25 Ocak 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

DA AŞ — TA İsta Çarşamba | İKİNCİKÂNUN r39 1 5 TELGRAF: TAN. İSTANBUL TELEFON: 24310. 24318. 24319 DÖRDÜNCÜ YIL — No: 1253 KURUŞ wi Mısır Kralı Faruk İrticâ Değil, (| İstikrar Diyoruz! Yani ileri türkçede ka- rar kılmak ! Yani en se- ap elime ve ıstılahlarımıza istik- rar verebiliriz!,, Başlığı altım- ımız, İstanbul güzetele- kis uyandırmıştır. k ki bizim “istikrar, kelimesi le kasdettiğimiz. mânayı pek az meslekdaşımız anlamak iste- miştir. Bir esasta hemen yalnız Hü- seyin Cahit Yalçın'la mutabıkız. “..Büyük ve esaslı tecrübenin serme- Pelerini artık toplıyarakı Atatürk'ün vücude getirdiği inkılâplardan birine daha istikrar vermek ve lisan mese” lesinde takip edeceğimiz yolu O'nun irşadı dairesinde tesbit etmek zama” mi gelmiştir. Biz yazımızda meseleyi üçe Ayır Mmıştik: Lügat, gramer ve ıştılahlar: Verdiğimiz hükümler de şu idi: 1 — Konuşma diline * geçen pe limeler,Türkçedirler. Lügat Kelime” lerinde bugünkü lehçe ve şivemiz © sastır, 2 — Gramerde Osmanlıca ölmüş” tür, Artık Türk grnmerini vücude 89 #irmek; sırası gelmiştir. Bu gramer. yalnız Tüfk kaidelerini alacaktır. E- ğer vaktiyle arabi kaidelere göre y8- pılmış ölüp konüşma diline yerleşen tâbirler varsa, onları klişeler olarak kabul edeceğiz ve gramerimizde müs tesnalar olarak zikredeceğiz. 3 — Istılahlarımızı yaparken med- | rese kültürü değil, üniversite kültürü kaynaklarını esas tutacağız. | Tam 30 Nisan 1935 de, gazetemiz! “Osmanlıcadan türkçeye karşılıklar Kılavuzu,, lügatini neşrederken Yaz dığımız “Yenisine çalışalım!,, unvan- h makalemizde Osmanlıcayı müda- fan edenlere cevap vererek, gene bu üc esası aynen ve harfiyen şöyle tes- bit etmişiz: | 1 — Yeni kelimelerimizi Uğuz © Sine göre ölçeceğiz. 2 — Hiç olmazsa 50 yıllık dil ev- rÜninin bizi nereye doğru götürmek- te olduğunu düşüneceğiz. K da çıkan y Hariciye Vekili Dün Hükümetin Noktai Nazarınılzah Etti Türkiye Lâik Cümhuriyetçi Bir Devlettir ve Öyle Kalacaktır. Fakat Mısırda Başlıyan Bu Hareket Bir Gün Bir Emrivaki Olursa, Bu Hal İslâm Milletleri Bir. Nifak Sokacaktır Ankara, 24 (A.A.) — GC. H. Partisi Büyük Millet Mec- lisi Grupu Umumi Heyetinin bugünkü toplantısında Baş- vekilin beyanatını mütcakıp Hariciye Vekili Şükrü Sa- Arasına Yeni —— — racoğlu söz alarak 10 - 15 gün zarfında cereyan edeni, (Em —— — e ie harici ve siyasi ahval ve vekayi hakkında beyanattâ bulunduktan sonra bu hâdisat ve vekayiden Hilâfet me- selesi üzerinde tevakkuf ederek şu izahatı vermişlerdir: “Son gelen haberler gösteriyor ki tam manasiyle bir Hilâ fet ilân edilmiş değildir. Mesele Kral Faruk'un bizzat imamlı- ğını yaptığı bir namazdan sonra camide bulunanlar ' tarafın- dan bir islâm halifesi gibi karşılanması ve alkışlanmasıdır. Cemaat içinde ,Yahyanın ve, İbnissuudun çocukları. ..ve Ğİ " Türkiye; Cümhuriyetçi ve lâik bir devlettir ve lüik ve Cümhuriyetçi kalacaktır. Onun için diğer devletlerin de lâik ve Cümhuriyetçi olmolarını arzu etmemizi herkesin tabii gör mesi lâzımdır. Gene bunun kadar tabii bir cihet vardır ki o da bizim gerek Cümhuriyetçiliği ve gerek lâikliği her devletin dahili bir işi telâkki etmemizdir. Onun için hudutlarımız haricindeki lopraklardaki . dev Jet ve hükümet şekilleri ve bu şekiller içinde dinin yer alması veya ayır! edilmesi bizi asla alâkadar etmez. Bizi alâkadar eden cihet harici. siyasi, iktisadi minase - batımızdır ki, bu noktadan Mısırın genç hükümdarının ve Mı sır halkının candan ve samimi dostuyuz. Cümhuriyet hükü- metimizin bu iş ve Mısır hükümdarı hakkında müftaleatını söyledikten sonra Hilâfet müessesesi hakkındaki düşüncemi zi ilâve etmeliyiz. Modası Geçmiş Korkuluk Bize göre Hilâfet müessesesi modası geçmis, ihtiyar ve her halde zararı kârından çok fazla bir korkuluktur ki bulun duğu yere dünya şümul bir husumet celbeder, hattâ islâm dev letleri arasında dahi islirkap ve nifak tohumları satar. Eğer Mısırda başlayan bu kareket bır gün emrivaki olursa harlele yenizdeki mevcut malümata nazaran, kiss veya uzun fasılalarla ayni emrivaki bazı işlâm devletleri tarafmdan da tekrar. edilecektir ki, ba hal islâm devletlerini birbirinden uzaklaştıracak ve islim: milletleri & rasına yeni bir nifak sokacaktır. Bu işte İâik ve Cümhuriyetçi Türk devletine düşen tek vazife bu hazin akibet üstüne alâkadarların dikkatini celbetmektir.,. Hariciye vekilinin izahatı umum! hevetce tamrnen tasvip olundu ve ruznamede başka madde olmadığından celsey- nihayet verikdi. (Sonu: Sa, In, Sü. 1) ntihabın Yenilenmesi Işi Karara Bağlanıyor! Vekiller Heyeti Toplantısına Ismet Inönü Riyaset Etti Ankara, 24 (TAN muhabirinden) — Anlaşıldığına göre, önü- müzdeki günlerde bir Parti Grupu içtimat daha olacak ve grup top-j| lantısında Meclis intihabının yenilenmesine karar verilecektir. Meclis, yakm bir ihtimalle ve cuma günü, bu hususta. yapıla” cak teklifi müzakere edecek ve karari buğlayacaktır. 3 — —Artık batı kültürünün çer- çevesi içinde bulunduğumuzu unut mıyacağız. Demek ki 1939 fkincikânununda (Sonü Sa: 9, Sil: 4 te; Ankara: 24 (TAN Muhabirinden) — Vekiller Heyeti bu” sabah saat 10.30 da Cümhurreisi İnönünün teisliğinde Başvekdilet binası da toplandı, Toplantıya Meclis Reisi Abdülkalik Renda da iştirak etti, Toplantı öğleden sonra du devam etmiştir. GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ “Ehlafet Müessesesi, Modası Geçmiş,Zararı Kârından Çok Fazla Bir Korkuluktur,, Şükrü Saracoğlu | Yugoslavya | Mihvere | Girmemiştir İzah Ediliyor Belgrad, 24 (Hususi) — Kont CE anonun Belgradı ziyareti münasebe- gazetelerinin muhabirleri, Yugoslav- yanım Berlin « Roma mihverine gir - mek üzere bulunduğunu o kanaatini sevlit «den bir hava yaratmağa çalı - şiyorlar. Bu muhabirlerin kendi gazeteleri ne göngerdikleri haberlere göre iki| cevlet adamı arasında cereyan eden müzakerelerin mevzuumü: 1 — Balkan iitifakmın, bu birliğe dahil devietlerin Berlin - Roma mihverine girmelerini kolaylaştı- racak surette tadi 2 — Yugoslavya ile Macaristan a- rasinda bir dostluk muahedesi ak- — Romanya harici siyaselinin bu maksada göre değiştirilmesi; 4 — Yugonluyya ile İtalya arasın- daki iktisadi münasebetlerin geniş letilmesi, | Teşkil etmiştir. İ Yine İlalyar gazetelerinin Bel - eradâ gölen rauhabirlerinin gazetele rine gönderdik:eri haberlere göre Ru maânya ile Büugaristanın şimdiden si- yasetlerini bü ıstikamette tebdile ka- rar vermişlerdir. Hakiki vaziyet nedir? Bu münasebetle İtalyan gazetele rinde şıkan neşriyat burada çök fena #kisler yapmıştır Çünkü Yugoslav - Ya, salâhiyettar mahafillerinin kana- »tine-göre Siwyadinoviçin (Berlin - Roma-mihverine girmeyi kabul etme si varid değildir. Stoyadinoviç öteden beri memleketini hariçten gelen fırtı nalâra karşı korumaktan başka bir ITakibat Başladı tiyle buraya yeliniş bulunan İtalyan| ” İDEAL BÜRO Büroların iş çıkarma kudretini artıran ameli bir kitaptır. Az masrafla çok iş nasıl çıkarılabileceğin gösterir. 50 Kuruş. TAN Matbaası » İstanbul “İmpeks,, Şirketi) Hakkında Adli Şehrimizde Bulunan Bu Şirket, İngilterede Bazi Müesseselere Başvurup Türkiye İle” Yapılacak İşlerin Komisyonculuğunu İstemiş | Ankara, 24 (A.A) — C.E. | Partisi Büyük Millet Meelisi grup umu! bugün “245 1 . 1939” snat 15 de Ros Vekili Trabzon Meb'usu Hasan Saka'nın riyasetinde toplandı. İlk def alan muhterem Baş Bayar, kürsüye gel- di ve"hülâsa olarak aşağıdaki beyanatta bulundu: “Arkadaşlar, size hiç hoşunu- itmiyecek' ve belki de zi ür zecek bir haber vermek vazife sile mükellefim, “Gayet kuvvet- Ni bir menbadan istihbar ettik ki “İmpeks” adında bir şirket İngilterede bağı © milesseselere mürâcaat etmiş ve kendisine yüzde 4 veya 6 komisyon veril- diği takdirde Türkiye İle yapı- Iacak işlerin o müesseselere ve- rilmesini temin edeceklerini söylemiştir. Bu haber tabli na- zarı dikkatimizi celbetti, Derhal hükümetin ve mali müessese lerimizin İngilterede açılmış olan krediyi istimal yolunda pe gibi teşebbüsleri varsa bn işin | mahiyeti meydana çıkıncaya ka- yeti bu kanalla bütün deart müesseselere bâber vermeğe | teşebbüs ettik. İngilterede bu hâteketi “yapanlar ihtimal ki İ kendilerine fazla kıymet ve e hemmiyet verdirmiş olmak için yanlış bir temsil sıfatı takın- mişlardir. Aldığımız habere gö- | re, bazı resmi daire ve müesse seler memurlarının şirketlerine dahil olduklarını Iddia etmişler- | İ dir. Bu isim evvelâ bize ecnebi bir şirket ismi gibi geldi. İtha- lât ve ihracat veya büyük bir isim hülâsası olarak telleri et | tik. Hariciyemiz üç gündenbe- ri bu meselenin mahiyetini İn- giltereden anlamağa çalıştı. Bu sabah öğrendik ki şirket İstan- buldadır. “İmpeks Limitet” na- mani taşımaktadır. Üç ay evvel kurulmuştur. Adliyemiz işe va- | zı yed etmiş ve İktısat Vekâleti | faaliyete geçmiştir. Tahkikat iki cepheden yürüyor. Elde edile- cek netice bütün sarahatile w- fl muümi heyetinize arzedilecektir | Müteşebbisleri » hakkında icap eden kanuni. muamelelerin © mar veya eya bu şirketi emeline ve ba şirketin hükümetle asla alâkası olmadığım duyurduk ve keyfi- Başvekilin bu beyanatı umu- mi heyetin tasvip sadalarile Katalonya Şefi Kampanis, Barselonada halki müdafaaya hızlandırmıya davet eden bir nutuk söylüyor Frankistler, Barselonun Son Müdafaa Hattını Zorlamağa Başladılar (Sonu: Sa. 10, Sü, 2) Temps Gazetesi, İtalya, İspanyadan Çıkmazsa Denizbank U. Müdürü Yusuf Ziya Öniş İstifasını Verdi Ankara, 24 (Tan Muhabirinden) — Denizbank umum müdürü Yusuf Zi- ya Öniş bugün istifa etmiş ve istifa- s1 kabul edilmiştir. Yerine eski $ keti Hayriye-müdürü Yusuf Ziya ta- yin edilmiştir. dedir: Frankistler ilerlemeğe devam ediyor, göre Frankistler Manresayı işgal Fransanın da Minorka ve İspanyol Fasını İşgale Mecbur Kalacağını Anlatıyor Londra, 24 (Hususi) — İspanyada son vaziyet Pe en son haberlere etmişlerdir. Burası, çok mühim ve Barselona yollarına hâkimdir. Diğer taraftan Fran kistler, Barselonayı havadan şi, meğe şiddetle bombard | devam ediyorlar. e (Sonu: Sa. 10, Sü. 4)