25 Ocak 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

İspanyol meselesi nazik bir safhaya girdi (Baştarafı 1 inci seyfada) :14 bulünen halk, silâh sevkiyatı blm ve könan ambargonun kal- Bi hükümetten istemiştir. illere ve Fransanm vaziyetleri 2 (AA) — Alman D.N,B. yor: İngiliz siyasi mehafilin- olunduğuna göre Fransız ve İn- ümetleri birkaç gündür bu iri Pİ izi li Yeni hattı hereketi etrafında erde bulunmaktadır. giliz mehafilinde kaydolundu- » Barselonarın sukutu, İspanya Der, Boru demek olmamakla bers- İkler Gi öberlyrin önüne bir sürü mese- Sikaracaktar, eme dn (A.A) — Le Journal, Berlin- A ibar ediyor: Mehafilinde Kont Cianonun 28 da Berline gelmesine intizar dir. Mumaileyn, Şarki Avrupa Mi ve İlpanyanın vaziyeti hax- tler ve Von Ribenirop le görü zi Pp e, Hi Kind j lerin 90 İkincikânunda Reich'ag- yl Butukta Almanyanın İtal- ibatı karşısındaki hissiyarnın Pinyol, ve Fransanın cümhuriyetçi İz- KR, & Yen BE lehine bi AN Kai bir müdahalede bulun- Lo Vereaeği hakkında uzun uzadıya iza- 2i beyan edilmektedir. li Müteyi, Şubat bidayetinde Romaya zler Trablusgarbe gideceği tedir, vi Lana, , Londrada endişeler Rütaleyi, (A.A) — İngiliz gazeteleri, İle, opp dan ziyade verdikleri haber- Mrinş, *masyonal vaziyetin inkişafı Bittikçe artan endişelerine *er- maktadır. yi ki, Sözelesinin Berlin muhabiri di- yg Tafta ra ÇAN doktor Şahtın, diğer taraf- ei Wiedemann'ın uzaklaştı- uv onal sosyalist partisinin ha- ilkösna #renlik yapmakta olan . Va, irad halinde kalmaları de- K aka Mareşal Göring de Alman- Baberere ik ve mali vaziyeti hakkın. Peri Maç, maliktir. Fakat Eylölden- sal Göring işlerin idaresinde nmiyeti azalan bir iştirek Y lik bulunuyor. Alman diplo- “m Mem surette kontrol eden aç e yanın ii yeni faaliyeti hariç ceye varıyor: Almanya- tin Politikada büyük bir faali iye- deriyi Klemek Mi » Bu faaliyetin e kendi Yandı garbda inı daha ziya- Böstereceği şimdiden söy” Yaki t li yle Akit daha erkendir. Fakat her Patareceri A biz Hİ 7 11) £, Vrupa daha az mukavemet * hat teşkil eylemektedir. DU göre Ürün AA) Temps gazetesi, Me, : Sk bi leri, başlığı altında yaz- tef €de; ika ede İspaayul meselesıni İaiyan diyor ki: Yy” elem, abalesi bizde ne kadar 2- Müdeğ gp ndarırsa Uyandırsın, ade- İçi bi şç yasetindan ayrı'mak ki muvafık olmıyacaktır. İ İngiltere adami müdahaleye > ga İlân edip durmaktadır.» zetesinde Yrossard diyor ğ il NE Mili adada politikası dolayasile ss m açılıaasını istiyorum. Yerim bula Yetslerine mühim ir Ve at MMDIZ güç ise, bumları dan kaldır, Mağlâb ederek bilâhare Bibi göz ak İslİyenlese iştirak &- birin e kliğimiz de ahlâk bakı- çin imkânsızdır, A) SYentey ame "e E den, biz ma, ksk), 4 (A ilim tuk Söyliyerek Çem- üzengi e alarma İtalyan lonaya yaklaş- al ğ aş İngi İtal i li Yaya karşı takib alya siyaseti va etmiştir. hareke laz hmunanda azn Üni Miydi vi lerinin sulh davas- Katy, Sort, YPdAM teşkil edene. bunda Sonra Fransa ile İpi A l # İspanyaya müteallik olan hayati ye huriyetçi İspanya lehinde te-| menfaatlerini tadad etmiştir: İspanyanın siyasi istiklâline ve mülki temamiyetine riayet edilmek icab eder ve hiçbir ecnebi devlet, mukadderatını yin etmeğe karar verdiği sırada İspan- Üzerinde herhangi bir tazyik icra et memelidir. Bir Alman gazetesi ne diyor? Berlin, 24 (A.A) — Korrespondans İspanya meselesinde takib €*| Diplomatik, İtalyanın Majork adasını el- İde bulundurmak ve Almanyanın de Ks- nörya adalarını tahkim etmek istediğine dâlr Fransız matbuatının neşriyatını gid- detle tenkid ederek diyor ki: Gerek İtalya gerek Almanya İspanya- da ne toprak bakımından ne de askeri'k bakımından hiçbir menfaat gözetmedik- lerini mükerrer defalar ilân ettiler; B'- noenaleyh bazı Fransız gazetelerinin ba- zı İsparyo" topraklarını ve meselâ Mi- nork adasile İspanyol Fasının Fransa ta- tafından işgalini teklif etmelerine bay- re: edilir. Şunu da ilâvs edelim kı böyle teklifler tehlikelidir de... Harb vaziyeti Londra 24 (Hususi) — Barselon'un anahtarı sayılan ve mühim bir askeri mevki olan Manresa'nın, bugün öğle - den sonra Frankistler tarafından işgal edildiği bildirilmektedir. Barselon'un bombardımanı Barselon'dan yalnız 15 kilometre u- zakta bılunan Frankist kıtaları, bu- gün ilk defa olarak şehri karadan bom bardıman etmişlerdir. Elektrik santralı çalışmadığından dolayı şehir karanlık içindedir. Üç gündenberi ekmek tevzi- alı yapılmamıştır. Şehir, 1936 senesinde Madridin ya - şamış olduğu ıztırablı saatleri yaşa - maktadır. Şehrin manzarası, her an de. öişmektedir. Muttarid surette yapıl - mekta olan hava hücumlarından baş- ka Frankistlerin bilhassa sahil boyun- ca Garifa'ya doğru ilerlemeleri, bu ız. tabi e#tırmaktadır. Sokaklarda hal - kın asabiyet ve helecanı hissedilmekte- di. Sims yolunda, kaçanları taşıyan araba kafileleri görülmektedir. Hükümet, şehirde kalacağını ilân et- miş ise de muhtelif nezaretler, ahva- Tin icabına göre hareket etmek üzere hazırlık yapmaktadırlar. Hücum kıtaatı, Cite'nin Franko ta- raftarı ebeşinci kolu» nun muhtemel bir hareketine mâni olmak icin cad - deleri nezaret altında bulundurmakta- dır. Hissedilen bütün endişelere rağmen, sehirde sükünet vardır, Cümhurivetçiler, . rie'at emrinden sonra, simdi ismal etmekte oldukları hatlara çekilmislerdir. Ve bu hatları düsmanın (leri hareketine nevmidane mukavemet etmek üzere tahkim et - mektedirler. Kat'i safha Terida 24 (A.A) — Nasyonalistle - rin Katslonvadaki ileri (o yürüyüşleri burün kabi bir safhava girmiştir. Nawarre ordusu, Katalonvanın bas- hea müdafaa hattmı teskil eden Tob- resat'ı geçerek Cardones nehrine var- mıstır. Perniman 24 (A.A.) — Mültecilerin tehacümü ihlimaline (binaen seyyar muhafızlarla iandarma kıtaatı mevcu- dü takvive edilmiştir. Maamafih sim dive kadar böyle bir tehacüm vâki al. mamıştır. Barselon önünde Gelida 24 (A.A.) — Havas muhabi. ti bildiriyor: Nasyonalistlerin saat 10 da Barse - Tona bir buçuk kilometre mesafeye var dıkları resmen teyid edilmektedir. İzmitte şarsb sarfiyatı arttı İzmitte bu sene geçen seneye nisbetle 17 bin Kilo farla şarab içilmiştir. Şehrimizde mevcud şarsbhaneler her zaman dolu olarak görülmektedir. Son zamanlarda sofra şa - rabları bihnasa çok rağbet görmektedir. Eğitmenlere pullek terri edildi Ziraat Vekâleti Arifiye köy eğitmen kur- sundan mezun olan 200 eğitmene 98 pulluk tevzi etmiştir. Bu pulluklar eğlitanenlere ve- rilmiştir. SON POSTA Dün Beyoğlunda bir müessesede araştırma yapıldı, evrak toplandı | l | Stüdyo müdürü Mustafa (Baştarafı 1 inci sayfada) Dün öğleden sonra İstanbul Müdde- fumumisi Hikmet Onat, Emniyet Mü- dürü Sadreddin Aka, beraberlerinde, Müddetumum!lik başmuavini ve Bm niyet Müdürlüğünden bir, iki la birlikte Kemal film id Ni ne gitmişler ve $ saat kadar meşgul olmuşlardır. Arama neticesinde müessesenin ba" zi evrakı alınmış ve bir sandık içeri sine konularak Emniyet Müdürlüğüne nakledilmiştir. Bu arârra, Müddelumumilik ve Em- niyet Müdürlüğüne Ankaradan gelen bir iş'ar üzerine yapılmıştır. Hâdisenin mahiyeti tefkikat netice. sinde tavazzuh edecektir. Dün, bu vak'a münasebetile kendi - sile görüşen bir muharririmize, Müd - deiumumi Hikmet Onat: «— Kemal film idarehanesinde bir arama yaptık. Elde ettiğimiz bazı ev - rakı müsadere ettik. Hâdisenin mahi - yeti, bunlar üzerinde yapılacak tetki. kat neticesinde anlaşılabilir» demiş - tir. # Slüdvonun müdürü Mustafa da, bu aramanın sebebini anlıyamadığı. nı söylemektedir. Muharririmize: «— Müessesemizin 20 senelik bütün muhabere ve diğer evrakı müsadere 6- lundu. Sebebini biz de anlıyamadık. Bu müessese dalma şeref ve namusile iş görmüştür. Kendimizden en ufak bir şüphemiz yoktur» demiştir, Tevfik Rüştü Aras dün akşam Londraya hareket etti (Baştarafı 1 inci sayfada) mat arasındaki hasbıhal çok muş ve İngiliz sefiri Rüştü vazifesinde muvaffakiyet temenni - et- miştir, Sefirin temennilerine mukabe'ede bü- lonan Rüştü Aras, Sir Percy Lorenin Romadaki yeni vazifesin: telmihen: «— Ben de size muvaffakiyet temenni ederim. Romadaki başarılarınızın, bizi de sizin kadar memnun edeceğinden © mwin olabilirsiniz» demiştir. Rüştü Aras, kendisine fyi yolculuk te- menni eden gazetecilere de, Londraya tayininden dolayı çok memnun olduğu- n söylemiş ve bilâhare yanında bulu- rsn İngiliz sefirine dönerek, memnuni- yetini sefie de tekrarlamıştır. Diğer taraftan Romays tayini bildiril. muş olan Türkiyenin ve Türklüğün sa mim dostu Sir Percy Lorenin Nisan a- yında memleketimizden ayrılacağı anla- şılmıştır, Yeni sefir, Sir Hugh Knschibuli Hughessea, daha evvel sefaret kâtibi o- larak memleketimizde bulunmuştur. Sir Hughessen, İngilterenin mümtaz diplo- matlarından biri ve memleketimizin dos- tudur. a maştır. Değirmendere köyünde turfanda manda- Dna yetiştirilmiş ve tanesi 3 kuruştan pi - yasada satılmıştır. (Baştarafı 1 inci sayfada) «Arkadaşlar, size hiç hoşunuza gitmi- yecek ve belki de üzecek bir haber ver- mek vazilesile mükeilefim, Gayet kuv- vetli bir membadan istihkar ettik ki «İmpeks, adında bir şirke: İngüterede bazı müesseselere müracaat etmiş ve kendisine yüzde 4 veya 6 komisyon ve- ç rildiği takdirde Türkiye ile yapılacak İğ lerin o müesseselere verilmesini temin edeceklerini söylemiştir. Bu haber tabii nazarı .dikkatimizi celbetti. Derhal hü- kümetin ve mali müesseselerimizin İn- gilterede açılmış olan kaediyi istimal yo- lunda ne gibi teşebbüsleri varsa bu işin mahiyeti meydana çıkmicıya kadar hep- &ni durdurduk. Ayni zamanda İngiltere hükümetine bu şirketi tarımadığımızı ve bu şirketin hükümetle asla alâkası olma- dığını duyurduk ve keyfiyeti bu kanalla bütün ticari müesseselere haber verme- Ze teşebbüs ettik. İngilterede bu hare- keti yapanlar ihtimal ki kendilerine faz- la kıymet ve ehemmiyet verdirmiş ci mak için yanlış bir temsil sıfatı takın- mışlardır. Aldığımız habere göre bazı resmi daire ve müesseseler memurlarının şirketlerine dahil olduklarını iddia et- mişlerdir, Bu isim evvelâ bize ecnebi bir şirket ismi gibi geldi. İthalât ve ihracat veya büyük bir isim hülâsası olarak te- lâkki elbk, Hariciyem!z üç gündenberi bu meselenin mahiyetini o İngiltereden arlamağı çalıştı. Bu sabah öğrendik ki şirket İstembuldadır. <İmpeks Limited nanunı taşımaktadır. Üç ay evvel kuruk muştur, Adliyemiz işe vaz'ıyed etmiş ve İktısad Vekâleti faaliyete geçmiştir. Tsh- kikat iki cepheden yürüyor. Elde eğile- cek netice bütün sarahatile umum! he- yetinize arzedilecekkir. o Müteşehbisleri hakkında icab eden kanuni muamelele- rin ehemmiyetle tatbik ve ia olunaca- ğına emin olabilirsiniz.» Başvekilin bu beyanatı umum! heye- tn tasvil sadalarile karşılandı. Hilâfet meselesi hakkında Hariciye Vekilinin beyanatı Başvekilin bu beyanatından sonra Ha- riçiye Vekili Şükrü Saracoğlu söz alarak 10-15 gün zarfında cereyan eden har'el ve siyasi ahval ve vekayi hakkında be- yönatta bulunduktan sonra bu hadisst Sayfa 11 Bütün yurddaşları üzecek garib bir haber İve veküyiden hilâfet meselesi üzerinde itevakkut ederek şu izahatı vermşilerdir? Son gelen haberler gösteriyor ki tam manaşile bir hilâfet ilân edilmiş değil. dir, Mesele kral Faruğun bizzat imami. Zını yaptığı bir namazdan sonra cm'de bulunanlar tarafından bir islâm halifesi gibi karşılanması ve alkışlarımasıdır. Ce« maat içinde İmam Yahyanın va İbnisşi- udun çocukları ve beş yüzden fazla 24» bit mevcud imiş. Türkiya cümhuriyetçi ve lâyik biz devlettir ve lâyik ve cümhuriyetçi kalan caktır, Onun için diğer devletlerin de MM yik ve cümhuriyetçi olmalarını arzu ef xwaemizi herkesin tabii görmesi lâzımdır. Gene bunun kadar tabii bir cihe; vardır ki o da bizim gerek cümhuriyetçiliği ve gerek lâyikliği her devletin dahili bir işi telâkki ermemizdir. Onun için hududları- muz harcindeki topraklardaki devlet ve hükümet şekilleri ve bu şekiller içinde dinin yer alması veya ayırt edilmesi bizi asla alâkadar etmez. Bizi alkadar eden cihet harici, siyasi, iktisadi münasehatımızdır ki bu nokta dan Mısırın genç hükümdarının ve Mısın halkının candan ve samimi dosluyum Cümhuriyet hükümetimizin bu iş o ve Mısır hükümdarı hakkında mütalcatını söyledikten sonra hilâfet mülesseses. hak» Xındaki düşüncemizi ilâve etmeliyiz. Bize göre hilâfet rcüessesesi modası geçmiş, ibtiyar ve herhalde zararı kârma dan çok fezla bir korkuluktur kı bulum Guğu yere dünyaşümul bir husumet cek beder, hattâ islâm devletleri arasında dim hi istirkap ve nifak tohumları saçar. Eğer Mısırda başlıyan bu bareket biz gör emri vaki olursa hariciyenizdeki mevcud malümala nazaran, kısa veya W- zun fasılalarla ayni emri vaki bazı islâm devletleri tarafından da tekrar edilecek. #ir ki bu hal islâm devletlerini birbiin den uzaklaştıracak ve islâm milletleri & rasına yeni bir nifak sokacaktır. Bu işte lâyik ve cümhuriyetçi Türk devletine düşen tek vazife bu hazin âkt ket üstüne alâkadarlarım dikkatin! cek betmektir. Hariciye Vekilinin izahatı umumi he- yetçe tamamen tasvib olundu ve rümü- mede beşka madde olmadığından celsaye nihayet verildi. Suriyede Dr. Şehbender vaziyete hâkim... ; (Baştarajı 1 inci sayfada) Suriye ahvaline gelince, bursda vazi. min Elhüseyni, Filistin mücadelesinin re-İyet nezsket ve ciddiyetini muhafaza et isi olmakta berdevamdır. Londrada ya-| mektedir. Şam hükümeti, fiilen buhran kında aktedilecek olan İngiliz - Arab -| halindedir. Cemil Bey tarafından takih Percy Loren ile görüşmüştür. Iki diple. | Yahudi konferansında Filistin Arabları-!edilen siyasetin kat'i bir muvaffakiyet, Kudüsteki Âli İslâm Meclisinin Seyşel adalarına nefyedilmiş olan azaları ser. best bırakıldı ve bu zatlar, sırf bu içti- mada hazır bulunmak üzere Lübnana ge- İerek uzun içtimalar yaptılar. Vâsıt ol- dukları neticeler bir karar halinde hazır- lamp bir ğe Filistinde mücahede kuman- danlığına arzedildikten. sonra evvelki gün ilân olundu. Verilen kararlara göre, Âli İslâm Meclisi, Londra konferansına iştirak edecektir. Bu konferansta Filıs- tini tems'i edecek olan heyetz aşağıdaki esaslar dahilinde bir direktif verilmiştir: 1 — Filistine istiklâl verilmesi. Bu is- tiklâlin asgari şârtları Irakta tatbik edi- len şartlardan ibaret olacaktır. 2 — 91i senesinde Balfoür tarafından yapılmış olan beyanat, İngiltere hükü- imeti tarafından ilga edilecektir. (Bu be- yanatın Filistinde Yahudilere milli bir yurd tesisine dair İngillere namına ve- rilmiş bir söz oldüğu malümdur.J 3 — Yahudilerin Pilistine hicretleri derhal menedilecektir. 4 — Hicret etmiş olan Yahudilere top- rak satılması menolunacıktır. Bu esaslar, malâm olduğu üzere, ayni zamanda Filistin mücadelesinin milli mi- sakını teşkil eder. Bu kârarlardan sonra konferansa işti- râk edecek olan Arab devletieri mümes- silleri Kahırede ihzari bir içtima akteds- ceklerdi. Hemen hemen bütün milmess'- ler orada toplanmış oldukları için ilk ko- nuşmalar başlamıştı samimi ol. |nen temsili işi de nihayet onun hallede-İsizliğe uğramış bulunması, muhalefetin Arasa yeni | ceği meselelerden biriydi. Bunun için, fevkalâde kuvvetlenmesine sebeb olmuş ve gerek hükümet, gerek Vatani kütlesi içinde bir takım istifalar başgöstermiş tir. Bütün gençlik ve bilhassa mekreb gençliği He küçük burjuva kütles heye cen halini muhafaza ediyor ve muhalefet reisi Abdurrahman Şehbender:n etrafın. da toplanmış bulunuyoz. Muhalefet ile hükümet fırkası arasında da milli yah- det yapmak bakımından bağianan bağ» lor üç gün devam edip kopmaktadır. Üş sy müddetle iki fırka arasında üç gün evvel aktedilmiş olan mütareke bugün fölen münfesih gibidit. Hükümet azaları serasında mevcud olan ibtilâflar ve ban zatların istifa eylemiş bulunmaları üze rire fiilen bir hükümet buhranı meydana çıkmış olması yeniden Abdurrahman Şehbenâer ile hükümet srasında bir mü. rakaşanın açılmasını intoç etti. Vazive- tin fevkalâde nezuketi hasebite bir takım nüfuzlu zatlar Abdurrahman Şahbender. en grev ve nümayişlerin tevkifini rica etmişler, o da bunları durdurmuştur, Şimdi, hükümeti takviye ve muhtelif 44. kirler arasında bir vahdet tesisi için ha- rsretli bir faaliyeti sarfediliyor. Şu da- kikada Abdurrahman Şshbender vaziye. te bâklın görünüyor. İstiklâl Partisi relsini il Şam, 24 (A.A) — Suriye İstiklâl Per. tsi Tel Azmi burada söylediği bir nu- tukta Fransa, Suriye - Fzansız muahe- desini tesdik etmedikçe Suriyelilerin Fransızlarla teşriki mesaj etmiyecekiwri- n bildirmiştir. A ŞİA