9 Nisan 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

Büyük Sinanm dehâsından fışkıran Süleymanıyenin gece tenvir edilmiş manzarası. Dünyanın hiçbin dâhi BON POSTA mimarı eserine bu harikulâde ihtişamı verememiştir, ve veremez.. SÜLEYMANİYE CAMİİNİ ZİYARET Camiin elli yıllık kayyumu anlattı: “ Bu öyle bir mabeddir ki içini gezen frenk seyyahlardan bazılarını bilirim, hayranlıklarından müslüman oldular,, Mavi kubbesile küçük çapta ve mu #| kaddes bir kâinata benziyen bu yerde dü- Şündürücü bir sükün var. İnsanın, kendi içine gömülmekz insiya -« kını arttıran bu sükün içinde dindar gü vercinlerin kanad sesleri du Kubbe, ç yütüp bestelenmiş bir uğultu h abedin her köşesine dağıtıyor: ulüyor. bu küçük sesleri ka Mabedin ilâhiliği, * küdsi sükün içinde geçiren Ih yumun yüzüne de sirayet etmiş, n hr, bir derviş ömrü süren kır sakallı kayyum: — Şu güvercinler, diyor, çok mi man hayvanlar.. Cami kubbesinla altın- da kirilmiş camlar var. Yakında hepsini tamir edecekler. Fakat kırık bir tek cam : İçeri dolmak için bir - orlar... Zâten cam da da- landığı bir s: ş yor. Kubbe, bu iki avuçtan, çık. yı, bir Karadağ filintasının pat dan çıkan ses kadar büyütüyor bes, biçare güvercinleri, patladığını duymuş birer bıldiren g ürkütüp kaçıcıyor! O zaman, kanat çırpınışları çoğalıyor. Ve kulaklarını, derinden gelen bır mu - Ve bu avcı çabalar. gil ân | un çehresi dinliyen çocuk yüzü gibi gülü — İşte.. bu!.. diyor... Bizim kan: * insan ruhunu, küçük Camiin heybeti, küçük arzulardan, tasfiye ediyor. Mabedin neş'eli u bir sesten korumak £: mın ucuna basarak y yum, fısıldar gibi anl geliyor: — Şu kubbenin bir tarafında durup fı ' I V bütün ihtiraslardan | | usunu, yabancı er gibi, ayakları -| üyorum. Ve kay- : tıldayın... ki insan ne söy- lediğinizi kolaylıkla anlar... Ansan sesini bu kubbe kadar büyütemez | sanırım! Unutmayın, bu kubbe, yer yüzündeki kubbelerin en büyüğüdür. Bu cami pılmadan evvel, ları: — Ayas hın Üzerine 0 muazzam kub beyi oturtmak bir mu fddia dünyanın bütün mii edir. man, bu iddi. Ç — Ben bu lıul,v benin kaddin (*) Aya » () Katru, — bi çiftesinin | gibi Bit D jmette dün; Yazan: Naci Sadullah Süleymaniyenin nefis bir ma yanında im anş hatır sofyanın kubbesinden altı kadem fazla ! Cevabini. veren Mimar Sinan, z kamaştı- maniye kubbesine de g zamet ve zarafet verim e geçirdiği elli yıl içinde, nın üley g e camiini kendi babas olan — kayy tam 7 senede tamamlamış! Bunun inşa sına 59 milyon 800 bin de sarı lira har canmış. r, bina tama z, daha dü çende muayene ettile na $0 ağlam duran bu m m bina, İstanbulun üç n kübik apa gi tımanlar Padişahım, demiş, öyle bir bina ey ledim ki, Hallacı hallaç Mans yevmi kıya pamuğu gibi s: vurdukta, Süleymaniye camli havaya uç- sa bile, kubbesin arza düşecek ve yıkılmıyacaktı. | h ayrılmadan ıx.ı)_vıım' kubbeden sarkan bir sallanan ve koca b- mziyen tahtadan topu — Bu da Kanuninin <i t Sultan Süleyman, her ay a kadar altınla dold zincir sunda bir abajura gösteriyor: n -| topü a; | rirmiş. mı, bü altın derler, ve| le 1000 okka zey- tinyağ yakardık Kandillerin yakılması üç saat sürerdi. Ve bu müddet zarfında tam 12 tane sıracı, yalnız bu işle meşgul olurdu. “|bakıyor, ve düşünüy | başında, şu kü, rası daha, Ve Koca Sinanin bu büyük eserinin latan mütevazı türbesi Şimdi elektrik var. Üç buçuk saatlik iş yarım dakikada göri a Beni Sinanın B yüm, cami hakkında son sözünü söylü - ren kay - yor; — Bu öyle bir mabed ni gezen frenk dan bazılarını bilirim ki, | oldu. Sonra Dökmeciler hamamını gösterip eseridir. Si - n camiden evvel, bu h mi yaplır - a? Cami inşasında, m ayan amele — Bu hamam da Sinan! kanmaları için çın ki muvakka - 1 bu hamam, bugün un bir çok yeni binalarını cak kadar sağlam Si » duruyoruz. Kay - * Ben #ormuyor, , İstanbu yum bir şey rını yapan, 400 tam &1 en kocaman taşıyan — sokağın da yatıyor. , bu mezardan bahse - İstanbulun ( den fazla n bina kuran, cami inşa ed eserinin dibinde, Bir şair arka derken — Sinanın, kü köca ese- |rinin dibine m! zi masında in ve felsefi bır mana gizli değil midir? di Fakat sonra ka- bla kızarı « iyorum, en ı cburiyetinde bil ve derin bir hle yoru Nasıl kızarmı onun kurduğu san'at eserinin hetini, ihala ve tas - virden bile âciz kaldım! Naci Sadulloh dir ki bayım, içi- | arından mMüslüman Sinanın hayatı Bir asra yakın yaşayan bııyuk mimar, aynı zamanda büyük bir insandı. Fakirlere Yazan: Eski eserleri koruma Mimar Sinan ekseriya «Koca» lâkabile anılır. Koca kelimesi türkçede iki mana- dadır. Biri ihtiyar, yaş eri de muaz- zam, yüksek mefhumlarını Hade — eder. Burada koca mimar Sinan dediğimiz za- man her iki mefhum da mündemiçtir. Ve bu lâkabile üstad, hemnamı olan di- ğer Sinan ve Sinan ağalardan ayrılır. Koca mimarın çok yaşadığı ve hattâ bir asırdan fazla muammer olduğu riva- yet edilir. Vefat tarihini biliyoruz. Hicrt 986 - M. 1578. Bu tarih mevsuktur. Fakat vilâ- det tarihini kat'i olarak bilmiyoruz. Ger- çi tarihlerde 95 hicri receb 9 - K. 1489 olmak üzere bir doğum tarıhi gösteriliyor. Fakat bunu tevsik etmek mümkün olamamıştır. Bu tarihlere Mimar Sinan 91 se- şamış olur. Halbuki bazı tarihlerde 110 sene ği yazılmıştır. Ömrü 110 ise velat tarihi 986-1378 olduğuna 876-1 tal n gelir. Bu za Bu da bazan sene göre lâzu nsız gibi b Devşirme olabilmek için azami on beş yaşının içinde olmak icab eder. Bu he - sablara gö âdın 23 yaşı ile 40 yaş arasında olması iktiza e- der ki devşirme çağını çok geçi tir, kendi Wadesi ve de bul, vefat tarik yen ol- duğuna na: n Üstadın bir asırdan ek- sik bir zaman yaşadığını kabul etmek za- ruridir. demek- zme esası ka - Rivayet ve tahminlerden safh nazar, koca mimarın kendini tavsıf etüği ese - rinde yazdıkları, kendi hakkındakı ma - lümatın en doğrusu olacağında şüphe yoktur, Onun için bu esas üzerindeki malümatı almak istiyoruz. Üstad birinci Selim nanında devşirme olduğunu ve acemi oğlan olarak hizmete girdiğmi kaydetmiştir. Hayatı cariyesine nazaran da birinci Selim, Süleyman, ikinci Se - |lim ve Murad zamanlarında, yani dört devirde hizmet etmiştir. İlk acemilikten sonra mimıfı hassa ta- yin olunduğu zam: adar geçirdiği ha- 1 hizmetler tedkik edilirse, koca Sinanın hüviyeti meydana çıkar, Van gölünde gemi inşa etmesi, Buğdan seferinde nehir üzerine, köprü yapma- sı ve Zemberekçibaşı tayin edilmiş olma- likteki sıfatım tayin eder. Devşirme çocuklardan teşekkül eden | Yeniçeri ordusu, askerlikten ve ona ta - Ilük eden talim ve taallümden başka hiç 'bu işle meşgul olmamağa mecbur edi - c gardıim ederdi cemiyeti âzasından Efdaleddin Büyük Sinan len neterattan mürekkebdir. Bunun hâ* ricindeki işlerde istihdam olunan bölüke kotd ige lere (martoloz) n verilir bu ikten sonra İşte Sinan kısımda — askerliğini mimarlıkta mam ai * a Acem Ali ves edilmiştir. ve sermimarı h fat ed Mimar Si nce yerine tayii şamşı ve ese£ yapmış olan n Ali, mimafi Hayredi har Ayas, zmimar Kema < leddin, mimar Ali gibi zevat yaptıklari eserlerde sürüklerip pela sirindeni ğ üstad mk miş şeki e T te: kurtulamz mar Sinan kurtar vermiştir ki onun kalemindi ferrüat, resiml. göre yerlerine konulunca — vüs'ati, manzarâı sadelik ve azameti itibarile emsalinin fevkinde olduğu derhal tasdik olunmuş, tur. rine Mimar Sinar sahib, fukaraperver, * iyilik e< ğ oT gün bit muş. Dalresi herkest mahsus muay <« var şlere mükabil & ile müreffeh k çok semili vefatinda kesf 4 yoktu İki defa padişahtan aldığı ihsanlar bir hayat yaşamıştır, Anca bir zat oluu,';u çıkma teehhül etmişse de olmadığı an laşılıyor, Elhasıl büyük üstad bir asra yakın zaman yaşamış, mevcudiyetini ebed tanıttıracak eserler bırakmış gitmiştir. ve gi Süleymaniye camimnin dışarısı insana ne kadar hüyret ve huşu verirse içerisi de harikulüde mancarası ve tezyinatı ile o derece heyecan verir