6 Ağustos 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

İspanyadaki son hâdiselerin kahramanı : İspanyanın Alman ve nüfuzu altına girmesine isyan eden General Keppo İspanyadan son günler içinde gene ka- tık ve birbirini tutmıyan haberler gel Meğe başladı. İhtilâl ve tedib hareketle- den bahsedildi, Arkasıntlan bu haber-| tekzib edildi. «ateş olmıyan yerde du-| Mah çıkmaz!» derler. Her halde bir şey- oldu ki General Franko son harekâtı biye sırasında pek büyük yararlıklar termiş olan generallerinden o Çucipo po) de Llano ile Yague'yi kuman- danlıklarından çekti, İspanya ihtilâl hareketinin en belli e biri olen oGeneral| yakinen o tanım** de elzemdir. Çünkü bizce İspanya «si henüz bitmemiştir. Bu talıhsiz #kötte sulh ve sükün öyle kolayca edeceğe pek berzemiyor. Mübalâğeçz diyebiliriz 5 General “ iipo de Llano doğma büyüme ıhtüâl- Dir ruha maliktir, İlk önce krallığa, sonradan cümhuri- ete karşı duran General Gucipo de Lia- tam manasile klâsik İspanyol «pro - tclamlentoz sunun bir kahramanıdır. aa krallık veya cümhuriyetçi; libs- Veya feşist doktrin'ere karşı tamami- Yabancıdır. O, şimdiys kadar hep şah- hissiyatı tesiri ile hareket eylemiştir. le habeket eyiemesinin saikleri ik - lperestlik, yahud infialdir denebilir. *neral Franko ile şimdiki anlaşmamaz- nın sebebi ise bir şeref meselesidir. haşır! Çueipo de Llano, müllyetçi kâta kendisinden fazla hizmet eyli- Yen olmadığına kanldir. Bu suretle ken- ei &n yüksek şereflere lâyık oldu - tâsdikini istemektedir. mey urunu söyismek icab ederse Ge- Uy Frankonun muzafferıyetinde büş- General Keppo radyo ile keti bastırıldığı General Mola Uhtilâl (ları tarafından tutuşturu'mak istenen İŞ böceklerde buldu. Filhakika böcekler sa- hareketinin akim kaldığım tasdik eylediği sırada General Gueipo de Lia- no birkaç yüz askerin başma geçerek şa- hane bir hile ile Sevillâ şehrini zaptedi- vermişti. Bu mühim muvaffakiyetin akı. binde General Yaguenin kumandası al - tında bulunan kıtaat İspanya loprağına Jayak basmağa ve Endülüs kıt'asında iler. lemeğe muvaffak olmuştu... İşte General Gue'po de Llano'nun bu cüretkâr hareketi olmasaydı İspanya ih- tlâi hareketi her halde gün görmiyecek- 1. Hemen ilk anda Sevillâde yerleşmiş 0- 0 âmil General Gueipo de Liana ol - Barselona ve Madridde ihtilâl hare - Yap. Gözetelerde tiyatro haberleri çıkı gi le Ertuğrul Sadi ayrıldılar. tek He Rıza Ertuğrul Sadi ile birleşe - Bir e teşkil ediyor. Bu trupa Şe - sirosundan Halide de iştirak ede- ç day, uğra Muhsin Şehir tyatrosun - e yiz. Raşid Rıza ve Ertuğrul Sadi diş, ç Pre bir trup teşkil edecekler - be enin kıymetli eleman- i ermiş İriağ bu trupa iltihaka karar “aki rler garetelende çıkarken Ha- Şelerg ki Ertuğrul Sadi ile birlikte bah mag, eller veriyor. Hazım ve ar- Sehir gı. adile taşekkül ediveren trup lan , yi yi osumun geçen mevsimden ka- de. a eb aranıyor» unu bahçe - Dani Zaman sürükledikten sonra ©3- Müyg bedaylin «Sekizinci. sini oyna - başlıyor. unda, Yalkoyı, “ bir evvelki yazımda Şehir t- taki a eriyik tüldat tiyatrolârını M va yı, rek bahçe bahçe dolaşmaları - Tek tata tulüat tiyatroların teklid ede- Ya eri bir vodvili posası çıkınca- A miş e stmelerinin yanlışlığını Yazın di Ber Şehir tiyatrosu artiştle- ve bay durmak istemiyorlarsa. wmuyorlar, boş durmaları lan bu general Endülüste herhangi bir doktrine tâbi olmıyarak şehsi bir idare tesis eyledi. Anarşısı ve komünist takım- seir Tiyairosuna 16 Olu? (“ Son Posta ,, nın tiyatro münekkidi yazıyor ) da doğru değildir.) muntazam bir bah - çede muntazam temsiiler vermelerinin doğru olacağını fakat bu başı bozuk seY- yarlığa bir nihayet verilmesini söylemiş- tim. Bu yazımda bu noktayı bir kere daha hatırlatıyorum. Ve yeni haberlerin şa -|manların iştirak edeceklerine de ihtimal | yiyor değildir feat ona karşı tamamıle yanı memnuniyet olmıyan kısımlarına ge; veremem. Şehir tiyatrosu gibi bir mües-|y ssizleşmiştir. 2 şmi giyorum: Ertuğrul Sadi Naşidden ayrılabilir. | yatroya girecek kadar çocuk fikirli ak-|,,, noktannı anlamamızı temin edecek tekat Halidenin bu trupa iltihakı Şehir tör varsa o zaman bir şey denilemez. E-|; sgikat: İşte fevkalâde ve şaşırtıcı hare- tiyatrosunu idare edenlerce menedilme-)s0sen Raşid Riza da bu cihete gitmez, Şe lidir. Halide Şehir tiyatrosunun kadro -|hir tiyatrosundan aktör kayırmaz tah -İvir kuvvetle; körleştiren beceriksizleş — sundadır. Eğer bu aylar onun istirahat)ımiz ederim. Kökleşmiş bir ağacı yıkıp) ören kayıdsızlık arasındaki fark... Bü - ayları ise, gelecek mevsimde yorgun sah beye çıkmaması için istirahat etmelidir. Eğer bu aylarda provalara başladılarsa, tiyatrosuna bir hizmet olmaz, bir fenalık| yet çocuk hassasiyet devresinin direk - iştirak ettiği trupda çalışmakla prova -|olur. Senelerce tiyatroya hizmet etmişİ üflerine uyamamışsa tabil olan muvaffa- Jarı ihmal ediyor, demeklir ki buna hiç insanlar, tiyatroya fenalık etmezler. müsaade edilmemelidir. Raşid Rızanm tekrar sahneye çıkması, arzu edilen bir tiyatro hâdisesidir. Raşid Rıza senelerce sahnenin en kuvvetli artisti olarak ça - lışmıştır. Elan da muvaffak olur. Onun tekrar sahneye çıkmasını al - kişlarla karşılarız. Yalnız son haberin doğru olabileceği- ne ihtimal vermiyorum. Ertuğrul Muh- sin ki bugünkü Şehir tiyatrosunun teme|lan Şehir tiyatrosunun bugünkü vaziye-| Kitabsız, sirf neş'e ve sadelik içinde yaş lini atmıştır. O tiyatronun yükselmesi i-İte gelmesine acaba sebeb nedir?.. İsmet çin çalışmıştır. Kolay kolay Şehir tiyat. Çocuğun anlıyamadığımız i Büyüme hâdisesine sıkı sıkı bağlı o - len «hassasiyet devresi» nin son biyolo- İlecek bir mevzudi de geliyor? Canlı mahlük nasıl büyüyor? Bu hâdise hariçten daima müşahede © - dilebilmiştir. Fakat dahili mekanizma - nın bazı teferrüatına ancak son zaman - larda nüfuz edilebildi. Ve modem fen - nin iki etüdü bu bilgimin a - sine ım etti, Biri: Fizik neşvünema| ile e allikahı olan dahili Mf zi razat guddelerinin etüdü, —ki çocuk te-| davilerinde mühim rolü olduğu için der- hal umumileşti—. Öbürü: çocuğun inkişafını anlamaya yeni imkânlar veren İ hassasiyet devresi nin keşli..- Hayvanlardaki hassasiyet ( devresini Ugo De Vries adında Foiandalı bir âlim keştetti. Çocuklardaki hassasiyet devre - sini biz mekteblerimizde bulup meydana çıkardık. Ve onları yeti te bir e - 8s olarak kullandık. Bu hassasiyet, büyüme devresinde ya ni çocukluk çağındaki (o insana mahsus İfevkalâde bir hazsasiyettir. Geçicidir. İMuayyen bir karakter kazanılıncaya ka dar sürer. Bu karakter teşekkül edince hassasiyet de sona erer. Her karakter bir ila ve muvakkat bir kabiliyet sayesin- de istikrar bulur. Su balde büyüme; can lının esasında mevcud, mukadder vera - mübhem bir şey değildir. i are etti-! ği bir faaliye! Bu sevritabiler, —bü- İ yüğün evsafındanı tamamen ayrı— mu -| İayyen bir faaliyete (o biz verdikleri için| birer rehber sayılabilirler. De Vrles hassasiyet devresini ilk defa İtalyan kimdir ? E İ | set nevinde: bir hitabe irad ederken 1 devresi geçirirler. Bu timaf ihtilâlden ürken Endü'üslü akar velrih bir teşek il lâboratuarlarda Srazi sehibleri Genetal Gusipo de Llun>|devrenin istihalelerini ya müzahir oldular... görmek mümkündür. Muhafazakâr sümzelerin bu insiyaki| Misal olarak Ugo De Vriesnin söyle- oldalak bazekeli Esdiğüme - General |dl8i gibi büyüyünce kelebek olan ufik İ Guciponun idaresi altında mahalli bir ii li nevi faşizm yaratlı, İskat bu faşizm,İların hakiki düşmanıdırlar. Avrupadaki faşizmden tamamıle ayrıdır. | Vries'nin bahsettiği tırtıl Onunla hiç bir rabrtasi yoktur... Gusipo, müteveffa General Primo de)iarındaki körpe yapraklarla beslenir. Bi; Rivera tarafından yedi sene idare edilen | â€naleyh onun kelebek armeciği, sev - bu diktatörlüğün mahalli bir halefi ol - kitabiisinin rehberliği ile, gider, yumur- arzusu! talarını bir dalın gövde ile bitiştiği köşe- m u besliyordu. Endülüs vilâ-| v. koyar, Bu suretle müstakbel yavru - yetlerindeki- kumandanlığnı bir neviİlarna emin bir sığınak hazırlamış olur, kral nafbliği telâkki ediyordu Fakat acaba kim oradı yumurtadan çı - (Devamı 10 uncu sayfada) kan yavru tırtıllara kendilerini besiiye-| cek yaprakların dalın tâ ucunda olduğu» | nu anlatıyor? Tırtıl yavrusu aydınlığa karşı son de- rece hassasdır. Işık onü âdeta büyüler, çeker. Minimini böcek o seke seke yü - rüyüşile mütemadiyen onun arkasından gider. Daha keskin, daha kuvvetli bir 1 -! şığa kavuşmaya çalışır. Ta dalın ucuna gelinceye kadar... Uca geldi mi kendini taze yaprakcıkların ortasında bulur. Ve tabii açlık içinde onlara sarılır. Garibtir ki bu devre geçince yani tırtı! büyüyüp kart yaprakları yemeğe başlayınca ışığa | ilk günlerde; İrosundan ayrılmaz düş'ncesindeyim.. ve| bm e edam OTM) karçı hassasiyetini kaybeder. Bir zaman Be etmek Üzere bulunan” ara ona hiç aldırış etmez olur. Sevki - |trupa iltihak edeceğini hiç zannetmem, i arak körleşmiş, işe yaramak zama. Raşid Rıza - Ertuğrul Sadi ti; aile a şi İ VE b yatrasu -İ »ı geçmiştir. Böcek şimdi başka yollarda na, Şehir tiyatrosundan © kuvvetli el geçmişi ” e i ele “İska yiyeceklerin peşindedir. Işığı gör- sesenin kadrosundan Çıkıp yeni biri -| fe mevzuun çocukla alâkalı olan e - ketler başarmaya sevksden muharrik! önün dallarını yeni baştan toprağa dik- yük insanın bu birbirine benzemiyen iki mek, onları yetiştirmek istemek, Türk | hale hariçten hiç bir tesiri olamaz. Şa - kiyet fırsatım elinden kaçırır. * müebbeden... Gene tekrarlıyorum: Bütün bu dedi Çocuk, ruhi inkişafı sırasında mucize kodular. Şehir tiyatrosu artistlerinin ba-| denebilecek fevkalâdelikler başarır. Fa- şı boş bırakılmış olmalarının bir metice-| kat z k olduğumuz için onları fev- sidir. kalâdeli) i görmez, İâkayd birer se - Gayrimuntazam bahçe temsilleri, Ha -|yirci vaziyetinde kalırız. Ademden gelen Jidenin Ertuğrul Sadi ile çalışması, de - | çocuk bu karışık dünyaya nasil adapte 0- dikoduların çıkmasında Amil olabilir. Tuyor? Nasil etrafindaki şeyleri seçebi - Bir zamanlar bir disiplin nümunesi o.) 11991? Koca bir dil nasıl öğretmensiz, Hem de şarken ve hiç yorulmadan bütür. ince - Yiğit, bütün hususiyetlerile belliyor? Hal. buki büyüğe bakınız. Yeni bir muhite ne Bulüsi imi, DR mmmmağ mami ÇOCUK TERBİYESİ © | Hassasiyel ÜBUresi e çabuk büyürler. Nebat -| çin kapris dediğimiz bütün tezahürlerinin sebeblerini araştırmak lâzımdır yardımlarla, ne guçiükle uyar. Asla ço - cukluğunda öğrerdiği ana dili gibi öğre- nemiyeceği bir yabancı dil uğurunda ne emekler sarfeder? Fark şurada: Çocuk onları hepsini hassasiyet devresinde beliiyor. Bu jevre dahili bünyeyi aydınlatan bir fenere, ak- tif hâdiseler yaratan bir elektriz cereya- nına benzer, Çocuğu karıci âlemle o ka - dar geniş ölçüde temasa getiren bu dev- renin hassasiyetidir. Bu devrede çocuğa her şey kolay, her şey heyecan ve hayat ile dolu görünür. Sarlettiği her gayret önün kudretini arttırır. Ruhi ihtirasla - rından biri gönünce yerınde bir başkası alevlenir. Çocukluk; çocuk neş'esi dedi - ğimiz o daimi canlılık içinde bir muvaf - fakiyetten öbürüne akar gider. Ve 'nsa- nın ruh âleminin yaratıcı eseri bu sön- mez alevlerin birinde vücud bulur. Has- sasiyet devresi kaybolunca, entellektüe! başarılar; aksülâme! faaliyeti. irade gay- Teti sayesinde meydana gelir. Ve bu faa- İliyetin yorgunluğu kayıdaızlığın uyu - şukluğu içinde doğar, İşte büyük psikolojisi ile çocuk psiko- Fakat De)jjöjisi arasındaki fark budur. Demek ki, çocuğun tabii ve fevkalâde muvafiaki - büyük yaprakları yemez. Dalların uç -İyetlerini izah eder dahili ve hususi bir hayatiyeti var. Bu hassasiyet devresinde çocuğu gidişinden alakoyacak bir mâai çıkarsa onda büyük bir sarsıntı, bir bo- zulma olur, Ve bundan, bize hâlâ meçhul kalan, fakat her insanın farkına varma- dan izlerini taşıdığı ruhi bir ıztırab do - gar. Evvelce bunun farkına varan bile ol- mamıştı. Uzun tecrübelerden sonradır ki, hayati faaliyetine baricden bir engel çı kan çocuğun n& acı, pe şiddetli aksülâ - meller geçirdiğini farkedebildik. Bu ak- sülâmelleri, tetkik etmeden önce, sebeb- siz sanıyorduk. Devam ettiklerini gör dükçe onlara kapri orduk. Kapris... Bu müphem tabiri biz birbirine hiç ben- zemiyen hâdiseler için kullanıyoruz. Biz- ce görünür bir sebebi olmıyan her man - tıksız ve yenilmez hareket kapristir. Fa. kat gördük ki kaprislerden bazıları za- marla vahimleşiyordu. Bu, onların de - vamlı birer sebebi bulunduğunu ve bu sebeblerin - çare bulamadığımız için - devam ettiğini gösteriyordu. Hassasiyet devresinin keşfi çocuk kaprislerinin bir çoğunu aydınları. Fakat hepsini değil Çünkü: İç mücadelelerinin sebebleri pek muhteliftir. Birçok kaprisler; çocuğun tabii istikametinden şaşmasından ve bu- nun yanlış bir sistem yüzünden vahim- leşmesinden ileri gelir. Fakat hassasiyet devresile münasahettar dahili mücadele- lerden doğan kaprisler tıpkı bu devre gibi gelip geçicidirler. Karakterde ız bi- rakmazlar. Bununla beraber müstakbel ru hi hayatın noksan inkişafının en ciddi neticeleridir. Hassasiyet devr kap. rislgri; tatmin olunmamış ihtiyaçların ifadesidir. Hatalı bir vaziyetin ve tehli - kenin habercileridir. O hatalar anlaşılıp düzeltilince derhal geçerler. O vakit has- talık halini alabilecek bir huzursuziuğun yerinde sükün başlar, zahürlerinin sebeblerimi araştırmak 1&- zımdır. Bunlar, çocuk ruhumun esrarlı köşelerine nüfuz edebilmemiz ve onunla olan münasebetimizi bir anlaşma ve sür- kün devresi haline koyabilmemiz için bi- ze birer rehberdir. Çeviren: Neyyir Kemal : j