25 Mayıs 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 10

ŞUT T — Maliye Vekilinin Mecliste ' dünkü mühim nutku ( Baştarafı 3 üncü sayfada ) liye bütçesine ayrıca 500 bin lira koü- muştur. * Memleketin dahili emniyet ve huzu- runu temin vazifesini üzerine almış olan jandarma ve emniyeti umumiye bütçele- Tine de 1.700.000 lira ilâve edilmiştir. Şarkta yeniden ihdas edilecek beş ka- za ile bununla müteradif diğer teşkilât için muhtelif bütçelere 1.500.000 liraya yakın ilâveler yapılmıştır. Fuat Ağralı su programının ilk faali- yeti şenesi için 4,250,000 lira, deniz yolla- rı vapurları için beş milyon lira, Eti ve Sümer Bank sermayelerinin tezyidi için beş milyon fevkalâde tahsisat ayrıldığını bildirmiş, madenlerin işletilmesi — işinin inkişafı devresine girmiş bulunduğumu- ru anlatarak demiştir ki: ğ — Çok zengin maden kömürü mınta- kamızın en büyük kısmı bu seneden iti- baren Eti Bankın eline geçmiş bulunu- yor. Goleman krom madeni istihsalâtı- man büyük bir nisbette artmasını temın edecek olan fenni tesisat ikmal edilmiş cak ve Ergani bakır madeninin de bir sene sonra işletilmesi icap eden tesisat ve tertibatını yapmış bulunacağız. Maarifin fevkalâde bazı işler Için 1.500.000 ve iskân işleri için 2.300.000 lira tefrik edildiği gibi hastaneler tesisat ve inşaatı ve Ankarada yapılacak Tıp Fa- kültesi binası taksiti için 900.000 lira tah- sis edilmiş, yaş ve kuru meyvaların 15- Jahı için Ziraat Vekâletine de başkaca 630.000 lira ayrılmıştır. * Vilâyetlerdeki hükümet konaklarımı- zın inşaatı için her sene bütçenin müsa- adesi nisbetinde ve tedricen tahsisat a- yırmanın mevcut ihtiyacı tamamen kar- şılamağa kâfi gelmediğini görüyoruz. Bu itibarla en lüzumlulardan başlıyarak üç dört senede sarfedilmek üzere şimdilik $ milyon Hraklı bir inşaat programı ha- zırladık ve başlangıç olarak 1937 senesi | için fevkalâde varidattan buna — 500.000 Tira ayırdık. Kezalik şarktaki umumi mü- fettişlikler mıntakalarına ait imar ve in- Şaat işleri için de 2 milyon lira ayrıl- Mıştır. Fevkalâde tahsisatın 10 milyon Hhraya yakın kıszmı da memleketin müdafaa ve aynı zamanda cihan sulhünün en kuv- vetli vasıtası olan milli müdafaa hizmet- lerinin takviyesine tahsis odilmiştir. Varidat bütçesi Fuat Ağralı bundan sonra varidat büt- çesini anlatmış, demiştir ki: «— 1037 senesi zarfında normal varidat membalarımızdan 231.020.000 lira alaca- ğimizi tahmin etmiş bulunuyoruz. Bu seneki bütçemizde tahmin ettiği- miz varidatın 36 milyon 825 bin lirası i- rat ve servet vergilerinden, 100 milyon 238 bin lirası, gümrük ve muamele ve istihlâk vergilerinden, 37 milyon 959 bin Kirası da inhisarlardan ve mütebaki 56 milyon lirası da muhtelif varidat ve ha- sılattan terettüp etmektedir. Vasıtasız vergilerimizin tahakkuk — ve cibayeti usüllerinde kolaylık ve sadelik temini için yapılmakta olan tetkikat bit- miştir. Bu tetkikattan elde edilen neti- celere göre, bu vergiler tahsili emval hü- kümlerini de ihtiva etmek üzere vası'a- sız vergiler kanunu namile tek bir kanun haline toplamak suretile projesi hazır- lanmıştır. Önümüzdeki içtima devresin- | de yüksek meclise takdim edilecektir. Kazanç vergisi Bu umumi lâyiha içinde vasıtasız ver. giler kanunlarımızın hepsinde ve bu me- yanda kazanç vergisi kanunununda icap eden ialahat esasları tamamen — derpiş | edilmiştir. Şu kadar ki bu büyük lâyilıa | üzetinde yüksek meclisin yapacağı © lemelerin uzun müdde: rmesi tabildır. Bu ıslahatın bir kısmının ise müsta; Yapılmasını görek mükellef, gerek hi ne cephesinden çök faydalı ve zaru:i mekteyim. Bu ıslahat bilhassâ kazancı nz j Mükelleflerden ağır görülen nisbetlerin tahfifine ve tatbikatta müşkülâ: ve sü- rüncemeleri tevlid eden bazı noktaları değiştirmeye matuftur. Bu sebeble bu MüÜstacel kısmı ayrıca küçük bir löyiha halinde Bi 3 bulunu: yorum. Taailük ettiği encümenlerin de amız kısmin eheminiyetiri ve müs- yetini takdir buyuracağına eminim | ve bu içtima devresinin hitamından m.l len |düyunu umumiyeyi temsil eden Türk vel yüksek huzurunuza arzetmiş olacak- larını ümit etmekteyim. Muamele vergisi Muamele vergisi kantnu esası mahfuz kalmak üzere tatbik şekilleri ve bunların ıslahını temin edecek suretleri ihtiva et- mek üzere hazırladığımız lâyihayı — bü- yük meclise arzetmiş bulunmaktayız. Yine bu sene sanaylin kuvvei mu - harrike olarak kullanılan elektrik ve petrol, benzin ve müştekkakı üzerindeki vergi nisbetlerinde mühim bir tahfif ya- pılması için lâzım gelen tetkikler ikmal ledilmiş, kanun lâyihasının birkaç gün dlilmiştir. Halbuki Boğaziçinin iki yakasında oturan memurları İstanbula getiren — vapur | bir mayıstan itibaren doğişen tarifeye göre sant 8 zi kırk beş geçe Köprüye yanaşmak- tadır. Bu tezad teşkil eden hareket Boğaziçi yolcularını müşkül vaziyette bırakıyor. Bundan övvelki vapur ise bir saat daha erken kalkar, Yakın zamana gelinceye kadar memurlar Köprüye (8) zi (25) geçe getirilmekte Idi. Biz tarifenin gene o şekilde — düzelillmesini Şirketi hayriyederi rica ederiz.. içinde yüksek meclise takdimi mukarrer * Hi Taş mektep harap oluyor Bilmünasebe evvelce arzettiğimiz veç- hile, varidat hususundaki hedefimiz ver- MN" md'm: okuyucularımırdan — Kâmil gilerimizin mümkün olduğu kadar mü- kellefi iz'aç etmiyecek şekilde olması ve nisbetlerinin istihsali tazyik ve istihlâk! tenkis edecek dereceye varmasıdır. Binaenaleyh muhtelif vergilerimizde tarh ve tahsil usullerini ıslah ve tensiki ve imkânlarla telif edilmek suretlie ver- gi nisbetlerinin tahfifi emrinde başlamış olduğumuz mesalde devam edeceğim zi yüksek huzurunuzda arz ve tekrar ey- lerim. Nakit işlerimiz ve hazine vaziyeti gireceğimizi kuvvetle umuyorum. — Bultanahmetteki Taş mektep, eski ve harç kısmı meydana çıkmış ve demirler sıy- rılmıştır. Şimdi burast maarifin deposudur. Fakat gün geçtikçe eskimekte ve harap, ol- maktadır. Tamiri bususunda — alâkadarların nazarı dikkatini celbederim, mahüllesinde bir ev verdiler, Sakarya Hazine vaziyetimizi gün geçtikçe da- | Fukat tapu senedini bir türlü alamadık. Bu ha çok salâh ve inkişaf göstermektedir. | Strada ihtiyar bir kadın geldi. Evin alt ka - Dünyanın bu karışık devresinde n bü- | yük işlerimiz en geniş kredi teklifleri bir çok sermayedar ve teşebbüs erbabı- nin rekabeti karşısındadır. Uzun senelerdenberi Türkiyede iş ara- mak ve almaktan üzak kalmış olan İngi- liz sermayedar ve müteşebbisleri sana- yümizin çok hayati bir şulesi ve hattâ anası sayılan demir sanayiini tesis işini geniş kredi esaslarına istinaden diğer ya- bancı taliplerin yaptıkları mühim bir fiyat tenzili ile taahhüt et- fenni tesisata da yine muhtelif İngiliz | grupları talip mevkiindedir. . İngiltere ile iktisadi ve ticart müna- sebetlerimizin bu hayırlı başlangıcının gün geçtikçe inkişafa doğru gideceğini kuvvetle ümit etmekte haklı olduğumu sanırım. Çünkü Atatürk rejiminin taah- hüde sadakat ve düzgün tediye zihniye- tini bu eski dost ve zengin millet fillen görmüş ve Türkiye ile iktisadi münase- batın inkişafı kendileri için de ne kadar faydah olduğunu anlamış olacaktır, — * Devlet İtibarının arzettiği — inşirahlı vaziyetinin yüksek meclisinin hiç yanıl- mıyan ve dalma yükselmeyi işaret eden isabetli ve nurlu kararları ile husul bul- duğunu huzurunuzda arzetmeği de ken- dim için bir vazife sayarım. Döviz vaziyetimiz Fuat Ağralı bundan sonra döviz vazi- yetimizi ve dünya para vaziyetini izah ederek demiştir ki: Hükümetimiz bir taraftan Anadolu de- miryolunun mubayaa bedelini teşkil e- den ve altın İsviçre frangı ile ödemekte olan aksiyon ve obligğasyonların devalüe frank üzerinden ödemesi yolunda icap eden teşebbüslere girişmiş, bu hususta şirket mümessillerile mutabık kalmış ve şirket heyeti umumiyesi de bu mutabz- katı tasdik etmiştir. Diğer taraftan eski borcu tahvillerini devalüe Fransız fran- Bi üzerinden tediye etmek hususunda idare meclisi ile temasa girişilmiş ve hü- kümetin teklillerini tetkik cden meclis noktal nazarımızdaki zarureti tasdik ct- mek suretile borçlarımızın frangın hali bazır kıymeti üzerinden ödenmiesini ka- bul etmiştir. Bu suretle muvaffakiye'le neticelendirilmiş olan bu iki teşebbüsü- müzden birincisi devlet demiryalları büt- nde senevt bir milyon 200 bin, ikin- de umum! muvazenede senevi 2 mil- yon Mraya yakın bir bütçe tasarrufu ve her ikisi de döviz tediyatımızda bu rü- kamların yarısı nisbetinde olarak senevi bir milyon 600 bin liralık bir dövi: sarrufu temin etmiş bulunmaktadır. yunu umumiyedeki tasarrufumuzun 4 bin lira kadarı bu borcun fevkalâde - mortismanına tahsiş' edilmiştir. Harict ticaret Harici ticaretimizde de mühim İnki- şaflar görülmektedir. 1836 takvim yilin. da 92 milyon 531464 liralık ithalâta mu- tekliflerden | Ç? odayı kiraladı. Aradan bir müddet tiyar kadın evin tapu senodini kendi üze- rine almiş. Rittabi iş mahkemeye uksetti. Şürayı Devlet bise hak verdi. Fakat burada tapu ihtiyar kadından bir türlü bize devre- dilemedi. Kadım iki sene evvel ecelile Nüıueı yenlden tapuya müracaat ettik. İhtiyarın va | risi yoktu ve binsenaleya hekkımız olan e- | vin bizim Üzerimize devrini istedik. — Fakat gene bu mesele bir netice vermedi. Hilâ dn uğraşıyoruz. Bütün bu uğraşma cenasında da evden çıkmadık. Hep ayni evde oturduk. Şimdi vergi memurları bizden evin vergisi- ni istiyorlar, Ev bizim olra, tapu senedile ü- |miş bulunuyorlar. Bundan başka ban 'gerimize kaydedilse hem vergisini vereceğiz, hem de tamir odip yenileştirmeğe çalışaca - Biz. Adapazarı tapu müdürlüğünün bu husus- ta nazarı dikkatini celbetmenizi dilerlm.» * Siz ne dersiniz? Bu Profesör 190 yaşında omlalı Maruf bir İtalyan muharriri Roma gaze- telerinde 290 Ilsana aşina bir Alman profe - söründen bahsetmişti. ve bu fıkra da tercü- me yolu ile Son Postaya da goçmişti. Dik « katli bir okuyucumuz Bay M. Rıza bu yazıyı okumuş, diyor ki: — Fıkrada profesörün yaşı hakkmda fikir verecok bir şey yoktu. Fakaz eprofesörün her on yılda 10 - 15 Hisanı birden öğrenmiş oldu- Gu9 kaydına bakarak şimdi 193 yaşında ol - masına hükmettlim, Six buna ne dersiniz?, * Okuyucumuz tamamile hâaklı, biz «buna bir şey diyemiyerek» mektubunu kaydet « mekle iktifa ediyoruz. * Kütahya tapu müdürlüğü ve bir teşekkür Kütahyada Yeni! Tahal'da attar ve Dak- kal Servet, bir ipotek muamelesi için Kütah- ya tapu müdürtüğüne ba$ş vurmuş, havala e- dilen evrakı 17 dakikada tamamlarımış. Bu yüzden karlimiz Kütahya tapu müdür ve me- murlarına teşekkür etmekte ve dairenin in- tizam ve sür'atini öğmektedir. * Nazilli Halkevindeki müsamere'er Nazilli gençierinden Bahri Tevfik Nozlı resmi günlerde ve muhtelif zumanlarda Na- zilli Halkevine yalnız muayyen eşhasın gire- bildiğini, bu kültür kaynağından kendisi gi- |bi bir çok gençlerin istifade edemediğini 1d- Ddta etmektedir. Biz bunun bir sul tefehhüm olduğunu san makta ve Naziili Halkevi Başkanının nazarı dikkatini celbetmekteyiz. rearen, enke eee senreae ea ene eenecA K ALAAcELERAERNnA kabil 117 milyon 733.153 Jiralık ihracat yapılmak suretile 25 milyon 201689 lira raddesinde bir ihracat fazlası temin edil- ,miş bulunmaktadır. - Milli para 1936 senesi nihayetinde altın bloku- nun dağılmasına ve Fransa, İsviçre, Ha- . |landa ve İtalyanın paralarını devalüc et- miş olmalarına rağmen 930 senesinden- beri flili istikrarını muhafaza etmekte olan miülli paramızın kıymetinde hiçbir sarsıntı husule gelmemiştir. Her sahada (ileriyi isabetle görerek hareket eden cumhuriyet rejimi paramızın kıymetinin korunmasındaki savaşını da azimle ve muvaffakiyetle takip etmiştir. Bu münâ- geştikten sonra hayrotle öğrendik ki, bu 1h- | 770 dolara çıkardım. | sisatımı 800 dolar yapınız, dedi. Dünanm en znîn adami dün sabah öldü —— artırdı, fakat ben artık bir bakkal düY kânının üç ortağından biri olmuştum. Bu tarihten sonra, Rokfeller servtll — ulaşıyor, çok dürüst çalıştığı için ;; yerden yardım görüyor ve yalnız kallık işinde ilk sene 500.000 dolarlık İ yapıyor. l (Baştarafı 6 wmcx sapıfada) Annesi razı oldu, derhal çiftçi bulundu we kendisine para ikraz edildi. bir senet alındı, ve bir sene sonra da mavi vazo- nun içine 53.5 dolar girdi. «Zengin olacağım!» Küçük Rokfeller mektebe — gidiyordu. Bir sene sönü talebeler grup halinde re- sim çıkartıyorlardı, Rokfeller de bunla- rın arasında idi. Fakat birdenbire omu- zuna dokunan bir el onu grupun içinden çekti çıkardı ve abus yüzlü hoca: — Bu kılık ile resim çıkaramazsın! de- di. Rokfeller fakirdi, babasının nerede olduğunu bilmiyordu. Bu acı ihtar onun kalbine çok ağır bastı. Ve'o gün karar O kadar ki ilk kurdukları şirkete bile vermek istemiyor ve ild met B detle bu şirketin dahilf ve sessiz bir Ti — zımı olarak çalışıyor, bakıyor ki iş Mi — him,buselerhıhnhwllmü İlk iş olarak rakiblerinden Fiagler İlt ü verdi: birleşiyor. Sonra da © civarda — Zengin olacağım... bütün diğer şirketlerin hisse Rokfellerin ilk ve son aşkı gatın alarak işe vazıyet ediyor. John Davison Rockfeller artık bir lise | İstandard Oil kumpanyasının kuruluş! talebesi idi. Klevlanddaki muhtelit Lse- de oküyordu, orada esmer şişmanca bir kızla tanıştı, Cavo Celestio Spelman üç sene sonra madam Rokfeller — olacaktı. Rokfeller her şeyi sırasında yapmasını biliyordu, kendini aşkın hulyalarına kap- tırmaktansa bir iş aramak lâzım geldiği- ni anladı. Ve yüzlerce yüzüne kapanan kapıdan sonra bir bakkalın yanına mu- hasip olarak girdi. «Yanınızdan ayrılıyarum» Gayet iyi işi olan bakkal genç Rokfel- lerin çalışmasından fevkalâda memnun- du. Bir sene sonra onu yanını çağırdı: — Azizim dedi, senelik tahsisatınızı Nihayet 1870 yılında bir milyon delif ile Standard Oil kumpanyasını fakat bütün sermayeyi akrabası arasıf da taksim ediyor. Rokfeller artık Rakiblerinin mallarını sattırmamak İÇİ? birçok çarelere baş vuruyor ve bu hdi seler de isyan doğuruyor. Meselâ Teksâf fdlzrlhılyıı!ıdımlırııınııhlld" nasebetleri ortaya atarak Rokfellere bİ” cum ediyor ve Rokfeller de tahtı muh#” Rokfeller hiç sevinç asarı göstermedi: — Ben 800 dolarlık işi yapıyorum. Tah- Patranu bu teklifi kabul etmedi, o da hiç sesini çıkarmadan çekilip gitti. Üç ay patronunun onun mesaâisini takdir. ede- rek 800 dolar yapmasını bekledi. Rokfeller hayatının bu kısmını bilâha- re şöyle anlatmıştır: — Patronların en büyük kabahatları maiyetlerindeki insanları takdir - etme- mek ve onları başka iş bulamıyacaktarı- nı zannederek istismar etmeğe — kalkış- malarıdır, üç ay sabrettim, ve iki İngiliz İle birleşerek ona rakib bir mağaza aç- mağa karar verdim, gene patronun kar- şısına çıktım. — 800 dolar verecek misiniz? diye sor- dum. O gene işlerinin bu parayı verme- ğe mütehammil olmadığından, ileride düşünüleceğinden dem vurunca: * — Öyle ise çalışmıyorum! dedim ve ay- rıldım. . Arkamdan 1000 dolara kadar — parayı alıyor, derhal şu kararı veriyor: Müessese dağılacak, 34 şubesi de mub” | tariyete kavuşacak ve her biri ayti müessese olacak. Bu 34 — şube bağlıdır, ve merkezin de hisse senedleft — Rokfellerdedir. Kanun başka bir müesseseyi — tecrifü etmiştir, halbuki onun yerine başka $ Mmüessese peyda oluyor. Kanün nazarında mağlüp olan Rokfet ler hakikatte gene muzaffer oluyor. Ğ feller o tarihte 72 yaşındadır ve ıı-tıl-:_' hıkhkyıçım.ıhnıvı'lyu. Bu müdhiş adamın hayatta yapamlâ” dığı yegâne şey. 100 yaşına kadar yaşt” — mak kararını yerine getirememiş olmt” — sıdır. b * adam başına bir lira bile isabet etmemet” tedir. 25 milyonunun tamamı phn“-î kuruşluk mikta: _ İ kifayt — sebetle bundan yedi sene kadaz mıl[ millt para hakkında Büyük Başkanımız İsmet İnönünün yüksek huzurunuzdaki | zaman adam başına 1,40-1,50 beyanatını hatırlatmak isterim. Başba- | ufak para isabet edecektir. Bu kan aynen şöyle demişti: «Paramızın hal | ihtiyacımızı tamâmen tatmine ve âtisi emindir. Kıymeti muhafaza olu- nacaktır, hiç kimsenin parası her hangi /bir suretle tehlikeye maruz değildir.» Cihanın bugünkü badireleri içinde da- hi geniş bir istikbal için kuvvet ve e- hemmiyetini muhafaza eden bu hakikato uygun vatandaşların nazarı dikkatini a celbetmeyi faydalı görüyorum. - Borçlarımız el A Merkez Bankasının altın stoku geçen r mayıs bidayetinde 30 milyon 'Türk lira- sına tekabül ettiği halde bugün yan: bir sene söonra bu miktlar 38 milyon 700 bin Türk lirasına tekabül edecek miktara vâ- sıl olmuştur. Her vesile ile bu stoku tez- yit etmek emelimizdir. Borsa haricinde alınıp satılan eski Türk altınının demin arzettiğim parala- rın devalüasyonunu mütcakip tedrici bir tereffüe meylettiğini ve bugün 1050-1058 kuruş arasında alınıp satıldığını görmek- teyiz, Altının bu tereffüü tamamen sun'i vebuliımıllulıniçinhuhıl&ıhm- da 100-120 kuruşluk bir zarar muhak- diğimiz azami dikkat sayesinde maliyesine olan itimadın het günden güne artmakta olduğu yetle görülmektedir. g Husust kredi işlerinin memleket İK" sadiyatındaki kalkınma ile ahenkli ş surette inkişaf etmekte olduğu f niyetle müşahede edilmektedir. kaktır. Altın görülen bu sun'i tereffüü üzerinde Maliye Vekâle | TiZR müllt iktisat prensiplerimize Ki, den güne artan itimat ve intibakını ve Merket Bankası tetkikatta bulunmak- | kir sarefte İsbat eylemektedir tadır. Ben burada meseleye mahza va- X Z tandaşları ikna için temas ediyorum, Sovyel askeri Gümüş para Tedavüle çıkarılmış olan gümüş para- | Afeşeleri Moskovad8 larla ufaklıklar memleketin bu nevi te| Toplanıyorlar y diye vasıtalarına olan ihtiyacını tamamen adaf Landra 24 (Hususi) — Varşovâ? Daily Ekspres gazetesine bildirildi! göre, Sovyet harbiye nazırı ax İ Voroşilof Avrupa, Japonya ve mm“. kada bulunan bütün Sovyet askeri şelerine, 10 hazirana kadar Mi toplanmaları için emir karşılamaktan uzak olduğu görülmüş, te- davüle çıkarılacak gümüş paraların ye- künunu 25 milyon iblâğ bususuti- da hükümete salâhiyet verilmişti. Bugü- ne kadar basılan madeni gümüş paralar yekünu 16 milyon liraya baliğ olmuştur ki, memleketimizin nüfusuna nazaran