4 Aralık 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
M ç z A — e çÇ S AM Y SUU xa SÜ AA aA SON POSTA Sayta 7 Dü öf ?ı— ktedir. Bira FF wkmışu t san'atkârlara, prodüktörlere, yükletilmektedir... M““Yc'.i üzerinden atmaktadır. bir şey unutulmaktadır... Son içinde halkın zevki tamamile de * Buna rağmen halka aşağı yu - senesi tarzında senaryolar sü - ı Mey'i P İ ğ S€ne 1 q.' le, İğki ada yalmız teknik fevkalâde te- Pay Bniştir, Y çet halk bu teknikteki <N;h Na varamaz. Ancak halka söy. H'"lr. Vakit halk bu terakkileri keşfe - K'iı muvaffak - olmak için Üanca y Salist olmalı... : h_.:::Snıuin musallat olur. «halka sunulan» hikâyeler ::. %“hn hep birbirine benzer. «Bey k y ta tidere, Çn Sür tedk'ki icab eder. t da artık «para getiren nesne» öl- ll * Mevzuu artık eskimiştir... İti-| P- einayetlerin safhalarını pek güzel ta-| « *tmeldir ki bu mevzuda şaheser - Betirilmemiştir. Yahud ki şa- Mk kıt kalmıştır. İae DNi söyliyeyim: Bugün halkın ho- k bir film yahud — bir piyes ©k için yeni bir mevzu işleme - etmeseler bakikate, Bulunmalıdır. takdirde de sansür denilen Baneğ Ct İnsanın karşısına dikilir. ğt' . bir tek kelimeye, bir tek res - & tek Jest Anlir, . Bi T Yüzd, N !f! ğ! * &, “Sanin bu e şahlanır... Hemen ma - dahilinde; pro - &vuç dolusu para İle vücude Tİ eserin sansürün hışmına uğ- ti Nt teminen sansür kaldelerine yapmağı tercih eylemekte- ü şeri ç :1 filmlerde ne orijinalite kal k lî d(flny isile muvaffakiyet... eminde bugün görülen buh- elli nisbetindeki mes'uliyeti İ:ı'“lı; raci bulunmaktadır. Btları yüı;[(:,rıâ:" n:m.» şayanı hayret İmkön bırakmamıştır. filmler, filmler... gün en «temiz>, en «saf» | lemektedirler. G ümü l Üüi ea a dişlay “ Çharlie Chaplin ( Şarlo) — | n larlo son çevir diği filmae 'Yanın sanayii içinde en büyükle-| san'at olduğunu kabul eylemek icab e -| ye bütün bu en mükemmel çelik sırf olan sinema da nihayet buh- kmor '#n:f,"“ Bugün en mühim sinema 'Yonu bundan beş altı sene evvel Gdlen paranın ancak yarısını temin | Buna mukabil masraflar | dırılır... Buna rağmen film yapılırsa sa - şüline çıkmıştır. ür sinemanın te- F z ve bunların Dünyada İsveçten çok sülhu seven memleket yoktur. O, bundan yüz yirmi dört yıl önce iyilik uğruna elinden Bi- 1âhna bırakmıştı. Hemen bemen bir mucize kabilinden, «Cihan harbi»nin birincisine katılmaktan kurtuldu, Ge lecek cihan harbinden de kaçınabile - ceğini umuyor. Bununla beraber bu harb patladığı gün ölüm; tıpkı bugün cümhuriyetci ve âsi İspanyada, tıpkı Japonya ile Çinde olduğu gibi, Fransız, İngiliz, Al- man Faşist veya Bolşevik - ayrılık gözetmeden - bütün harb edenlerin üs- tüne, İsveç topraklarından milyonlarla ton çelik halinde yağacak. Bu ölüm yağmurunun ancak ufak bir kısmı ta- | mamen «İsveçte yapılmış» olacak, ço- ğu İngiliz, Alman fabrikalarından ge- lecek. Fakat onların da esasını İsveç çeliği teşkil edecek. Çünkü: İsveçin 1937 yılında ihraç ettiği 14 milyon ton | İngiltere aldı ve hemen son zerresine kadar hepsini silâh yapmakta kullan- i iyi fakat İsveç silâhı ön- Dünyada hiç bir mem- | daf da İ leket İsveç âayarında çelik çıkaramıyor. der, Fakat gene o şinema artık bir adım | gilâh vakmopta kullanılıyor. Bir mille- bile atamaz. Senaryoda gayri ahlâki sa- Körüş ve düsünüşü ne olursa olsun | nılan bir niyet, insanlık aleyhinde telâk-| » istir. | ki edilen bir vak'a görülünce hemen kal-| “Asaba bugünün en mlihim sflâh| 1 hangisidir? Bir çokları buna r, Vickers veya Skoda kat kalmiş demektir... Ortaya çıkarıla - Trnüzsa âvuç dolusu para ziyan olur. İşte bütün bu noktalar sinema sana e| fors hepsinden ehemmiyetlidir. Ondan yüni boğmaktadır. Sansür nizamname -| büyük silâh fabriksları bulunabilir. lerinin tadilinin işi halledebileceği sanı-| Fakat kalite itibarile onun derecesini lırdı. Sinemanın bu tadilât sayesinde ne- | bulan yoktur. Silâhta da aranılan ka- fes alabileceği umulurdu... Fakat hey -| litedir. . hat.. Tabiatin bir cilvesi; bu «Dünya silâh Bugün aktilalite sinemasına karşı pro-| deposusnu “Bofors adından da anlaşıl- düksiyon sineması hakikaten — çok geri| dığı gibi - hep sükün havası esen bir bir mevkidedir. köşeye koymuş. Gözünüzün — önüne a « « İberrak göller, gümüş renkli derelerle etmet ıı:ıı.ç' b'::l;ı:î ,:';';'i Filmin | eyü vesuz, bacaksız, hüzünlü bir çam iriniz. Etrafındaki “tek tük Filmlerde şimendifer kazaları veya bu- îgîçlıvi(cğn!:ılikînderde sayılı in- ';,: mu"î(“d SKB Yi ğ '_"üm bir surette| ( vin yaşadığı bir kuşlar, tilkiler, ge - ilme alınmasını sansür meneylemekte- | L1 ” ölkesi... Bu peri memleketinin K tam ortasında harb jilâhı Marsın hüküm Halbuki bu prodüksiyon filmlerini gör | cürdüğü ver... Eğer yakınlardaki (20 meden evvel halk aktöalite filmlerinde | mil uzakta!) atış deneme sahasından Hindenburg kabilisevk balonunun kaza - pelen gümbürtüleri farkedememisse - #Sını, Çin ve İspanya bombardımanları -| giz ormanın sessiz Toşluğu içinde ken- i birdenbire göz kamaştıran, bir kib eyliyebilmektedir. ısık ve kaynaşma denizi karşısında bu- Gazetelere gelince, onlara her şey ser- / Jursumuz. Ve (5,500) amelenin gece besttir.. Fotograflar, vak'aların hikâye -| gündüz nöbetlese didindiği bir imalât- leri, röportajlar... Hep birinci sayfalar -| haneler, demir ve dökümhanel da bol bal yer kaplamaktadırlar. Halbu-|1ar ocaklar, fabrikalar âlemi gö: ki emin olunsun ki bu vak'aların yüzde| zün önüne serilir. Burada, muhteşem doksanı gayri ahlâkidir. bir merkez binasında 650 kişilik bir Film sansürünce gizli kalması icab e-| heyet, 370 mühendis, yabancı millet- den cinayetler, tasallutlar vesaireler haf|lerin ardı arası gelmiyen siparişlerile talarca açıktan açığa gazeteleri meşgnl'b:sı çıkmağa çabalar. Dünyada en eylemektedir. büyük imparatorluklarınrdan en küçük Çocuklar, delikanlılar, kızlar, sinema - cümhuriyetlerine varıncaya kadar 40 ya gitmeden evvel bu gibi vak'aları de-| devlet buranın müşterisidir. ya doya gazotelerde takib eylemekte »| Hitlerin 1933 de açılmasına sebeb dirler... olduğu, dünya silâhlanma yarışının h- Sinema böyle sakat bir halde bırakıl- | zı Bofors şirketinin yıllık Taporlarında mağa devam edilecek olursa diğer bütün | açıkça okunabilir. 1934 le 1937 arasın- umumt prodüksiyonlardan aşağı tutul -| daki satış mikdarı 42 milyon kronordan mağa devam edilecek olursa terakki et -|96 milyona yükselmiş, memur ve İşçi mek imkânlarından çok uzak kalacaktır.. | sayısı 2500 iken 7000 1 bulmuş'ur, Charlie Chaptin (Yardımcı şirketler de dahil.) oe mn a p Hele siparişler hayret verecek dere- Marlene Dietrich Amerikan |cede artmıştır. 1933 yılı nihayetinde Hati 3 ğ 245 milyon kronoru gösteren kayıdlar tabiyetine mi geçiyor ? 1934 de 269 milyonu, 1935 de 76,4 Nevyorktan alınan haberlere nazaran | milyonu, 1936 da 109,5 milyonu, geçen meşhur film yıldızı Mürlene Dletrich A- | sane sonunda ise 166 milyonu bulmuş- ikan tabilyetine geçmek üzeredir.| tur. Bu rakkam şirketin iki üç yıl için Gerek kendi gerekse kızı (Marya) nin| son kudretini sarfedeceğini gösteriyor. tabilyeti hakkımdaki muameleler ikmal Maamafih bu kudret de sön zaman- edilmek üzeredir. Avrupa sinema meha-|larda dikkate değecek şekilde arttırıl- fili bu haberi kaydı ihtiyatla tolâkki ey | mıştır. Bizzat Bofors fabrikaları geniş- ketilliği gibi 1935 de İsveçin en tanın- demirin onda dokuzunu Almanya ile | g Bugünkü İsveç: sulh ve silâh memleketi! İsveçten çok Sulhü seven memleket yoktur, İsveçten iyi silâh yapan memleket olmadığı gibi.. İsveç 1937 yılında 14,000,000 ton demir ve çelik ihraç etti hepsi silâh yapmakta kullanıldı I M N Silâh fabrikalarında fazliyer rikaları gibi/”ham madde bulamamak korkusu da yok. Şirketin kendi maden £lizleri, hurda demiri ve patlayıcı maddcleri kendine yetiyor. Sıkışık bir İvaziyette yanıbaşındaki Grangesberg âhıvıhshıden. dahili bir tren yolu vasıs |tasile de Lâponyanın geniş demir sa- hasından istediğini istedif! kadar getir | tebilir. | Silâh ezbere yapılmaz . Bofors da iyi bir mühendisin ancak 20 senede yeti- şeceği fikri bir akide halindedir. Alelâ» dede işelliğe b Yu! edilmek için bile üç sene husus! şekilde b'r çıraklık dev- resi geçirmek mecburiyeti vardır. Bu sayede Bofors şimdi İsveç maden sanayiinin beşiği olan ve bu san'atın nesillerle müddet babadan oğluna geç- tiği bir sahadan yetişmiş, eşsiz kabili- yette bir işçi stokuna hâkim bulunu « yor. Ve 300 yrllık bir san'at ananasile övünür. Bugün dunyaya kol salan b tröst 1646 da, krallıktan bazı imtiyaz- ları bulunan mütevazı bir dökümhane- den ibaretti. Bu halile iki buçuk asır muhtelif asfl ailelerin malı olarak kal- dL 1873 de kollektif bir şirket teşekkül etti. Yirmi bir sene sonra da bu şirke- tin bütün hisse senedleri Dr. Alfred Nobel adındaki İsveçli dâhinin eline geçti. Şair olmayı pek istiyen Nobel si- Jâh ve cephane ticaretinden milyoner oldu. Ve bu milyor ilim ve sulh yo- luna vakfederek öldü. Cihan harbinden sonra Almanya Bo- fors'da bir kontrol hakkı almıya kıs « men muvvaffak oldu. Krupp fabrikası Versay muahedesi yüzünden silâh ya- pamaz olmuş, Almanyanın gizli gizli silâhlanmazı için yabancı — şirketlerin eline bakıyordu. 1921 yılı başında Bo- fors kumpanyasile anlaştı. Bofors 198 bin hissesinin 63,000 inini (Krupp) a feağa razı oldu. Buna mukabil Krupp da kendi İsveçli hissedarlarına imti « yazlar verdi, en iyi mühendislerini İs- voeçe yolladı. Fakat İsveç hariciye bakanı Alman- yyanın İsveç harb sanayiine sokuluşunu memleket menfaatlerine uygun bulma- dı. Parlâmentoda bu Alman kontrolu- nun kaldırılması hakkında bir kanun lâyihası hazırladı. Bu kanun daha iyete girmeden, Krupp aldığı bür eleri (*) Wenner Gren idare « sindeki bir İsveç grupuna sattı. 1939 da Boforsta kuvvetli bir tay « Bir tayyare topunun namlusu ik edildikten somra bir taraftan öbür | yare fabrikası da kuruldu. Bu fabrika«s nın yakında, değil yalnız İsveçi, hattâ bütün şimal memleketlerini düşman « dan koruyacak harb tayyarelerile tec. hiz edeceği umuluyor. (Devama 10 ncu sayfada) tarafa naklolunuyor mış iki şirketi de kontrol altına alındı. Ayni sene, (iki kilemetre uzakta) Björ- leborndaki en büyük eşimal!t Avrupa «patlayıcı maddeler fabrikasır da bun- lara katıldı. Bugün hattâ Norveç, Fin- —T—' ön ' vüyük Skin S RER ü k © g manımızıa İmadiya, BiT TaPeibalr, he aPoiyea aa Kalarındandır. Ve Boforsun başlca şirkeli miltehassıslarının fikir ve tec-| , , ndarıdır. Nobelin izinde yürüyen bu a- rübe yardımlarile işliyor. dam geçen eylülde «Şimal birliği» için 40 Boforda diğer harb malzemesi fab - | milyon kronor lane verdi. SF ST T * GĞ ŞAT v İK Ş K
