa da bu arsanın müzayede ile icara ve - ilmesi için bu baptaki muame- leli evrakı encümene tevdi etti. | Encümen reddetti. Bu muame - leler bittiğinden ve ortada hiç bir borcumuz da olmadığından, istida ile kaza kaymakamlığına müracaat ederek bahçeyi açtık. Fakat 23 nisan milli bayram gü | nünde kaymakam sekiz on poli- | si bahçeye göndererek, müşteri- | tör şoför ehliyetnamemi Ne Lehistanın eski payitahtı o- lan Krakovi şehrini gezip mem eketine dönen bir seyyaha sormuşlar: Anlat bakalım! — Nasıl yer. — Bir kilise iki kahve,üç ki- ise bir kahve, iki kilise iki kah | Ve N © kadar çok kahve ve kilise yarmış... Eğer ayni adama İstanbulu soracak olsalar korkulur ki; — Bir mahallebici iki ber » ber, iki mahallebici üç berber... Üç maballebici bir berber... Demesin! Geçtiğimiz caddeleri şöyle Hıcı gözile tetkik etsek bu iki çeşit dükkânın ne kadar arttı- Şını görürüz, Acaba memleket- te saç sakal mı çoğaldı? Yok- sa bunîar eskisinden çabuk mu sürüyor? Ve bu yüzden berber- ik çok mu kâr bırakıyor? Memleket sütçüleri için ma- tallebicilerin artması da âlâ ey! Lâkin neden bu kadar ar- ıyor? “Anlaşılır dava değil... İnan- tnrılammraı kapıyı mühürlet. ti. Böyle bir vaziyette faaliyet » ten uzaklaştırıldık, Böyle bir ha reket, kanuni ticaret hakkımıza darbe vürmak değil midir? Hal- buki biz bu arsayı süslemek, hal- | kın bedil zevkini okşayacak ha. le getirmek için yedi yüz lira - dan fazla para sarfettim. Benim gibi ufak esnaf için bu, telâfisi kabil olmayan bir yıkımdır, mahvımızı mucip olmuştur.,, Kaç yıldır Bakımsız yol Fauhıe Kızıışmdı 18 numa- Mmet Fuat, yedi sekiz sene taş - rada bulunduktan sonra, İstan- | bula dönmüş ve çocukluk hâtı - ralarını anmak için Çamlıcaya _soııur.!lakı Acıbadem cihetleri — gitmiş. Bize gönderdiği mek- | tupıa diyor ki: “Bu tarafa tramvay işlemedi- gı için arabaya binmek mecbu - riyetinde kalmıştım tone KENDİ KENDIMIZE ÇA'IIYORUZ ersiniz Mahallebici ve Berber mak lâzımgeliyor ki; Ticaret ve zenaat alanında en kolay ve zamana en n iş bu iki sidir.. Lâkin şehrin iş hacın noktasından bunlar ne getiri ki?.. Bir berber ne kazanır, ka: kişi geçindirir. ve kaç kuru vergi verir?. Ve bir mahallebi cinin sermaye devri ne olabi lir? İşten anlayanlar bütün b berber ve mahallebicilerin baş ka taraflardan caddelere çktık ylüyorlar, Büyük cad delerdeki sermayeli ticaret ma gazaları boşalıyor ve kiracı bu- lamıyorlar. Bulamayınca kira düşüyor, kalan yerdeki mahal lebici ve berber bu düşük kira yı göze aldırıp caddeye çıkı yorlar... Bu hal ile günün birinde mc selâ İstiklâl caddesinin bir kıs mina berberler, diğer ktsmın: mahallebiciler caddesi ismini vermeye mecbur kalmamız ih timali çoktur. Siz ne dersiniz? dım. Yaya yürümeyi tercih et « tim. Memleketin her tarafında imar işlerine o kadar ehemmi. yet verildiği sırada, burası ne - den bu derece bakımsız kalmış? Bu mektubumu yazarsanız ve a. Jâkadarlar okuyup harekete ge- çerler de, bu suretle yolun ısla- hına sebep olursam, orada ötu- ran ve gezintiye giden binlerce halkm sevinci kazanılmış olur.,, Gümüş Dinarı Bozduramıyorum Yugoslavya'dan ırktaşımız dü gelen bir matbaamıza uğ- — Fatihte, Fethiye mahalle. sinde cami avlusunda, 3 numa« rada otururuz. Yugoslavyadan gelirken üzerimizde gümüş pa- ra vardı. 50 dinar bir buçuk lira ediyor. Fakat bu parayı burada almıyorlar. Merkez Bankasına müracaat ettim. — Ancak kâğıt para alabileceklerini söylediler. kötü yoldu, kaç sene ri ba. kımsız yoldu.. — Yol | sündeki çamurdan, yarıklardan ,hendek- lerden araba âdeta devrilecekti. Ambıcıya parasmı vererek sav- Maraş Çeltik FABRIİKASI T.A. ŞİRKETİNDEN: Şirketimizin alelâde senelik toplan- tısı 30 Mart 935 tarihinde ekseriyetin bulunamamasından « bu kez 25 Ma. yıs 35 Cumartesi günü saat 10 da yukubulacaktır. Sayın ortakların yazı b gün ve saatte şirketin merkezi olan Maraş'da, Maraş Çeltik fabrikasma teşrifleri rica olunur. RUZNAME 1 — Meclisi idare ve mürakıp porlarının okunması, 2 — 1934 senesi bilânço ve kâr ve zarar hesaplarının — tasdikile meclisi idarenin ibrası, 3 — Nizamname mucibince çıkacak nısıf aza yerine yenilerinin seçilmesi ve Meclisi idarece münhal azalığa ta- yin olunan azanın tasdikı. 4 — Mürakıp intihabı ——— ZAYI — Mühürümü zayi eyledim. Diğerini kazdırdım. Evelkinin hük - ye borcum da yok- birinci sınıf gedikli zabit mütekaidi Abdullah. ——— ——— ZAYI — Maaş cüzdanımda kul - landığım mührümü kaybettim. Yeni- sini kazdıracağımdan diğerinin zuhu- runda hükmü yoktur. Sabri Yıldız ZAYI — 2516 sicil numaralı ama- zayi ettim. leri kaldırttı. masa ve saireyi Yenisini çıkaracağımdan eskisinin hükmü yoktur, Sali Sarraflara da müsaade e diği için onlar da — almıyoflar. Para elimizde kaldı. Bumu nasıl 'Türk parasına değiştirebilece « ğiz? — aa Bağ Sahiplerine Fidanları böcekten, umum hastalık-«' tan korumak, dolgun mahsul almak için dünyaca meşhur (Schering) kim- ya fabrikasının bakırla mürekkeb Meritol'ünü — gimdiden kullanmaya başlayınz. Satış - İst. Bahçekapı c:ı- manya Han 40 424 — Şansınızı — Denemek için gün kaldı acele ediniz T.LCI Eşya piyangosu Biletler her gişede ve aat Bankalarında 1 liraya satılmaktadır- |